Ilandwe Ukulingana ne Fisosa Abasoma
“BUSHE amabumba yatila ni ne ani?” (Luka 9:18) Yesu aipwishe ifi ku basambi bakwe mupepi na makana yabili aya myaka ayapitapo. Ici cipusho caleimyo kukansana pali ilya nshita. Cilemoneke fyo nomba nacicilanapo kwimyo kukansana, ukucilisha mupepi ne nshita ya mu mwaka iya Krisimasi, iyo batila yashimpwa pali Yesu. Abengi basumina abati Yesu atuminwe ukufuma mu muulu ku kwisalubula umutundu wa muntu. Bushe ifyo e fyo mutontonkanya?
Abasoma bamo batubulula ukuti kwalibako imimwene na imbi. “Ukwelenganya Yesu nga umo uwasambilishe ukuti aali Mwana wa kwa Lesa uwali no kufwila pa membu sha calo tacaba ca cine ukulingana ne lyashi lya kale,” e fitunga Marcus J. Borg, profesa wa fya mipepele ne ntambi.
Abasoma bambi batungo kuti Yesu wa cine cine alipusanako na untu tubelengapo muli Baibolo. Bamo baiminina pa kuti Amalandwe yalembelwe ninshi napapita imyaka amakumi yane nelyo ukucilapo pa numa ninshi Yesu alifwa no kuti pali iyo nshita kwalilundilweko fimbi fintu Yesu umwine wine ashali. Apaali ubwafya te pa fintu bakalemba ba Malandwe baleibukisha iyo, lelo ni nshila bayalondolwelamo, e fyo abasoma balanda. Lintu Yesu abe nafwa abasambi baishilemumwena mu nshila imbi—ngo Mwana wa kwa Lesa, Umupusushi, kabili Mesia. Bamo mu kupama batunga ukuti Yesu aali fye ni mululumba wa mano, uwalefwayo kwalula ubwikashi. Abasoma batila, ifya musango yo, e cine icaba mu malandwe.
“Ifyo Abasoma” Bamona Yesu
Pa kucingilila imimwene ‘ya basoma,’ bakalengulula bafwaisha fye ukukaana icili conse pa lwa kwa Yesu icimoneka kwati cilecila pa maka ya buntunse. Ku ca kumwenako, bamo batila ukufyalwa kuli nacisungu cali fye e mwa kubepesha icali kufyalwa kwa mu cani ukwa kwa Yesu. Bambi balakaana amasesemo ya kwa Yesu ayakumine ku konaulwa kwa Yerusalemu, ukupampamina pa kuti aya masesemo yafyantikwe fye mu Malandwe pa numa yabe ninshi “nayafikilishiwa.” Bamo basosa fye no kuti ukundapa amalwele ukwa kwa Yesu kwali fye kuyumfwa kwa ku muntontonkanya—ukupoosesha amano ku cintu. Bushe musanga imimwene ya musango yo ukuti ya cine nelyo ukuti tamwaba mano?
Abasoma bamo batunga fye no kuti abasambi ba kwa Yesu bamumungile fye ukwima ku bafwa pa kuti basungilile icakaniko cabo ukukaanawa. Na kuba, e fyo abasoma bapelulula, abakonshi ba kwa Yesu tabaakwete amaka ukwabula wene, e mulandu wine balembeele na kabili Shikulu wabo mu fyalembwa. Muli fyo, bwali buKristu, te Kristu, uwaimine ukufuma ku bafwa. Ico nga ca kuti caumfwika nge mimwene ya basoma iilewishikana, ni shani pa lwa kulandapo kwa wasambilila ifya mipepele Barbara Thiering ukwa kuti Yesu taputunkanishiwe nakalya? Aasumino kuti Yesu alitwalilile umumi pa numa ya kupoopelwa kabili aliileupa imiku ibili no kukwata abana batatu.
Uku kutunga konse kubwesesha Yesu ku cipimo ico abasoma abengi bengasumina ukuti e fyo aali: ukuti aali muntu wa mano, umuYuda cikulu muntu, uwalefwayo kwalula ubwikashi—lelo te Mwana wa kwa Lesa, uwaishile ku “kupeelo mweo wakwe icilubula ca pa bengi.”—Mateo 20:28.
Nakalimo pali ino nshita ya mwaka, mwalibelengapo imbali sha Malandwe, pamo ngo lubali lwa kufyalwa kwa kwa Yesu mu mulimba. Nelyo napamo mwalyumfwapo ulwa ico mwi calici. Bushe mwalisumine uko kushimika kwe Landwe ngo kwakatama kabili uko mwingasumina? Lyene langulukeni pali iyi mibele ya kutulumusha. Mu cainikwa Jesus Seminar (Ukukumana kwa kupanshanya mano pa lwa kwa Yesu), ibumba lya basoma lilakumana imiku ibili pa mwaka ukutula mu 1985 ku kushininkisha bucine bwa mashiwi ya kwa Yesu. Bushe Yesu mu cituntulu alilandile cintu Baibolo imushingamika ukuti e walandile? Ababa muli uku kukumana balandile pa cebo cimo na cimo mu kuba no bulungu bwabalabata. Ubulungu bwakashika bwalangilile ukuti amashiwi mu cituntulu yalilandilwe na Yesu; ubulungu bwakashikila bwapilibwile ukuti Yesu nakalimo alilandile ayo mashiwi; ubulungu bwabutuluka bwapilibwile ukutwishika; no bulungu bwafiita bwalangilile ukuti bufi.
Kuti pambi mwasunguka ukumfwo kuti iyi Jesus Seminar yalibilisha ukuti amaperesenti 82 pa mashiwi yashingamikwa kuli Yesu nakalimo tayalandilwe na wene. Kwambula fye kumo ukufuma mwi Landwe lya kwa Marko e kwamwenwe ukubo kwacetekelwa. Ilandwe lya kwa Luka calandilwe ukuti mwaisulo kukubanya nga nshi ica kuti lyaba “ilishingabweshiwa fintu lyali.” Mipelwa fye itatu mwi Landwe lya kwa Yohane e ishalandilwepo mu kuba no bulungu bwafiita, ukulangilila ukuti bufi, kabili iyi inono iyasheleko yapeelwe ubulungu bwabutuluka ubwa kutwishika.
Icacila pa Kuba fye Mimwene ya Basambilila
Bushe mulesuminishanya na aba basoma? Bushe baletupeela ubulondoloshi pa lwa kwa Yesu ubwacilapo kulungika ukucila pali bulya busangwa muli Baibolo? Ifi fipusho fyalicila pa kuba fye fya kulanshanyapo kwa basoma. Pali ino nshita ya mwaka, kuti pambi mwacinkulwako ukuti, ukulingana na Baibolo, Lesa atumine Yesu “ukuti onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.”—Yohane 3:16.
Nga ca kuti Yesu aali fye ni mululumba wa mano uo tushingeshiba bwino bwino, tacingabamo na mano ‘ukubeleshe citetekelo’ muli wene. Lubali lumbi, nga ca kuti ubulondoloshi bwa mu Baibolo pa lwa kwa Yesu bwa cine, ninshi ipusukilo lyesu ilya ciyayaya lyalibimbwamo. E ico, tulekabilo kwishibo kuti—bushe muli Baibolo mwalibamo icine pa lwa kwa Yesu?