Mulandu Nshi uwa Kwesesha Ukulungika kwa Baibolo?

Ni shani fintu umona Baibolo? Bamo mu kushangila basumina ukuti yaba kusokolola kwa kwa Lesa ku muntu. Bambi basumina ukuti yaba citabo fye. Nalyo line bambi tabapingulapo. Nga ca kuti walikwata ukutwishika ukuli konse pa lwa ntendekelo ya Baibolo, kuli imilandu ya kukunta iyo ulingile ukuibebetela no kukalulula ifikansa.

UKUFIKILA umwanda wa myaka uwalenga 18, Baibolo yalicindikwe mu kusaalala pamo nge Cebo ca kwa Lesa mu fyalo fya Kristendomu. Lelo ukutula mu mwanda wa myaka uwalenga 19 ukuya ku ntanshi, impendwa ilekulilako iya bakafundisha, basayantisti, nelyo fye abasambilila ifya butotelo ne ntungulushi sha macalici batendeke ukulumbulula ukutwishika apabuuta pa lwa kulungika kwa Baibolo.

Nge ca kufumamo, ukulengulula kwa Baibolo kwaliba ukwaanana mu kusaalala ica kuti abengi bacito kupingulapo ukwabula nelyo fye ukwishiba ifyaba muli Baibolo. Mu cifulo ca Baibolo, abantu abengi mu Kristendomu nomba balolesha ku mano ya buntunse aya bantu. Nalyo line, amano ya buntunse aya muno nshiku tayaletako icalo cacilapo kubulwamo busanso nelyo cacilapo insansa. Uyo uli e mulandu umo uusuma uwa kubebetela Baibolo no kumona nampo nga ubutungulushi bwa iko bulatungulula ku nsansa no kutunguluka.

Umulandu na umbi uwa kwesesha ukulungika kwa Baibolo uli cilolelo cawamisha itambika ku mutundu wa muntu. Ku ca kumwenako, Ilumbo 37:29 lilondololo kuti: “Abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.” (Ukusokolola 21:3-5) Kwambukila nshi kuntu amalayo ya musango yo yakwata pali iwe? Mu kushininkisha iyo milandu yalinga ku kubebeta Baibolo no kumona nga kuti yacetekelwa.

Uyu magazini lyonse alisumbula bucine bwa Baibolo kabili lyonse alimika ubushinino bwa kulungika kwa iko. Kwalibako incende ishingi umo ukulungika kwa Baibolo kwingeshiwamo. Ishafuma ishalekanalekana isha Ulupungu lwa kwa Kalinda shikakwaafwa ukwasuka ifi fipusho: Bushe ifishinka fyaishibikwa ifya lyashi lya kale filomfwana na Baibolo? Bushe ukusobela kwa iko kwalilungika? Bushe ukupanda amano kwa iko kulabomba, nelyo bushe bakasambilisha ba muno nshiku na ba mano ya buntunse balishinina ukuti Baibolo yalileka ukubomba?

Ubulondoloshi bwa mimonekele ya mpanga buli lubali na lumbi muntu wingeseshamo ukulungika kwa Baibolo. Inshimi sha cisenshi ilingi line shilakansana ne cine ca bulondoloshi bwa mimonekele ya mpanga. Ku ca kumwenako, abantu abengi aba ku kale bashimike amalyashi ya nyendo ku caitilwe icalo ca bafwa. Ukukuma ku bena Greek ba ku kale, icitabo A Guide to the Gods cilondolola ukuti: “Isonde lyamwenwe ngo mushilinshi wabatama uwashingulukwa ku ncende shikalamba isha menshi ishitwa Bemba. Bushilya bwa ici kwaliko Icalo ca bubili, icibolya cakuba icakupwa ne filimwa fya patali patali kabili ifyaumba.” Lintu ici cashininkishe ukuba lushimi, aba mano ya buntunse aba cisenshi bali no kuteulula imimwene yabo iya calo icaitilwe ica bubili. “Icifulo calinga calisangilwe, pe samba lye sonde, icalundanishiwa kuli cino calo ukupitila mu ncengo shalekanalekana,” e filondolola kalemba Richard Carlyon. Ilelo, twalishiba ukuti ici na co lushimi. Takwaba icalo ca pe samba ica musango yo nelyo impito icabako.

Ukukanapala inshimi sha bantu ba ku kale, Baibolo tayakwatamo imimwene yalubana iya kuti isonde lyalibatama. Mu cifulo ca ico, ilondolola icishinka ca sayansi ukuti isonde cintu cabulungana icakobekwa apashaba kantu. (Yobo 26:7; Esaya 40:22) Ni shani pa lwa bulondoloshi bumbi ubwa mimonekele ya mpanga ubwalumbulwa muli Baibolo? Bushe bwaba ni nshimi, nelyo bushe kuti cacitikako ukubika mu cikope ifya kuponako fya mu Baibolo mu kuba no kulungika lintu tuletandalila Egupti wa kano kasuba, ukusanshako icisumbu ca Sinai, na Israel wa muno nshiku?

[Icikope pe bula 3]

“E waikala pa cinshingwa-ŋanda ca calo.”—Esaya 40:22

“Akobeka ne calo apashaba kantu.”—Yobo 26:7