Sila—Uwalekoselesha Aba Bwananyina

UKUFUMA fye pa kutendeka kwa cilonganino ca Bwina Kristu, umulimo wa bakangalila abenda aba busumino walicindeme nga nshi, ku kukoselesha ifilonganino fya kwa Lesa no kwananya imbila nsuma ukufika ku mpela ya pano nse. Umuntu umo uwali pa basalilwe mu kubangilila muli bukangalila ali ni Sila, kasesema kabili uwa bwananyina wacincila mu cilonganino ca mu Yerusalemu. Alibombeshe nga nshi ukwananya imbila nsuma kabili ali pali bamishonari ba ntanshi ababilile mbila nsuma mu misumba ya ku Bulaya. Cinshi maka maka calengele Sila ukubomba bwino imilimo iingi nga nshi? Kabili mibele nshi ali na yo iingawamina ifwe ukumupashanya?

Umulandu wa Kusembululwa

Lintu mulandu wa kusembululwa uwalepana ukuleta amalekano wabalamwike mu 49 C.E., ibumba litungulula mu Yerusalemu lyalekabila ukwananya ifyapingwilwe ku Bena Kristu bonse pa kuti ubwafya bwingapwa. Ilyo kwali ubu bwafya, e lintu Baibolo itushimikila pa lwa kwa Sila, kabili uwitwa Silbani. Afwile e po ali pa bapingwile umulandu wa kusembululwa lyene asalilwe ukuba inkombe ya “batumwa na bakalamba” ku kushimikila aba ‘bwananyina mu Antioke, Suria na Kilikia,’ ifyapingwilwe. Ku Antioke, Sila na Yuda (uwaleitwa Barisaba), pamo na Barnaba na Paulo, e bashimike uyu mulandu ku ba bwananyina. Bafwile bashimike fye ifyalandilwepo mu kukumana kwa ku Yerusalemu, ifyapingwilwe ne fyali muli kalata. Kabili “bakonkomeshe aba bwananyina ku fyebo ifingi no kubakosha.” Mwalifumine insansa ishingi, pantu Abena Kristu ba mu Antioke ‘balisekelele.’—Imilimo 15:1-32.

Kanshi Sila alibombeshe nga nshi mu kupwisha ubu bwafya bwakakala. Lelo umulimo abombele tawayangwike. Takwali inshila ali no kwishibilamo fintu aba bwananyina ba mu Antioke baali no kwankula ku fyapingwilwe. Uulanda pa fya mu Baibolo umo atile: “Pa kulondolwela abantu ifyalembelwe muli kalata wa batumwa, balekabila ukusala umuntu uwa mano nga nshi kabili uwashilimuka.” Apo basalile Sila ku kubomba uyu mulimo wayafya nga nshi, afwile ali uwa mano. Ukwabula ukutwishika ali uwashintililwapo ku kulandilako ibumba litungulula muli bucishinka. Afwile ali ni kangalila wa mano uwailenashanasha aba bwananyina abalekansana.

Aleendauka na Paulo

Tatwaishiba nga Sila alibwelele ku Yerusalemu lintu apwile umulimo ku Antioke. Te mulandu na fintu cali, pa numa ya kafiisha mutima kuli Paulo na Barnaba pa lwa kusenda Yohane Marko, Paulo asalilepo ukusenda Sila, uwali mu Antioke lilya. Baimine ubulendo na bumbi pantu bapangile ukubwelela ku misumba intu Paulo ashimikileko mu bulendo bwa kubalilapo ubwa bumishonari.—Imilimo 15:36-41.

Cimoneka ukuti umulandu Paulo asalile Sila ni co alibombele bwino lilya bamutumine ku Bena fyalo, kanshi nge nkombe ku Suria na Kilikia, apo ali umulashi, kasesema kabili inkombe ye bumba litungulula. Ifyafuminemo fyali ifisuma nga nshi. Ibuuku lya Imilimo lishimika ukuti: “Awe ilyo baleya balapita mu mishi, bapeela abantu ifipope ifyapingwilwe ku batumwa na bakalamba mu Yerusalemu ku kufibaka. E ico inkuta shalakoshiwa mu citetekelo, shalasanduluka impendwa ubushiku no bushiku.”—Imilimo 16:4, 5.

Ilyo bamishonari baaleya, imiku ibili umupashi wa mushilo wabaleseshe ukuya uko balefwaya. (Imilimo 16:6, 7) Bashifika fye mu Lustra, Timote awilile pali ubu bulendo, “umwabelele fya kusesema” ifyalolele kuli wene. (1 Timote 1:18; 4:14) Ukupitila mu cimonwa ico Paulo amwene pantu na o wine ali ne ca bupe ca kusesema, balya abaleenda nankwe baebelwe ukuya ne ngalaba ku Makedonia ku Bulaya.—Imilimo 16:9, 10.

Ukupumwa no Kupooswa mu Cifungo

Mu mushi wa Filipi “uwapulamo mu calo” cilya, e mo ubwafya bushaibipila bwaponene Sila. Pa numa Paulo abe natamfya umupashi wa kalubi mu mukashana umusha, bashikulu wakwe pa kumona babonawila umo balesangila indalama, bakuliile Sila na Paulo kuli bakapingula ba mu musumba. Lyene Sila na Paulo balisaalwilwe pa lwalaala kwati ni mbifi, ukubalepawila ifya kufwala no kuboma ku nkonto mu cisankano.—Imilimo 16:12,16-22.

Kulya kuboma kwali kubakanda ukushaibipila, ukubapumina imfwila. Lelo ukuuma Paulo na Sila muli iyi nshila na kuba kwali kutobe funde. Mulandu nshi? Pantu amafunde ya ciRoma yalileseshe ukupuma abena Roma. Lelo Paulo ali mwina Roma, kabili napamo na Sila wine. Pa numa ya kubapuma “impumo ishingi,” bapoosele Paulo na Sila mu cifungo no kubakakila mu makusu. Gustav Stählin alandapo ukuti amakusu yali “cintu ca kulungulusha icishaibipila, umo baletangalika amolu ya bafungwa apo balefwaila, ica kuti umufungwa tengamona tulo nelyo panono.” Lelo nangu fye babacitile fi, ukwabula ukutwishika apo ninshi inuma shabo shali ne filonda fyatapata fyeka fyeka, “Paulo na Sila balepepa, baleimbila Lesa amalumbo.”—Imilimo 16:23-25.

Uku kushipa kulatweba icintu na cimbi pa mibele ya kwa Sila. Ali uwasekelela pantu baleculila pe shina lya kwa Kristu. (Mateo 5:11, 12; 24:9) Ukusekelela kwine kufwile e kwalengele Sila na banankwe ukubomba bwino lilya baile ku Antioke mu kukoselesha no kucincisha aba bwananyina, e mulandu wine balengele icilonganino ukusangalala. Ukusekelela kwa kwa Paulo na Sila kufwile kwalicililenapo lintu mu cipesha mano balubwilwe mu cifungo ku cinkukuma, na lintu bayafwile kalinda wa cifungo uwalefwaya ukuipaya na ba mu ng’anda yakwe ukusumina muli Lesa.—Imilimo 16:26-34.

Bonse babili Paulo na Sila tabatiinishiwe ku kupumwa no kupooswa mu cifungo. Lintu babatumiine amashiwi ya kuti nababalubula, balikeene ukongoloka mu Filipi kwati ni bakuuwe, pantu bakapingula bena e fintu baletontonkanya. Balishangile nga nshi no kuisosela kuli balya bakapingula ba cilumba, abalepingula fye ifya mu mutwe. Paulo atile: “Batufopawile pa bantu, fwe bashipingwilwe mulandu, fwe bena Roma. Batupoosele mu cifungo, kabili nomba bushe baletutamfya ku mbali, mwa? Awe iyo! Lelo bese abene, batufumyemo!” Apo baletiina umulandu ukubawila, bakapingula baicefeshe fye no kupaapaata Paulo na Sila ukuti abene baifumine mu musumba.—Imilimo 16:35-39.

Pa numa ya uku kuisosela, ukuilanga ku balashi ukuti bali ne nsambu sha bwina Roma, e lintu basumine ukuya. Lelo kwena balitalile balaya aba bwananyina. Ukulingana fye no mulandu baendele, Sila na Paulo kulya na ko ‘balikoseleshe’ aba bwananyina e lyo bafumineko.—Imilimo 16:40.

Bafuma ku Makedonia, Baya ku Babele

Ukwabula ukufuupulwa kuli ubu bwafya, Paulo na Sila ne bumba lyabo balikonkenyepo bumishonari ukuya ku fifulo na fimbi. Ku Tesalonika na ko kwine baileponenwa na mafya. Pa mulandu wa kuti Paulo alishimikile bwino nga nshi pa Masabata yatatu, bakakaanya mu kalumwa baimishe icimfulumfulu no kulenga bene ukufulumuka mu bushiku ukuya ku Berea. Bashumfwa fye fintu Paulo na banankwe bashimikile bwino nga nshi, ukwabula ukusakamana no butali ukufuma ku Tesalonika, bakakaanya baile na ku Berea kwine. Paulo alikonkenyepo ubulendo, lelo Sila na Timote balishele balesakamana abapya abalefwaisha ukusambilila mu Berea. (Imilimo 17:1-15) Sila na Timote bailekumana na Paulo ku Korinti no kumushimikila fintu umulimo waendele bwino nga nshi kulya bashele, kabili bafwile e baleteleko na Paulo ubupe ukufuma ku ba bwananyina ba busumino abena Makedonia. Ubu bupe bufwile bwalengele na Paulo uwali nabulwa pali ilya nshita, ukuleka incito ya ku mubili iyo alebomba no kupimpa nga nshi mu mulimo wa nshita yonse. (Imilimo 18:1-5; 2 Abena Korinti 11:9) Baibolo itila Sila na Timote bali ni bakabila abalebombela pamo na Paulo mu Korinti. Kanshi twamona ukuti balitwalilile ukubila imbila nsuma mu kucincila na ku Korinti kwine.—2 Abena Korinti 1:19.

Apo muli bakalata bonse babili abo alembeele ku bena Tesalonika, lintu Paulo ali ku Korinti pali iyi iine nshita, imilembele yakwe ilanga ukuti bali abengi pa kulemba, bamo batila ici cilola ku kuti Sila na Timote bafwile balilembeleko aba bakalata. Lelo kwena icikosha nga nshi icishinka ca kuti Sila ali ni kalemba, caba kulanda kwa kwa Petro muli kalata wakwe wine. Petro atile kalata wakwe uwa ntanshi alembelwe ku Babele ‘ku minwe ya kwa Silbani, munyina wa cishinka.’ (1 Petro 5:12, 13) Nangu line ici limbi calola fye mu kuti Silbani e watwele kalata, ukupusana mu milembele ukwa bakalata ba kwa Petro babili kulangilila ukuti afwile abomfeshe Sila ukulemba uwa ntanshi, lelo kalata wa bubili te walembele. Kanshi pa milimo iingi intu Sila abombele mu kuteyanya kwa bulesa pafwile pali no mulimo wa bukalemba.

Tufwile Ukumupashanya

Nga twatontonkanyapo bwino pa mibombele ya kwa Sila, tuleluka ukuti alibombeshe icine cine. Bamishonari ba lelo na bakangalila abenda balakabila nga nshi ukumupashanya. Pa kutaluka kuli bukaitemwe, aipuswile ifingi no kwenda intamfu shalepa, te ku kuinonkela ifyuma nelyo ukulumbuka, lelo ku kwaafwa aba bwananyina. Ubuyo bwakwe bwali bwa kufunda aba bwananyina mano mano, mu kushilimuka no kulanda kuli bene amalyashi ayo alepekanya no kulanda bwino, kabili ali uwapimpa na mu butumikishi. Apali ponse apo mulebombela mwi bumba lyateyanishiwa ilya bantu ba kwa Yehova, nga mwamupashanya pa kubomba imilimo no mutima onse, nelyo fye ni lintu mwaponenwa na mafya, na imwe mukalakoselesha bamunyinenwe.

[Mapu pe bula 29]

(Nga mulefwaya ukumona mapu, moneni muli magazini)

Ubulendo bwa Cibili Ubwa kwa Paulo Muli Bumishonari

Bemba Mukalamba

Antioke

Derbe

Lustra

Ikonia

Troa

Filipi

Amfipoli

Tesalonika

Berea

Atena

Korinti

Efese

Yerusalemu

Kaisarea

[Abatusuminishe]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.