Wajtaoa LAEBRI LONG INTENET
Wajtaoa
LAEBRI LONG INTENET
Bislama
  • BAEBOL
  • OL BUK
  • OL MITING
  • g94 1/8 pp. 18-19
  • Ol Sayentis Oli Lidim Ol Man Oli Go Rong

I no gat video yet long haf ya.

Sori, i gat problem taem i stap lodem video ya.

  • Ol Sayentis Oli Lidim Ol Man Oli Go Rong
  • Wekap!—1994
  • Ol Sabtaetol
  • Oli Talemaot “Man blong Ors” Long Nyus
  • Oli No Sua Se Bun Ya i Blong Hu
  • ?From Wanem Oli Lidim Ol Man Oli Go Rong?
  • “Sayens i Wantem Blong Faenemaot Trutok”
Wekap!—1994
g94 1/8 pp. 18-19

Ol Sayentis Oli Lidim Ol Man Oli Go Rong

Man blong Wekap! long Spen i raetem store ya

TOMÁS SERRANO, wan olfala man blong wokem garen long Spen, we skin blong hem i strong from i stap wok afsaed oltaem, i bilif plante yia finis se wan samting we i spesel i stap haed long smol graon blong hem long ples ya Andalusia. Sam taem, taem hem i stap digim graon, hem i faenem sam narakaen bun mo tut we hem i save se oli no blong enikaen buluk long ples blong hem. Be taem hem i tokbaot ol samting we hem i faenem, long ol man long velej, i no gat wan man we i wantem lesin long hem—go kasem 1980.

Long sem yia ya, wan grup blong ol man blong stadi long ol taem blong bifo from ol olfala bun we oli faenem, i kam blong luklukgud long ples ya. I no longtaem oli faenem fulap bun blong bifo: bun blong ol bea, ol elefen, ol hipopotamus, mo ol narafala anamol—evriwan oli stap long wan smol eria we i luk olsem wan sofmad we i drae finis. Be, long 1983 nomo, ples ya we wok blong olgeta i karem frut, wantaem nomo, i kam bigfala nyus long wol.

Long taem ya, oli jes faenem wan smol pis blong bun blong hed blong man. Oli talemaot se hem i “olfala moa long ol narafala bun blong man we oli bin faenem long Yurop mo Esia.” Oli stadi long hem, nao oli talem se hem i gat bitwin 900,000 mo 1,600,000 yia, taswe sam sayentis oli bin ting se bambae samting ya i statem “wan nyufala tingting long ol stadi long saed blong man.”

Olfala bun ya we ol man oli intres tumas long hem, oli putum nem long hem se “Man blong Ors”—folem nem blong velej we i stap long distrik blong Granada, long Spen, hemia ples we oli bin faenem bun ya long hem.

Oli Talemaot “Man blong Ors” Long Nyus

Long Jun 11, 1983, oli soemaot bun ya long pablik long Spen. Ol bigfala sayentis blong Spen, Franis mo Engglan oli bin talem finis se hem i tru, mo kwiktaem nomo ol man blong politik oli sapotem olgeta. Wan magasin we i kamaot evri manis long Spen i talemaot wetem glad se: “Spen, mo antap moa, Granada, naoia i stap long nambawan ples bitim ol narafala ples long olgeta kantri blong Yurop mo Esia, long saed blong ol samting we oli faenem we oli joen wetem laef [blong man] bifo.”

?“Man blong Ors” i rili olsem wanem? Ol sayentis oli tokbaot hem olsem wan man we i kam long Afrika i no longtaem. Oli talem se bun ya, i blong wan yangfala man we i gat samwe 17 yia mo hem i longfala olsem 1.5 mita. I luk olsem we hem i wan man blong sutum pijin mo wan man blong faenem ol samting blong kipim, we hem i no lanem yet olsem wanem blong yusum faea. Ating hem i wokem wan kaen stampa lanwis mo skul finis. Hem i stap kakae frut, ol sid blong gras, ol beri, mo ol bebet, mo sam haf blong ol anamol we ol wael anamol oli bin kilim.

Oli No Sua Se Bun Ya i Blong Hu

Long Mei 12, 1984, tu wik nomo bifo we oli mekem wan intenasnal miting long samting ya, sam bigfala tingting oli kamaot blong mekem se oli no moa sua se bun ya i blong hu. Afta we ol man ya blong stadi long ol taem bifo from ol bun olsem, oli wok wetem kea blong tekemaot sam smol pis kalsiom insaed long hed, oli faenem wan “ples we i solap,” nao tingting blong olgeta i fasfas. Ol bun long hed blong man oli no gat wan ples we i solap olsem. Oli no moa mekem miting ya.

Nyuspepa we i kamaot evri dei long Madrid, El País i karem bigfala atikol ya se “Strong Tingting Se Hed blong ‘Man blong Ors’ i Blong Wan Dongki.” Biaen, long 1987, tufala man blong stadi long ol bun blong bifo we oli bin joen blong faenem bun ya fastaem, Jordi Agustí mo Salvador Moyà, oli raetem wan pepa long saed blong sayens blong talemaot se ol X-rai oli pruvum se, yes, bun ya i blong wan kaen hos.

?From Wanem Oli Lidim Ol Man Oli Go Rong?

Trabol ya i kamaot from plante risen, be i no gat wan long olgeta we i joen bigwan wetem wok blong ol sayentis. Taem ol man oli faenem sam bun blong ol man blong bifo, samting ya i no stap longtaem wetem ol sayentis nomo. Ol man blong politik oli kwik blong sapotem samting ya we i luk olsem se i save givhan long olgeta, ale strong tingting blong ol sayentis i kam smol, taem ol strong filing blong ol man ya blong leftemap kantri blong olgeta i kam antap.

Minista blong kastom long wan eria i talem se ples ya Andalusia i praod long taem ya from we “hem i stret ples we oli faenem impoten samting ya.” Taem oli talemaot long samfala se oli no moa sua long samting ya we oli faenem, lokol gavman blong Andalusia i strong blong talemaot yet se “samting we oli faenem i tru.”

Wan risen from wanem wan smol bun we i nating nomo (kolosap 8 sentimita stat long wan saed go kasem narasaed) i save kam wan impoten samting, hemia from we i no gat pruf blong sapotem tingting ya se man i kamaot from evolusen.a Nating se bun ya i smol nomo, oli leftemap “Man blong Ors” se hem i “impoten moa bitim ol narafala bun blong bifo we oli faenem long ol yia we oli jes pas, mo tu hem i olsem haf blong jen we i lus blong joenem stret man Afrika (Homo habilis) wetem faswan man blong stap long ol kantri blong Yurop mo Esia (Homo erectus).” Ol tingting blong man we oli no gat pruf mo wok blong sayens we i kamaot long tingting nomo i no pruvum, oli naf blong givim ol smosmol poen long saed blong lukluk blong “Man blong Ors” mo fasin blong laef blong hem.

Samwe long wan yia bifo we oli faenem “Man blong Ors,” Dokta Josep Gibert, lida blong wan tim blong ol sayentis, i tokbaot ol samting we hem i ting se oli haed long eria ya, we bambae ol man oli sapraes long olgeta. Hem i talem strong se: “Smol ples ya i fulap long ol impoten samting blong bifo bitim ol narafala ples long Yurop, we i gat ol samting blong bifo oli haed long graon.” Mo afta we oli talemaot trutok long saed blong bun ya, Dokta Gibert i strong yet blong talem se: “Ol sayentis long olgeta ples long wol oli bilif strong se long eria blong Gwadis-Basa [ples ya we oli faenem bun ya], maet kwiktaem no i no kwik tumas, be bambae oli mas faenem wan bun blong man we i gat moa long wan milyan yia blong hem, mo taem bambae oli mekem olsem, bambae i wan bigfala samting we oli faenem.” !Tru ya, hemia samting we ol man oli wantem nomo!

“Sayens i Wantem Blong Faenemaot Trutok”

Dokta Salvador Moyà, man we i joen wetem narafala man blong faenem “Man blong Ors,” i talemaot trutok long Wekap! i se: “Mi mo Dokta Jordi Agustí, mitufala i faenem i had tumas blong akseptem se bun ya i no blong wan man. Be, sayens i wantem faenemaot trutok, nating se maet mitufala i no glad long hem.”

Rao we i kamaot from “Man blong Ors” i soemaot olsem wanem i hadwok long ol man blong stadi long ol bun blong bifo blong faenemaot trutok long saed blong evolusen blong man, olsem plante man oli talem. Nating se plante yia finis oli gohed blong faenem mo stadi long ol samting blong bifo, oli no faenem nating wan trufala bun blong ol man we oli olsem mangke, we ol man blong evolusen oli talem se oli bubu blong ol man tede. ?I tru se fasin blong no faenem strong pruf blong evolusen, i soem se man i no bin kamaot long evolusen, nating se sam sayentis oli no glad blong akseptem samting ya?

Wan man we i no tekem saed long bisnes ya, i jes lukluk nomo, i save askem long hem wan sipos ol narafala “mangke-man” we oli tokbaot, oli gat moa pruf bitim “Man blong Ors.”b Histri i soemaotgud se sayens i save lidim man blong faenemaot trutok, be ol sayentis oli save mekem mastik tu. Samting ya i tru moa taem ol prapa tingting blong ol man blong politik, ol man we oli savegud long ol waes blong wol, mo ol man olbaot nomo oli mekem se kwestin ya i no klia—mo taem oli yusum smol samting nomo blong traem eksplenem wan bigfala samting.

[Ol Futnot]

a Bilif se laef i stat long wan smol samting nao i stap jenis i kam narafala samting gogo i kam man.

b Blong lukluk plante moa poen long saed blong sam narafala man we oli kolem mangke-man, lukluk japta 9 blong buk ya Life—How Did It Get Here? By Evolution or by Creation? we Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. i prentem.

[Tok pija long pej 18]

Antap: Wan foto blong bun ya we oli talem se hem i kamaot long “Man blong Ors,” we hem i 7.5 sentimita stat long wan saed go kasem narasaed

Raetsaed: Wan pija we oli pentem blong soem “man blong bifo” we i stap long tingting blong ol man blong evolusen

    Ol buk long Bislama (1987-2026)
    Logaot
    Login
    • Bislama
    • Serem
    • Setemap Olsem Yu Wantem
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Rul
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Serem