Isambililo 28

Ukwampana ne Bumba ne fya Kubomfya Ifyo Ulembele

1. Londolola ukucindama kwa kwampana ne bumba no lubali ukubomfye fyo ulembele lubomba muli ici.

¹ Ukwampana kusuma ne bumba lyobe cabe ca kwaafwa cikalamba mu kusambilisha. Cinonka umucinshi wabo kabili cikulengo kusambilisha mu kufumamo cimo nga nshi. Ukwampana kobe na bene kulingile ukukuleta mu kupalamisha nga nshi na bene ica kuti ukwankulako kwabo ukuli konse kwaumfwika apo pene kuli iwe pamo nga kalanda. Imibomfeshe fyo ulembele ibomba ulubali lwacindama mu kupima nampo nga naukwata uko kwampana ne bumba nelyo iyo. Ifyo ulembele nga fyafulisha kuti fyaba ca kucilikila; lelo ukubomfye fyo ulembele mu kulamuka takupumfyanya, nelyo fye imibele ingacifwaya ukuti fibe ifyalepako kucila pali lyonse. Ico cili mulandu wa kuti kalanda walamuka talufya ukwampana kwakwe ne bumba ukupitila mu kulolesha pa fyo alembele mu kucishamo nelyo pa nshita yalubana. Pali slipi obe uwa Ukufunda kwa Milandile ici calisakamanwa, kabili catantikwa pamo ngo “Ukwampana ne bumba, ifya kubomfya ifyo ulembele.”

2-5. Cinshi cilenga ukumona ibumba ukuba ukwa kufumamo cimo?

² Ukumona ibumba. Ukumona calola mu kulolesha ibumba lyobe. Ici tacipilibula ukulolesha fye pe bumba lelo kulolesha pa bantu umo umo mwi bumba. Cipilibulo kumona ukulumbulula kwa pa mpumi shabo no kwankulako mu kulinganako.

³ Ukuloleshe bumba lyobe tacipilibula fye ukulolesha ukufuma ku lubali lumo ukuya ku lunankwe pa kuti takuli nangu umo uupushilwe. Lolesha pali umo mwi bumba kabili landa isentensi limo nelyo yabili kuli uyo muntu. Lyene lolesha umbi no kulandako amasentensi yanono ayalundwapo kuli uyo muntu. Wilolesha pa uli onse inshita ntali ica kuti alengwe nsoni kabili wilatontomesha pa bantu fye banono mwi bumba lyonse. Twalililo kulolesha ibumba lyonse muli iyi nshila, lelo, ilyo ulelanda ku muntu, mu cituntulu landa kuli uyo muntu kabili mona ukwankulako kwakwe pa ntanshi ya kutanukila pali umbi. Ifyo ulembele filingile ukubikwa pe tebulo lya kwa kalanda nelyo mu minwe yobe nelyo pali Baibolo pa kuti wingalacebapo, mu kuba fye no kusela kwa linso. Nga ca kuti cili cafwaikwa ukusesha umutwe obe onse ku kumone fyo ulembele, ukumone bumba takwakawame.

⁴ Kafunda obe takabebete fye ubwingi bwa miku wabomfya ifyo ulembele lelo na lintu ulolesha pali fyene. Nga ulelolesha pa fyo ulembele lintu ulefika pa kalume, tawakamone ukwankulako kwe bumba lyobe. Nga ulelolesha pa fyo ulembele libili libili, na kabili tawakalemone bumba. Ici ilingi cilangisha ukuti uli no mwenso nelyo ukuti taupekenye ilyashi mu kukumanina.

⁵ Kulabako inshita lintu bakalanda babelesha bepushiwa ukupeela ilyashi lya kubelenga, kabili, kwena, ici mu nshila imo cilapeleesha ukumona ibumba. Lelo nga ca kuti bali ababeleshanya bwino ne fyebo pamo nge ca kufumamo ca kupekanya kusuma, balaba na maka ya kulolesha ibumba lyabo ku nshita ne nshita ukwabulo kulufya pantu baciba, kabili ici ciba ca kubimbula ku kubelenga kwabamo ubumi.

6-9. Londolola inshila na imbi iya kwampana ne bumba, ne fimfokonshi tufwile ukuibakako.

⁶ Ukwampana ne bumba ukupitila mu kulanda kwa kulungatika. Ici caba icakatama ukupala fye ukumona ibumba. Cibimbamo amashiwi ubomfya mu kulanda ne bumba lyobe.

⁷ Lintu ulelanda ku muntu umo pa mbali ulosha kuli wene ukuti “iwe,” “icobe” nelyo “ifwe,” “icesu.” Lintu cingalinga, kuti walanda mu nshila imo ine kwi bumba lyakulako. Esho kumone lyashi lyobe pamo ngo kulanshanya no muntu umo nelyo babili akashita kamo. Babebete mu kupalamisha icalinga ica kuti kuti wayankula kuli bene kwati nabalanda kuli iwe mu cine cine. Ici kuti calenge milandile yobe ukube yalola ku bantu.

⁸ Ishiwi lya kusoka nangu ni fyo. Sengauka ubusanso bwa kuba uwacishamo ukubeleshanya ne bumba lyobe. Taulekabila ukucishamo kupalamisha kwati fye ni fintu ushingacishamo ukupalamisha mu kulanshanya kwabamo mucinshi no muntu umo nelyo abantu babili pa mwinshi mu butumikishi bwa mwi bala, lelo kuti waba kabili ulingile ukuba uwa kulungatika.

⁹ Ubusanso na bumbi. Ufwile ukuba uulingulula mu mashiwi yalya tubomfya mu cifulo ca mashina no kukanalenga ibumba ukuyumfwa kwati babi. Ku ca kumwenako, mu lyashi lya pa buulungani, tawingabomfya umusango wa milandile uwingalosha kwi bumba lyobe nga bolungani. Nelyo, nga ca kuti walelanda pa maawala yabwelela pa nshi mu Ukulongana kwa Mulimo, kuti limbi waisanshamo mu lyashi, ukubomfya ishiwi, “ifwe” mu cifulo ca kulanda lyonse ukuti “imwe.” Ukupelulula no kulangulukilako filingile mu kwanguka ukucimfya ubusanso ubuli bonse ubwa uyo musango.

**********

10, 11. Cinshi cilingile ukutukoselesha ukusambilila ifya kubomfya autulaini?

¹⁰ Imifwaile ya autulaini. Banono bakalanda abaletendeka ababomfya autulaini pa kulanda. Ilingi kuti balembe lyashi kabela kabili lyene ukulibelenga nelyo ukulilanda ukufuma ku mutwe. Kafunda obe akasuulako ici pa kutendeka, lelo lintu waisa ku “Imifwaile ya autulaini” pali slipi obe wa Ukufunda kwa Milandile akakukoselesha ukubomfya ifyo ulembele pa kulanda. Lintu waishibisha, ukasango kuti naulunduluka apakalamba pamo nga kalanda wa pa cintubwingi.

¹¹ Abaice na bakalamba abashingabelenga no kubelenga balapeela malyashi, ukubomfye filangililo ku kutubulule mfundo. Kuti wapekanye lyashi lyobe mu kuba na autulaini wayanguka na iwe, cimo cine nge mipeelele ya mu Malembo iitantikwa mu Ubutumikishi bwa Bufumu. Ulalanda lyonse ukwabula manyuskripiti mu butumikishi bwa mwi bala. Kuti wacita cene mu kwanguka mu nshila imo ine na mwi sukulu, nga wapoosako amano.

12, 13. Peele mitubululo pa fya kupanga autulaini.

¹² Apo ukubomba pali iyi mibele kwa kukwafwilisho kufuma ku kubomfya manyuskripiti, mu kupekanya na mu kulanda, wilasungila ilyashi lyobe ku mutwe. Ninshi lino Isambililo talyakaafwe nangu panono.

¹³ Nga ca kuti ulebomfya malembo, kuti waipusha we mwine weka ifipusho fya kufwailisho mulandu ifya kuti, Ni shani? Nani? Ni lilali? Ni kwi? na fimbipo. Lyene, lintu filelinga mu fyebo fyobe, bomfya ifi fipusho pamo ngo lubali lwa fyo ulembele. Mu kupeele lyashi belenga fye ilembo, ipushe we mwine nelyo ipusha mwine ŋanda obe ifi fipusho, lintu calinga, no kufyasuka. Cintu cayanguka.

14, 15. Fya kusangwilako nshi fishilingile kutufuupula?

¹⁴ Abaletendeka ilingi balaba abasakamikwa ukuti bakalabako cimo. Nangu cibe fyo, nga nulundulule lyashi lyobe mu kukonkana, takuli uwingapuse tontonkanyo nga ca kuti walilabako. Ukulande fyebo fyonse tacili e ca kulangulukapo cikalamba pamo na kuba. Cili icacilapo kucindama ukuti usambilile ukubomfya autulaini pa kulanda.

¹⁵ Kuti cacitika ifyo mu kupeela lino ilyashi kuti wayumfwa kwati naulufye mibele iyingi iyasambililwa kale. Witulumuka. Ikabwela kabili ukaisango kuba uwacililako ukubelesha lintu waishiba ukulanda ukwabula manyuskripiti.

16, 17. Mu kulembe fyo tuli no kubomfya, cinshi tulingile ukwibukisha?

¹⁶ Pano palipo ukusoka kumo ku lwa fyo ulemba ku kubomfya mu malyashi mwi sukulu lya butumikishi. Filingile ukubomfiwa ku kwibukishe mfundo, te kufilanda ukufuma ku mutwe. Ifyo ulembele filingile ukube fipi. Filingile na kabili ukube fyapempenkana, ifyakonkana kabili ifingabelengwa mu kwanguka. Nga ca kuti imitantikile yobe ili cipempu ca kubwelelamo, ifyo ulembele filingile ukufiswa, napamo mu kati ka Baibolo obe. Nga lyashi lya pa cisebele kabili nawishibe fyo uleyabomfye tebulo lya kwa kalanda, lyene ifyo ulembele te kuti fibe mpika. Lelo nga tauli uwashininkisha, pekanya mu kulinganako.

¹⁷ Ica kwaafwa na cimbi caba kulembo mutwe wa lyashi pa muulu wa fyo ulembele. Ifishinka fikalamba na fyo filingile ukusoobokamo mu kumonekesha. Esho kufilemba fyonse mu filembo fikalamba nelyo ukushila pe samba lya fiko.

18, 19. Ni shani fintu twingabelesho kubomfya autulaini?

¹⁸ Ukulemba finono fye mu kupeele lyashi lyobe tacipilibule fyo uli no kulekelesha ukupekanya. Pekanye lyashi mu kukumanine ntanshi, ukupanga autulaini wakumanina apo ulefwaila. Lyene, pekanya autulaini uwa cibili, uwaipipako. Uyu e autulaini untu ukabomfya pa kupeele lyashi.

¹⁹ Nomba bika baautulaini bonse babili pa ntanshi yobe kabili, ukulolesha fye pali autulaini waipifiwa, sosa fye ifyalinga pa cishinka ca kutendekelako cikalamba. Ukukonkapo, ceba pali autulaini ukwete ifyebo fyonse no kumona ifyo ulabile. Kabiye ku cishinka cikalamba icakonkapo muli autulaini obe waipifiwa no kucita cimo cine. Mu kupita kwa nshita, autulaini waipipako akabeleshiwa ica kuti kuti waibukishe cili conse icili muli autulaini uukwete fyebo fyonse ku kulolesha fye pa fyo ulembele fipi ifinono. Mu kuba no kupitulukamo no kubelesha ukatendeko kutesekesha ubusuma bwa kulanda kwabulo kulolesha pali autulaini kabili ukalabomfya fye manyuskripiti lyeka fye lintu cabe cafwaikwa. Ukalayumfwo kuba uwacilapo kukakuka lintu ulelanda kabili ibumba lyobe likakutika mu kuba no mucinshi wakulilako.