Ukulenga Ulubuuto Lwesu Ukubalika mu Kutwalilila

¹ Bushe ulubuuto cinshi? Dikishonari ilondolola ukuti “cintu ico icilenga ukuti tulemona.” Lelo, te mulandu no buyantanshi bwa muntu mu fya kupangapanga, acili mu cine cine taishiba mu kukumanina icasuko ku cipusho ico Yehova aipwishe icalembwa pali Yobo 38:24. Bushe ukwabulo lubuuto kuti twatunguluka? Akubula ulubuuto te kuti tubeko. Ulubuuto lwaliba ulwakabilwa pa kuti tulemona, kabili Baibolo mu mano ya ku mupashi itweba ukuti, “Lesa lubuuto.” (1 Yoh. 1:5) Twashintilila umupwilapo pali Uyo “utupeela ulubuuto.”—Ilu. 118:27, NW.

² Ici ca cine ku fya ku mubili lelo calicilanapo ukube fyo mu nshila ya ku mupashi. Ukupepa kwa bufi kwalilufya abantu abengi, ukubasha mu mfifi ya ku mupashi, ‘bapampante cibumba ku minwe nge mpofu.’ (Esa. 59:9, 10) Pa kucincishiwa ku kutemwa kwakwe ukushingalinganishiwako ne cililishi, Yehova ‘atuma ulubuuto lwakwe ne cishinka cakwe.’ (Ilu. 43:3) Amamilioni ya bantu batesekesha balyankulako, ukufuma ‘mu mfifi ukwingila mu lubuuto lwakwe ulwapesha amano.’—1 Pet. 2:9.

³ Yesu Kristu abomba ulubali lwacindama mu kuleta ulu lubuuto mu calo. Atile: “Ine naiso lubuuto pano isonde, ukuti onse uuntetekela eikala mu mfifi.” (Yoh. 12:46) Inshita yakwe yonse, amaka, no bukumu afitwele ku kulenga ulubuuto lwa cine ukwishibwa. Aendawike ukupulinkana umushi wa ku mwabo, aleshimikila no kusambilisha ni cikanga afike na mu musumba onse no mushi. Alishipikishe ukupakasa kwatwalilila ukufuma konse konse, lelo atwalilile uwashangila mu kubombo mulimo wakwe uwa kwananya ulubuuto lwa cine.

⁴ Yesu atontomeshe pa kusala, ukukansha, no kuteyanya abasambi bakwe, mu kuba no buyo bwa kulungatika mu muntontonkanya wakwe. Pali Mateo 5:14-16 tubelenga amakambisho abapeele ati: “Imwe muli lubuuto lwa pano isonde. . . . Ulubuuto lwenu lengeni lubalikile ku cinso ca bantu, ukuti bamone imilimo yenu iisuma, no kucindika Shinwe wa mu muulu.” Kwati fye ni Yesu, na bo baali no kuba “nge fyengelo pano nse,” ukusalanganya ulubuuto lwa cine konse konse. (Fil. 2:15) Balipokelele cilya cishingamo mu nsansa, ukucimona nge mifwaile yabo iikalamba mu bumi. Ilyo papitile nshita inono, Paulo aali na maka ya kusoso kuti imbila nsuma yali ‘naibilwa ku cibumbwa conse ca mwi samba lya muulu.’ (Kol. 1:23) Icilonganino ca Bwina Kristu conse cali icaikatana mu kupwilikisha ulya mulimo ushaikulila.

⁵ Ifwe ilelo tulingile ukuba aba kutasha pa kuti tupendelwa pa kati ka abo ‘abafuule milimo ya mfifi.’ (Rom. 13:12, 13) Kuti twalangisha ukuti twaliba aba kutootela ukupitila mu kupashanya ica kumwenapo caimikwe na Yesu na Bena Kristu ba busumino aba ku numa. Ukupamfya kwa kuti bambi bomfweko icine kuli ukwacilapo kabili ukwakakala ilelo ukucila pali kale lyonse ukutula apo umuntunse abelapo. Ipamfya lya uyu mulimo no bunonshi bwa uko ubwambukila abengi tafingalinganishiwa ku mulimo uuli onse nangu panono.

⁶ Ni Shani Fintu Twingabalika nge Fyengelo? Inshila ikalamba iya kulengelamo ulubuuto lwesu ukubalika nge fyengelo yaba kubombako umulimo wa kushimikila Ubufumu. Icilonganino icili conse calikwata ukutantika kwateyanishiwa ukwa kuya mu kushimikila mu cifulo ca kubombelamo icapeelwa. Kulaba impapulo ishingi ishalekanalekana kabili mu ndimi ishingi. Amasomo yashika yalapayanishiwa ukupitila mu kulongana, kabili ababelesha balaafwako ukukansha bambi pa lwabo. Abaume, abanakashi, abakote, kabili nelyo bana banono balikwata amashuko ya kwakanamo. Uuli onse mu cilonganino alalaalikwa ukwakanamo ukufika pantu engapesha ukulingana na maka yakwe ne mibele. Imibombele yonse iya cilonganino yatontwa pa kushimikila, mu kuba no kupayanya kwa kwaafwa icilundwa ca cilonganino icili conse mu nshila shimo shimo. Ukubishanya ne cilonganino lyonse, mu kupalamisha e nshila yawamisha iya kushininkishishamo ukuti ulubuuto lwesu lwatwalilila ukubalika.

⁷ Kuti twabalika mu nshila isho pambi ishishingasanshamo ukushimikila. Kuti twacebusha bambi ukupitila fye mu myendele yesu. Ico e cintu Petro aletontonkanyapo lintu acincishe ukuti: “Mwende bwino mu Bena fyalo; ukuti, . . . bacindike Lesa mu bushiku bwa cipempu pa kuloleshe milimo yenu iisuma.” (1 Pet. 2:12) Abengi bapingula umulimo umo nelyo ukuteyanya kumo ukupitila mu kumona imyendele ya babombako uyo mulimo nelyo ababa muli uko kuteyanya. Lintu abalemonako basango kuti abo bantu baba aba mibele yasanguluka, abafumacumi, aba mutende, kabili abomfwile funde, bamona abantu ba ifyo nga bapusanako kabili basondwelele fyo ifipimo bekalilamo fyalisumbukapo ukucila ifya cinabwingi ca bantu. E co kanshi umulume nga alecindika umukashi no kumuteesa mu nshila yabamo ukutemwa ninshi alelenga ulubuuto lwakwe ukubalika; umukashi na o alenga ulubuuto lwakwe ukubalika ukupitila mu kucindika bumutwe bwa mulume wakwe. Abana balaba abapusanako lintu baumfwila abafyashi babo no kusengauka bucisenene bwa bwamba no kubomfya imiti ikola. Umubomfi uwaba uwasakamanisha pa ncito yakwe, umufumacumi, kabili uulangulukilako bambi wa mutengo nga nshi. Ukupitila mu kulangisha iyi mibele ya Bwina Kristu, tulelenga ulubuuto lwesu ukubalika, ukulangisha bambi ukuti inshila twikalilamo e isuma.

⁸ Ukushimikila kwaba kulanda kuli bambi pa lwa fintu twasambilila mu Cebo ca kwa Lesa. Ico cicitwa pa cisebele mu kulongana nelyo pa miinshi, lelo tacapelela fye kuli uto tushita. Mu mibombele yesu iya cila bushiku tulakumana na bantu abengi. Miku inga mu bushiku bumo iyo mulanda na bena mupalamano benu? Miku inga abantu besa pa mwenu? Bantu bapusanapusana banga mukumanya lintu muleshita, ilyo muleenda muli basi, nelyo ku ncito? Nga uli wacaice uuli pa sukulu, bushe kuti wapenda impendwa ya bantu ulanda na bo cila bushiku? Amashuko ya kulanda kuli bambi yapana ukuba ayashipwa. Ica kucita fye kufwaya amatontonkanyo ya mu Malembo no kuyasungila mu muntontonkanya, ukukwata Baibolo na matrakiti lwa mupepi, no kuitendekelako ukulanda na umo lintu ishuko lyamoneka.

⁹ Nangu ca kuti ubunte bwa mu lyashi bwalyanguka, bamo balashimunuka ukweshako. Kuti pambi baliba abakutumana, ukupampamina pa kuti balikwatishe nsoni nelyo aba mwenso ukutununuka abo bashaishiba. Kuti pambi baumfwo mwenso ati bonse kuti batendeka ukubatamba nelyo umwenso wa kusasukilwa. Ababelesha mu kucitilo bunte bwa mu lyashi kuti bakweba ukuti imilandu ya kubelapo abasakamikwa ya kamo kamo. Aba bantu baba fye bantu banensu; bakabila ifintu fimo fine ifyo na ifwe tukabila, amasakamika na yo yamo yene, kabili e fyo tufwaile ndupwa shesu e fyo na bo bafwaila ishabo. Abengi bakankulako mu nshila ya cikuuku lintu wamwentula mu cimwemwe nelyo ukubaposha muli bucibusa. Pa kuti utampe, kuti limbi wakabila ‘ukupama.’ (1 Tes. 2:2) Nangu cibe fyo, ilyo watampa, ifingafumamo kuti fyakupapusha kabili kuti fyakulenga ukucankwa.

¹⁰ Tulapaalwa Ilyo Twalenga Ulubuuto Lwesu Ukubalika: Pano pali ifya kumwenapo fya fya kukumanya fya kupembesula ifyafuma mu kucito bunte bwa mu lyashi: Namayo wa myaka 55 alefwaya ukwabuko musebo. Ilyo motoka waleisa aali apepi no kumupunka, nkashi alimufyambete pa kuboko no kumutinta ukumutalusha ku busanso, no kusoso kuti: “Ala mulesakamana. Twikele mu nshita sha masanso!” Lyene alilondolwele umulandu inshita shibelele isha busanso nge fi. Namayo uwapene apunkwe aipwishe ati, “Bushe uli umo uwa Nte sha kwa Yehova?” Apantu alipokeleko icitabo cimo ukufuma ku nkashi nankwe umukalamba, uyu namayo afwaile ukukumanyapo Inte sha kwa Yehova, kabili aka kashita kalengele ukuti bakumane.

¹¹ Nkashi atampile ukulanda no mwanakashi umo mu muputule umo balepembelela dokota. Umwanakashi alikutikishe kabili lyene atile: “Pa nshita ntali, ndakumanye Nte sha kwa Yehova; lelo nga ca kuti ku ntanshi nasanguka umo uwa Nte sha kwa Yehova, cikaba ni pa mulandu wa fintu wanjeba. Ifi nakutika kuli iwe namona kwati ndemona ulubuuto mu cifulo cafiita fititi.”

¹² Incitilo ya cikuuku kuti yaba pa kutanukila ku kwaafwa bambi ukusambilile cine. Ilintu bankashi babili baleya ku ŋanda pa numa ya mulimo wa mwi bala, bamwene umwanakashi umukoloci uwamoneke ukuba umulwele ilyo aleika muli basi. Baliminine no kwipusha namayo nga ca kuti alekabila ukwaafwa. Alisungwike nga nshi pa kumona abantu abo ashaishiba nangu panono balefwaisha ukumwaafwa kabili apatikishe ukuti eshibe icabalamwine iyo ncitilo ya cikuuku. Ici capeele ishuko lya kucitilo bunte. Uyu namayo alibapeele inambala ya ŋanda mu kuitemenwa kabili mu cikabilila alibalaalike ukuti bakamutandalile. Isambililo lyalitendekwe. Bwangu bwangu ulya namayo atampile ukusangwa ku kulongana kabili nomba aleyakana icine na bambi.

¹³ Nkashi wa cikoloci alashukila inshita sha lucelo ku kucitilo bunte ku bantu bakokoloka ku lulamba. Alalanda na babomfi ba mu mayanda, abaleshi ba bana, bakalaliki ba mu mabanki, na bambi abaya baleololako amolu ulucelocelo lwa mu lulamba. Alekala pa mabenci no kutungulula amasambililo ya Baibolo. Abantu abafulilako balisambilila icine kuli wene kabili nomba aba bantu ni Nte sha kwa Yehova.

¹⁴ Ku ncito abomba, nkashi aumfwile kabomba munankwe alelanda pa lwa cilonganino ca bupolitiki ico aletontonkanye fyo cali no kupwisha amafya ya mu calo. Nkashi alipooselepo, ukushimika amalayo ya fintu Ubufumu bwa kwa Lesa buli no kucita. Uku kulanshanya kwa ku ncito kwalengele ukuti batampe isambililo lya Baibolo ilya mu ŋanda, na mu kupita kwa nshita uyu namayo no mulume wakwe balisangwike Nte.

¹⁵ Te Kwesha Ukulaba Ukuti Uli Nte! Ilyo Yesu alandile ukuti abasambi bakwe baali “lubuuto lwa pano isonde,” apelulwile fyo baalingile ukulayafwa abantu ukunonkelamo mu kubuutusha kwa ku mupashi ukwa Cebo ca kwa Lesa. Nga ca kuti twabomfya ukufunda kwa kwa Yesu, ni shani fintu tukalamona ubutumikishi bwesu?

¹⁶ Pa kufwaya incito, abantu bamo bafwaya iya nshita lubali. Balaipimina inshita na maka ifyo bali no kupoosapo pali iyo ncito pantu bafwaya ukubomfya ubwingi bwa nshita yabo ukukonkelela imilimo iyo basanga ukuba iyacilapo ukwikusha. Bushe e nshila tumwenamo ubutumikishi bwesu? Nangu ca kuti pambi kuti twayumfwa abakakililwako nelyo fye ukuitemenwa ukulubulako inshita ya kuya mu butumikishi, bushe amabuseko yesu ayakalamba yalingile ukuba kumbi?

¹⁷ Ukwiluka ukuti takwaba Umwina Kristu wa nshita lubali, twaliipeele, ‘ukuiikaanya’ no kusumina ukukonka Yesu “mu kutwalilila.” (Mat. 16:24, NW) Ukufwaisha kwesu kwaba kwa kutwalilila ukuba aba “mutima onse,” ukushukila ishuko ilili lyonse ku kulenga ulubuuto lwesu ukubalika pa kuti twingafika ku bantu uko konse bengasangwa. (Kol. 3:23, 24) Tufwile ukucincintila imibele ya mutima iya ku calo, ukusungilila ukupimpa kwesu nga fintu kwali ilyo twatendeke, no kushininkisha ukuti ulubuuto lwesu lwatwalilila ukubalikisha. Bamo kuti pambi balisuminishe ukupimpa kwabo ukusanguka ukwa cifulefule no lubuuto lwabo ukusanguka ulwa kashiminishi, ica kuti lwaleka no kumoneka nga waya fye akatalamukila. Umuntu wa musango yo akabila ukwaafwa pa kuti engasanga ukupimpila ubutumikishi uko alufya.

¹⁸ Bamo kuti bakongamina ku kushimba pantu ubukombe bwesu te bengi babutemwa. Paulo atile ubukombe pa lwa kwa Kristu bwali “buwelewele ku baleonaika.” (1 Kor. 1:18) Nangu cibe fyo, te mulandu na cintu bambi basosele, abilishe na maka ati: “Nshili na nsoni ku mbila nsuma.” (Rom. 1:16) Umuntu uuli ne nsoni ayumfwa uwacepako nelyo uwa fye. Ni shani kwena twingaba aba nsoni ilintu tulelanda pa lwa kwa Mulopwe Wapulamo mu kubumbwa konse no kupayanya kwawamisha uko atupayanishisha pa kuti tukakwate nsansa sha ciyayaya? Tacilimo ukupelulula ukuyumfwa abacepa nelyo aba fye lintu tulelanda ici cine kuli bambi. Mu cifulo ca ico, tulingile ukuyumfwa abakuntwa ukucincila, ukulangisha ukushininwa kwesu ukuti tatuli “na ca kukwatilapo insoni.”—2 Tim. 2:15.

¹⁹ Ulubuuto lwa cine ulo nomba lulebalika mu fyalo ukushinguluke sonde mu cikabilila lutambika isubilo lya mweo wa muyayaya muli paradise mu calo cipya. Shi natulangishe fyo twalikatamika ukukonkomesha kwa kulenga ulubuuto lwesu ukubalika mu kutwalilila! Nga ca kuti twacite fyo, tukakwata umulandu wa kusekelela kwati fye basambi abo ubushiku no bushiku “[bashalekele] ukusambilisha no kubila . . . ukuti Yesu e Kristu.”—Imil. 5:42.