Yehova Tasuula Umutima Walopota

“Amalambo ya kwa Lesa mutima uwalopota, umutima uwalopota uwafunshika tamwakausuule, mwe Lesa.”—ILUMBO 51:17.

1. Ni shani fintu Yehova amona bakapepa bakwe ababembuka icabipisha lelo abali abalapila?

YEHOVA kuti ‘afimbane kumbi, ukuti ipepo liipitamo.’ (Inyimbo sha Bulanda 3:44) Lelo afwaya abantu bakwe ukufika kuli wene. Nelyo nga ca kuti umo uwa bakapepa bakwe engacite cilubo icabipisha lelo abo walapila, Shifwe wa mu muulu alebukisha ubusuma ubwacitwa no yo muntu. E co, umutumwa Paulo aali na maka ya kweba Abena Kristu banankwe ukuti: “Lesa tali uushalungama; takalabe umulimo wenu, no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe.”—AbaHebere 6:10.

2, 3. Cinshi cintu baeluda ba Bwina Kristu balingile ukulanguluka mu kubomba na basumina banabo abali mu cilubo?

² Baeluda ba Bwina Kristu nabo bene balingile ukulanguluka imyaka ya mulimo wa busumino iyapeelwa kuli Lesa ku basumina banabo. Ici cisanshamo umulimo washila pa lubali lwa balapila ababuula intampulo shapumbusa nelyo fye ababembwike icabipisha. Bakacema ba Bwina Kristu bafwaya ubusuma bwa ku mupashi ubwa bonse ababa mu mukuni wa kwa Lesa.—Abena Galatia 6:1, 2.

³ Kacita wa fibi walapila akabila inkumbu sha kwa Yehova. Nalyo line, ifyafula filafwaikwa. Ici calengwa ukumfwika ku mashiwi ya kwa Davidi pa Ilumbo 51:10-19.

Umutima Uwasanguluka Ulakabilwa

4. Mulandu nshi Davidi apepele umutima wasanguluka no mupashi upya?

⁴ Nga ca kuti Umwina Kristu waipeela ali mu mibele yabipa iya ku mupashi pa mulandu wa lubembu, cinshi pambi engakabila pa mbali ya nkumbu sha kwa Yehova no kweleelwa? Cisuma, Davidi apaapeete ukuti: “Nengeleni umutima uwasanguluka, mwe Lesa; no kubwekeshapo ukulenga mu kati ka ine [umupashi upya, NW] uwashangila.” (Ilumbo 51:10) Mu kumonekesha, Davidi acitile uku kulomba pantu aishibe ukuti ukukongamina ku lubembu lukalamba kwali kucili mu mutima wakwe. Pambi tatwaibimbamo mu misango ya lubembu yabikile Davidi mu citeyo mu kulundana na Bati-sheba na Uria, lelo tulakabila ukwaafwa kwa kwa Yehova pa kusengauka ukunakila kwi tunko lya kuibimba mu myendele iili yonse iya lubembu lwabipisha. Mu kutwalilila, kuti pambi twakabila pa lwesu ukwaafwa kwa bulesa ku kufumyamo mu mutima wesu imibele ya mutima iya musango yo pamo nga ulunkumbwa no lupato—imisoka iyalingana no kwiba no bukomi.—Abena Kolose 3:5, 6; 1 Yohane 3:15.

5. (a) Cinshi cipilibula ukukwata umutima wasanguluka? (b) Cinshi Davidi afwaishe lintu alombele umupashi upya?

⁵ Yehova afwayo kuti ababomfi bakwe bakwate “umutima uwasanguluka,” uko e kuti, ukusanguluka kwa nkuntu nelyo amapange. Ukwishibo kuti taalangishe uko kusanguluka, Davidi apepele ukuti Lesa asangulule umutima wakwe no kuuleta mu kumfwana kwa fipimo fya bulesa. Kemba wa malumbo na kabili afwaile umupashi upya, uwatambalala, nelyo ukukongama kwa muntontonkanya. Akabile umupashi uwali no kumwaafwa ukucincintile tunko no kulambatila mu kukosa ku mafunde ya kwa Yehova ne fishinte.

Umupashi wa Mushilo Walikatama

6. Mulandu nshi Davidi alombele ukuti Yehova efumyapo umupashi wa mushilo pali wene?

⁶ Lintu tuli mu kupelelwa pa filubo fyesu nelyo ukulufyanya, kuti twayumfwo kuti Lesa ali mupepi no kutupoosa pa mbali no kufumya pali ifwe umupashi wakwe uwa mushilo, nelyo amaka yabomba. Davidi ayumfwile muli yo nshila, pantu alombele Yehova ukuti: “Mwimfwintula ku cinso cenu; mwipoka no mupashi wenu wa mushilo kuli ine.” (Ilumbo 51:11) Davidi wabipilwa kabili uwaicefya ayumfwile ukuti imembu shakwe shamulengele ukuba uushalinga ukubombela Yehova. Ukufwintulwa ukufuma pa cinso ca kwa Lesa kuti capilibula ukulufya ukusenamina kwakwe, icisansamushi, ne paalo. Nga ca kuti Davidi aali no kupuupuutulwa lwa ku mupashi, akabile umupashi wa mushilo wa kwa Yehova. Mu kuba na wene, imfumu mu kubamo ipepo kuti yafwaya ubutungulushi bwa bulesa pa kusekesha Yehova, kuti yasengauka ulubembu, kabili kuti yateka mu kuba na mano. Ukubo waibukila ulwa membu shakwe kuli Kapeela wa mupashi wa mushilo, Davidi mu kulinga apaapeete ukuti Yehova eufumya pali wene.

7. Mulandu nshi tulingile ukupepelo mupashi wa mushilo no kuibaka ku kuulengo bulanda?

⁷ Ni shani pa lwa ifwe? Tulingile ukupepelo mupashi wa mushilo kabili tufwile ukuibaka ukukanaulenga ubulanda pa kufilwa ukukonka ukutungulula kwa uko. (Luka 11:13; Abena Efese 4:30) Nga te ifyo, kuti twalufya umupashi kabili tatwingaba na maka ya kulangisha ifisabo fya uko ifyapeelwa na Lesa ifya ukutemwa, ukusekelela, umutende, ukushishimisha, icongwe, ubusuma, icishinka, ukunakilila, no kuilama. Yehova Lesa ukucilisha kuti afumyapo umupashi wakwe uwa mushilo pali ifwe nga ca kuti mu kukanalapila twatwalilile ukubembukila wene.

Ukusekelela kwa Kupususha

8. Nga ca kuti twabembuka lelo tulefwaya ukusekelela kwa kupususha, cinshi tulekabila ukukwata?

⁸ Umubembu walapila uwakumanya ukubuukululwa kwa ku mupashi kuti na kabili ayanga mu kupayanya kwa kwa Yehova ukwa kupususha. Ukufuluke ci, Davidi alombele Lesa ukuti: “Bwesesheni kuli ine ukusekelela kwa kupususha kwenu; kabili ntungilileni ku mutima wa kuitemenwa.” (Ilumbo 51:12) Fintu cali cisuma ukusekelela mwi subilo lyashininkishiwa ilya kupususha kwa kwa Yehova Lesa! (Ilumbo 3:8) Pa numa ya kubembukila Lesa, Davidi afwaile ukubuukululwa kwa kusekelela kwa kupususha Kwakwe. Mu nshita sha pa numa, Yehova apayenye ukupususha ukupitila mwi lambo lya cilubula ilya Mwana wakwe, Yesu Kristu. Nga ca kuti ifwe nga ababomfi baipeela aba kwa Lesa twabembuka icabipisha lelo tulefwaya ukusekelela kwa kupususha kuli ifwe, tulekabila ukukwata imibele ya kulapila pa kuti twingasengauka ukubembukilo mupashi wa mushilo.—Mateo 12:31, 32; AbaHebere 6:4-6.

9. Cinshi cintu Davidi alelomba lintu aipwishe Lesa ukumutungilila “ku mutima wa kuitemenwa”?

⁹ Davidi aipwishe ukuti Yehova amutungilile “ku mutima wa kuitemenwa.” Mu kumonekesha, ici cilelosha, te ku kuitemenwa kwa kwa Lesa ukwa kuba uwa kwaafwa nelyo ku mupashi wakwe uwa mushilo, lelo ku kukongama kutuninkisha ukwa muntontonkanya wa kwa Davidi. Davidi afwaile Lesa ukumutungilila pa kumupeelako umupashi wa kuitemenwa ukucite cali icalungama no kukanawila mu lubembu na kabili. Yehova Lesa mu kutwalilila alatungilila ababomfi bakwe kabili emya abo abafunshika ku mesho yalekanalekana. (Ilumbo 145:14) Fintu cabe ca kusansamusha ukwishibe ci, ukucilisha nga ca kuti twalicitile cilubo lelo tuli ababipilwa kabili tulefwaya ukubombela Yehova mu busumino mu kutwalilila!

Ukusambilisha Abapulumushi Cinshi?

10, 11. (a) Cinshi cintu Davidi aali no kusambilisha abapulumushi ba bwina Israele? (b) Davidi aali no kusambilisha ababembu pa numa fye ya kucita cinshi umwine wine?

¹⁰ Nga ca kuti Lesa aali no kucisuminisha, Davidi mu kubula kaso afwaile ukucite cintu cimo icali no kulanga ukutesekesha kwakwe ku nkumbu sha kwa Yehova kabili icali no kwaafwa bambi. Mu kuba ne nkuntu shabamo ipepo ukulungikwa kuli Yehova, imfumu yalapila mu kukonkapo yabilishe ukuti: “E lyo nkasambilisha abapulumushi imibele yenu, na babembu bakabwelela kuli imwe.” (Ilumbo 51:13) Ni shani fintu Davidi umubembu engasambilisha abapulumushi ulwe Funde lya kwa Lesa? Cinshi pambi engabeba? Kabili busuma nshi buntu ici cingapwilikisha?

¹¹ Pa kulangilila abapulumushi ba bwina Israele inshila sha kwa Yehova mwi subilo lya kubabwesha ukufuma ku nshila ya bubifi, Davidi aali na maka ya kulangilila fintu ulubembu lwabipa, fintu cipilibula ukulapila, ne fya kupokelela inkumbu sha kwa Lesa. Pa kuba naumfwa ukukalipa kwa kukanasuminisha kwa kwa Yehova na kampingu wa mulandu, Davidi ukwabulo kutwishika kuti aba kasambilisha wa luse uwa babembu abalapila, aba mitima yalopota. Kwena, kuti abomfya ica kumwenako cakwe ukusambilisha bambi ni lintu fye umwine wine abe napokelela ifipimo fya kwa Yehova no kupokelela ukwelela Kwakwe, pantu abo abakaana ukunakila ku fifwaikwa fya bulesa tabakwata insambu ya ‘kulondolole fipope fya kwa Lesa.’—Ilumbo 50:16, 17.

12. Ni shani fintu Davidi anonkelemo mu kwishibo kuti Lesa aali namupokolola ukufuma ku cilopa?

¹² Ukubwekeshapo amapange yakwe mu musango umbi, Davidi atile: “Mpokololeni ku cilopa, mwe Lesa, Lesa ipusukilo lyandi; e lyo ululimi lwandi lukaawilo bulungami bwenu.” (Ilumbo 51:14) Icilopa caendele pamo no kusenukilwa ku mfwa. (Ukutendeka 9:5, 6) E co ukwishiba kwa kuti Lesa we pusukilo lyakwe aali namupususha ukufuma ku cilopa mu kulundana na Uria kwali no kupeela Davidi umutende wa mutima no muntontonkanya. Ululimi lwakwe kuti lyene lwaimba mu kubamo buseko pa lwa bulungami bwa kwa Lesa, te bwakwe bwine. (Lukala Milandu 7:20; Abena Roma 3:10) Davidi taali na kufumyapo bucisenene bwakwe nelyo ukubwesha Uria ukufuma ku nshishi, pamo fye nga fintu umuntunse wa muli kano kasuba ashingabweseshamo umusangwela wa muntu uo abeleleke nelyo ukubuusha umuntu uo epeye. Bushe tatulingile ukutontonkanya pa lwa ico lintu twatunkwa? Kabili fintu tulingile ukutesekesha inkumbu sha kwa Yehova ishalangwa ukulola kuli ifwe mu bulungami! Na kuba, ukutesekesha kulingile ukutukunta ku kulangilila bambi kuli iyi Ntulo ya bulungami no kwelela.

13. Ni pe samba fye lya mibele nshi umubembu engakwatila ukwasamuna kwalinga ukwa milomo yakwe ku kulumba Yehova?

¹³ Takuli umubembu uwingakwata ukwasamuna imilomo yakwe ku kulumba Yehova kano fye Lesa mu kubamo inkumbu aisula yene, nga fintu cili, ku kulanda icine Cakwe. Davidi muli fyo aimbile ukuti: “Mwe [Yehova, NW], munjasamune imilomo, na kanwa kandi kakabile fya kumutasha.” (Ilumbo 51:15) Mu kuba na kampingu wakwe ukwilulukwa pa mulandu wa kwelela kwa kwa Lesa, Davidi aali no kukuntwa ukusambilisha abapulumushi inshila sha kwa Yehova, kabili mu kukakuka kuti atonda Wene. Bonse abo baelelwa imembu shabo nga fintu Davidi aali balingile ukutesekesha icikuuku ca pa fye ica kwa Yehova ukulola kuli bene, kabili balingile ukushukila ishuko lya mu nshita ilili lyonse ku kubilisha icine ca kwa Lesa no ‘kubile fya kutasha wene.’—Ilumbo 43:3.

Amalambo Yapokelelwa Kuli Lesa

14. (a) Malambo nshi yalefwaikwa ukulingana ne cipingo ce Funde? (b) Mulandu nshi cingabela cilubo ukutontonkanya ukuti kuti twafuta ukulufyanya kwatwalilila pa kucite fintu fimo ifisuma?

¹⁴ Davidi anonkele ukushilimuka kwashika ukwamulengele ukusoso kuti: “Pantu [mwe Yehova] tamubekelwe lambo (nga napeela), ica kuninika tamutemunwako.” (Ilumbo 51:16) Icipingo ce Funde cafwaile ukuti amalambo ya nama yalepeelwa kuli Lesa. Lelo imembu sha kwa Davidi isha bucende no bukomi, ifya kukandilwapo ku mfwa, te kuti filipililwe ku malambo ya musango yo. Nga te ifyo, nga apoosele icili conse ku kupeela amalambo ya nama kuli Yehova. Ukwabulo kulapila kwafuma ku mutima, amalambo yaba ya fye. Kuti kanshi caba cilubo ukutontonkanya ukuti kuti twafuta ukulufyanya kwatwalilila pa kucite fintu fimo ifisuma.

15. Cinshi caba imibele ya muntu waipeela uukwete umupashi walopota?

¹⁵ Davidi alundilepo kuti: “Amalambo ya kwa Lesa mutima uwalopota, umutima uwalopota uwafunshika tamwakausuule, mwe Lesa.” (Ilumbo 51:17) Mu mulandu wa mubembu walapila, “amalambo ya kwa Lesa [ayapokelelwa] mutima uwalopota.” Umuntu wa musango yo takwata imibele ya lubuli. Umutima wa muntu waipeela uwakwata umupashi walopota alaba uwa bulanda mu kushika pa lubembu lwakwe, alaicefya pa kumfwa ukukanasuminisha kwa kwa Lesa, kabili abo waitemenwa ukucita icili conse ku kunonka cipya cipya ukusenamina kwa bulesa. Te kuti tupeele icili conse ica mutengo kuli Lesa ukufikila twalapila ku membu shesu no kumupeela imitima yesu mu kuipeelesha kwapaatulwa.—Nahumu 1:2.

16. Ni shani fintu Lesa alolesha pa muntu uwaba no mutima walopota pa mulandu wa lubembu lwakwe?

¹⁶ Lesa takaana ilambo pamo nga umutima walopota kabili uwafunshika. Te mulandu no bwafya ubuli bonse twingakumanya nga bantu bakwe, kanshi, twinakila ku kupelelwa. Nga ca kuti natuipununa pa nshila ya ku bumi mu musango umo uwingalenga umutima wesu ukulilila ku nkumbu sha bulesa, twilufye subilo. Nangu fye nga twalibembuka icabipisha lelo tuli abalapila, Yehova takakaane umutima wesu uwalopota. Akatwelela pa cishinte ce lambo lya cilubula ilya kwa Kristu kabili akatubwesesha ku kusenamina Kwakwe. (Esaya 57:15; AbaHebere 4:16; 1 Yohane 2:1) Ukupala Davidi, nangu cibe fyo, amapepo yesu yalingile ukuba ya kubweshiwa kwa kusenamina kwa bulesa kabili te ya kufyuka ku kwebaula nelyo ukulungikwa kulekabilwa. Lesa alilekelele Davidi, lelo na kabili alimusalapwile.—2 Samwele 12:11-14.

Ukwangwako ku Kupepa Kwasanguluka

17. Pa mbali ya kupaapaatila ukwelela kwa kwa Lesa, cinshi cintu ababembu balingile ukucita?

¹⁷ Nga twalicita ulubembu lumo ulwabipisha, ukwabulo kutwishika ici cikatucusha ku muntontonkanya, kabili umutima wabipilwa ukatusesha ku kupaapaatila ukwelela kwa kwa Lesa. Nangu ni fyo, tupepeleko na bambi. Nangu cingatila Davidi aloleshe ku ntanshi ku kupeela ukupepa kwapokelelwa kuli Lesa na kabili, ilumbo lyakwe talyashile bambi ku nse ya cikope mu kaso. Lisanshamo uku kupaapaata kuli Yehova: “Wamyeni mu kutemwa kwenu ku Sione, mukuule amalinga ya Yerusalemu.”—Ilumbo 51:18.

18. Mulandu nshi untu Davidi walapila apepele pali Sione?

¹⁸ Ee, Davidi aloleshe ku ntanshi ku kubweshiwa kwakwe ku kusenamina kwa bulesa. Nangu cibe fyo, cali na kabili lipepo lya kwa kemba wa malumbo waicefya ukuti ‘mu kutemwa Lesa akawamye ku Sione,’ umusumba ukalamba uwa kwa Israele, Yerusalemu, uko Davidi asubile ukukula itempele lya kwa Lesa. Imembu shabipisha isha kwa Davidi shatiinishe uluko lonse, pantu abantu bonse nga baliculile pa mulandu wa kulufyanya kwa mfumu. (Linganyeniko 2 Samwele, icipandwa 24.) Mu kukonkapo, imembu shakwe shanyanyantile “amalinga ya Yerusalemu,” ica kuti nomba yalekabila ukukuulwa cipya cipya.

19. Nga twalibembuka kabili twalyelelwa, cinshi cingalinga ukupepela?

¹⁹ Nga twalibembuka icabipisha lelo twalipokelele ukwelela kwa kwa Lesa, kuti cabe calinga ukupepelo kuti mu nshila imo awamye ukonaula ukuli konse kuntu imyendele yesu yacita. Kuti pambi twaletele umuseebanya pe shina lyakwe lya mushilo, pambi twanyanyantile icilonganino, kabili pambi twaletele ubulanda pa lupwa lwesu. Shifwe wa mu muulu wakwato kutemwa kuti afumyapo umuseebanya uuli onse uwaletelwe pe shina lyakwe, kuti akuule cilonganino ku mupashi wakwe uwa mushilo, kabili kuti asansamusha imitima ya batemwikwa besu abamutemwa no kumubombela. Nampo ngo lubembu nalubimbwamo nelyo iyo, kwena, ukushishiwa kwe shina lya kwa Yehova no busuma bwa bantu bakwe filingile lyonse ukuba e kwangwako kwesu.—Mateo 6:9.

20. Ni pe samba lya mibele nshi pantu Yehova engabekelwa na malambo ya bena Israele ne fya kuninika?

²⁰ Nga ca kuti Yehova akuulile cipya cipya amalinga ya Sione, cinshi cimbi cingacitika? Davidi aimbile ukuti: “E lyo [mwe Yehova] mukabekelwa amalambo ya bulungami, ica kuninika ne ca musuma, e lyo bakaninika pa ciipailo cenu utulume twa ŋombe.” (Ilumbo 51:19) Davidi mu kucincila afwaishe ukuti wene no luko baipakishe ukusenamina kwa kwa Yehova pa kuti bengaba na maka ya kupepa Wene mu kupokelelwa. Lyene Lesa kuti abekelwa mu malambo yabo yaocewa na ya musuma. Ici kuti cabe fyo pantu ayo kuti yaba malambo ya bulungami ayapeelwa na bantu baipeela, abafumaluka, kabili abalapila abaipakisha ukusenamina kwa kwa Lesa. Ku kutasha pa nkumbu sha kwa Yehova, pa cipailo cakwe baali no kuninika ba cilume ba ŋombe—amalambo ayawamisha kabili ayakwatisho mutengo. Ilelo, tucindika Yehova pa kuletela wene ifyawamisha ifya fintu twakwata. Kabili ifya kuninika fyesu fisanshamo “utuombe twa milomo yesu,” amalambo ya kutasha kuli Lesa wesu wa nkumbu, Yehova.—Hosea 14:2; AbaHebere 13:15.

Yehova Alomfwa Ukukuuta Kwesu

21, 22. Ilumbo 51 lyakwatamo masambililo nshi ku kumwenamo kwesu?

²¹ Ipepo lya kwa Davidi ilya kufuma ku mutima ilyalembwa mu Ilumbo 51 lilango kuti tulingile ukwankulako ku lubembu lwesu mu kuba no mupashi wa kulapila. Ili ilumbo na kabili lyakwatamo amasambililo ya kulungatika ku kumwenamo kwesu. Ku ca kumwenako, nga ca kuti twabembuka lelo tuli abalapila, kuti twacetekela mu nkumbu sha kwa Lesa. Nangu cibe fyo, natube abayangwako maka maka pa lwa museebanya uuli onse untu pambi twaleta pe shina lya kwa Yehova. (Ps 51 Ifikomo 1-4) Ukupala Davidi, kuti twashina kuli Shifwe wa ku muulu ku nkumbu pa cishinte ca lubembu lwesu lwapyanwa. (Ps 51 Icikomo 5) Tulingile ukuba aba cishinka, kabili tulekabila ukufwaya amano ukufuma kuli Lesa. (Ps 51 Icikomo 6) Nga natubembuka, tufwile ukupaapaata Yehova ku kusangululwa, umutima wasanguluka, no mupashi washangila.—Ps 51 Ifikomo 7-10.

²² Ukufuma mu Ilumbo 51 kuti twamona na kabili ukuti te kuti tuisuminishe fwe bene ukusanguka abakunkuma mu lubembu. Nga ca kuti twacitile fyo, Yehova kuti afumyapo pali ifwe umupashi wakwe uwa mushilo, nelyo amaka yabomba. Mu kuba no mupashi wa kwa Lesa pali ifwe, nangu ni fyo, mu kutunguluka kuti twasambilisha bambi inshila shakwe. (Ps 51 Ifikomo 11-13) Nga ca kuti twacite cilubo lelo twalapila, Yehova akasuminisha ifwe ukutwalilila ukumulumba pantu tabala asuula umutima walopota kabili uwafunshika. (Ps 51 Ifikomo 14-17) Ili lumbo mu kutwalilila lilanga ukuti amapepo yesu tayalingile ukushimpwa pali fwe bene fweka fye. Ukucila, tufwile ukupepela ipaalo no busuma bwa ku mupashi ubwa abo bonse abaibimba mu kupepa kwa cine ukwa kwa Yehova.—Ps 51 Ifikomo 18, 19.

23. Mulandu nshi Ilumbo 51 lingatusesesha ku kuba abakosa na benekele fisuma?

²³ Ili ilumbo lya kusesho mutima ilya kwa Davidi lilingile ukutukunta ukuba abakosa na benekele fisuma. Litwaafwa ukwishibo kuti tatulekabila ukutontonkanyo kuti takuli subilo nelyo fye nga twawila mu lubembu. Mulandu nshi? Pantu nga ca kuti tuli abalapila, inkumbu sha kwa Yehova kuti shatupususha ukufuma ku kupelelwa. Nga ca kuti tuli ababipilwa kabili abaipeela mu kukumanina kuli Shifwe wa mu muulu wakwato kutemwa, alomfwa ukukuuta kwesu kwa kufwaye nkumbu. Kabili fintu cabe ca kusansamusha ukwishibo kuti Yehova tasuula umutima walopota!

Kuti Wayasuka Shani?

◻ Mulandu nshi Abena Kristu bakabila umutima wasanguluka no mupashi wa mushilo wa kwa Lesa?

◻ Cinshi cintu umuntu walapila engasambilisha abapulumushi ulwe funde lya kwa Yehova?

◻ Ni shani fintu Yehova amona umutima walopota kabili uwafunshika?

◻ Masambililo nshi aya kusansamusha ayasangwa mu Ilumbo 51?

[Icikope pe bula 15]

Bushe ulapepelo mupashi wa mushilo no kuibaka ku kulenga wene ubulanda?

[Icikope pe bula 17]

Lango kutesekesha kobe ku cikuuku ca pa fye ica kwa Yehova pa kubilishe cine cakwe