Cinshi Cilenga Ukumanama kwa mu Lupwa?

‘MUNAŊANI!’ e fyapundile Bob. ‘Ni kasunga wa ŋanda wabipisha!’

‘Ico tacili ica cine!’ e fyacilime Jean. ‘Tatasha nangu cimo ico njesha ukucita. Mwaume wacilishapo ukulengulula nabala nkumanya.’

Cinshi calubene mu bumi bwa kwa Bob na Jean?a Icupo cabo icipya cali fye imyeshi ine ukukokola, lelo kale kale calepalamina ku kayofi. Nangu cibe fyo, umulandu wabo tauli uwaibela, pantu ifipendo filanga ukuti ukukanasuminishanya kwa mu cupo kwaliseeka. Ifiŋombe nomba basoso kuti citika wa fyupo fyonse ifipya mu United States fikapwila mu kulekana. Mu kupalako ifipendo fya kulengo bulanda fifuma mu fyalo fimbi ifingi. Nalyo line, ukulekana lubali fye lwa cikope. Mu mpendwa ishishingalinganishiwako kabili pa milandu yalekanalekana, indupwa shili mu kumanama.

Imilandu Imo iya Kumanama kwa mu Lupwa

Abana balambukilwako apakalamba lintu imibele ya kulengo kumanama yabamo mu lupwa. Magazini ya Newsweek yacita lipoti ukuti: “Umo mu balenga batatu uwa bana bonse abafyelwe mwi kumi lya myaka iyapita [mu United States] nakalimo bakekala mu lupwa lwa kusangamo pa ntanshi tabalaba imyaka 18. Umo mu bana bonse bane ilelo akushiwa no mufyashi umo. Mupepi na 22 peresenti uwa bana ilelo bafyalilwe ku nse ya cupo; pali abo, mupepi na umo mu balenga batatu bafyelwe kuli nyina wa myaka yacile kumi.”

Ukulumbula ica kulenga caampanako ica kumanama kwa mu lupwa, incenshi yaishibisha ukusaalulwa kwa bana J. Patrick Gannon asosa ukuti: “Ukusapika kwa nomba line kulanga ukuti amakumi ya mamilioni ya bantu bakulila mu ndupwa shishibomba bwino [ukubomba mu kufulungana] umo ulukaakala, ukulaalana kwa mu lupwa, nelyo ukucendwa kwa mu nkuntu ukulengwa ku fya kunwa fikola fyali e cintu ca cila bushiku.” Te ca kupapa ukuti abana abengi abasansalikwa ku fintu fya musango uyo te kuti pambi beshibe ukusengauka ukumanama kwa mu lupwa lintu baba abakalamba.

Aba kubebeta bamo kuti pambi bashingamika ukumanama kwa mu lupwa ku kwaluka kwa mu fya bunonshi, ukwangalila capamo, ne mibele isuma ifyo fyapyangilila ifyalo fyaisulamo amaindastri. Ku ca kumwenako, ukwingile ncito kwa cipimo cikalamba ica banakashi cabalamuna ukutantika cipya cipya kwa kusakamika ukwa mbali sha pa ŋanda ne fishingamo. Banyinabo mu mwenso bawamya ukulamuka kwa ncito ukwaundalila, bashibo mu kushimunuka bashomboka ne ncito sha pa ŋanda, kabili abana mu filamba bateulukila ku bumi bwa fifulo fya kulelelwamo.

Indupwa ishingi shaba pe samba lya kutitikisha kwabipisha mu fyalo ukushinguluka icibulungwa. Umufyashi umo uubomba alingenye ici ku “kwikala mu mibele yatwalilila iya bukangalume.” Te ca kupapa ukuti mupepi na citika wa abo baipushiwe mu kati ka kusapika kwa nomba line ukwa Gallup basosele ukuti ‘ulupwa lwa bena America luli ulwabipisha ilelo ukucila ifyo lwali imyaka 10 iyapitapo,’ kabili banono basumine ukuti imibele yali no kuwaminako.

Ukumanama kwa lupwa muli ifyo kwaba lyashi lya kulanshanyapo ilya mutatakuya pa bulangisho bwa pa televisioni na pa radio. Icintubwingi babelenga ifitabo fya kuyafwilisha ifilanda pa lupwa, fimo fitambika icipimo cimo ica kupanda amano kusuma kabili ukubomba. Nangu cingati ukukonkomesha kwa ‘kulanshanya mu kukakuka kwacilapo’ nelyo ‘ukwakana ukuyumfwa kwa umo’ kuti kwaba ukwa kwafwilisha, kulapelebela ukufyambata icilenga ca cine cine ica mpika sha pa ŋanda. Icipande cikonkelepo cikacite fyo kabili cikalanga ifya kubomba no kumanama kwa lupwa.

[Futunoti]