Icalenga 4—Cingilileni Ubumi Bwenu

“Uwasalapuka nga amona ububi alabelama.”—Amapinda 22:3. Ukuicingilila kuti kwamwafwa ukucilikila amalwele no bulanda, ukubikako fye no konaula inshita ne ndalama.

◯ Muleisunga aba busaka. Akabungwe ka U.S. Centers for Disease Control and Prevention katile: “Ukusamba ku minwe e cintu icacindama sana ico mwingacita pa kucilikila amalwele ya lwambu na pa kuti mube no bumi ubusuma.” Iminwe yalamba e ilenga amalwele ya lwambu ayengi nga nshi ukusalangana. E ico mulesamba ku minwe libili libili. Mulecita ifi ilyo mushilatampa ukulya, ukupekanya ifya kulya, ukukaka nelyo ukwikata fye pa cilonda, kabili mulesamba ku minwe nga mwaikata ifitekwa, nga mwafuma ku cimbusu, nelyo nga mwacinja umwana amatebela.

Caliwamapo ukubomfya sopo na menshi pa kusamba ku minwe ukucila ukubomfya fimbi ifya kuwamisha ku minwe. Abana balaba no bumi ubusuma nga ca kuti abafyashi babasambilisha ukulasamba ku minwe no kukanalaikataula mu kanwa na mu menso. Ukusamba cila bushiku no kulasunga ifya kufwala ne fya kufimbana fyenu ifya busaka na ko kuti kwalenga mwaba no bumi ubusuma.

◯ Icingilileni ku malwele ayambukila. Mwilapalamana sana nelyo ukubomfya ifipe fya kuliilako fimo fine no ulwele icifine. Amate yabo na menshi yafuma mu myona kuti yalenga na imwe mwa-ambula icifine. Amalwele ya mu mulopa pamo nga hepatitis B na C na HIV/AIDS yapitila mu kulaalana, ukubomfya inshindano imo ine, na mu kubikwamo umulopa. Inshindano ya kucilikila amalwele ilacilikila amalwele ya lwambu, lelo umuntu uwa mano kuti acitapo fimo pa kuti aicingilile ilyo ali no walwala ubulwele ubwambukila. Mwilaleka utushishi tulemusuma. Mwilaikala nelyo ukulaala pa nse nga kuli bamung’wing’wi nelyo utushishi tumbi utusenda amalwele. Mulelaala muli neti, maka maka abana, kabili mulebomfya imiti iitalusha utushishi.a

◯ Mulesunga ing’anda iya busaka. Mulebombesha apapela amaka yenu ukusunga ing’anda iya busaka mu kati na ku nse. Shiikeni ponse apo amenshi yengekalila ica kuti na bamung’wing’wi batampa ukubikilapo amani. Ifisooso, ifiko, ne fya kulya ifishafimbwapo filaleta utushishi na bakoswe, kabili kuti fyamulwalika. Nga tamwakwata icimbusu ca kukumpa, imbeni icimbusu ukucila ukulaya mu kuyafwilisha mu mpanga. Mulefimba pa cimbusu pa kuti mwilaingila balunshi, abatandanya ubulwele bwa menso na malwele yambi.

◯ Muleicingilila ku fingamucena. Mulekonka amafunde ilyo muli ku ncito, ilyo mulecofe ncinga, ilyo mule-ensha honda nelyo motoka. Muleshininkisha ukuti fyonse filebomba fye bwino kuli motoka. Mulefwala ifya kuicingililako pamo nga amagogo, icimpompo, amajombo, utwa kushinka mu matwi, ukubikako fye no mushipi wa muli motoka. Mwilaikala pa kasuba nga nakalotoka pantu kalalwalika kansa kabili kalalenga inkanda ukukota bwangu. Nga mulapeepa, lekeni ukupeepa. Ukuleka ukupeepa ili line fye kuti kwamupusushako ku kulwala ubulwele bwa ku mutima, kansa ya kuli bapwapwa, na stroko.b

[Amafutunoti]