Bushe Yesu Alelanda Pali Helo?
BAMO abasumina ukuti Lesa aloca ababembu batila amashiwi Yesu alandile ayalembwa pali Marko 9:48 (nelyo ifikomo 44, 46) yalosha ku mulilo wa helo. Pali ifi fikomo Yesu alandile pa mutiti uushifwa no mulilo uushishima. Nga ca kuti umuntu alimwipwishe umwalola aya mashiwi, bushe kuti mwamulondolwela shani?
Ukulingana na Baibolo umuntu engabomfya, limbi kuti abelenga ifikomo 44, 46, nelyo 48 pantu mu maBaibolo yamo pali ifi fikomo paba amashiwi yamo yene.a Baibolo ya New World Translation itila: “Ilinso lyobe nga lilekupunwisha, lipoose; cawamapo kuli iwe ukwingila mu bufumu bwa kwa Lesa uli ne linso limo ukucila ukupooswa mu Gehena uli na menso yabili, uko umutiti wabo ushifwa no mulilo taushima.”—Marko 9:47, 48.
Lelo, bamo batila amashiwi Yesu alandile yatungilila icisambilisho ca kuti umuntu uwabipa nga afwa, umupashi wakwe ulalunguluka kuli pe na pe. Ica kumwenako fye, Baibolo ya ciSpanish (Sagrada Biblia) iyo bapilibwilile pa Yuniversiti ya Navarre itila: “Shikulwifwe asosele [amashiwi ya kuti umutiti no mulilo] ilyo alelanda pa bucushi buba mu helo. Ilingi line amashiwi ya kuti ‘umutiti uushifwa’ bayalondolola ukuti bulanda ubo abantu abo bapingula ukuya ku helo babamo ku ciyayaya; e lyo ‘umulilo uushishima,’ baulondolola ukuti bukali ubo bomfya.”
Lelo, linganyeni amashiwi Yesu alandile ku mashiwi yaba mu cikomo ca kulekeleshako mwi buuku lya kusesema ilya kwa Esaya.b Bushe tacilemoneka fye ukuti Yesu alelosha ku mashiwi yaba muli Esaya icipandwa 66? Kasesema afwile alelanda pa kufuma mu “Yerusalemu no kuya ku Mupokapoka wa Hinomu (Gehena) uwali mupepi, uko baletuulila amalambo ya bantu kale (Yer 7:31) kabili mu kuya kwa nshita aba mu musumba batendeke ukupoosako ifisooso.” (The Jerome Biblical Commentary) Esaya 66:24 tailanda pa koca abantu mu mulilo; ilanda pa fitumbi fya bantu. Ico yatila tacifwa mititi, te bantu nelyo imipashi ya bantu. Nomba, bushe Yesu aloseshe mwi ilyo alandile aya mashiwi?
Moneni ifyo icitabo ca ba Katolika cilandapo pali Marko 9:48 (El evangelio de Marcos). Análisis lingüístico y comentario exegético, Volyumu II, itila: “Aya mashiwi bayambwile mwi buuku lya kwa Esaya (66,24). Kasesema alelanda pa nshila shibili isho baleonawilamo ifitumbi: ukuleka fyabola nangu ukufyoca . . . kanshi filya kasesema alandile pa mutiti no mulilo pa nshita imo ine filanga ukuti alekomaila pa musango wa bonaushi. . . . Fyonse fibili ukubola no koca bafilondolola ukuti fya ciyayaya (‘umulilo uushishima, umutiti uushifwa’): te kuti umuntu afisengauke. Muli ubu bulondoloshi, ifishingonauka fye mutiti no mulilo, te muntu iyo, na kabili ifi fibili kuti fyaonaula nakalya nakalya icili conse icingabola nelyo ukupya. E ico, ubu bulondoloshi tabulanda pa kulungulusha ukwa ciyayaya, lelo bulanda pa bonaushi bwa ciyayaya, pantu abonaulwa muli uyu musango tabakatale ababuushiwa, nga bafwa ninshi bafwa ku ciyayaya. Kanshi mu mampalanya [umulilo] upilibula ubonaushi bwa ciyayaya.”
Umuntu fye onse uwaishiba ukuti Lesa wa cine alitemwa abantu kabili wa mulinganya kuti amona ukuti muli amano ukusumina ukuti Yesu alelanda pa bonaushi bwa ciyayaya. Talelanda ukuti ababifi bakaboca mu mulilo wa pe. Lelo, ababifi kuti baisaonaulwa ku ciyayaya kabili te kuti kube ne subilo lya kubuuka.
[Amafutunoti]
a Mu mamanyuskripiti ya Baibolo ayacetekelwa sana, tamwaba ifikomo 44 na 46. Abasoma balisumina ukuti ifi fikomo fibili nalimo bafilundileko pa numa. Profesa Archibald T. Robertson alembele ukuti: “Mu mamanyuskripiti ya kale sana kabili ayacetekelwa tamwaba ifi fikomo fibili. Amashiwi yaba muli ifi fikomo fibili bayafumishe mu mamanyuskripiti ayo bafumishe ku Masamba na ku Siria (Byzantine), kabili babwekeshapo fye amashiwi yaba mu cikomo 48. Kanshi amashiwi yaba mu cikomo 44 na mu cikomo 46 [twayafumyamo] muli Baibolo pantu te ya cine.”
b “Bakafuma no kumone fitumbi fya bantu abansangukila, pantu ing’onyo [imititi, NW] shabo tashifwa, no mulilo uuleboca taushima, kabili bakaba amakankamike ku bantunse bonse.”—Esa. 66:24.