Baibolo Ilasuka Amepusho Yacindama aya Pali Lelo
BUSHE Baibolo yalicindama ilelo? Nga ca kuti icasuko ni ee, ninshi ili buuku nelyo cingati lya kale lifwile ukupayanya amasuko ku mepusho yacindama aya pali lelo. Bushe kufunda nshi ukwine kwine kuntu Baibolo ifunda pa milandu yacindama mu calo ilelo?
Natulande pa milandu ibili iya ndakai. Ilintu tulecite fyo, tulefwayo kumfwa fintu Baibolo ilandapo.
Mulandu Nshi Lesa Asuminishisha Ukucula?
Apantu ifintu nafibipilako mu calo ilelo, pa fiipusho fyaseeka paba ne ca kuti: Mulandu nshi Lesa asuminishisha aba kaele ukucula? Ici cipusho cili fye bwino, apo abengi nga nshi balacula ku lukaakala, amafisakanwa, ukwipayana pa kati ka mishobo, ukuponenwa no busanso, na fimbipo.
Ku ca kumwenako, mu mweshi wa June 1998, ku kapinda ka ku kuso aka Germany, abantu ukucila pali 100 balifwile lintu ishitima balimo lyapunkile mu bulalo. Abaishibisha ukundapa kwa mu kampampa na bashimya umulilo calibaponeshe pa musao ku mpendwa ya bacenenwe no kufwa. Ici calengele na shikofu we Calici lya Evangelical ukwipusho kuti: “Mwe Lesa wandi, Mulandu nshi ifintu fya musango yu ficitikila?” Lelo shikofu tasangile casuko ku cipusho cakwe.
Ifyacitikapo kale filangilila ukuti lintu aba kaele balecula ukwabula ukubalondolwela bwino umulandu baculila, limo limo balakalifiwa. Pano nomba e po Baibolo yafwilisha, pantu yena ilalondolola bwino umulandu aba kaele baculila no kuponenwa no bubifi.
Lintu Yehova Lesa alengele calo na fyonse ifyabamo, tafwaile ukuti ububifi na macushi fibe pa bantunse. Mulandu nshi twalandile fyo? Pantu ilyo Lesa apwishishe ukubumba fyonse, “amwene conse ico acitile, kabili, moneni, naciwamisha.” (Ukutendeka 1:31) Iipusheni amuti, ‘bushe nga ca kuti namwene icabipa, kuti natila “naciwamisha”?’ Nakalya! Mu nshila imo ine, lintu Lesa amwene conse ukuti “naciwamisha,” takwali nelyo kumo muno calo uko ububifi bwali. Nomba kanshi ni lilali kabili ni shani fintu ububifi bwatendeke?
Pa numa fye ya kubumba abafyashi besu aba kubalilapo, Adamu na Efa, icibumbwa ca mupashi ica maka nga nshi caile ku mwanakashi no kulwisha bucishinka na bumulopwe bwa kwa Yehova. (Ukutendeka 3:1-5) Kabili mu kupita kwa nshita ici cibumbwa icaba ni Satana Kaseebanya, catungenye ukuti abantu tabengaba ne cumfwila kuli Lesa nga ca kuti bali na macushi. (Yobo 2:1-5) Ni shani fintu Yehova ayankwileko? Alekele papita inshita pa kushinina abantunse ukuti te kuti bashikimike amatampulo yabo. (Yeremia 10:23) Lintu ifibumbwa fyatoba amafunde ne fishinte fya kwa Lesa, icifumamo lubembu, no lubembu e luleta amacushi. (Lukala Milandu 8:9; 1 Yohane 3:4) Yehova alishibe ukuti abantunse bamo bakaba na bumpomfu kuli wene te mulandu na macushi yatapata.
Ukutula palya ukupondoka kwabipisha kwacitikile mu Edene, napapita imyaka 6,000. Bushe pakokola sana? Yehova afwaya nga ni kale fye aonawile Satana na bonse ababa kuli wene. Lelo bushe te cisuma ukulolela ukufikila lintu ukutwishika konse pa lwa bumulopwe bwa kwa Yehova na bumpomfu bwa bantunse kuli wene kwafumishiwapo? Bushe te cishinka ukusoso kuti mu cilye ilelo umulandu kuti wasende myaka iingi pa kusanga uwa kaele atemwa uuli no mulandu?
Iyi milandu intu yakatama pantu ibimbamo Yehova na bantunse, e kutila bumulopwe bwa mu kubumbwa konse na bumpomfu bwa bantunse, e co calimo amano kuli Lesa ukupishapo inshita! Na muli fyo tulamone ficitika ku bantu abasuula amafunde ya kwa Lesa no kuicitile fyabo. Ububifi bulanana kabili e mulandu wine na ba kaele baculila ilelo.
Nangu cibe fyo, Icebo ca kwa Lesa cilangilila ukuti ububifi tabwakatwalilile umuyayaya, kabili ici cilatuletele nsansa. Na kuba, Yehova akafumyapo ububifi na bonse ababucita mu kwangufyanya. Pa Amapinda 2:22 patila: “Lelo ababifi bakaputulwa mu calo, na bafutika bakafumpulwamo.” Lubali lumbi, abatetekela muli Lesa balolela inshita iipalamine ilyo ‘imfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka.’—Ukusokolola 21:4.
Baibolo kanshi, ilalondolola umulandu aba kaele baculila. Kabili itulayo kuti ububifi no bucushi fikapwa mu kwangufyanya. Lelo apo tucili tulecula ku mafya, tulekabila icasuko ku cipusho cimbi icacindama.
Cinshi Caba Imifwaile ya Bumi?
Abantu pali ndakai ukucila kale lyonse balefwaisha ukwishiba ico bumi bwabelako. Abengi balaiipusha ukuti: ‘Mulandu nshi nabelako? Kuti nasanga shani imikalile isuma?’ Ificitikila abantu ifyapusanapusana e filenga ukuti baleipusha aya mepusho.
Ubumi bwa muntu kuti bwaba fye cimbi cimbi lintu icabipa camucitikila. Ku ca kumwenako, ku kwamba kwa mwaka wa 1998 umukashana wa myaka 12 uwaleikala ku Bavaria, mu Germany alibilwe no kwipaiwa. Lintu umwaka umo wapwile, nyina kwa uyu mukashana asumine ukuti cila bushiku alafwailisha ukusanga icaba imifwaile ya bumi kabili tatala asange casuko. Abacaice bamo balatwishika icaba imifwaile ya bumi. Bafwaisha umutelelwe, ukucitapo fimo, no kutemwikwa, lelo balufye subilo ilyo bamona bumyalumyalu na mafisakanwa filefulilako mu calo. Bambi bapoosesha amano ku masomo, lelo basanga ukuti amaka, ukulumbuka, nelyo ifikwatwa tafibapeela ifyasuko fyaumfwika ku caba imifwaile ya bumi.
Icasuko cabamo amano kabili icaumfwika cilakabilwa pa lwa cabe mifwaile ya bumi, te mulandu ne cilenga abantu ukwipusha ico cipusho. Baibolo na pa pene ilanonsha apakalamba. Ishibisha Yehova pamo nga Lesa wa mifwaile, kabili conse ico acita calikwate mifwaile. E co kuti twaiipusho kuti, Bushe kuti mwakuule ng’anda ukwabula imifwaile? Te kuti cibe fyo, pantu ukukuule ng’anda kufwaya indalama ishingi kabili kuti papita myeshi nelyo imyaka pa kuti ipwe. Ing’anda nga mwakuula mwenekela ukwikalamo mwe bene nelyo umuntu umbi. E fintu na Yehova aacita. Te kuti aicushe fye ukupanga icalo ne fintu fyabamo ukwabula umulandu, atemwa imifwaile. (Linganyeniko AbaHebere 3:4.) Mifwaile nshi apangile calo?
Ukusesema kwa kwa Esaya kwishibisha Yehova ukuba “Lesa uwabumbile icalo no kucicita.” Cine cine, “wene e wacipampamike [icalo], tacilengele cimfulumfulu, acibumbile ku kwikalwamo.” (Esaya 45:18) Ukutula apo Yehova apangile calo, afwaya abantu ukwikalamo. Amalumbo 115:16 yatila: “Imyulu myulu ya kwa Yehova; ne calo apeela ku bana ba bantu.” E ico, Baibolo ilangililo kuti Yehova apangile calo pa kuti abantu bacumfwila bengekalamo no kucisakamana.—Ukutendeka 1:27, 28.
Bushe Yehova aliteulwile imifwaile yakwe lintu Adamu na Efa bapondweke? Nakalya. Twaishiba shani? Cisuma, tontonkanyeni pali ci cishinka: Baibolo yalembelwe kale sana pa numa ya kupondoka mu Edene. Nga ca kuti Lesa aliteulwile mifwaile yakwe iya kubalilapo, mulandu nshi Baibolo ishilandila ifyo? Insondwelelo ya cine ya kuti imifwaile yakwe intu apangile calo na bantunse tayayaluka.
Na kuba, Yehova te kuti afilwe ukucita ico alefwaya. Alilaya ukupitila muli Esaya ukuti: “Ifyo iloke mfula ne mfula yabuuta ukufuma mu muulu, no kukanabwelelamo, lelo itapililo mushili no kuulengo kutwala no kupuuka, wasuka wapeele mbuto kuli katanda ne cilyo ku ulya, e fyo cikabe cebo candi icifuma mu kanwa kandi: tacakabwelele ibusha kuli ine, kano cacite co natemwa, no kushuka muli ico nacitumina.”—Esaya 55:10, 11.
Ico Lesa Enekela Kuli Ifwe
Ukwabula ukutwishika, kuti twacetekela ukuti Lesa akafikilisha imifwaile yakwe iya kuti icalo cikekalwemo na bantu bacumfwila. Nga tulefwayo kuba pali abo bakaipakisho kwikala umuyayaya muno mu calo, tulingile ukucita fintu Imfumu ya mano Solomone yasosele ukuti: “Bela Lesa akatiina, baka amafunde yakwe; pantu ici e ca buntunse bonse.”—Lukala Milandu 12:13; Yohane 17:3.
Ukwishiba Lesa wa cine no kucita fintu afwaya ifyalembwa mu Malembo ya Mushilo kulangililo kuti tuleikala ukulingana ne mifwaile yakwe ku bantu. Nga tulecite fi pali ndakai, kuti twaenekela ubumi bwa muyayaya muli paradise wa pe sonde, mulya ukusambilila ifipya pali Lesa no bubumbo bwakwe takwakapwe. (Luka 23:43) Mwandi ilyo lishuko lishaiwamina!
Nelyo fye ni pali ndakai abantu abengi ababomfya Baibolo pa kufwaya icaba imifwaile ya bumi balakwate nsansa nga nshi. Ku ca kumwenako, umulumendo we shina lya Alfred taakwete ica kumusekesha mu mikalile yakwe. Calemukalipa ilyo alemona abapepa balelwako inkondo, kabili alepeshiwa amano pali bumyalumyalu na mafisakanwa mu mapolitiki. Pa kufwailishe caba imifwaile ya bumi, Alfred atandalile abena India baba ku kapinda ka ku kuso aka America, lelo tasangile casuko, kabili alibipilwe no kubwelelamo ku Bulaya. Alufishe subilo no kwalukila ku miti ikola ne nyimbo shabipisha. Nangu cibe fyo, ukusapika mu mukoosha ifyaba mu Baibolo kwalyafwile Alfred ukwiluka icaba imifwaile ine ine iya bumi na fintu engekushiwa.
Ulubuuto Twashintililapo ku Nshila Shesu
Cinshi lyene twingasondwelela pa lwa Baibolo? Bushe yalicindama ilelo? Cine cine yalicindama, pantu ilatwasukila amepusho yayafya aya muno nshiku. Baibolo ilondolola ukuti Lesa te uleta ububifi kabili ilatwaafwa no kusanga icaba imifwaile ya bumi. Na kabili Baibolo ilatwaafwa sana mu mikalile yesu iya cila bushiku. Icebo ca kwa Lesa cilalanda pa milandu ya fyupo, ukukusha abana, ifyo twingekala na bantu banensu, ne subilo lya bafwa.
Shi bebeteni Baibolo nga tamwatala amuibebetapo. Ilyo mwaishiba ubucindami bwine bwine ubwa Baibolo ku bumi bwenu, mukayumfwa nge fyayumfwile kemba wa malumbo uwafwaile ukutungululwa na Yehova Lesa. Atile: “Icebo cenu ni nyali ku makasa yandi, kabili lubuuto ku nshila yandi.”—Amalumbo 119:105.
[Icikope pe bula 6]
Bushe mwalishiba umulandu Lesa asuminishisha aba kaele ukucula?
[Icikope pe bula 7]
Kuti mwaipakisha ubumi bwawaminako