Twalibindilwe ku Buteko bwa Cikomyunisti pa Myaka Ukucila 40

NGA FINTU CASHIMIKWA NA MIKHAIL VASILEVICH SAVITSKII

Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa April 1, 1956, lwashimike ukuti, “luulu mukalamba uwa kwikata” Inte sha kwa Yehova aacitike pa April 1, 7, na 8, mu 1951. Ulu Ulupungu lwa kwa Kalinda lwalondolwele ukuti: “Ishi nshiku tashakalabwe ku nte sha kwa Yehova mu Russia. Pali ishi nshiku shitatu inte sha kwa Yehova ishasangilwe mu Western Ukraine, White Russia [Belarus], Bessarabia, Moldavia, Latvia, Lithuania na Estonia—ukucila pa bantu 7,000 abaume na banakashi . . . balongelwe mu fikocikala, no kutwalwa ku fitesheni fye shitima uko bailelongwa mu matolokoshi ya ng’ombe no kutumwa ukutali nga nshi.”

PA April 8, 1951, umukashi wandi, umwana wandi uwa myeshi 8, abafyashi bandi, umwaice wandi umwaume, ne Nte shimbi ishingi shaliketwe ukufuma mu mayanda yashiko mu ncende yonse iya Ternopol’, mu Ukraine. Pa numa ya kulongwa mu matolokoshi ya ng’ombe, baendele mupepi ne milungu ibili. Basukile bayabekishisha mu mitengo yatalalisha iya ku Siberia iitwa taiga iyabela ku masamba ya Cimana ca Baikal.

Mulandu nshi ine bashanjikatile? Ilyo nshilashimika uko nali pali iyi nshita ne fyatucitikile bonse pa numa, kamwebeko ifyo naishileba umo uwa Inte sha kwa Yehova.

Twashimikilwa Icine ca Baibolo

Mu September 1947, ilyo nali fye ne myaka 15, Inte sha kwa Yehova babili baishile pa ng’anda pa mwesu mu kamushi kanono aka Slaviatin, akatalwike bakilomita 50 ukufuma mu Ternopol’. Lintu ine na Bamayo twaikele tulekutika kuli aba bacaice, apali no we shina lya Maria, nalishibe ukuti tabali fye ba mu mipepele yaweyawe. Balilondolwele ifisumino fyabo no kwasuka bwino nga nshi ifipusho twaleipusha ifya muli Baibolo.

Nalicetekele ukuti Baibolo Cebo ca kwa Lesa, lelo ifyalecitwa mu calici tafyalensekesha. Bashikulu batemenwe ukusosa ati: “Bashimapepo balatiinya abantu pa kulanda pa lwa kulungulushiwa mu mulilo wa helo, lelo bena tabatiina nangu cimo. Bebila fye abantu no kubabepa.” Njibukisha ifyo abena Poland abaleikala mu mushi wesu basanshilwe no kocelwa ifipe ilyo Inkondo ya Calo iya 2 yatendeke. Ku ca kupapusha, uwasongelekenye uku kusansa konse ni shimapepo wa mwi calici lya ku kabanga ilya Roma Katolika. Pa numa naishilemona ifitumbi ifingi ifya baipaiwe kabili nalefwaisha ukwishiba icalengele ubukalushi bwa musango uyo.

Ilyo nalesambilila Baibolo ne Nte, natendeke ukukutuluka. Nalisambilile icine ca Baibolo ica kutendekelako, ukusanshako ne cishinka ca kuti mu helo tamwaba mulilo no kuti Satana Kaseebanya abomfya ukupepa kwa bufi ku kusongelekanya inkondo no kusuumya umulopa. Mu nshita mu nshita, pe sambililo lya pa lwandi naletala naleka nalatasha fye Yehova mwi pepo lya pa nshi ya mutima pa fyo nalesambilila. Natendeke ukulaebako umwaice wandi Stakh ifi fisumino fya mu Baibolo, kabili nalitemenwe nga nshi lintu afipokeleele.

Ukulacita Ifyo Nasambilile

Nalimwene ukuti nalekabila ukwaluka kabili mu kwangufyanya nalilekele ukupeepa. Natesekeshe no bucindami bwa kulongana lyonse na bambi kwi sambililo lya Baibolo. Pa kusangwako naleenda bakilomita 10 ukupula mu mitengo pa kuyafika pa ncende yabelama apo ukulongana kwalecitilwa. Limo limo ku kulongana kwaleya fye abanakashi abanono, kabili nangu ca kuti nali nshilabatishiwa, nine naebelwe ukutungulula ukulongana.

Ukukwata Baibolo kwali kuibika mu busanso, kabili nga bakusanga na yo kuti wapooswa mu cifungo pa myaka 25. Nalyo line, nalefwaisha ukuikwatila laibrare wa fitabo. Umwina mupalamano wesu umo alisambililepo ne Nte sha kwa Yehova, lelo pa mulandu wa mwenso, alilekele ukusambilila kabili ashiikile ifitabo fyakwe mwi bala lyakwe. Fintu natashishe Yehova ilyo uyu muntu ashululwile ifitabo fyakwe na bamagazini no kunsuminisha ukufisenda! Nafifishile mu filunda fya nshimu ifya kwa Tata umo bambi bashingasakamana kusokota.

Mu July 1949, naliipeele kuli Yehova kabili nalibatishiwe mu kulangisha ukuipeela kwandi. Bwali bushiku nasansamukishe mu bumi bwandi. Nte uwatubatishe mu bumfisolo akomaile pa kuti tacayanguka ukubo Mwina Kristu wa cine kabili atile twali no kupita mu fya kwesha ifingi. Tapakokwele ifyo asosele e fyaishilecitika! Nalyo line, pa kubala fye nali uwa buseko pa kuba Nte uwabatishiwa. Ilyo papitile imyeshi ibili apo nabatishiwilwe, naupile Maria, umo pali balya baNte babili abashimikile icine kuli ine na Bamayo umuku wa kubalilapo.

Ubwesho bwa Kubalilapo Bwampumikishe fye

Cali ni pa April 16, 1950, ilyo nalebwelela ku ng’anda ukufuma mu kalitauni ka Podgaitsi e lintu abashilika mu kupumikisha banshingile no kunsanga ne fitabo filanda pali Baibolo ifyo naletwala ku ba mwi bumba lyesu ilye sambililo. Naliketwe. Mu nshiku sha kubalilapo ishinono mu cifungo, nalepumwa ku nkonto, kabili balindeseshe ukulya nelyo ukusendama. Balinkambishe no kutukusha umubili ukwa lucu, ukwa kufukama panono panono no kwima panono panono ninshi amaboko mbikile pa mutwe, ica kuti ninaka mfumine na kwi fupa pa kuti mpwishe. Ukufuma apa bailempoosa mu muputule wabomba kabili uwatalala pa maawala 24.

Ico balencushisha ifi ni pa kuti baanashe nsumine bwangu ukubasokolwela ifyebo fimo. Banjipwishe ati, “Ni kwi ufumishe ifi fitabo, kabili ulefitwala kuli bani?” Nshabasokolwelele nangu kamo. Lyene balimbelengeele ifunde bali no kumpingwilapo. Lyatile ukusabankanya no kusunga ifitabo ifyalelwisha ubuteko bwa Soviet Union wali mulandu wa kwipailwapo nelyo ukukakilwapo imyaka 25.

Banjipwishe ati, “Kukandwa nshi wingasalapo?”

Nayaswike nati, “Tapali, lelo ncetekeele muli Yehova, kabili ukupitila mu kwaafwa kwakwe ndeleka conse ico alesuminisha cincitikile.”

Ku ca kupapusha, pa numa ya mulungu umo balindekeleko. Cilya ca kucitika cangafwile ukutesekesha icishinka caba mu bulayo bwa kwa Yehova ubutila: “Nshakakupoose nakalya, nangu kukusha nakalya.”—AbaHebere 13:5.

Ilyo nalefika pa ng’anda, ninshi nindwala icine cine, lelo Batata balintwele kuli dokota, kabili nalipolele ukwabulo kupoose nshita. Nangu line Batata tabasumiine mu fisambilisho fya mipepele ifyo bonse mu lupwa twasumiinemo, baaletwaafwilisha mu kupepa kwesu.

Ukubiikwa mu Cifungo no Kutumwa ku Calo Cimbi

Ilyo imyeshi imo yapitilepo nalilembelwe mu mulimo wa fita fya mu Soviet Union. Nalilondolwele umulandu wa mu malembo uo nalekaanina ubushilika. (Esaya 2:4) Nangu ni fyo, mu February 1951, nalipingwililwe ukukakwa imyaka ine kabili natuminwe ku cifungo ca Ternopol’. Ukufuma kulya natuminwe ku cifungo cali ku L’viv umusumba uwakulileko uwatalwikeko bakilomita 120. Lintu nali mu cifungo kulya, naishileishiba ukuti baNte abengi balibatamfiishe ku Siberia.

Mu lusuba lwa mu 1951, ibumba lyesu lyatuminwe ku nse ya Siberia, mpaka ukuyafika na ku Far East. Twapwile umweshi umo pa bulendo, ukwenda mupepi na bakilomita 11,000, ukupita mu fyalo 11 ifyapusane nshita! Twatushishepo fye umuku umo pa ncende imo apo twasuminishiwe ukusambako, pa numa ya kwenda imilungu ibili mwi shitima. Apo pali ni pa ciyanda icikalamba umo icintubwingi calesambila mwi tauni lya Novosibirsk, mu Siberia.

Ni muli ili bumba lya bafungwa ilikalamba, e mo naishileumfwa umwaume umo abilikisha ukuti: “Bushe pano nani uwa mwi bumba lya baYonadabu?” Ishina “Yonadabu” lyalebomfiwa pali ilya nshita ku kwishibisha abali ne subilo lya bumi bwa muyayaya pe sonde. (2 Ishamfumu 10:15-17; Ilumbo 37:11, 29) Apo pene abafungwa bafulilako bailondolwele ukuti ni Nte. Mwandi twaliposhenye no buseko bukalamba!

Imilimo ya ku Mupashi mu Cifungo

Ilyo twali mu Novosibirsk twasuminishenye ukulaitilwa kwi shina lya mu bumfisolo nga twafika uko baletutwala. Bonse twailebikwa mu nkambi imo iya cifungo pali Bemba wa ku Japan, uwali mupepi na Vladivostok. E ko twateyenye ukulalongana lyonse ku kusambilila Baibolo. Nalikoshiwe icine cine lwa ku mupashi pa mulandu wa kuba na bakalamba abakosoka, abapingwiliilwe ukuba mu cifungo pa myaka iingi. Baalelekaanina ukutungulula ukulongana kwesu, ukubomfya amalembo ya mu Baibolo ne fyebo fyakumine ayo malembo ifyo baibukishe ukufuma muli bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda.

Kwaleba ifipusho ifyo bamunyina baleasuka. Fwe bengi twalelepula ifipepala fya sementi no kulembapo ifyalelandwa. Twalesunga ifi fyebo no kufipange buuku pa kuti tukalefibomfya nga laibrare wesu uwa fitabo. Pa numa ya myeshi inono, abakakilwe pa myaka iingi balituminwe ku nkambi shabeleele sana ku kapinda ka kuso aka Siberia. Ifwe batatu fwe baliko abaice pali bamunyina twatwelwe ku Nakhodka, umusumba wapalamineko bakilomita 650 ukufuma ku Japan. E ko napwile imyaka ibili mu cifungo.

Limo limo twalepokako magazini wa Ulupungu lwa kwa Kalinda, kabili e waletwafwa pa myeshi iingi nge ca kulya ca ku mupashi. Mu kupita kwa nshita, twalepokelela na makalata. Kalata wa kubalilapo napokelele ukufuma ku lupwa lwandi (ulo batamfiishe ku calo cimbi) anengele ukulile filamba. Nga fintu cilondolwelwe mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwambwilwe mu mashiwi ya kwiswila, uyu kalata ashimike ukuti, amayanda ya baNte yalisanshilwe kabili indupwa shalimo shapeelwe fye amaawala yabili aya kufumamo.

Ukuba no Lupwa Lwandi na Kabili

Nafumine mu cifungo mu December 1952, pa numa ya kwikalamo imyaka ibili pa myaka ine bampingwiliile. Naileba no lupwa lwandi mu kamushi akanono aka Gadaley mupepi na Tulun, mu Siberia, kuntu balutamfiishe. Kwena, caliwamishe ukuba pamo na bo na kabili, pali iyi nshita ninshi umwana wandi umwaume Ivan ali ne myaka mupepi na itatu, e lyo umukashana Anna ali mupepi no kukumanya imyaka ibili. Nangu ni fyo nshakwete buntungwa sana. Balimpokele ifipepala fya kwendelapo ku balashi ba muli iyo ncende, kabili baalensopa ngo wibile. Nshalefuma pa ng’anda ukucila pali bakilomita batatu. Pa numa, nalisuminishiwe ukulaya ku maliketi pali kabalwe. Mu mucenjelo nakumene na baNte banandi kulya.

Pali iyi nshita, twalikwete abana abakashana, Anna na Nadia, na balumendo babili, Ivan na Kolya. Mu 1958 twaishilekwata umwana umwaume na umbi, Volodya. Kabili mu 1961 twaishilekonkeshapo umwanakashi na umbi Galia.

Ilingi line baKGB (aba mu kabungwe akalecingilila umutende pali ilya nshita) balenjikata no kulanjipusha ifipusho. Ico balefwaya kubasokolwele fyebo pa lwa cilonganino no kuti bambi bambone kwati ndebombela pamo na bo. E co balensenda ku ncende ya kuliilamo no kunjeba ukumwentula bwino pa kuti cibe kwati ndesangalala na bo. Lelo naliilwike icali mu mitima yabo, kabili nalyeseshe na maka ukutwalilila ukukake nkanshi pa menso. Lyonse ilyo banjikata, naleeba bamunyina fyonse ifyacicitika. Kanshi bamunyina tabatwishike bucishinka bwandi.

Ukulaumfwana na Bali mu Nkambi

Pa myaka iingi, baNte bashaifulila balepooswa mu nkambi sha fifungo. Pali iyi nshita, twatwalilile ukulaumfwana na bamunyina abashasuminishiwe kufuma mu cifungo, ukulabatuminako ifitabo. Ni shani twalecite ci? Nga ca kuti bamunyina nelyo bankashi bafuma mu cifungo, twalebepusha ifyo ifitabo fingatwalwa mu cifungo mu bumfisolo te mulandu no kuceeceetwa kwa kapelamakufi ukwalebako. Mupepi ne myaka 10, twalekumanisha ukutumina bamunyina bali muli ishi nkambi bamagazini ne fitabo twalepokelela ifyalepita mu Poland ne fyalo fimbi.

Bankashi ba Bwina Kristu abengi balepoosa amaawala ayengi ukubomba umulimo wakosa uwa kukopolola ifitabo mu filembo ifinono nga nshi ica kuti magazini umutuntulu kuti afiswa mu kantu akanono nge cifwambo ca machisa! Mu 1991, libe ninshi ifibindo fyalipwa kale ninshi twalitendeka no kupokelela magazini wabalabata bwino mu misango ine, nkashi umo asosele ati: “Nomba capwa takuli abakatwibukisha.” Ici cena alilubile. Nangu line abantunse kuti balaba, Yehova takalabe umulimo wa bantu ba busumino nga aba!—AbaHebere 6:10.

Ukutumwa ku Cifulo Cimbi no Kuponenwa na Masanso

Ku mpela ya 1967 ing’anda ya mwaice wandi umwaume mu Irkutsk yalisokwetwe. Basangilemo amafilimu ne mpapulo sha Baibolo. Alisangilwe no mulandu no kukakwa imyaka itatu mu cifungo. Nangu cibe fyo, ilyo basokwete ing’anda yesu tabasangilemo nangu kamo. Nalyo line, abalashi balishininkishe ukuti twalibimbilwemo, e co ulupwa lwalitamfiwe muli iyo ncende. Twakuukile apalepa bakilomita mupepi na 5,000 ku masamba ya musumba wa Nevinnomyssk mu citungu ca Caucasus. Kulya twatwalilile ukupamfiwa mu bunte bwa mu lyashi.

Pa bushiku bwa kubalilapo ilyo amasukulu yaleele mu June 1969 twaliponeenwe no busanso. Lintu aleesha ukufyantulula bola mupepi na transiforma wa malaiti ayakali nga nshi, umwana wesu umulumendo uwa myaka 12, Kolya, aishiletintwa na malaiti icabipisha. Yamoceele mupepi no mubili onse. Ilyo ali mu cipatala apilibukile kuli ine no kunjipusha ati: “Bushe tukabala atuyapo na kabili kuli cilya cishi?” (Icishi aalelandapo ni cilya twatemenwe ukuyapo.) Namwaswike nati: “Ee Kolya, tukayako na kabili. Lintu Yesu akakubuusha ku bafwa cine cine tukaya kuli cilya cishi.” Atwalilile ukwimbila ku tulo ulwimbo lwa Bufumu atemwishishe, ulo atemenwe ukulisha pali nsango wakwe mwi bumba lya bakemba mu cilonganino. Papitile fye inshiku shitatu no kufwa afwa, kabili afwile uwacetekela mwi subilo lya kubuuka.

Mu mwaka wakonkelepo umwana wesu uwa myaka 20 Ivan, alilembelwe mu bushilika. Lintu akeene ukubombo yu mulimo, aliketwe no kubikwa mu cifungo imyaka itatu. Mu 1971, nalilembelwe ubushilika, kabili bansokele ukuti ndi no kubikwa mu cifungo na kabili nga nakaana uyu mulimo. Uyu mulandu wasendele imyeshi iingi. Pali iyi nshita umukashi wandi alilwele kansa kabili alekabila ukusakamanwa bwino. Ici calengele ukuti basuuleko ku mulandu wandi. Mu 1972 Maria alifwile. Uyu mwina mwandi ali uwa busumino, kabili afwile na bucishinka bwakwe kuli Yehova.

Ulupwa Lwesu Lwasalanganina mu Fyalo Fimbi

Mu 1973, naupile Nina, uo bawishi batamfishe pa ng’anda mu 1960 pa mulandu wa kusanguka Nte. Ali mutumikishi wapimpa uwali pali balya bankashi ababombeshe ukukopolola bamagazini ba kutumina bamunyina abali mu nkambi. Na bana bandi balimutemenwe.

Abalashi balikalifiwe no mulimo twalebomba mu Nevinnomyssk kabili baatupatikishe ukufumamo. E co mu 1975 ine no mukashi wandi na bana bandi abanakashi, twakuukiile lwa ku kapinda ka kulyo aka Caucasus mu Georgia. Pa nshita imo ine, abana bandi abaume Ivan na Volodya bakuukiile ku Dzhambul ku mupaka wabela lwa ku kapinda ka kulyo aka Kazakstan.

Mu Georgia imibombele ya Nte sha kwa Yehova e lyo fye yaletendeka. Twashimikile ubunte bwa mu lyashi mu ncende yonse iya Gagra na Sukhumi iyabela mu lulamba lwa Black Sea, kabili ilyo umwaka umo wapwile, baNte abapya 10 balibatishiwe mu mumana wabeleele mu mpili. Tapakokwele abalashi baatupatikishe ukufuma muli iyo ncende, kabili twakuukiile lwa ku kabanga ka Georgia. E ko twailebombesha ukufwaya abapale mpaanga, kabili Yehova alitupaalile.

Twalekumana capamo mu mabumba yanono. Icatwafishe lulimi, apantu tatwaishibe ululimi lwa bena Georgia kabili bamo abena Georgia tabaishibe ukulanda bwino icina Russia. Pa kubala, twalesambilila fye na bena Russia. Nangu ni fyo, tapaakokwele, twalilundulwike mu kushimikila no kusambilisha mu lulimi lwa bena Georgia, kabili pali ino nshita bakashimikila ba Bufumu mu Georgia bali iminshipendwa.

Mu 1979, pa mulandu wa kupatikishiwa na baKGB, uwanyingishe incito anjebele ukuti tabalemfwaya na kabili mu calo cakwe. Ni pali iyi nshita e lintu umwana wandi umukashana Nadia asangilwe mu busanso bwa pa musebo umo ena no mwana wakwe umukashana bafwiliile. Mayo aafwile uwa busumino kuli Yehova mu Nevinnomyssk umwaka wafumineko, no kusha Batata beka no mwaice wandi. E co twapingwilepo ukubwelelamo kuli bene.

Amapaalo Yafumine mu Kushipikisha

Twalitwalilile ukulembe fitabo fya Baibolo mu Nevinnomyssk mu bumfisolo. Kasuba kamo mu myaka ya pa kati ka ba 1980 lintu abalashi banjitile, nabebele ukuti nacilota ndefisa bamagazini besu. Balisekele, kabili pa kufuma umo uwa bene atile: “Nomba ukulota pa fya kufisa impapulo shobe kwalapwa.” Alekelesheko ukusoso kuti: “Nomba line impapulo shenu shili no kubikwa pa mashelufu, kabili mukalaya ku kulongana namwikatana amaboko no mukashi obe namwikata na maBaibolo mu minwe.”

Mu 1989 twaliponeenwe no bulanda ilyo umwana wesu umwanakashi Anna afwile pa mulandu wa kufimba kwa mishipa ya mulopa iya muli bongobongo. Ali fye ne myaka 38. Ulya mwaka umo wine, mu August, baNte mu Nevinnomyssk balipilile calimo ishitima lya kubatwala ku Warsaw, ku Poland, ku kuyasangwa kwi bungano lya pa kati ka nko. Abasangilweko bali 60,366, ukusanshako na makana abafumine ku Soviet Union. Cine cine twamwene kwati tulelota fye! Papitile fye imyaka mupepi na ibili, pa March 27, 1991, kabili nalipeelwe ishuko lya kuba umo uwa baeluda basano abakokwesha mu cilonganino ca mu Soviet Union uwasaine ifipepala fya kubalilapo mu Moscow ifya kusuminisha ukuteyanya kwa Nte sha kwa Yehova mwi funde!

Ndi uwacankwa ukumona ukuti abana bandi abalipo balebombela Yehova mu busumino. Kabili ndeloleela icalo cipya ica kwa Lesa lintu na kabili nkamona Anna, Nadia no mwana wakwe umukashana, capamo na Kolya. Lintu Kolya akabuushiwa, nshakalabe ifyo namulaile ukuti nkamutwale kuli cilya cishi bonse twatemenwe sana imyaka iingi iyapitapo.

Pali ino nshita, mwandi caliba ca buseko ukumona ifyo icine ca Baibolo calunduluka lubilo lubilo muli ici calo icikalamba! Nalibo wa nsansa icine cine pa fyo naacita mu bumi, kabili ndatasha Yehova pa kunsuminisha ukusanguka umo uwa Nte shakwe. Nalishininkisha ukuti Ilumbo 34:8 lya cine ilitila: “Sondeni no kumono kuti aliwama Yehova; alishuko muntu uuba muli wene.”

[Icikope pe bula 25]

Umwaka nalondwele ulupwa lwandi mu Tulun

[Ifikope pe bula 26]

Pa muulu: Batata na bana bandi pa nse ya ng’anda yesu mu Tulun, Siberia

Pa muulu ku kulyo: Umwana wandi umwanakashi Nadia no mwana wakwe umwanakashi abafwiliile bonse mu busanso bwa pa musebo

Ku kulyo: Icikope ca lupwa mu 1968