Ewatangilile Mesia

ILAMBA lya mpampa lyapalene ne nkanda yakwe iyafiitulukila. Ica kufwala cakwe ica masako ya ngamali, calengele ukuti amoneke mu cine cine nga kasesema. Abengi balicebushiwe kuli wene pa mumana wa Yordani. Kulya uyu mwaume wacincimuka abilishe mu kushipa ukuti aali uwaipekanya ukubatisha ababembu abalapila.

Abantu balisungwike! Nani aali uyu mwaume? Cinshi cali imifwaile yakwe?

Yesu Kristu asosele ulwa uyu muntu ukuti: “Cinshi mwailile? Bushe ni ku kumona kasesema? Awe ndemweba, nati, uwacila kasesema. . . . Mu bafyalwa ku banakashi tamwaimine uwacila pali Yohane Kabatisha.” (Mateo 11:9-11) Mulandu nshi Yohane abelele umwaume waibela muli yo nshila? Pantu ewatangilile Mesia.

Umulimo Wakwe Wasobelwa

Ukucila pa myaka 700 ilyo Yohane talafyalwa, Yehova abilishe ukuti uyu aali no kubilikisha mu matololo ukuti: “Kungwileni Yehova inshila mu matololo, tambalikileni Lesa wesu cinkwente mu ciswebebe.” (Esaya 40:3; Mateo 3:3) Ukucila pa myaka 400 ilyo Yohane talafyalwa, Lesa Wa maka yonse abilishe ukuti: “Moneni, nkatuma kuli imwe Eliya kasesema ku kutangililo kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya.” (Malaki 4:5) Icishinka ca kuti Yohane Kabatisha afyelwe imyeshi mutanda pa ntanshi ya kwa Yesu tacali mankumanya, nangu ici tacacitike ku mibombele fye ya mu cifyalilwa. Ukupala ukufyalwa kwa mwana walailwe Isaki, Ukufyalwa kwa kwa Yohane kwali cipesha amano, apantu abafyashi bakwe bonse, Sekaria na Elisabete, balicilile umushinku wa kufyalilapo abana.—Luka 1:18.

Nelyo fye ni pa ntanshi ya kwimitwa kwa kwa Yohane, ukutumwa kwakwe, umulimo, ne nshila ya bumi bwakwe fyalisokolwelwe kuli malaika Gabriele. Mu kuba no bukose no mupashi ifya kwa Eliya, Yohane aali no kwalula bacintomfwa ukufuma ku nshila ya ku mfwa kabili aali no kubapekanishisha ku kupokelela Yesu nga Mesia. Ukutula pa kufyalwa, Yohane aali no kuba umuNasiri, uwaipeelesha umupwilapo kuli Lesa, kabili taali na kunwa umwangashi nelyo ica kunwa cikola. Mu cine cine, ica kulya cakwe mu matololo cali ni “makanta no buci bwa mu mpanga.” (Marko 1:6; Impendwa 6:2, 3; Luka 1:13-17) Ukupala Samwele, Yohane apaatwililwe ku mulimo wa bukata uwa kwa Lesa Wapulamo ukutula ku bwaice.—1 Samwele 1:11, 24-28.

Nelyo fye lishina Yohane lyasalilwe na Lesa. Ishina lya mu ciHebere “Yohane” lipilibula ukuti “Yehova Nalanga Ukusenamina; Yehova wa Luse.”

Lintu umwana asembulwilwe pa bushiku bwalenga cinekonsekonse, wishi, Sekaria, alipuutilwemo na bulesa ukubilisho kuti: “Awe na iwe, we mwana, uketwa kasesema wa Wapulamo; pantu ukatangilila ku cinso ca kwa Shikulu ku kupekanye nshila shakwe, ku kulanga abantu bakwe ukwishibe pusukilo mu kulekelelwe membu shabo, pa mulandu wa luse lwa cikuku ulwa kwa Lesa wesu, umukesatupempwilo kuca kwa mu muulu uwapulamo.” (Luka 1:76-78) Ubutumikishi bwa pa lwalaala ubwa kwa Yohane bwali no kuba ubwacilishapo kucindama mu bumi bwakwe. Ukulinganishiwa kuli bwene, ifyashala fyonse tafyali kantu. E co, Amalembo yafimba imyaka 30 iya kubalilapo iya bumi bwa kwa Yohane mu cikomo cimo ukuti: “Awe umwana alakula, kabili alakoshiwa mu mutima no kuba mu matololo bwasuka bwaiso bushiku bwa kusokoloka kwakwe kuli Israele.”—Luka 1:80.

Ishiwi mu Matololo

Mu mwaka walenga 15 uwa kuteka kwa kwa Tiberi Kaisare, ilyo Ponti Pilato aali mulashi wa ku Yudea, Yohane Kabatisha amoneke mu matololo mu kuba no bu bukombe bwa kucilimusha ubwa kuti: “Lapileni; pantu ubufumu bwa mu muulu nabupalama.” (Mateo 3:2; Marko 1:4; Luka 3:1, 2) Icintubwingi mu citungu conse calibimbwilwe. Kulya kubilisha kwakosa kwayambukile imitima ya bantu abalefuluka isubilo lya cine cine. Ukubilisha kwa kwa Yohane na kabili kwaeseshe ukuicefya kwa bantu umo umo pantu kwafwaile ukulapila kwa kufuma ku mutima. Ukufumaluka kwakwe no kushininwa kwaseseshe amabumba ya bantu aba bufumacumi kabili abafumaluka ukumumona ngo muntu uwatuminwe na Lesa.

Ukulumbuka kwa kwa Yohane kwasalangene ngo kuca kwa kasuba kapya. Pamo nga kasesema wa kwa Yehova, aishibikwe bwangu ku mifwalile yakwe no kuipeelesha. (Marko 1:6) Nelyo fye ni bashimapepo na bena Lebi baendele ukufuma ku Yerusalemu ku kwisaumfwa icalebimbula ubu buseko. Lapileni? Mulandu nshi, kabili ukulapila kuli cinshi? Nani aali uyu mwaume? Balefwaya ukwishiba. Yohane alondolwele ukuti: “Ine nshili Kristu. Na bo balimwipwishe, abati, Nga ni wani? Bushe ni ’we Eliya? E lyo atile, Te ne. Bushe ni ’we kasesema? Na o alyaswike, ati, Iyo. E ico batile, Nga ni wani? Twebe ica kuyaasuka ku batutumine. Cinshi uleisosela? Atile, Ni ’ne lishiwi lya ulebilikishisha mu matololo, ati, Lungikeni inshila ya kwa Shikulu, ifyo Esaya kasesema asosele. Kabili abatuminwe bali ba mu baFarise; na bo balimwipwishe, batile kuli wene, Nga cinshi ico ulebatishisha, nga iwe tauli Kristu, nangu ni Eliya, nangu ni Kasesema uyo?”—Yohane 1:20-25.

Ukulapila no lubatisho fyali mibombele yafwaikwa kuli abo abali no kwingila mu Bufumu. E ico, Yohane ayaswike ukuti: ‘Ine kwena mbatisha ababembu balapila ku menshi, lelo aleisa uwancila amaka, untu nshawamina kukakule nshinga sha ndyato shakwe; wene akamubatisha ku mupashi wa mushilo na ku mulilo. Ulupe lwakwe luli mu minwe yakwe ku kwelulwilako icipulilo cakwe, no kututile ngano mu butala bwakwe; lelo imisungu akoca ku mulilo.’ (Luka 3:15-17; Imilimo 1:5) Mu cine cine, umupashi wa mushilo wali no kupeelwa pa bakonshi ba kwa Mesia, lelo abalwani bakwe baali no kukumanya ubonaushi bwa mulilo.

“Abantu ba Misango Yonse Basokwa”

AbaYuda abengi aba mitima ya bufumacumi baliseshiwe apakalamba ku mashiwi ya kwa Yohane kabili mu kuitemenwa batumbwile imembu shabo pa kubulwo busumino ku cipingo ce Funde. Balangishe ukulapila kwabo pa cintubwingi pa kusuminisha Yohane ukubabatisha mu mumana wa Yordani. (Mateo 3:5, 6) Nge ca kufumamo, imitima yabo yali mu mibele isuma iya kupokelela Mesia. Pa kufwaisha kwabo ukwa kwishiba ififwaikwa fya kwa Lesa, Yohane mu buseko abasambilishe nga basambi bakwe, nelyo fye ukubasambilisha ukupepa.—Luka 11:1.

Ukulosha kuli uyu uwa kutangilila Mesia, umutumwa Yohane alembele ukuti: “Wene aishile ku kube nte, ukuti ashimike ubunte bwa lubuuto ulo, mu kuti muli wene [abantu ba misango yonse, NW] batetekelele.” (Yohane 1:7) E fyo cali ukuti abantu ba misango yonse baishile ku kumfwa Yohane Kabatisha ilyo “[alebilo] lubatisho lwa kulapila ku bantu bonse ba kwa Israele.” (Imilimo 13:24) Asokele bakasonkesha ba misonko ku kwalukila ku bupondo. Asokele abashilika ku kululunkanya uuli onse nelyo ukupeelo bunte bwa bufi. Kabili aebele abaFarise na baSaduke ba bumbimunda, aba mimonekele ya cipamanso ukuti: “Mwe bufyashi bwa mafwafwa, n’ ani uwamusokele ukufulumuka ku bukali ubuleisa? E ico, twaleni ifisabo ifyawamino kulapila; kabili mwiitunga ukuisosela, amuti, Tuli na shifwe Abrahamu. Pantu ndemweba, nati, Lesa ali na ’maka ya kubuushisha Abrahamu abana mu mabwe aya.”—Mateo 3:7-9; Luka 3:7-14.

Pamo nge bumba, intungulushi sha mapepo isha mu kasuba ka kwa Yohane bakeene ukusumina muli wene kabili bamubepeshe ukuba ne fiwa. Bakeene inshila ya bulungami iyo itungulula ku bumi bwa ciyayaya. Pa lubali lumbi, bakasonkesha ba misonko aba lubembu na bacilende abo basumine ubukombe bwa kwa Yohane balilapile no kubatishiwa. Pa nshita yalinga, balipokelele Yesu Kristu pamo nga Mesia.—Mateo 21:25-32; Luka 7:31-33.

Ukwishibisha Mesia

Pa myeshi mutanda, ukutula muli shinde ukufika kwi pukutu lya 29 C.E.—inte ya busumino Yohane ayalwilile ukusakamana kwa baYuda kuli Mesia waleisa. Yali ni nshita ku Mfumu ya buMesia ukumoneka. Lelo lintu amoneke, aishile ku mumana umo wine uwa Yordani no kwipusha ukubatishiwa. Pa kubalilapo Yohane alikeene, lelo pa numa alisumine. Elenganya ubuseko bwakwe lintu umupashi wa mushilo waikile pali Yesu ne shiwi lya kwa Yehova lyalyumfwike ukulumbulula ukusuminisha kwakwe pa Mwana Wakwe.—Mateo 3:13-17; Marko 1:9-11.

Yohane aali e wa kubalilapo ukwishiba Yesu nga Mesia, kabili aishibishe abasambi bakwe bene kuli Uyu Uwasubwa. “Moneni,” e fyasosele Yohane, “Umwana wa mpaanga wa kwa Lesa, uulesendo lubembu lwa ba pano isonde!” Na kabili abilishe ukuti: “E uyo wine natile, Ku numa yandi kuleisankonkapo umuntu uuntu abo wa ntanshi kuli ine; ico alintangilile. Na ine nshamwishibe; lelo e co ine naishiile ku kubatisha ku menshi, ni mu kuti asokoloke kuli Israele.”—Yohane 1:29-37.

Umulimo wa kwa Yohane watwalilile ukwendela pamo no butumikishi bwa kwa Yesu mupepi ne myeshi mutanda. Umo umo uwa bene alishibe umulimo uo umunankwe alecita. Yohane aimwene nga cibusa wa kwa Shibwinga kabili alisekelele pa kumona Kristu alekula ilyo wene no mulimo wakwe fyalecepelako.—Yohane 3:22-30.

Yesu aishibishe Yohane ngo wa kumutangilila, uwacitile cikope Eliya. (Mateo 11:12-15; 17:12) Pa kashita kamo, Yesu asosele ukuti: “Amalango na bakasesema fyaliko ukufika na kuli Yohane; ukufuma lilya ubufumu bwa kwa Lesa bulabilwa, no muntu onse uutemenwe aipatikishamo.”—Luka 16:16.

Uwa Busumino Ukufika na Ku Mpela

Yohane aliketwe no kubikwa mu cifungo pa mulandu wa kuti mu kushipa abilishe icine. Tasengawike icishingamo cakwe mu mwenso ica kusansalika nelyo fye lubembu lwa Mfumu Herode. Mu kutobe funde lya kwa Lesa, ilya mfumu yalecita ubucende no kubembuka na Herodia umukashi wa kwa munyina. Yohane mu kushipa alilandikishe pa kuti ingalapila no kupokelela inkumbu sha kwa Lesa.

Mwandi Yohane aali ca kumwenako ca citetekelo no kutemwa! Pa kuipusula ubuntungwa, ashininkishe bucishinka bwakwe kuli Yehova Lesa no kutemwa kwakwe ku bantunse banankwe. Pa numa ya mwaka umo mu cifungo, Yohane aliputwilwe umutwe nge ca kufumamo ca mibombele yapuutilwemo na Kaseebanya kuli Herodia wabipa, ‘uwamufimbile.’ (Marko 6:16-19; Mateo 14:3-12) Lelo uwa kutangilila Mesia asungile bumpomfu bwakwe kuli Yehova kabili mu kwangufyanya akabuushiwa ukufuma ku baafwa ku kuipakisha ubumi mu calo cipya ica kwa Lesa ica bulungami.—Yohane 5:28, 29; 2 Petro 3:13.