January

Yesu ‘amwene’ umwanakashi alelila lyena “amumfwilile uluse.” (Luka 7:13) Nalyo line Yesu taumfwilile fye uluse nyina wa mwana, lelo alimulangile ne fyo amumfwilile uluse. Alilandile nankwe, nalimo ne shiwi ilyatekanya, amwebele ukuti: “Leka ukulila.” Lyena alicitilepo fimo ukwafwa uyu mwanakashi. Alibuushishe umwana wakwe kabili “amupeele kuli nyina.” (Luka 7:​14, 15) Finshi twingasambilila ku cipesha mano ico Yesu abuushishe umwana mwaume uwa kwa mukamfwilwa? Tulesambililako ukuti tufwile ukumfwila uluse abaleloosha. Nga filya Yesu acitile, kuti twaba no luse nga tulebika amano ku bafwililwe. Tufwile ukuitendekelako ukulanda amashiwi nelyo ukucita fimo ifingabasansamusha. (Amapi. 17:17; 2 Kor. 1:​3, 4; 1 Pet. 3:8) Nangu fye tuntu utunono uto twingabacitila, kuti twabakoselesha no kubasansamusha. w23.04 amabu. 5-6 amapara. 13-15

Nangu ca kuti Yesu alishibe ukuti cibusa wakwe Lasaro nafwa, aikele fye uko ali. Lyena pa numa ya nshiku shibili, aile ku Betani. Kanshi ilyo Yesu afikile ku Betani ninshi napapita inshiku 4 ukufuma apo Lasaro afwilile. Yesu ali no kucita icintu cimo icali no kulenga ifibusa fyakwe, ukuba sana ne nsansa, e lyo no kucindika Lesa. (Yoh. 11: 6, 11, 17) Kuli ili lyashi tulasambililako ifya kuba cibusa umusuma. Tontonkanyeni pali ici: Ilyo Maria na Marita balaishe amashiwi kuli Yesu, tabamwebele ukuti ese ku Betani. Lelo balefwaya fye ukumwishibisha ukuti cibusa wakwe mulwele. (Yoh. 11:3) Ilyo Lasaro afwile, Yesu nga alimubuushishe kulya kwine ali, nangu ca kuti kwali kutali. Lelo asalilepo ukuya ku Betani pa kuti ayeba pamo ne fibusa fyakwe, Maria na Marita. Bushe mwalikwata cibusa uwingamwafwa nangu ca kuti tamumwebele ukuti amwafwe? Nga mwalikwata cibusa wa musango uyu, kuti mwacetekela ukutila kuti amwafwa “ilyo kuli ubucushi.” (Amapi. 17:17) Na ifwe natuleitemenwa ukwafwa ifibusa fyesu nga filya fine Yesu ali. w23.04 ibu. 10 amapara. 10-11

Nga tuli na mafya kuti twalamona kwati icalo cipya ico Yehova atulaya cilekokola ukwisa. Bushe ici cilepilibula ukuti icitetekelo cesu tacakosa? Awe nakalya. Ku ca kumwenako, nga nakutalala sana nalimo kuti twaumfwa kwati takwakatale akukabapo. Nomba inshita ya lusuba nga yafika kulakaba. Ifi fine e fyo twingomfwa nga natufuupulwa sana, kuti twamona kwati takwakabe icalo cipya. Nomba icitetekelo cesu nga nacikosa tuleshiba ukuti Lesa akafikilisha ifyo atulaya. (Amalu. 94:​3, 14, 15; Heb. 6:​17-19) Nga natucetekela ukuti ifyo Lesa atulaya fikacitika, kuti twatwalilila ukulabika amano ku kumupepa. Na kabili tulakabila ukuba ne citetekelo cakosa pa kuti tulebila imbila nsuma. Abantu abengi bamona ukuti “imbila nsuma” iyo tubila pa calo cipya malanda kanwa fye. (Mat. 24:14; Esek. 33:32) Tatufwile ukulatontonkanya nge fyo batontonkanya. Tufwile ukutwalilila ukukosha icitetekelo cesu pa kuti twilatwishika ifyo Yehova atulaya. w23.04 ibu. 27 amapara. 6-7; ibu. 28 para. 14

Bushe mulatwishika nga ca kuti Yehova alasuka amapepo yenu? Nga mulatwishika, te imwe mweka. Aba bwananyina abengi nabo bamona kwati Yehova tasuka amapepo, maka maka nga bali na mafya. Nga ca kuti tuli na mafya, kuti catukosela ukumona ifyo Yehova aswike amapepo yesu. Cinshi icingalenga twacetekela ukuti Yehova alasuka amapepo ya babomfi bakwe? Amalembo yatweba ukuti Yehova alitutemwa sana kabili twalicindama kuli ena. (Hag. 2:7; 1 Yoh. 4:10) E mulandu wine atwebela ukuti tulepepa kuli ena. (1 Pet. 5:​6, 7) Afwaya twapalama kuli ena pa kuti tuleshipikisha amafya twingakwata. Mu Baibolo ilingi tulabelenga ukuti Yehova alyaswike amapepo ya babomfi bakwe. Bushe kuti mwatontonkanyako pali bamo abo Yehova a-aswike amapepo yabo? w23.05 ibu. 8 amapara. 1-4

Maria ali ni cibusa wa kwa Yehova, kanshi icitetekelo cakwe tacashintilile pa fyo Yosefe alecita. Alishibe bwino Amalembo, kabili alekwata inshita ya kutontonkanya pa fyo alebelenga. (Luka 2:​19, 51) Ukwabula no kutwishika, filya Maria ali cibusa wa kwa Yehova, fyalengele aba umukashi umusuma. Muno nshiku, abakashi abengi balesha ukupashanya ifyo Maria alecita. Ku ca kumwenako, nkashi Emiko atile: “Ilyo nali umushimbe, naleisambilisha Baibo. Nomba ilyo naupilwe, abena mwandi e balepepa no kutungulula amapepo ya lupwa. Kanshi abena mwandi e balencitila fyonse pa kukosha icitetekelo candi. Nomba naishileiluka ukuti nalekabila ukulakosha bucibusa bwandi na Yehova ne mwine. E ico pali ino nshita ndasangako inshita ya kupepa kuli Lesa, iya kuisambilisha Baibo, no kutontonkanya pa fyo ndeisambilisha.” (Gal. 6:5) Mwe bakashi, nga muletwalilila ukukosha bucibusa bwenu na Yehova, abena mwenu bakulamucindika kabili bakulamutemenwako.—Amapi. 31:30. w23.05 ibu. 22 para. 6

Tatufyalwa ninshi tulatiina kale Yehova, tusambilila fye ukumutiina. Cimo ico twingacita pa kuti tusambilile ukutiina Lesa, kulamona ifyo abumba. Nga twamona ifyo Yehova abumba, tulamona ukuti wa mano, wa maka, no kuti alitutemwa icine cine. Ici cilalenga tulemucindika no kumutemenwako. (Rom. 1:20) Cimbi ico twingacita pa kuti tusambilile ukutiina Lesa kulapepa lyonse. Tukeshiba bwino Yehova nga lyonse tulepepa kuli ena. Lyonse nga twamulomba ukuti atupeele amaka ya kushipikisha amafya, tulebukisha amaka akwata. Nga tulemutasha pa kutupeela Umwana wakwe, tulebukisha ifyo atutemwa. Kabili nga twapapaata Yehova ukuti atwafwe ilyo tuli no bwafya, tulebukisha ukuti alikwata sana amano. Amapepo ya musango uyu yalalenga twacindika sana Yehova. Kabili yalalenga twilafwaya ukucita icili conse icingalenga bucibusa bwesu na ena bwapwa. w23.06 ibu. 15 amapara. 6-7

Yehova e utupeela amafunde, kabili lyonse alashinikisha ukuti amafunde atupeela yantu ya-anguka ukumfwa. Ku ca kumwenako, ibumba litungulula ilya mu nshiku sha Bena Kristu bakubalilapo, lyalandile pa fintu fitatu umo Abena Kristu balingile ukuba abashangila: (1) ukukanapepa utulubi, lelo ukulapepa fye Yehova eka, (2) ukumfwila ifunde lya kwa Yehova ililanda ukuti umulopa wa mushilo, na (3) ukulaumfwila ifunde lya mu Baibo ililanda pa kutaluka ku bulalelale. (Imil. 15:​28, 29) Bushe Abena Kristu muno nshiku kuti baumfwila shani Yehova muli ifi fitatu twalandapo? Tatupepa utulubi, lelo tupepa fye Yehova eka. Yehova aebele abena Israele ukuti balingile ukulamupepa fye eka. (Amala. 5:​6-10) Ilyo Yesu bamutunkile kuli Satana, atile tufwile ukulapepa fye Yehova epela. (Mat. 4:​8-10) E ico tatupepa utulubi. Na kabili tatupepa abantu. Ku ca kumwenako, tatumona intungulushi sha mapepo, bapolitishani, nelyo abateya ifyangalo abaishibikwa, nelyo bakemba, ukuti ni tulesa. Tupepa fye Yehova “uwabumbile ifintu fyonse.”—Ukus. 4:11. w23.07 amabu. 14-15 amapara. 3-4

Muli cino calo ico Satana ateka balacita sana ubulalelale kabili balatamba sana ifye shiku. (Efes. 4:19) Kanshi tufwile ukutwalilila ukutiina Lesa no kutaluka ku fyabipa. Abanakashi babili aba mampalanya abalembwa mu Amapinda icipandwa 9,umo emininako amano e lyo umbi emininako ubuwelewele. Aba banakashi babili abo balandapo muli ici cipandwa beta abantu ‘ababulwa umutima wa mano.’ Cili kwati bonse baleti, ‘Iseni mu ng’anda yandi mulyepo ifya kulya.’ (Amapi. 9:​1, 4-6) Lelo ificitika ku baya mu mayanda ya aba banakashi babili fyalipusana. Umfweni ifyo “umwanakashi umuwelewele” alanda. (Amapi. 9:​13-18) Eta bonse ababulwa amano kuti baye mu ng’anda yakwe kabili balye ifya kulya fyakwe. Finshi fibacitikila? Mu ng’anda yakwe mwaisula abafwa. Baibo ilatusoka pa “mwanakashi uushenda mu nshila iyalungama” e lyo no “umwanakashi uwaba ne mibele yabipa.” Itila: “Pantu ing’anda yakwe ilenga abantu baibila mu mfwa.” (Amapi. 2:​11-19) Baibo pa Amapinda 5:​3-10 ilatusoka na pa “mwanakashi uushenda mu nshila iyalungama” uo “amakasa yakwe yatentemukila ku mfwa.” w23.06 amabu. 21-22 amapara. 6-7

Baeluda e bafwile ukuba pa ntanshi mu kucita ifi twalandapo, tabafwile ukuumina kumo. (1 Tim. 3:​2, 3) Ku ca kumwenako, eluda tafwile fye ukumona ukuti ifyo alelanda e fyo bonse bafwile ukusumina pa mulandu wa kuti mukalamba ukucila baeluda bambi. Alebukisha ukuti umupashi wa mushilo uwa kwa Yehova kuti walenga eluda uuli onse ukulandapo ifingalenga basalapo bwino ifya kucita. Kabili nga tapali ishinte lya mu Baibo ilyo batobele, baeluda abashipampamina fye pali cimo balaitemenwa ukutungilila ifyo baeluda abengi basalilepo ukucita, nangu ca kuti nafipusana ku fyo bacilafwaya. Fwe Bena Kristu nga tatulepampamina fye pali cimo, tulanonkelamo sana. Tulaba ifibusa sana na ba bwananyina, kabili mu cilonganino mulaba umutende. Tulatemwa sana ukumona abantu ba kwa Yehova abakwata ififyalilwa ifyapusanapusana kabili ne ntambi ishapusanapusana. Kabili nangu ca kuti twalipusanapusana tulapepa Yehova ngo lupwa lumo neci cilenga tulesekelela. Ne cacilapo ukucindama ca kuti tulasekelela nga nshi ukwishiba ukuti tulepashanya Yehova Lesa uushipampamina fye pa cintu cimo. w23.07 ibu. 25 amapara. 16-17

Daniele alishibe umulandu alebelengela amasesemo. Alefwaya ukwishiba icine. Na kabili ali uwaicefya, alishibe no kuti Yehova ali no kumwafwa ukumfwikisha amasesemo yali mu Baibo nga aba cibusa wakwe kabili alamumfwila. (Dan. 2:​27, 28) Alilangile ifyo ali uwaicefya ilyo aleshintilila pali Yehova pa kuti alemwafwa. (Dan. 2:18) Daniele na kabili alefwailisha ilyo alebelenga amasesemo. Alefwailisha pa masesemo yamo mu Malembo ayaliko pali ilya nshita. (Yer. 25:​11, 12; Dan. 9:2) Bushe kuti mwapashanya shani Daniele? Muletontonkanya pa co mulebelengela ubusesemo. Bushe ico mulefwaila ukubelengela ubusesemo ni co mulefwaya ukwishiba icine? Nga e mulandu mulefwaila ukubelengela ubusesemo, ninshi Yehova akalenga mukomfwikishe ifyo mulebelenga. (Yoh. 4:​23, 24; 14:​16, 17) Bamo kuti babelenga ubusesemo pa kuti fye bafwaye ifishinka ifilelangilila ukuti Amalembo tayafuma kuli Lesa. Batontonkanya ukuti nga basanga ukuti Amalembo tayafuma kuli Lesa, kuti baisalilapo abene icisuma ne calubana. E ico kanshi tufwile ukukwata imilandu iisuma iya kubelengela amasesemo. w23.08 ibu. 9 amapara. 7-8

Kuti twaleka ukubombesha nga ca kuti lyonse tuleilinganya kuli bambi. (Gal. 6:4) Nga tulecita ifyo kuti twatendeka ukulabafimbila, kabili kuti twalacimfyanya nabo. (Gal. 5:26) Nga tule-esha ukulacita ifyo bambi bacita nangu ca kutila te kuti tukumanishe ukucita ifyo, kuti twatendeka ukukalifiwa. Na kabili tontonkanyeni pali ici, Baibo itila “Ico umuntu ale-enekela nga cakokola ukucitika cilalwalika umutima,” kanshi kuti twafuupuka nga tule-esha ukucita ifintu ifyo tushingakumanisha ukucita. (Amapi. 13:12) Nga tuleilinganya kuli bambi, kuti twanaka ica kuti twaleka no kubutuka ulubilo lwa ku bumi. Mwilaenekela ukulacita ifyacilamo, ukucila pa fyo Yehova enekela ukutila kuti mwakumanisha ukucita. Tenekela ukutila kuti mwamupeela ifyo mushikwete. (2 Kor. 8:12) Yehova talinganya ifyo mumubombela ku fyo abantu bambi bamubombela. (Mat. 25:​20-23) Alitemwa ifyo mumubombela apapela amaka yenu, ifyo mwaba ne cishinka, e lyo ne fyo mushipikisha. w23.08 ibu. 29 amapara. 10-11

Yehova alyaswike ifyo Samsone apepele kabili alimupangiile akamfukumfuku ka menshi mu cisungusho. Ilyo Samsone anwine yalya menshi, “amaka yalibwelele kabili alipuupuutwike.” (Abapi. 15:19) Cimoneka kwati aka kamfukumfuku ka menshi ako Yehova apangile mu cisungusho, kalitwalilile ukubako na lintu kasesema Samuele alelemba ibuuku lya Abapingushi. Abena Israele abalemona kalya kamfukumfuku ka menshi, bafwile baleibukisha ukuti nga bashintilila pali Yehova ali no kubafwa nga bakabila ubwafwilisho. Na ifwe tulingile ukuleka Yehova aletwafwa te mulandu ne fyo twaishiba ukubomba, amaka twakwata nelyo imilimo twabomba mu cilonganino ca kwa Lesa. Tufwile ukulaibukisha ukutila, kuti twatunguluka fye nga ca kutila twashintilila pali Yehova. Nga filya fine Samsone apuupuutwike pa numa ya kunwa yalya menshi, na ifwe kuti twatwalilila ukubombela Yehova nga tulebomfya fyonse ifyo atupeela pa kuti tulemubombela.—Mat. 11:28. w23.09 ibu. 4 amapara. 8-10

Finshi twingacita nga ca kuti bamo batulufyanya, bapontela ishina lya kwa Lesa, nelyo balesuusha amashiwi ayaba mu Baibo? Tufwile ukulomba Yehova ukuti atwafwe ukuba abafuuka ilyo tuleasuka. Inga ca kuti pa numa twailuka ukuti ifyo twacasuka, te fyo twacilinga ukucita? Kuti twapepelapo na kabili, no kutontonkanya ifyo twingasuka bwino umuku ukonkelepo. Yehova na o akatupeela umupashi wakwe uwa mushilo pa kuti twilafulwa bwangu kabili tuleba abafuuka. Ifikomo ifingi mu Baibo kuti fyatwafwa ukuba abafuuka ilyo tuleasuka. Nga ca kuti batukalifya, umupashi wa mushilo kuti walenga twaibukisha ifikomo ifingatwafwa. (Yoh. 14:26) Ku ca kumwenako, ishinte lye funde ilyo tusanga mwi buuku lya Amapinda kuti lyalenga twaba abafuuka. (Amapi. 15:18) Ili buuku lya Amapinda lilalondolola ico cacindamina ukutekanya nga ca kuti kwaba ifyacitika.—Amapi. 10:19; 17:27; 21:23; 25:15. w23.09 ibu. 15 amapara. 6-7

Umutumwa Petro alibombele Yehova ne cishinka pa myaka iingi. Alibombele pamo na Yesu umulimo wa kubila imbila nsuma, alitendeke ukubila imbila nsuma ku bashali abaYuda, kabili aishileba na mwi bumba litungulula. Ilyo kwashele imyaka iinono ukuti Petro afwe, Yehova alimupeele imilimo na imbi iingi. Nalimo mu 62 ukufika mu 64 ninshi Yesu alibwelelamo ku muulu, Yehova alibomfeshe Petro ukulemba amakalata yabili aya mu Baibo, e kutila, 1 na 2 Petro. (2 Pet. 1:​12-15) Petro alembele aya makalata pa nshita ilyo Abena Kristu banankwe baali no “bulanda pa mulandu wa mesho ayalekanalekana.” (1 Pet. 1:6) Abantu abalecita ifyabipa balefwaya ukuleta ifisambilisho fya bufi ne mibele yabipa mu cilonganino ca Bena Kristu. (2 Pet. 2:​1, 2, 14) Tapali na kukokola, “impela ya fintu fyonse” yali no kwisa pa Bena Kristu abaleikala mu Yerusalemu. Abashilika abena Roma bali no konaula umusumba wa Yerusalemu e lyo ne mitekele ya baYuda. (1 Pet. 4:7) Ukwabula no kutwishika, amakalata ayo Petro alembele yali no kulenga Abena Kristu ukutwalilila aba cishinka te mulandu na mafya bakwete, kabili yali no kubalenga baipekanya ku mafya ayali no kwisa. w23.09 ibu. 26 amapara. 1-2

Filya cali kuli Yesu, na ifwe ilingi tusambilila ukuba ne cumfwila ifintu nga fya-afya. Ku ca kumwenako, ilyo kwali icikuko ca COVID-19, batweba no kuti tuleke ukulongana pa Ng’anda ya Bufumu no kubila imbila nsuma ku ng’anda ne ng’anda, bushe calimukosele ukumfwila? Nomba filya mwali ne cumfwila, calilengele mwacingililwa, mu cilonganino mwaba umutende, kabili mwalilengele na Yehova ukulasekelela. Pali ino nshita bonse natuipekanya ukulacita fyonse ifyo bakalatweba mu bucushi bukalamba. Ukumfwila ifyo bakalatweba kukalenga tukapusuke. (Yobo 36:11) Icilenga tuleumfwila Yehova ni co twalimutemwa, kabili tufwaya ukulacita ifilenga alasekelela. (1 Yoh. 5:3) Tapali ifyo twingapeela Yehova pali fyonse ifyo atucitila. (Amalu. 116:12) Nomba kuti twamumfwila no kumfwila abo apeela amaka ya kutungulula. Nga ca kuti tuleumfwila, tulalanga ukuti tuli ba mano. Kabili aba mano balalenga umutima wa kwa Yehova ukusekelela.—Amapi. 27:11. w23.10 ibu. 11 amapara. 18-19

Nga ca kuti malaika alefwaya ukulanda naimwe, bushe kuti mwakutika ku fyo alefwaya ukumweba? Muno nshiku malaika alelanda “ku nko shonse na ku mitundu yonse na ku ba ndimi shonse na ku bantu bonse.” Finshi ale-eba abantu? “Alelanda ne shiwi ilikalamba ati: Tiineni Lesa no kumupeela umucinshi . . . pepeni uwabumbile umuulu ne sonde na bemba no tumfukumfuku twa menshi.” (Ukus. 14:​6, 7) Yehova e Lesa wa cine eka uo bonse tulingile ukulapepa. Kanshi tulingile ukulamutasha sana pa bupe ubo atupeela ubwa kulamupepa mwi tempele ilikalamba ilya mampalanya! Bushe itempele lya mampalanya litempele nshi, kabili ni kwisa twingasanga ifyebo ifyalondolola ili tempele? Itempele lya mampalanya te cikuulwa ca cine cine. Lelo ni nshila Yehova apekanya iya ku mupepelamo ukubomfya ilambo lya kwa Yesu. Umutumwa Paulo alilondolwele ifi pali ili tempele muli kalata alembele Abena Kristu abaHebere abaleikala mu Yudea. w23.10 ibu. 24 amapara. 1-2

Mu mwaka wa 522 ninshi Yesu talaisa pano isonde, abalwani ba baYuda balilengele imfumu ya bena Persia ukulesha abaYuda umulimo wa kukuulila Yehova cipya cipya itempele. Nomba kasesema Sekaria, alyebele abaYuda ukuti Yehova ali no kubafwa te mulandu na mafya bakwete. Mu mwaka wa 520 ninshi Yesu talaisa pano isonde, imfumu Darius yalifumishepo icibindo kabili yalitumiine abaYuda ifyo bali no kubomfya pa kukuula itempele. (Esra 6:​1, 6-10) Yehova alilaile abaYuda ukuti ali no kulabatungilila nga babika fye amano ku mulimo wa kukuula itempele. (Hag. 1:​8, 13, 14; Seka. 1:​3, 16) Amashiwi ayo bakasesema babebele yalibakoseshe, ica kuti mu mwaka wa 520 ninshi Yesu talaisa pano isonde abaYuda balitendeke na kabili umulimo wa kukuula. Kabili tabafishishe ne myaka 5 balipwishishe ukukuula itempele. Pa mulandu wa kuti babikile amano ku mulimo wa kukuula itempele, Yehova alebatungilila. Ne ci calengele ukuti balesekelela ilyo balepepa Yehova.—Esra 6:​14-16, 22. w23.11 ibu. 15 amapara. 6-7

Abantu abengi balyumfwapo pali Abrahamu, lelo baishiba fye ifinono pali ena. Lelo imwe mwalishiba ifingi pali Abrahamu. Ku ca kumwenako, mwalishiba ukuti Baibo ita Abrahamu ukuti “wishi wa bantu bonse ababa ne citetekelo.” (Rom. 4:11) Nalimo kuti mwatontonkanya ukuti: ‘Bushe na ine kuti nakwata icitetekelo icakosa nge cakwete Abrahamu? Ee na imwe kuti mwakwata icitetekelo cakosa nga Abrahamu. Cimo ico mwingacita pa kuti mube ne citetekelo icakwete Abrahamu, kusambilila pa fyo alecita ifyalangile ukuti ali ne citetekelo. Abrahamu lyonse alecita ifyo Lesa alemweba ukucita, alifumine ku calo aleikala no kuya ku calo ca kutali, alikele mu matenti pa myaka iingi, kabili ali-ipeeleshe ukutuula umwana wakwe Isaki uo atemenwe sana. Icalengele ukuti Abrahamu acite ifi fyonse, ni co alicetekele sana Yehova. Pa mulandu wa kuti Abrahamu ali ne citetekelo kabili alecita ifisuma, Yehova alimupaalile kabili aishileba cibusa wakwe. (Yako. 2:​22, 23) Yehova alafwaya ukutupaala ifwe bonse ukubikako fye na imwe, kabili alafwaya twaba ifibusa fyakwe. E mulandu wine aebele Paulo na Yakobo ukulanda pa fyo Abrahamu alecita ilyo balelemba Baibo. w23.12 ibu. 2 amapara. 1-2

Bankashi, mulesambilila ifya kulanshanya bwino na bantu. Calicindama ku Bena Kristu ukwishiba ifi. Yakobo uwali umusambi wa kwa Yesu, alitufundileko pa fyo twingacita ifi ilyo alandile amashiwi yali pa muulu. Nga mulekutikisha ilyo bambi balelanda kuli imwe ninshi mulelanga ukuti ‘mulebalangulukilako.’ (1 Pet. 3:8) Nga ca kuti tamumfwile ifyo umuntu alelanda nelyo ifyo aleumfwa, kuti mwamwipusha ifipusho ifisuma. Lyena mulebala mwatontonkanyapo ilyo mushilalanda. (Amapi. 15:​28, futunoti) Tontonkanyeni pali ifi fipusho: ‘Bushe ifyo ndi pa kulanda fya cine kabili kuti fyamukoselesha? Bushe ifyo ndelanda kuli ena filelanga ukuti nimucindika kabili ndi ne cikuuku kuli ena?’ Mulesambililako ku banakashi abakalamba mu fya kwa Lesa abaishiba ukulanda bwino na bantu. (Amapi. 31:26) Mulebika amano ku fyo balanda. Nga mwasambilila ifya kukutika e lyo no kulanda bwino, mukaba ifibusa sana na bantu kabili mukaba sana aba mutende. w23.12 ibu. 21 para. 12

Muno nshiku, Yehova kuti abomfya ba lupwa, ifibusa nelyo baeluda pa kututungilila. Na lyo line, ilyo tuli no bwafya tufwaya fye ukuba fweka, tatufwaya ukuba na bantu. Kwena fwe bengi ifi fine e fyo tumfwa. Finshi mwingacita pa kuti Yehova amutungilile? Mwilaba mweka. Nga natukwata ubwafya e lyo tuli fweka, ilingi tutendeka fye ukutontonkanya pa bwafya tukwete. Ukucite fi kuti kwalenga twafilwa ukusalapo bwino ifya kucita. Kwena bonse fye tulafwaya inshita yakuba fweka maka maka nga nakucitika ifyabipa. Nga tuleba fweka pa nshita iitali kuti tulekaana ukuba na bantu abo Yehova alebomfya ukuti atutungilile. Kanshi muleleka balupwa lwenu, ifibusa e lyo na baeluda ukulamwafwa. Mulebamona ukuti ni Yehova alebabomfya ukumutungilila.—Amapi. 17:17; Esa. 32:​1, 2. w24.01 ibu. 24 amapara. 12-13

AbaNasiri balelapa ukukanabeya umushishi wabo. Iyi yali ni nshila ya kulangilamo ukuti balenakila Yehova muli fyonse. Ku ca bulanda, kwali inshita imo ilyo abena Israele bashalecindika nelyo ukutungilila abaNasiri. Inshita shimo umuNasiri alingile ukuba uwashipa pa kuti asunge umulapo wakwe na pa kuti apusaneko na bantu. (Amose 2: 12) Pa mulandu wa kuti twalisalapo ukulacita ukufwaya kwa kwa Yehova,naifwe abantu bambi balamona ukuti tatwaba nge fyo baba. Tulingile ukuba abashipa pa kuti twebe abo tubomba nabo, nelyo abo tusambilila nabo ukuti tuli Nte sha kwa Yehova. E lyo pa mulandu wa kuti imibele ya bantu e lyo ne fyo bacita file filebipilako fye, cakulatukosela ukukonka amashinte ya mafunde ayaba mu Baibo, e lyo cakulatukosela no kulabila imbila nsuma. (2 Tim. 1:8; 3:13) Lelo lyonse muleibukisha ukuti pa kuti tulenge umutima wa kwa Yehova ukusekelela, tulingile ukuba abashipa no kupusanako na bantu abashimubombela.—Amapi. 27:11; Mal. 3:18. w24.02 ibu. 16 para. 7; ibu. 17 para. 9

Abena Kristu ba kubalilapo baishibikilwe ku kutemwana. Nomba bushe calibangukile ukulaba no kutemwa lyonse? Awe! Tontonkanyeni pa bantu abali mu cilonganino icali mu musumba wa Roma. Mu cilonganino mwali abaYuda abakulile bakonka Amafunde ya kwa Mose, e lyo na bena fyalo abakulile bakonka intambi ishalekanalekana. Bamo Abena Kristu bali basha e lyo bambi tabali basha bambi bena nalimo balikwete na basha abali mu cilonganino. Finshi aba Bena Kristu balecita pa kuti batwalilile ukulatemwana te mulandu ne fyo bapusene inkulilo? Umutumwa Paulo abakoseleshe ukuti: “Mulepokelelana.” Bushe aloseshe mwi ilyo alandile aya mashiwi? Ishiwi ilyo bapilibula ukuti “mulepokelelana,” lipilibula ukupokelela umuntu mu ng’anda yesu nelyo ukulenga umo aba cibusa wesu. Ku ca kumwenako, Paulo aebele Filemone ukupokelela bwino umusha wabutwike Onesimu. (File. 17) Kabili Prisila na Akula balipokelele Apolo uushaishibe ifingi pali Lesa nge fyo baishibe, kabili “balimusendele e lyo bamulondolwela bwino bwino pali Lesa.” (Imil. 18:26) Aba Abena Kristu tabalekwata amafya pa mulandu wa ifi bali abapusana lelo balepokelelana. w23.07 ibu. 6 para. 13

Icikalamba ico mulingile ukuipeelela kuli Yehova ni co mwalimutemwa. Ifyo mumfwa te fyalenga fye mutemwe Yehova. Lelo icalenga mumutemwe ni co mwalimwishiba bwino kabili ‘muleluka ifyo umupashi wakwe upeela,’ e kutila ifyo mwasambilila pali Yehova ifilenga mulemutemenwako. (Kol. 1:9) Apo mulasambilila Amalembo, mwalishininkisha ukuti (1) Yehova wa cine cine, (2) ukuti Baibo Cebo cakwe, na (3) ukuti abomfya icilonganino cakwe pa kucita ifyo afwaya. Abaipeela kuli Yehova balingile ukwishiba amasambililo ya kubalilapo ayaba mu Cebo ca kwa Lesa, kabili balingile ukulakonka amafunde yakwe. Balebako abantu ifyo basambilila ukufika apengapela amaka yabo. (Mat. 28:​19, 20) Balitemenwako Yehova kabili ico bafwaisha kulamupepa fye eka. Bushe ifi te fyo na imwe mwaba? w24.03 amabu. 4-5 amapara. 6-8

Abigaili aupilwe kuli Nabali uo Baibo ilandapo ukuti ali munkalwe kabili alecita ifyabipa. (1 Sam. 25:3) Cifwile calikoseele Abigaili ukwikala no mwaume wa musango uyu. Bushe kwali ifyacitike ifyali no kulenga Abigaili afume kuli ici cupo? Ee, e ko fyali. Ali no kufuma kuli ici cupo ilyo Davidi uwali no kuba imfumu ya bena Israele aile mu kwipaya Nabali pa fyo amusaalwile na pa fyo asaalwile abantu bakwe. (1 Sam. 25:​9-13) Abigaili nga alefwaya nga alifulumwike pa kuti Davidi engepaya Nabali. Nomba tafulumwike, lelo aebele Davidi ifyalengele eipaya Nabali. (1 Sam. 25:​23-27) Cinshi acitile ifi? Abigaili alitemenwe Yehova kabili alicindike icupo nge fyo Yehova acicindika. Abigaili alishibe ukuti Yehova amona icupo ukuti ca mushilo. Alefwaya ukucita ifingalenga Yehova asekelela, kabili ici calengele alwishe na maka yakwe yonse pa kuti acite ifyali no kulenga aba mu ng’anda yakwe bacingililwe ukubikako fye no mulume wakwe. Alyangufyenye ukucitapo cimo pa kuti Davidi eipaya Nabali. w24.03 amabu. 16-17 amapara. 9-10

Bushe mu cilonganino mwaba mwaliba abalefwaya ukwangusha imikalile pa kuti balebombesha mu mulimo wa kwa Lesa? Bushe mwalishibako abaice abashipa pa kuti bapusaneko ilyo bali ku sukulu, nangu ca kuti calikosa ukucita ifi? Bushe kwaliba abo cikosela ukutwalilila ukuba aba cishinka pantu aba mu lupwa lwabo balabacusha? Natutwalilile ukukoselesha aba musango uyu no kubeba ifyo twabatemwa pa fyo baba abashipa, na pa fyo bacita pa kuti balebombela Yehova. (File. 4, 5, 7 ) Yehova alishiba ukuti tulafwaisha ukulacita fimo ifingalenga asekelela, no kuti tulaipeelesha pa kuti tulecita ifintu nge fyo twalapile ilyo twaipeele kuli ena. Alitucindamika ifi atuleka tuleisalilapo fwe bene ukulanga ukuti twalimutemwa. (Amapi. 23:​15, 16) E ico natutwalilile ukuitemenwa ukubombela Yehova, kabili tulemubombela apapela amaka yesu. w24.02 ibu. 18 para. 14; ibu. 19 para. 16

Elenganyeni ifyo cali ilyo Yesu atendeke fye umulimo wakwe pano isonde. Mu mwaka wa 29, Yesu na nyina Maria, balibetile ku bwinga ubwabelele mu Kana. Maria nalimo aleafwako ukutangata abo baitile ku bwinga. Nomba ilyo kwali ubwinga, umwangashi walipwile. Bwangu bwangu Maria, aile-eba umwana wakwe Yesu ukuti: “Tabakwete umwangashi.” (Yoh. 2:​1-3) Cinshi Yesu acitile? Alicitile icipesha mano, ayalwile amenshi ukuba “umwangashi uusuma.” (Yoh. 2:​9, 10) Yesu alicitile ifipesha mano na fimbi ifingi ilyo ali pano isonde. Alebomfya amaka yakwe aya kucita ifipesha amano ku kwafwa abantu abengi. Ku ca kumwenako, ifipesha mano fibili umo aliishishe abaume 5,000 e lyo no mo aliishishe abaume 4,000, nga kubabika pamo aliishishe abantu 27,000 nga kubikako abanakashi na bana abaliko. (Mat. 14:​15-21; 15:​32-38) Pali iyi ine nshita, Yesu alyundepe na bantu abengi abalwele.—Mat. 14:14; 15:​30, 31. w23.04 ibu. 2 amapara. 1-2

Nga ca kuti kwacitika ubwafya, ubukalamba kulaba inshita shimo, ilyo tushikwata amaka ya kucita ifili fyonse. Kuti twaumfwa nge fyo Eliya aumfwile uwalefwaya fye ukutwalilila ukulala. (1 Isha. 19:​5-7) Tulafwaya Yehova ukulatutungilila pa kuti tutwalilile ukumubombela. Nga kwacitika ubwafya ubukalamba Yehova alitulaya ukuti akulatwafwa nga fintu alanda mu mashiwi yali mwi lembo lya bushiku bwa lelo. Yehova alyafwilepo imfumu Davidi ilyo yali na mafya kabili abalwani baiko balefwaya ukuipaya. Yaebele Yehova aiti: “Ukuboko kwenu ukwa ku kulyo kulantungilila.” (Amalu. 18:35) Yehova ilingi alalenga abantu bambi ukutwafwa pa kututungilila. Ku ca kumwenako, inshita imo ilyo Davidi ashakwete amaka, cibusa wakwe Yonatani alimutandalile kabili alimukoseshe. (1 Sam. 23:​16, 17) Na kabili Yehova asalile Elisha ukuti alekoselesha Eliya.—1 Isha. 19:​16, 21; 2 Isha. 2:2. w24.01 amabu. 23-24 amapara. 10-12

Yehova ni kapekape kabili alatupeela ifisuma ifingi. Ku ca kumwenako, ku cilangililo ca mwanakashi uwimininako “amano yene yene” uwalembwa mwi buuku lya Amapinda icipandwa 9, tusambililako ukuti Yehova ni kapekape kabili alatupeela ifisuma ifingi nga nshi. Ifi fikomo fitila uyu mwanakashi wa mampalanya naipika inama, nasankanya umwangashi, kabili nateyanya itebulo mu ng’anda yakwe. (Amapi. 9:2) Na kabili, ukulingana na mashiwi yaba mu cikomo 4 na 5, umwanakashi uwimininako amano yene yene alanda “kuli onse uwabulwa umutima wa mano [ukuti]: ‘Iseni mulyepo ifya kulya fyandi.’” Mulandu nshi tulingile ukuyila ku ng’anda ya uyu mwanakashi no kulya ifya kulya fyakwe? Pantu Yehova afwaya abana bakwe ukuba na mano e lyo no kucingililwa. Tafwaya tulecita ifingalenga twaba na mafya. E mulandu wine “asungila abalungama amano yene yene.” (Amapi. 2:7) Nga tuletiina Yehova tukalacita ifilenga asekelela. Na kabili tukalamumfwila no kucita ifyo tulesambilila.—Yako. 1:25. w23.06 ibu. 23 amapara. 14-15

Nangu ca kuti pali ino nshita tekuti tubombe nge fyo twalebomba kale, mulecetekela ukuti Yehova alatasha sana pali fyonse ifyo mu mubombela. Kuti twaishiba shani ukuti Yehova alatasha? Mu nshita ya kwa kasesema Sekaria, Yehova alyebele kasesema wakwe ukupanga icisote ukubomfya golde na silfere iyo aba ku Babiloni batumine. (Seka. 6:11) Ici “icilongwe” cali no ‘kulaibukisha’ abaYuda abali mu Yerusalemu, bukapekape bwa baYuda abali ku Babiloni. (Seka. 6:14) Na ifwe bene kuti twacetekela ukuti Yehova takabale alaba ifyo tumubombela lintu tuli na mafya. Pali ino nshita twakulatwalilila ukuba na mafya pantu tuli mu nshiku sha kulekelesha, kabili ifintu kuti fyabipisha no kucilapo ku ntanshi uku tuleya. (2 Tim. 3:​1, 13) Na lyo line, tatufwile ukulasakamana sana. Muleibukisha amashiwi Yehova alandile mu nshiku sha kwa kasesema Hagai, atile: “Ndi na imwe . . . Mwitiina.” (Hag. 2:​4, 5) Na ifwe bene kuti twacetekela ukuti Yehova akaba na ifwe, kulila fye tulebombesha ukucita ifyo afwaya. w23.11 ibu. 19 amapara. 20-21

Ifyo umutumwa Petro alelufyanya nga tabafilembele mu Baibo. Nomba Lesa alilengele ukuti bafilembe pa kuti tulesambililako. (2 Tim. 3:​16, 17) Ukusambilila pali Petro uwali muntu fye uushapwililika nga ifwe, kuti kwalenga twaishiba ukuti Yehova tatwenekela ukucita ifintu nga bantu abapwililika. Tafwaya twanenuka, afwaya twatwalilila ukumubombela te mulandu ne fyo tulelufyanya. Mulandu nshi cacindamina ukutwalilila ukubombela Yehova. Inshita shimo na ifwe kuti twamona kwati twalileka ukucita fimo ifyo twalecita kale, lelo kuti twabwekeshapo ukucita ifyo twalecita. Nomba, tulatwalilila ukwesha na maka pa kuti twaluke. Bonse fye tulalanda nelyo ukucita fimo ifyo twisa mu kulanguluka pa numa, nomba nga tatunenwike, Yehova kuti alenga twa-aluka. (1 Pet. 5:10) Filya Yesu atwalilile ukulanga Petro uluse nangu ca kuti alelufyanya, kuti fyalenga na ifwe twatwalilila ukubombela Yehova. w23.09 amabu. 20-21 amapara. 2-3

Yesu nga aliposeshe Lasaro nga fintu Marita alandile mu mashiwi yali mwi lembo lya bushiku bwa lelo. Lelo Yesu alefwaya ukucita icintu icacindama sana. Aebele Marita ati: “Ndume yobe alabuuka.” Na kabili atile: “Nine kubuuka kabili umweo.” (Yoh. 11:​23, 25) Ca cine, Lesa alipeela Yesu amaka ayakubuusha abafwa. Yesu alibushishepo umukashana ilyo fye afwile, na kabili alibuushishe umulumendo nalimo pa bushiku afwile. (Luka 7:​11-15; 8:​49-55) Nomba bushe kuti abuusha umuntu uwafwile pa nshiku 4, uo no mubili wakwe utendeke ukubola? Maria nkashi umbi uwa kwa Lasaro aya mu kukumanya Yesu. Na o alandile amashiwi yamo yene ayo nkashi nankwe alandile. Aebele Yesu ukuti: “Mwe Shikulu, nga mwali kuno, ndume yandi nga tafwile.” (John 11:32) Ilyo Yesu abamwene no kumfwa ifyo balelila, alyumfwile sana ubulanda. Apo alyumfwilile uluse ifibusa fyakwe pa fyabacitikile, alililile. Alishiba ifyo cikalipa nga ca kuti umuntu twatemwa afwa. Ukwabula no kutwishika alefwaisha ukucitapo cimo pa kuti baleke ukuloosha! w23.04 amabu. 10-11 amapara. 12-13