Bushe Kwaliba Uwingeshiba Ifya ku Ntanshi?

Bonse tulatontonkanya pa nshita ya ku ntanshi. Tulafwaya ukwishiba ifyo ifwe na balupwa lwesu tukekala ku ntanshi. Ilingi line tulepusha amepusho pamo nga: ‘Bushe abana bandi bakalaikala fye bwino? Bushe icalo cikonaulwa ku kayofi? Bushe pali ifyo ningacita pa kuti imikalile ikabe bwino ku ntanshi?’ E fyo fye fwe bantu twaba, tulafwaya ukwishiba ifikacitika ku ntanshi. Atulaishibila limo ifikacitika ku ntanshi, nga twaleipekanishisha kabela.

Nomba bushe, mwalishiba ifyo imikalile yenu ikaba ku ntanshi? Bushe kwaliba uwingeshiba? Abasambilila sana nga basobela ifikacitika, fimo filacitika nomba ifingi taficitika. Lelo Lesa ena alanda ukuti ifyo asobela fyonse filacitika. Icebo cakwe citila: “Ne usobela pa kutendeka ifikacitika ku mpela, no kufuma kale ifintu ifishilacitwa.” (Esaya 46:10) Bushe fyonse ifyo asobela filacitika?

BUSHE FYONSE IFYO LESA ASOBELA FILACITIKA?

Mulandu nshi mulingile ukubikila amano ku fyo Lesa asobele ifyacitika kale? Nga ca kuti ifilanda uusobela ifyo imiceele ikaba filacitika lyonse, bushe te kuti mu mucetekele nga alanda ifyo imiceele ikaba mailo? E fyo caba na kuli Lesa, nga mwaishiba ukuti fyonse ifyo asobele fyalicitika, ninshi kuti mwafwaya no kwishiba ifyo alanda ukuti e fikacitika ku ntanshi.

UKONAULA UMUSUMBA UUKALAMBA:

Ku ca kumwenako, bushe kuti kwaba uwingasobela ukuti umusumba uukalamba sana, kabili uwakwatisha amaka pa myaka iingi uli no konaulwa, e lyo no kulanda ifikacitika nga waonaulwa? Ifi fine e fyo Lesa asobele ukupitila muli kasesema wakwe ukuti umusumba wa Ninebe wali no konaulwa. (Sefania 2:13-15) Finshi abasambilila amalyashi ya kale balandapo? Muli ba 600 B.C.E., ilyo papitile imyaka nalimo 15 ukutula apo Lesa asobelele ukuti umusumba wa Ninebe wali no konaulwa, abena Babiloni na bena Madai balisanshile uyu musumba. Na kabili Lesa alisobele ukuti Ninebe ali no kuba “icibolya, ukuba icitungu icaumisha nga matololo.” Bushe ifi fyalicitike? Ee. Nangu ca kuti uyu musumba wali uukalamba nga nshi, balionawile onse fye ukubikako ne mishi iyali lwa mupepi kabili washele fye icibolya. Bushe abalanda pa ficitika mu fikansa fya mitekele ya calo kuti basobela fyonse ifi twalandapo no kucitika fyacitika?

BAKOCA AMAFUPA YA BANTU:

Nani wingakwata amaka ya kusobela ifintu ifikacitika pa numa ya myaka 300, alumbula ishina lya muntu uwali no koca amafupa ya bantu pa cipailo e lyo alanda ne tauni umo icipailo cikaba? Nga ca kuti icintu ca musango uyu cacitika, uwasobele ifyo kuti alumbuka sana. Kasesema wa kwa Lesa asobele ukuti: ‘Umwana akafyalwa mu ng’anda ya kwa Davidi, ishina lyakwe ni Yoshia’ no kuti “amafupa ya bantu akayocela” pa cipailo mwi tauni lya Betele. (1 Ishamfumu 13:1, 2) Pa numa ya myaka nalimo 300, imfumu iyakwete ishina lya kuti Yoshia, ishina ilishaseekele sana, yalifyelwe mu lupwa lwa kwa Davidi. Nga filya fine casobelwe, Yoshia “atumine bamo kabili bailebuula amafupa mu nshiishi no kuyocela pa ciipailo” cali mu Betele. (2 Ishamfumu 23:14-16) Takuli umuntu uwingasobela ifya musango yu nga ca kuti taletungululwa no mupashi wa kwa Lesa!

UKUWA KWA BUFUMU:

Takwaba umuntu uwingasobela ishina lya muntu, ilyo ninshi kucili imyaka iingi ukuti akafyalwe, uuli no kucimfya icalo icakwatisha amaka, no kulanda ifyo ali no kucita pa kucimfya ici calo. Lesa atile Sailasi ali no kucimfya icalo cakwatishe amaka. Sailasi ali no kulubula abaYuda no kubafwa ukukuula itempele lya mushilo. Na kabili, Lesa asobele no kuti Sailasi ali no kukamya imimana pa kucimfya ici calo no kuti impongolo shali no kushala ishaisuka. (Esaya 44:27–45:2) Bushe fyonse ifyo Lesa asobele fyalifikilishiwe? Abasambilila ilyashi lya kale balasumina ukuti Sailasi alicimfishe icalo ca Babiloni. Abashilika ba kwa Sailasi bapaatwile umumana uukalamba icalengele ukuti imimana imbi ikame. Na kabili abashilika baingile mu musumba pa mpongolo isho bashile ukwabula ukwisala. Pa numa Sailasi alubwile abaYuda kabili abasuminishe ukukuula itempele mu Yerusalemu. Ici cali cipapwa pantu Sailasi talepepa Lesa wa baYuda. (Esra 1:1-3) Ni Lesa fye e wingasobela fyonse ifi ica kuti fyaisacitika no kucitika?

Twalanda pa fintu fitatu ifilelanga ukuti Lesa alafikilisha ifyo asobela. Lelo te uku kusesema fye ukwafikilishiwa. Yoshua, intungulushi ya bena Israele, alandile icishinka ico na bambi baishibe, atile: “Namwishiba bwino ne mitima yenu yonse ne myeo yenu yonse ukuti tapali amashiwi nangu yamo pa mashiwi yonse ayasuma ayo Yehova amwebele ayashacitika. Fyonse fyalicitika. Tapali nangu cimo icishacitika.” (Yoshua 23:1, 2, 14) Abena Israele tabaletwishika ilyo Yoshua alandile ati Lesa alafikilisha fyonse ifyo alanda. Nomba, bushe Lesa afikilisha shani ifyo alanda? Ifyo Lesa acita ifintu fyalipusana sana ne fyo abantu bacita. Calicindama sana ukuti mwishibe ici cishinka, pantu Lesa alilanda ifintu ifyacindama ifili no kucitika nomba line ifyamukuma sana.

UKUSESEMA KWA KWA LESA KWALIPUSANA NE FYO ABANTU BASOBELA

Pa kulanda ifikacitika ku ntanshi, ilingi line abantu bashintilila pa fyo basayantisiti bafwailisha, balolekesha ifilecitika, nelyo ukutungululwa ne mipashi. Nga balanda ifyo balemona ukuti e fikacitika, balatendeka ukulolela pa kuti bamone nga fikacitika.—Amapinda 27:1.

Lelo, Lesa ena aleshiba fyonse ificitika. Alishiba bwino ifyo abantu baba ne fyo batontonkanya; e ico, nga atemwa ukwishiba ifikacitika ku ntanshi, kuti aishiba bwino bwino ifikacita abantu nelyo inko. Na kabili Lesa kuti acita ifyacila na pali ifi. Kuti acitapo cimo pa kuti ifyo alefwaya ficitike. Alanda ati: “Icebo icifuma mu kanwa kandi tacakabwelele kuli ine ukwabula ukucita nangu cimo, . . . cikafikilisha ico nacitumina.” (Esaya 55:11) Kanshi Lesa nga asobela ifintu fimo, ninshi aletweba fye ifyo akacita ku ntanshi. Alashininkisha ukuti ifyo asobela fyacitika.

INSHITA YENU IYA KU NTANSHI

Bushe kwaliba ukusesema ukwakuma inshita yenu iya ku ntanshi ne ya batemwikwa benu? Nga namwishibila limo ukuti kukaba icipuupu icikalamba, kuti mwacitapo cimo pa kuti muicingilile. E fyo mwingacita na lintu mwakutika ku kusesema ukwaba mu Baibolo. Lesa alisobela ukuti nomba line ifintu fili no kwaluka pano calo. (Belengeni akabokoshi akaleti: “Ifyo Lesa Asokolola Ukuti E Fikacitika ku Ntanshi.”) Ifyo Lesa alanda ukuti e fikacitika ku ntanshi fyalipusana sana ne fyo abantu basobela.

Ukusesema kwa mu Baibolo kulalenga twaishiba ifyo ifintu fikaba ku ntanshi. Lesa atila: “Ne usobela pa kutendeka ifikacitika, . . . ne utila, ‘Ukufwaya kwandi kukacitika, kabili conse ico natemwa nkacita.’” (Esaya 46:10) Imwe no lupwa lwenu kuti mwaisaikala bwino ku ntanshi. Ipusheni Inte sha kwa Yehova pa kuti bamwebe ifyo Baibolo ilanda pa fikacitika ku ntanshi. Inte sha kwa Yehova tabatungululwa ne mipashi, tabomfwa amashiwi ya mipashi, kabili tabakwata amaka ya kusobela ifya ku ntanshi. Lelo basambilila Baibolo kabili kuti bamulanga ifintu ifisuma ifyo Lesa atila e fikacitika ku ntanshi.