Yesu Kristu Nani?

“NANGU fye bantu abengi abashili Bena Kristu balisumina ukuti Ali ni kasambilisha mukalamba kabili uwa mano. Cine cine pa bantu abalengele abantu bambi ukwalula imitontonkanishishe, wena alicilile bonse bene.” (The World Book Encyclopedia) Bushe nani uyu wine? Ni Yesu Kristu, katendeka wa buKristu. Bushe mwalimwishiba? Bushe alyalula imikalile yenu mu nshila iili yonse?

Ifyacitile Yesu mu butumikishi bwakwe fyalembwa mu Baibolo mu mabuuku ye lyashi lya kale yane ayetwa Amalandwe. Bushe aya malandwe ya cine? Kalemba wa lyashi lya kale uwalumbuka Will Durant, pa numa ya kupituluka muli ayo Malandwe, alembele ati: “Ukutungo kuti abantu yaweyawe kabili abanono aba mu nkulo fye imo e baelengenye ukuti kwali umuntu wapulamo ngo yu kabili uwatemwikwa, uwa mibele iisuma nga nshi kabili uwalangilile abantunse ubwananyina bwine bwine, kuti caba cipesha amano icingacila na pa fipesha amano fyonse ifyalembwa mu Malandwe.”

Nangu cibe fyo, Yesu Kristu taishibikwa ku minshipendwa ya bantu aba ku fyalo fya ku kabanga na mu ncende shimbi. Balisumina ukuti eko ali lelo tabatontonkanye fyo kuti ayalula imikalile yabo mu nshila ili yonse. Bambi balisuula Yesu Kristu pa mulandu wa fintu abaitunga ukuti balamukonka baacita. Abekashi ba mu Japan bamo kuti batila, ‘Abamukonka baliponeshe ibomba lya atomiki pa musumba wa Nagasaki uwakwata Abena Kristu abengi ukucila imisumba iingi mu Japan.’

Lelo bushe kuti mwapeelo mulandu dokota nga ca kuti umulwele akaana ukukonka ifyo dokota amwebele? Awe iyo. Abantu ba mu Kristendomu balisuula ifyo Yesu abeba pa lwa kupwisha amafya ya mu mikalile ya bantu. E co esheni ukusambililapo fimo pa lwa kwa Yesu mwe bene ukucila ukukaana Yesu pa mulandu fye wa ficita abaitunga ukuba Abena Kristu abashikonka fintu abeba. Belengeni Baibolo, kabili esheni ukwishiba fintu Yesu aba icine cine, na fintu engalula imikalile yenu.

Atwebele Ukutemwa Bambi

Yesu Kristu ali ni kasambilisha mukalamba uwaikele mu Palestine nakalimo imyaka 2,000 iyapitapo. Finono nga nshi ifyaishibikwa pa bwaice bwakwe. (Mateo, ifipandwa 1 na 2; Luka, ifipandwa 1 na 2) Lintu ali ne myaka 30, Yesu atendeke ubutumikishi bwakwe ubwa ‘kushimike cine ubunte.’ (Yohane 18:37; Luka 3:21-23) Abantu bane abalembele ilyashi lyakwe balandile sana pa butumikishi bwakwe ubwa ku cintubwingi mu myaka ya kulekelesha itatu na hafu iya bumi bwakwe pe sonde.

Mu nshita ya butumikishi bwakwe, alangile abasambi bakwe umuti wa kupwisha amafya yalekanalekana mu mikalile yabo. Muti nshi abalangile? Kutemwa. Mu lyashi limo ilyalumbukisha mu lyashi lya kale, Yesu asambilishe abasambi bakwe ifya kutemwa abantu bambi. Atile: “E ico fyonse ifyo mufwayo kuti abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene.” (Mateo 7:12) Ili funde litwa ati Ifunde lya Mulinganya. “Abantu” Yesu pano alelandapo basanshamo na balwani ba muntu. Mu lyashi limo line, atile: “Temweni abalwani benu, pepeleni abamulamata.” (Mateo 5:44) Bushe ukutemwa kwa musango yo te kuti kupwishe amafya ayengi twakwata lelo? E fintu Mohandas Gandhi intungulushi ya baHindu atontonkenye. Cashimikwe fyo asosele ati: “Lintu tukekatana capamo mu fisambilisho fintu Kristu asambilishe muli ili Lyashi lya pa Lupili, tukaba natupwisha amafya . . . mu calo conse.” Nga ca kuti ifisambilisho fya kwa Yesu pa lwa kutemwa fyabomfiwa, amafya ayengi abantunse bakwata kuti yapwa.

Ali wa Kutemwa

Yesu alecita ifyo alesambilisha. Aletangishako ifyo bambi balefwaya ukucila fintu ena alefwaya. Bushiku bumo aali na basambi bakwe nabapamfiwa nga nshi ukwafwilisha abantu ica kuti tabakwete na nshita ya kulya ifya kulya. Yesu alimwene ukuti abasambi bakwe balekabila “ukutusha panono,” e co baile ku mbali beka. Lelo ibumba lyalibatangilile lilebalolela. Aciba ni mwe Yesu, nga mwacitile shani? Kwena, Yesu “abekatilwe nkumbu” kabili “atendeke ukubasambilishe fintu ifingi.” (Marko 6:30-34) Ukulangulukilako sana abantu kwalengele Yesu ukubaafwa.

Fintu Yesu acitile ku kwaafwa bambi tafyapelele fye pa kubasambilisha ifya kwa Lesa. Alecitapo na fimo ku kubaafwa. Ku ca kumwenako, aliishishe abaume ukucila pali 5,000 (ukukanapendelako abanakashi na bana) abawishishe akasuba balekutika fye kuli wene. Inshita imbi aliishishe na bambi 4,000. Pali ulya muku wa kubalilapo abomfeshe imikate 5 ne sabi libili, na pa wakonkapo abomfeshe imikate 7 no tusabi utunono. (Mateo 14:14-21; 15:32-38; Marko 6:35-44; 8:1-9) Bushe ifi te fipesha amano? E fyo, pantu ali ni kacita wa fipesha amano.

Na kabili Yesu aposeshe abalwele abengi. Aposeshe impofu, abalemana, aba fibashi, na bankomamatwi. Na kuba, alibuushishe fye na bafwa! (Luka 7:22; Yohane 11:30-45) Inshita imo uwa fibashi amupaapeete ati: “Nga mwatemwa, kuti mwansangulula.” Bushe Yesu ayankwileko shani? “Atambalike ukuboko, amukumya, amweba, ati Nintemwa; usangululwe.” (Marko 1:40, 41) Ukulangulukilako sana abantu kwalengele Yesu ukubaafwa. Ukupitila mu fipesha amano fya musango yo, Yesu alangilile ifyo atemenwe abalanda.

Bushe cilamukosela ukusumina ifi? Lelo Yesu alecitila ifipesha amano fyakwe pa lwalaala. Nangu fye ni balya balemulwisha, abalefwailisha ifilubo muli wene inshita yonse, tabakeene ukuti alecita ifipesha amano. (Yohane 9:1-34) Ukulundapo, ifipesha amano fyakwe fyalikwete imifwaile. Fyayafwile abantu ukumwishiba ukuti atuminwe na Lesa.—Yohane 6:14.

Ukubebeta fye panono ifisambilisho fya kwa Yesu no bumi bwakwe filatulenga ukumutemwa no kufwaya ukupashanya ukutemwa kwakwe. Nalyo line, iyo te nshila yeka intu Yesu engalwilamo ubumi bwenu. Yesu tali fye kasambilisha mukalamba uwasambilishe ukutemwa. Atile ilyo talaba umuntunse e ko ali kale ngo Mwana wa kwa Lesa uwafyalwa eka. (Yohane 1:14; 3:16; 8:58; 17:5; 1 Yohane 4:9) Kabili nomba alikwata ubumi bushili bwa buntunse, kabili ico e cimulenga ukuba uwacindamisha kuli imwe. Baibolo itila Yesu alibuushiwe kabili nomba alicitwa Imfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa. (Ukusokolola 11:15) Yesu atile: “Awe uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.” (Yohane 17:3; 20:31) Cine cine, ukwishiba Yesu Kristu kuti kwalenga mube no mweo wa muyayaya mu Paradise! Ni shani fintu mwingaukwata? Esheni ukusambilila pa lwa kwa Yesu no kumona fintu ‘ukobelwa no kutemwa kwa kwa Kristu’ kutulenga ukumupashanya. (2 Abena Korinti 5:14) Inte sha kwa Yehova shikatemwa ukumwaafwa.—Yohane 13:34, 35.

Amalembo yonse ayambwilwe yafumine mu Baibolo wa Cibemba, kano nga calangililwa mu kupusanako.