Icintu ca Lulumbi ku Batemwa Icebo ca kwa Lesa

Mu 1998 icintu ca lulumbi kuli bonse abatemwa Icebo ca kwa Lesa calibombelwe. Muli ulya mwaka, Baibolo wa “New World Translation of the Holy Scriptures” uwalenga 100,000,000 alipulintilwe. Ici cilepilibula ukuti nomba yaba pali baBaibolo abapulintwa nga nshi muli uno mwanda wa myaka!

ICI cintu caweme cibi apantu ilyo fye New World Translation yapilibwilwe, abengi baliilengulwile nga nshi. Lelo, yalitunguluka kabili yalifula nga nshi, ilesangwa fye na mu mayanda ayengi no kubelengwa mwi sonde fye lyonse! Ni kwi kwafumine ubu bupilibulo bwaibela? Ni bani bapilibwile? Kabili kuti mwamwenamo shani pa kubomfya uyu Baibolo?

Mulandu Nshi Ubupilibulo Bupya Bwakabilwe?

Watch Tower Bible and Tract Society, icibombelo ca mwi funde ica Nte sha kwa Yehova, yalyananya baBaibolo pa myaka ukucila 100 nomba. Lelo, mulandu nshi Inte sha kwa Yehova shatontonkanishishe ulwa kupilibula Icebo ca kwa Lesa mu bupilibulo bumbi? Icitabo ca kuti So Many Versions?, icalembwa na Sakae Kubo na Walter Specht, cisoso kuti: “Takwaba ubupilibulo bwa Baibolo ubo twingatila e bwapelako. Nga ca kuti abasoma Baibolo bafulilako kabili ululimi lwateuluka mumo mumo, no bupilibulo na bo bufwile ukuteululwa.”

Muli uno mwanda wa myaka abantu nabeshiba nga nshi iciHebere, iciGriki, ne ciAramaiki—indimi umo Baibolo yalembelwe pa kutendeka fye. Bamanyuskripiti ba Baibolo na bo nabasangwa aba kale sana kabili abacilapo kulungika pali balya babomfiwe na bakapilibula ba Baibolo aba ku numa. E co Icebo ca kwa Lesa kuti capilibulwa mu kulungika nga nshi pali lelo ukucila fintu cali ku numa! E mulandu wine kanshi Komiti wa kupilibula Baibolo wa New World Translation asalilwe ku kupilibula Baibolo mu ndimi sha pali ndakai.

New World Translation of the Christian Greek Scriptures iya mu ciNgeleshi yapulintilwe mu 1950. Umutwe wine uwa ubu bupilibulo wali uupya, pantu taisosa ukuti mu Baibolo mwaba icipingo ca “Kale” ne “Cipya” nga fintu baBaibolo bambi bacita. Mu myaka yakonkelepo, imbali sha Malembo ya ciHebere shalepulintwa panono panono. Mu 1961 Baibolo onse uwa ciNgeleshi alipulintilwe mu citabo cimo.

Nga kanshi ni bani bapilibwile uyu wine Baibolo? Magazini wa The Watchtower uwa September 15, 1950, atile: “Ababa muli komiti wa kupilibula tabalefwaya . . . ukwishibikwa, na kabili tabalefwaya amashina yabo ukusabankanishiwa lintu bali aba mweo nelyo babe nabafwa. Imifwaile ya ubu bupilibulo ya kusumbula ishina lya kwa Lesa wa mweo kabili uwa cine.” Incenshi shimo shatile tatulingile na kupoosa inshita pa kusoso kuti ubu bupilibulo bwa bakawayawaya fye. Lelo te bonse batontonkenye fyo. Alan S. Duthie alembo kuti: “Bushe nga twaishiba abapilibwile Baibolo nelyo abapulintile, kuti catwaafwa ukumona nga ubupilibulo busuma nelyo bubi? Te sana. Icikalamba fye caba kubebeta ubupilibulo bumo na bumo.”a

Imbali Shaibela

Abengi baliibelengela abene no kusango kuti New World Translation yalyanguka ukubelenga kabili yalilungika nga nshi. Bakapilibula ba iko babomfeshe iciHebere ca kutendekelako, iciAramaiki, ne ciGriki, ifyalembwa ifyacililepo kuwama pa fyalipo.b Kabili kwali ukupoosako amano sana ukupilibula ifyalembwa fya kale mu kupashanya sana ifyo filelanda, lelo mu lulimi ulwingomfwika bwangu. E co, abasoma bamo balitashishe ubu bupilibulo ukuti bwa cishinka kabili bwalilungika. Ku ca kumwenako, Andover Newton Quarterly iya mu January 1963 yatile: “Ubupilibulo bwa Cipingo Cipya bushininkisho bwa kuti muli aka kabungwe mwaliba abasoma abafikapo ukupilibula bwino bwino Baibolo.”

Aba bakapilibula balengele ukuti kubeko ukumfwikisha Baibolo. Amalembo ayashaleumfwika sana kale yalyumfwikike bwino bwino. Ku ca kumwenako, ilembo lyapikana ilya kwa Mateo 5:3, ilitila “balishuka ababusu mu mitima” (ukulingana na Baibolo wa Cibemba), yalipilibwilwe no kumfwika yaumfwika bwino ukuti: “Ba nsansa abaibukila ulwa kukabila kwabo ukwa ku mupashi.” Cimbi na co ca kuti amashiwi yacindama yapilibulwa fye cimo cine muli New World Translation onse. Ku ca kumwenako, ishiwi lya ciGriki ilya psy·kheʹ, lyapilibulwa ukuti “umweo” monse fye umo lisangwa. Pali uyu mulandu, abalebelenga kuti baishiba bwangu ukuti umweo ulafwa ukupusanako na cintu imipepele isambilisha!—Mateo 2:20; Marko 3:4; Luka 6:9; 17:33.

Ukubweseshamo Ishina lya kwa Lesa

Icintu capulishamo muli New World Translation caba kubwesesha ishina lya kwa Lesa, Yehova, muli Baibolo. Mu maBaibolo ya ciHebere aya pa kale, ishina lya kwa Lesa lyalembwa mu filembo fine ifingapilibulwa ukuti YHWH nelyo YHVH. Mu co beta ati Icipingo ca Kale mweka, ili ishina lyaibela lisangwamo imiku 7,000. (Ukufuma 3:15; Amalumbo 83:18) Ukwabulo kutwishika, Kalenga aalefwaya abalemupepa ukwishiba ishina lyakwe no kulalibomfya!

Nangu cibe fyo, ukutiine mipashi kwalengele abaYuda ukuleka ukubomfya ishina lya kwa Lesa. Pa numa ya mfwa ya batumwa ba kwa Yesu, abalekopolola Amalembo ya ciGriki batendeke ukufumyamo ishina lya kwa Lesa no kubikamo amashiwi ya ciGriki

Kyʹri·os (Shikulu) nelyo The·osʹ (Lesa). Ku ca bulanda, bakapilibula ba ndakai balilundulula ici cimusango ca kusaalula Lesa, ukufumya ishina lya kwa Lesa mu maBaibolo ayengi, ukufisa fye no kuti Lesa alikwata ishina. Ku ca kumwenako, pali Yohane 17:6, Yesu atile: “Nalange shina lyenu.” Baibolo wa Cibemba uwa mu 1983, ena atila: “Naalikusokolola.”

Abasoma bamo batila umulandu baafumishamo ishina lya kwa Lesa ni co tabaishiba ifyo lyaleshimbulwa. Nangu cibe fyo, amashina ya mu Baibolo ayaishibikwa nga nshi pamo nga Yeremia, Esaya, na Yesu yapilibulwa mu kupusanako nga nshi ku fyo yaleshimbulwa mu ciHebere. Apantu ishina lya kuti Yehova e bupilibulo bwalinga ubwe shina lya kwa Lesa, kabili na bengi balilishiba, ukukaana ukulibomfya takubamo amano.

Komiti wapilibwile New World Translation aali uwashipa ukubomfya ishina lya kuti Yehova monse mu Malembo ya ciHebere na ya ciGriki. Ababalilepo ukucite ci ni baminshoni ababombele ku Central America, South Pacific, na ku fyalo fya ku Kabanga. Lelo, ukubomfya ishina lya kwa Lesa te ca kusambilila fye capwila na po pene. Ukwishiba ishina lya kwa Lesa kwalicindama nga tuli no kumwishiba ukuti muntu wa cine cine. (Ukufuma 34:6, 7) New World Translation yalenga abantu abengi abaibelenga ukulabomfya ili shina!

Ukupayanishisha Abashaishiba IciNgeleshi

Ukufuma mu 1963 ukufika mu 1989, New World Translation yalipilibwilwe mu ciputulwa cimo nelyo fyonse fibili mu ndimi 10. Nangu cibe fyo, umulimo wa kupilibula wali uwakosa, bakapilibula bamo balepoosa imyaka 20 no kucilapo. Lyene, mu 1989 Dipartmenti witwa Translation Services alipangilwe ku maofeshi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova. Pa kutungululwa na Komiti wa Kulemba uwe Bumba Litungulula, uyu dipartmenti apoosele amano pa kukwankwanya umulimo wa kupilibula Baibolo. Basangileko imipilibwile iyalengele ukuti kubeko ukulabebeta amashiwi ya mu Baibolo ukubomfya kompyuta. Ni shani fintu ici cibomba?

Ilyo Komiti wa Kulemba asuminisha ukuti Baibolo ipilibulwe mu lulimi na lumbi, ilasonta ibumba lya Bena Kristu baipeela ukuba bakapilibula. Ibumba lya bantu kuti lyapilibulapo bwino ukucila umuntu fye umo. (Linganyeniko Amapinda 11:14.) Ilingi line, ababa muli ili ibumba balibelesha ukupilibula impapulo sha Sosaite. Ili bumba lyena lilakanshiwa nga nshi pa kuti lishibe ifyabimbwamo mu kupilibula Baibolo no kubomfya bakompyuta baibela nga nshi. Kompyuta taipilibula iine, lelo kuti yalenga abalepilibula ukusanga ifyebo fyacindama no kubafwa ukusunga ifyo balelanshanya.

Umulimo wa kupilibula Baibolo waba mu fipande fibili. Mu cipande ca kubalilapo, bakapilibula balapeelwa amashiwi ya muli New World Translation iya ciNgeleshi. Amashiwi ya ciNgeleshi ayapalana, pamo nga “atone,” (konsolwela) “atonement,” (ukukonsolwela) na “propitiation,” (icikonsolwelo) yalaba pamo, ukulenga bakapilibula ukumona ifyo yapusanako. Balafwaya ayo mashiwi mu lulimi lwabo. Lelo, limo limo kapilibula kuti acula sana pa kuti fye apilibule icikomo cimo. Ifyebo fya pa kompyuta fipayanishisha kapilibula ifyebo pa lwa mashiwi ya ciGriki ne ciHebere no kumupayanishisha impapulo sha Watch Tower.

Ilyo umulimo wafika mu cipande ca bubili, amashiwi yapilibulwa yalabikwa mu fikomo yasangwa. Ici cilenga ukuti amashiwi yapilibulwe fye cimo cine kabili yabe ayalungika nga nshi. Nangu cibe fyo, amalembo yapilibulwa pa kulonganya fye amashiwi te kuti yabelengwe nakalya. Kufwile kwaba ukubombesha kwa kulembulula ifikomo fya Baibolo pa kuti fingalabelengwa bwino bwino.

Iyi mipilibwile yalibomba bwino nga nshi. Ibumba lya bakapilibula limo lyapilibwile Amalembo ya ciHebere yonse mu myaka fye ibili. Linganyeni ci kwi bumba ilyapilibwile mu lulimi lwapalako ukwabula bakompyuta. Cabasendele imyaka 16. Ukufika pali lelo, Amalembo ya Bwina Kristu aya ciGriki yalipulintwa mu ndimi na shimbi 18 ukutula mu 1989. Pali nomba New World Translation yaba mu ndimi 34, mu ciputulwa cimo nelyo fyonse fibili. E kutila ukucila pa mapesenti 80 aya Nte sha kwa Yehova balikwatako nangu fye Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki mu lulimi lwabo.

Utubungwe twa United Bible Society tutila pa ndimi sha mu calo conse ishaba 6,500, Baibolo yalipilibulwa mu ndimi 2,212.c E co, bakapilibula mupepi na 100 balepilibula New World Translation, Amalembo ya ciHebere mu ndimi 11, e lyo aya ciGriki mu ndimi 8. Lesa afwaya ukuti ‘abantu [ba misango na misango, NW] bakapusuke no kufika ku kwishibe Cine.’ (1 Timote 2:4) Ukwabulo kutwishika, New World Translation ikatwalilila ukwaafwa nga nshi muli ci.

E co tulesekelela ukuti ubu bupilibulo nabucila icipendo ca maBaibolo 100,000,000, kabili kuti twafwaisha ukuti na yambi ayengi nga nshi yakapulintwe ku ntanshi. Tulemukoselesha ukuibebetela mwe bene. Mukasangamo imbali shaibela ishingi sana: ifilembo ifimoneka bwino, utumitwe tunono pa muulu, icisontelelo icingamwafwa ukusanga ifikomo fyaishibikwa sana, bamapu baisulamo ifyebo, ne fyebo fyalundwako ifishaiwamina. Ne cacindamisha, ilyo mulebelenga uyu Baibolo mwilatwishika na kutwishika ukuti napamo tayapilibula ifyebo fya kwa Lesa mu kulungika.

[Amafutunoti]

[Amashiwi pe bula 29]

“Ubupilibulo bwa Cipingo Cipya bushininkisho bwa kuti muli aka kabungwe mwaliba abasoma abafikapo ukupilibula bwino bwino Baibolo.”—AMASHIWI MULI ANDOVER NEWTON QUARTERLY, JANUARY 1963

[Amashiwi pe bula 30]

“Nga ca kuti abasoma Baibolo bafulilako kabili ululimi lwateuluka mumo mumo, no bupilibulo na bo bufwile ukuteululwa.”

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 31]

ABASOMA BATASHA NEW WORLD TRANSLATION

EDGAR J. GOODSPEED, uwapilibwile “New Testament” iya ciGriki muli An American Translation, alembele pa lwa New World Translation of the Christian Greek Scriptures muli kalata wa pa December 8, 1950 ukuti: “Nalitemwa nga nshi umulimo usuma uulebomba abantu benu, mwi sonde fye lyonse, kabili ndi uwa nsansa nga nshi pa lwa bupilibulo bwenu ubwaumfwika, ubwa kulungatika, kabili ubufika pa mutima. Ninsango kuti mwaba ifyebo ifingi ifyo uulefwaya ukusambilila Baibolo engamwenamo icine cine.”

Alexander Thomson, uwasoma iciHebere ne ciGriki, alembele ukuti: “Uyu Baibolo ukwabulo kutwishika apilibulwa na basoma abalamuka kabili abashilimuka, ababombeshe ukupilibula ifilanda fye iciGriki ukulingana na fintu cingasoswa mu ciNgeleshi.”—Aya mashiwi yasangwa muli The Differentiator, iya mu April 1952, amabula 52-7.

Profesa Benjamin Kedar, uwasoma iciHebere mu Israel, asosele mu 1989 ukuti: “Mu kusapika uko nsapika pa lwa ndimi ukubomfya Baibolo wa ciHebere na mabupilibulo, ilingi line momfya sana iya ciNgeleshi iitwa ukuti New World Translation. Pa kucite ci, ndacililako kushininkisha ukuti abapilibwile uyu Baibolo balyeseshe nga nshi ukupilibula amalembo ayaleumfwika kabili ayalungika sana.”