Ukulolesha Abo Mulelandako

AMENSO yesu yalanga abantu imibele yesu ne fili mu mutima wesu. Kuti yalangilila ukuti natupapa nelyo ukuti tuli no mwenso. Kuti yalangilila icililishi nelyo icitemwishi. Inshita shimo, kuti yalangilila ukuti muletwishika nelyo ukuti muli no bulanda. Umukoloci umo asosele ulwa bekala calo banankwe abaculile nakalya nakalya ati: “Na menso yalalanda.”

Bamo kuti batunganya fimo pali ifwe na fintu tusosa pa kumona fye ifyo twatemwa ukulolesha. Mu ntambi ishingi, abantu balacetekela umuntu ubalolesha muli bucibusa. Lubali lumbi, kuti batwishika umuntu nga cine cine mufumacumi nelyo alifikapo ukucita cimo nga ca kuti ilyo alelanda alelolesha pa nshi nelyo ukulolesha kumbi. Mu ntambi shimo batila nga umo alelolekesha umuntu ninshi alikamuka, ni nkaaka, nelyo ukuti alemusonsomba, maka maka nga mwanakashi alelanda no mwaume atemwa umwaume alelanda no mwanakashi, nelyo nga alelanda ku mfumu atemwa kuli shimucindikwa umbi. Kabili mu ncende shimbi, uwacaice nga alelanda na bakalamba e lyo alebalolesha mu menso, kuti batila takwata mucinshi.

Lelo, uko caba fye bwino ukulolesha abantu mu menso, kuti kwayafwa ukulundako ukukomailapo ilyo umo alelanda pa cishinka cacindama. Kuti camonwa ukuti kalanda nashininkisha ifyo alesosa. Moneni ifyo Yesu ayankwileko ilyo abasambi bakwe bapapile icibi no kutila: “Nga kanshi nani uwingapusuka?” Baibolo ishimika aiti: “Lelo Yesu alibaloleshe, atile kuli bene, Ku bantu ici tacingacitwa, lelo kuli Lesa fyonse fingacitwa.” (Mat. 19:25, 26) Amalembo yalangilila no kuti umutumwa Paulo alelolekesha ifyo abo alelandako baleyankulako. Pa kashita kamo pali umwaume uwalemene ukufuma ku kufyalwa ilyo Paulo alelanda. Imilimo 14:9, 10 ilondolola ati: “Wene alaumfwa Paulo alelanda; na o, pa kutontapo amenso no kumono kuti nakwate citetekelo ku kuposhiwa, asosele ishiwi likalamba, ati, Iminina ku makasa yobe, ololoka.”

Imitubululo ya mu Butumikishi bwa mwi Bala. Ilyo mulebomba ubutumikishi bwa mwi bala, beni aba bucibusa kabili aba citemwishi ilyo mulebinga abantu. Apo calinga, ipusheni amepusho yalenga abantu ukutontonkanya. Bepusheni pa co mulemona ati na bo kuti batemwa ukulandapo. Ilyo mulecite ci, esheni ukulabalolesha—nelyo ukubalolesha ku menso mucinshi mucinshi kabili ne cikuuku. Umuntu uo amenso yakwe yalelanga ubuseko nga amwentula, cilalenga abantu ukufwaya ukumukutika. Ukucite fyo kuti kwaishibisha uo mulelandako ifyo mwaba no kumulenga ukwangukilwa ilyo alelanda.

Apo calinga, ukulolesha mu menso ya untu mulelandako, ku kwishiba ifili mu mutima, kuti kwamulanga ifya kucita. Nga nakalipa nangu nga talefwaya, kuti mwaishiba. Kuti mwamona no kuti taleumfwikisha ifyo mulelanda. Nga ca kuti ukutekanya kwakwe kwaya kulepwa, ilingi line kuti mwaishiba. Nga alefwaisha sana ukumfwa, nalyo line kuti camoneka. Ukulingana na fintu mwamona mu menso yakwe kuti mwailuka ukuti ndekabila ukunashako, ukumwipushako ifipusho pa kuti alelandapo, ukuputula ukulanshanya, nangu ukumulangilila ifya kusambilila Baibolo.

Nampo nga muleshimikila ku cintubwingi nelyo muletungulula isambililo lya Baibolo, tukuteni ukulalolesha uo mulelandako mu menso, lelo mucinshi mucinshi. Lelo mwimutontomesha amenso mpa, pantu kuti aumfwe nsoni. (2 Isha. 8:11) Mulolesheni pa menso libili libili mu nshila ya cifyalilwa, kabili muli bucibusa. Mu fyalo ifingi, ici cilangilila ukuti cine cine namumupoosako amano. Kwena, ilyo mulebelenga muli Baibolo nelyo mu lupapulo lumbi, amenso yenu yakatonta apo mulebelenga. Lelo ku kukomaila pa cishinka, kuti mwalolesha uo mulelandako, lelo mu kwipifya fye. Nga ca kuti muleinuna umutwe no kumulolesha mu nshita mu nshita, ici na co cikamulenga ukumona ifyo aleyankulako ku fintu mulebelenga.

Nga ca kuti mulefilwa ukulolesha abantu ku mulandu wa nsoni, mwifuupulwa. Nga muleesha lyonse, ukulolesha untu mulelandako, imiloleseshe yalinga, cili no kuba fye nge ca cifyalilwa, kabili kuti calundako amaka yenu aya kulanshanya na bambi.

Pa Kulanda Ilyashi. Baibolo itwebo kuti ilyo Yesu ashilatendeka ukulanda Ilyashi lya pa Lupili, “[ainwine] amenso yakwe pa basambi bakwe.” (Luka 6:20) Sambilileni ku fyo acitile. Nga muli no kulanda kwi bumba, lilolesheni e lyo no kupemwinako ilyo mushilatendeka ukulanda. Mu ncende shingi ici cikasanshamo ukulolesha bamo bamo mwi bumba. Uku kushingashingako kukamwafwa ukupwisha cimutunta. Cikafwa ne bumba ukuipekanya ukumfwa ifyo mwalasosa ukulingana ne fyo icinso cenu cilemoneka. Kabinge cikalenga ne bumba ukushikatala no kuiteyanya ukukutika.

Ilyo mulelanda ilyashi, lolesheni ibumba. Lelo te kulolesha fye ibumba, esheni ukulolesha umuntu umo umo mwi bumba. Nalimo mu ntambi fye shonse, kalanda alenekelwa ukuloleshako abali mwi bumba.

Ukumone bumba te kupishanya fye amenso ukufuma ku lubali lumo ukuya ku lubiye. Lolesheni umo mwi bumba mucinshi mucinshi kabili, nga cingalinga, landeni sentensi umo kuli uyo muntu. Lyene, lolesheni na umbi no kulanda sentensi umo nelyo babili kuli uyo na o. Mwilolesha umo wine pa nshita yalepa ica kuti aumfwe nsoni, kabili mwilalolesha fye bamo bene mwi bumba lyonse. Mulelolesha abalekanalekana mwi bumba ifi fine, lelo ilyo mwalolesha umo mwi bumba, landeni no yo muntu no kumona ifyo aleyankulako ilyo mushilaya pali umbi.

Ifyo mulembele filingile ukuba pe tebulo lya kwa kalanda, mu minwe, atemwa muli Baibolo ica kuti kuti mwasesha fye amenso no kucebapo. Nga ca kuti mulesesha umutwe onse ku kumona ifyo mulembele, tamwakamone bwino ibumba. Mufwile ukutontonkanya pa bukulu bwa nshita mulolesha pa fyo mulembele ne nshita ya kuloleshapo. Nga mulelolesha pa fyo mulembele ilyo mulefika pa kalume ka lyashi lyenu, tamwakamone ifyo ibumba likankulako kabili ilyashi lyenu talyakabe na maka sana. E fyo ciba na lintu mulelolesha pa fyo mulembele libili libili, tamwalemone bumba.

Ilyo mwapoosela umo umupila, mulaloleshako ukumona nga ayanka. Cimo na cimo ico mwalanda mu lyashi, ciba kwati “mwapoosela” ibumba umupila. Kuti mwamona nga “nabanka” nalimo ukupitila mu fyo baleyankulako, napamo ukusuminina ku mutwe, ukumwentula, ukulolekesha. Nga ca kuti mulemona abo mulelandako, cikamwafwa ukushininkisha ukuti ifyo mulesosa “balefyanka.”

Nga mwaebwa ukuti muli no kubelengela icilonganino, bushe mulingile ukwesha ukulolesha abali mwi bumba ilyo mulebelenga? Nga ca kuti ibumba lilekonkamo mu maBaibolo yabo, abengi tabakeshibe no kwishiba nga mulebalolesha nelyo iyo. Lelo ukumona abo mulebelengela kuti kwacincimune imibelengele yenu pantu cikamulenga ukwishiba sana ifyo baleyankulako. Kabili nga kuli bamo abashilekonkamo muli Baibolo kabili amano yabo yalelulumba, ukuloleshanya na kalanda kuti kwabalenga ukubwesha amatontonkanyo no kulaumfwe filebelengwa. Kwena, mukalamona fye ibumba mu kwipifya, kabili tacilingile ukumulenga ukupulumpunta. Kanshi, mufwile ukwikata Baibolo mu minwe no kusumbulo mutwe, te kuubwesha ica kuti akalefulefu kafika na pa cifuba.

Inshita shimo, baeluda balebwa ukulanda ilyashi lya kubelenga pe bungano. Pa kucite ci bwino, cifwaya ukubelesha, ukupekanya nga nshi, no kupitamo imiku iingi. Kwena, nga mulelanda ilyashi lya kubelenga teti mulelolesha sana abo mulelandako. Lelo nga ca kuti kalanda napekanya bwino, kuti alelolesha abo alelandako mu nshita mu nshita ukwabula ukuluba apo ali. Nga alecita fyo kuti alenga ibumba ukukanapumbuka mu mano no kulenga linonkelemo icine cine mu fyebo fya ku mupashi ifilelandwa.