Isambililo 4

Ifya Kubelenga no Kwibukisha

1, 2. Mulandu nshi cabele cacindama kuli ifwe ukwibukisha fintu tubelenga?

¹ Kuli abo ababelenga pamo ngo mulesha citendwe, ku kuisekesha fye, ukwibukisha fintu babelenga takwacindama. Lelo ku ulesambilile fya ncito, calibe cacindama ukwibukisha fintu alebelenga mu fitabo fyakwe fya kusambililamo. Ukupita amashindano no kwingile ncito yasoobolwa kushintilila pali kwene. Umutumikishi wa Bwina Kristu, nangu cibe ifyo, akwato kukabila kwakulilako ukwa kwibukisha fintu abelenga, nampo nga kubelenga kwa buyefya buyefya nelyo ukwa mu kusakamanisha. Ubuyo bwakwe bwa kupalamina kuli Yehova no kuwamyo butumikishi bwakwe, kwi lumbo lya kwa Yehova.—Amala. 17:19.

² Ica kubelenga cikalamba ica Mwina Kristu ni Baibolo ne mpapulo isho shipeelo kwafwilisha kwa cine cine mu kumfwikisha Baibolo. Alishibo kuti kwaba kwishiba ukusangwa muli Baibolo e kutungulula ku bumi bwa ciyayaya. Kwaba ni uku kubelenga e kumupangasha ku kuba umutumikishi wafumamo cimo, kabili kuli ni uku kubelenga eko twayangwako apakalamba mwi Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi.

3, 4. Mulandu nshi tulingile ukuba abasalulula mu fintu tulebelenga?

³ Ukwingisha ifyebo mu muntontonkanya wesu ukupitila mu kubelenga limbi kuti kwalinganishiwa ku ca kulya twingisha mwi fumo lyesu. Mu milandu yonse ibili tufwile ukuba abasalulula. Uulelya, nelyo cingatila alelya fye ico fili ku mukoshi, kuti abo watumpa ukubika mwi fumo lyakwe ifishingasungululwa nelyo ifishinganonsha umubili mu cine cine, nelyo ku kubipilako, limbi ifingamulwalika. Pa kuba ne fya kufumamo fyawamisha, ku kumwenamo kwa pa nshita yaleepa, ifya kulya filingile ukusungululwa mu kwanguka no kusendwa mu mibili yesu.

⁴ E fyo caba na ku kubelenga kwesu. Nampo nga kuli kubelenga kwa buyefya buyefya nelyo ukwa mu kusakamanisha, ico tuleingisha cilingile ukuba icingasungululwa mu muntontonkanya kabili cilingile ukuba cimo icikanonsha imintontonkanya yesu mu kubelelela. Ukwabulo kutwishika calibe cabulwamo amano ukuliisho muntontonkanya ne fishili fya cine, ifyabulwamo bukapepa nelyo ifya bucisenene, kabili ifyo mu kukonkapo fingalengo kufimbilwa kwa ku mupashi. (Fil. 4:8) Kabili mulandu nshi uwa kupoosele nshita mu kubelenge fyebo ifishili fya mutengo? Pamo fye nga fintu tusalulula fintu tulya, e fyo tulingile no kucita pa fintu tubelenga.

5, 6. Mulandu nshi tukabilo kutantike nshita ya kubelenga kwa pa lwesu, kabili ni lilali lintu uko kubelenga kwingacitwa?

⁵ Ukutantika kwa kubelenga kwa pa lobe. Pa numa ube nausala umusango walungama uwa fya kubelenga, ulekabilo kubombela pa lutampulo lwakonkapo. Ici cili kupampamika ukutantika kwa kubelenga uko kukalinga mu mibele ya pa lobe. Nga wafilwo kupaatula inshiku shimo, nelyo ifyungulo bushiku, ku fiputulwa fya nshita ifya kubelenga, ukubombesha kobe mu kupalishako kuli no kuba ukwa cimfulumfulu ica kuti te kuti kutunguluke.—Imil. 17:11.

⁶ Ukubelenga kwabikwako itontonkanyo kufwaye nshita yalinga pamo pene ne cifulo icingawamino kwetetula pa fintu filesambililwa. Lelo te lyonse ukabelenga mu kati ka fiputulwa fya nshita fyalundwako ifye sambililo. Nga wingabika pa mbali amaminiti nangu fye 10 nelyo 15 lyonse ubushiku bumo bumo ukulabelenga, ukasunguka pa bwingi bwa fintu wingapwishishisha. Abantu bamo babelenga muli iyi nshila ulucelocelo, nelyo pa ntanshi ya kusendama ubushiku. Bambi babelenga lintu baninine mu fya kwendelamo fya cintubwingi ukuya ku ncito ya ku mubili nelyo ku sukulu, nelyo mu kati ka nshita ya kutuusha. Mu mayanda yamo, ulupwa lonse lubelengela capamo pa maminiti yasano nelyo ikumi pa numa ya ca kulya ubushiku bumo bumo nelyo pa ntanshi fye ya kusendama. Ukukonkanya, ukubelengako ubushiku ubuli bonse, kuletako ifya kufumamo fisuma.

7. Cinshi cilingile ukuba ubuyo bwesu mu kubelenga Baibolo?

⁷ Ukutantika kwa pa lobe kulingile ukusanshamo inshita ya kubelenga Baibolo wine. Mwalibo mutengo ukalamba ukuibelenga ukupulinkana ku nkupo ne nkupo. Ici kuti capwishishiwa mu kubelenge mpendwa imo iya fipandwa nelyo amabuula ubushiku bumo bumo nelyo umulungu umo umo. Nangu cibe ifyo, ubuyo bobe mu kubelenga tabulingile ukuba bwa kupwisha fye ifyebo, lelo ukumfwikishe mimwene ya fiko mu kuba ne mifwaile ya kwibukisha. Sendako inshita ya kwetetula pa fyo filelanda. Lintu ulebelenga Baibolo lyonse kuti waba uwacetekela ukuti ulelya ica kulya ca ku mupashi cawamisha icingakwatwa.

8, 9. Fya kubelenga nshi fimbi ifingabe fya kunonsha ukusansha muli programu wesu wa kubelenga?

⁸ Inshita na kabili ilakabilwa iya kubelenga kwa kupekanye fyebo fikasambililwa mwi sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda no kulongana kwa cilonganino kumbi. Caliba icisuma ukulatontonkanya pa lwa kwasukapo pa kulongana, lelo wicita ukusanga kwa fyasuko ukuba e buyo bobe bukalamba. Ukucila, fwayo kumfwikisha cintu ulebelenga no kulanguluka ifyo cileambukila ubumi bobe.

⁹ Lyene kwalibako ifipande fya Ulupungu lwa kwa Kalinda pa mbali ya fibomfiwa mwi sambililo lya cilonganino ilya mulungu no mulungu. Magazini wa Loleni!, na o, alapeela ifyebo fya kufunda ifyafulilako mu mabuula ya uko. Kabili bushe walibelenge mpapulo sha kaleko isha Sosaite mu lulimi lobe? Ukufika apo wingapesha ku kusange nshita ya kubelenge fyebo, kwalibako ipaalo ilyabakilwa iwe. Icipimo ca kukula kwa umo ukwa ku mupashi, kulamwa apakalamba no kukonkanya ne mibele ya fibelesho fya kubelenga ifya umo.

10-17. Fibelesho nshi fingatwafwilisha ukwibukisha ubwingi bwa fintu tubelenga?

¹⁰ Ifyafwilisho kwibukisha. Pa kumwenamo mu kukumanina mu co tulebelenga, tukabilo kucibukisha. Abantu ilingi kuti basosa abati tabebukisha pantu bakwate cilafi. Nangu cibe fyo, mu milandu iingi kuti pambi caba fye maka ya kwibukisha ayashakanshiwa nelyo ayashibomfiwa. Yaba ni nshila ya mano ukutukuta ukunonkelamo apakalamba mu kubelenga kwesu. Te kuti tumwenemo apakalamba nge fyebo fyacibelengwa fyalabwa mu kwangufyanya. Tulekabilo kusambilile fya kubelenga ica kuti tuleibukisha. Kwalibako imitubululo yafulilako iyabomba bwino kuli bakabelenga babelesha. Pambi kuti yakwafwilisha.

¹¹ Ilyo ulebelenga, tukuta ukubelenga ilongo lya mashiwi nelyo ukulonganikwa kwa mashiwi ukucilo kubelenga fye shiwi limo limo. Ici kuti calenga ukubelenga kobe ukwayangufyanya kabili cikakwafwilisha ukumfwikisha ifishinka mu cifulo ca kulwishanya na mashiwi. Ku kubelenga kwa lyonse, wilalumbula mashiwi nelyo ukutenshe milomo ilyo ulebelenga, kabili wipanga icibelesho ca kubwekeshabwekeshapo ukubelenga kano nga cili kwebekesha itontonkanyo lya mpikwe. Kwena, ku fyebo fyashika, ifyapikana ulekabilo kukokomokako pa kushininkisho kukwate tontonkanyo lyalungama. Limbi kuti wafwaya no kubelenga mu kupongomoka, nelyo mu kantepentepe. (Ilu. 1:2) Amalumbo na Amapinda, ku ca kumwenako, tafyalembelwe ukubelengwa mu kwangufyanya lelo ku kwetetula.—Ilu. 77:11, 12.

¹² Na kabili cilafwilisha nga ulebelenga nukwata na pensulo mu minwe, ukulashila amashiwi ya mpikwe kabili nga te ifyo ukulemba ifishinka fyaibela ifyo limbi wingafwayo kupitulukamo na kabili. Ukushila, nangu cibe fyo, kulingile ukucefiwako, pantu nga kwacilamo kulafumyapo imifwaile ya kusoobolamo ifishinka fikalamba. Lintu wafika pa kulondolola kumo ukwa kunonsha nelyo ifyebo fya kushinina ifingabomfiwa mu kukumanya ukukaanya mu butumikishi bwa ku ŋanda ne ŋanda, kuti cabe ca kwafwilisha ukulemba ibuula na paragrafu ku numa ya citabo cobe. Lyene kuti casangwa mu kwangufyanya lintu cakabilwa. Kwena, te kwesho kushila mu citabo, kano nga cobe.

¹³ Te kuti ubelenge fye cipande nelyo icitabo akankululwila ukwabulo kupemwina, ukutontonkanyapo, ukulinganye fyebo ne fishinka ifyo waishiba kale pali ilyo isambililo—te kuti ubelenge fyo nga ca kuti mu cituntulu ulefwaya ukwibukishe fishinka fipulilemo. Sambililo kubebeta ifyo ulebelenga, ukumone milandu ipeelwe ne fyebo fya kushinina mu kwafwilisho kusondwelela kupeelwe. Na kabili, ba uwapempwila ku fishinte fibomba ku bumi bobe kabili ifyaba e ca kutungulula ica mikalile ya lyonse. Pemwina ukulanguluka ifyo wingafibomfya.

¹⁴ Mu kubelenga kwasakamanisha ukwa cimo ica fitabo fikalamba ifya Sosaite ilingi calibe ca kwafwilisha intanshi ukulanguluka umutwe wa ciko no kukonkana kwa mutande wa filimo. Ici cikalambatika pa muntontonkanya obe umutwe wa lyashi onse. Lintu ulepekanya ukubelenge cipande ca magazini nelyo icipandwa mu citabo, intanshi lolesha pa tumitwe tunono twalekanalekana. Utu tulanga umutande untu umutwe wa lyashi ulelundulwilwamo. Ba uwaibukila ukumwenekesha amasentensi ya mpikwe, ayamoneka ilingi mupepi na ku kutendeka kwa paragrafu umo umo. Ilingi kuti yakweba mu kukamununa ico paragrafu ilelandapo. Biko mutima pa kumfwikishe mimwene yakumanina iya mulandu untu ulebelengapo.

¹⁵ Ukutubulula na kumbi kwaba kwesho kubika mu cikope cintu ulebelenga, ukupange fikope fya mu muntontonkanya pamo nge ca kwafwilisho kwibukisha. Mu kwelenganya mona abalimo ne fishingulwikeko, umfwe fiunda na mashiwi, nunsho bwema, sondako ifya kulya ne fya kunwa, akana mu nsansa no bulanda bwa mibele. Esho kuibika we mwine mu ca kumoneka cilelondololwa. Itontonkanyo lyonse kuti lyaletwa mu butuntulu mu kwelenganya ku kuletako ubulondoloshi bwa Baibolo mu kumonekesha. Ifipande fya lyashi lya kale lya Baibolo kuti fyalambatikwa pa muntontonkanya mu kucilapo kwanguka muli iyi nshila.

¹⁶ Lintu wafika ku mpela ya cipandwa, pituluka muli cene mu kwipifya mu muntontonkanya. Lyene linganya autulaini obe uwa mu muntontonkanya ne fyebo fyalembwa na kabili.

¹⁷ Nga cingacitika, lanshanya na umbi ifishinka wabelenga, ukucite fyo lintu ficili ifipya mu muntontonkanya. Ukufilumbulula kuti kwafifwatika mu kukosa pa muntontonkanya obe, ilintu umuntu umbi pambi kuti aba na maka ya kulunda ku butala bobe ubwa kwishiba kwe sambililo. Nga ca kuti nausange fishinka fingabomba mwi bala, fibomfye mu butumikishi bobe ubwa kushimikila mu kwangufyanya ukufisha apo wingapesha. Ici na co, cikapampamike fyebo mu kwibukisha kobe.

18-20. Mulandu nshi cabele cacindama ukusambilila ukubelenga bwino?

¹⁸ Umutengo wa kubelenga ukufumamo cimo. Ukubelenga kwakwato kusonga kwa kulungatika ku bumi bwesu. Umusango wa mulimo tubomba, ukulamuka tulundulula, ukuipakisha kwesu ubumi, ukukula kwesu kwa ku mupashi fyonse fyalundana na maka yesu aya kubelenga. Ukwabula aya maka ya kubelenga umo alapusulwa isambililo lyafumba no kubelesha. Abafyashi kuti bayafwilisha ukusambilisha abana babo ukubelenga muli programu watantikwa uwa pa ŋanda uwa kubelenga. Ukufuma ku nshita ne nshita kuti cawama ukweba abana bobe ukubelenga mu kupongomoka, ku ca kumwenako, ukubelenga ilembo no kulandapo kwa bushiku ukufuma mu katabo Ukubebeta Amalembo Cila Bushiku. Nga tawaba kabelenga walongoloka, kuti cabe calinga ukulabelesha pa maminiti 15 nelyo 30 ubushiku bumo na bumo. Mu myeshi inono ukakwate fya kufumamo fiikusha.

¹⁹ Ifibelesho fisuma ifya kubelenga, inshita shatantikwa isha kubelenga no kusapika, no kubomfye mitubululo yalekanalekana itantikwe muno fikawamya apakalamba amaka yobe aya butumikishi. Ukaba na maka ya kwibukisha ifyebo fya kwa Lesa ifyaumo mutengo ifyafulilako, pa kuti wingalafibomfya mu bumi bobe na mu butumikishi. Nelyo fye bakalamba kuti bawamyako amaka yabo aya kwibukisha nga babelesha ifishinka ifipeelwe muno. Takuli nangu umo uulingile ukuyumfwe fyo nakotesha ica kufilwo kunonkelamo.

²⁰ Umulandu wa kwa Lesa uwa kubikila imifwaile yakwe yakatama mu citabo wali wa kuti imilimo yakwe yonse ya kusungusha ilengwe ukwishibikwa ku bana ba bantu no kwibukishiwa pa nshita ntali. (Ilu. 78:5-7) Ukutasha kwesu pali bukapekape bwakwe muli uyu mulandu kuti kwalangishiwa bwino ku mukoosha wesu mu kubelenga no kwibukisha cilya Cebo cipeelo bumi.