?I Fol Blong Hu?

FASWAN man, Adam, hem nao i statem fasin ya. Afta we hem i mekem sin, hem i talem long God se: “Woman ya nomo we yu givim long mi blong i stap wetem mi, hem nao i givim frut blong tri ya long mi, nao mi kakae.” I olsem we hem i talem se: “!I no fol blong mi!” Faswan woman, Iv, hem i mekem sem mak taem i talem se: “Snek ya, hem nao i gyaman long mi, nao mi kakae.”​—Jenesis 3:​12, 13.

Olsem nao, fasin ya we man i no wantem akseptem blem from samting we hem i mekem, i stat long garen blong Iden. ?Yu yu bin mekem fasin ya samtaem? ?Taem ol problem oli kamaot, kwiktaem nomo yu talem se i fol blong narafala? ?No yu skelemgud problem ya blong faenem se i rili fol blong hu? Long evri dei laef, i isi nomo blong foldaon long trap ya blong blemem ol narafala from ol mastik blong yumi mo talem se, “!I no fol blong mi!” I gud yumi lukluk long sam samting we oli hapen plante taem mo luk olsem wanem sam man oli mekem. Samting we i moa impoten se, i gud blong tingbaot se bambae yu mekem wanem sipos yu fesem ol sem samting olsem.

Hadtaem Long Saed Blong Mane

Samfala man, taem oli kasem bigfala trabol long saed blong mane, maet oli talem se, “I no fol blong mi​—i fol blong ekonomi, ol kruked man blong bisnes, mo laef we i had tumas.” ?Be i rili fol blong ol samting ya? Maet ol samting we oli stap jenis oli mekem se oli tekem sam disisen we oli no stret no oli folem sam plan we oli nogud long saed blong ol bisnes. Samtaem, fasin griri i blokem fasin blong tingtinggud long risal blong wan plan, mo oli gohed olbaot nomo blong mekem bisnes, we bambae oli foldaon isi nomo long ol trik blong ol man nogud. Oli fogetem pijatok ya se, “Sipos yu ting se wan samting i gud tumas olsem we i no save tru, plante taem, hem i olsem.” Oli lukaot ol advaes we oli wantem harem, be taem oli kasem hadtaem long saed blong mane, oli lukaot wan narafala man blong oli blemem. Sore tumas, samtaem, fasin ya i kamaot long Kristin kongregesen tu.

Samfala oli bin foldaon long ol plan blong winim mane we oli no waes no oli gyaman. Oli pem ol daemon we oli no stap, givim mane long ol program blong televisin we oli lus kwiktaem nomo, no oli sapotem ol kampani we oli pem mo salem graon no haos. Fasin ya we oli bitim mak, oli wantem tumas ol rij samting i blokem tingting blong olgeta long advaes ya blong Baebol se: “Ol man we oli wantem kam rijman, be oltaem ol samting blong traem yumi oli stap mekem olgeta oli folfoldaon . . . nao oli stap mekem ol samting we olgeta tu oli harem nogud tumas from.”​—1 Timote 6:​9, 10.

Sipos man i no lukaotgud long fasin blong spenem mane, hem i save kasem trabol tu long saed blong mane. Samfala oli harem se lukluk blong olgeta i mas olsem ol laswan stael blong man long ol magasin, oli spenem plante mane blong spel, oli kakae long ol restoron we oli sas, mo pem ol laswan samting blong “pleplei” blong ol bigman​—ol trak blong pleplei, ol bot, ol kamera, mo ol radyo. I tru, maet samfala oli save kasem ol samting ya from we oli plan mo oli sevem mane long waes fasin. Be samfala we oli hareap blong kasem ol samting ya, bambae oli sek se oli gat bigbigfala kaon. Nao, sipos oli gat bigfala kaon, ?i fol blong hu? I klia nomo se oli sakemaot gudfala advaes blong Proveb 13:​18, se: “Man we i stap sakemaot fasin stretem bambae hem i pua mo i sem.”

Harem Nogud From Pikinini

Maet samfala papa mama oli talem se, “I fol blong ol elda we ol pikinini blong mi oli lego trutok. Oli no spenem inaf taem wetem ol pikinini blong mi.”

Ol elda oli gat responsabiliti blong lukaot mo kea long ol sipsip, ?be olsem wanem long ol papa mama? ?Oli stap givim gudfala eksampel long fasin blong soem ol frut blong tabu speret blong God long olgeta samting we oli mekem? ?Oli stap gohed oltaem blong mekem Baebol stadi blong famle? ?Ol papa mama, oli soem se oli wok strong long wok blong Jeova mo givhan long pikinini blong oli rere from wok ya? ?Oli jekemgud ol fren we ol pikinini blong olgeta oli fren wetem?

I sem mak, i isi nomo we wan papa no mama i save talem long saed blong homwok blong skul, se: “I fol blong ol tija we boe blong mi i no wokgud long skul. Oli no laekem boe blong mi. Mo ol tija blong skul ya oli gat smol save nomo.” ?Be papa no mama, i go toktokgud wetem ol tija long skul, no no gat? ?Hem i intres long program mo ol stadi blong pikinini ya? ?Pikinini i gat plan blong mekem homwok blong hem, mo i gat wan i givhan long hem sipos i nidim? ?From wanem problem ya i kamaot? ?I from wan nogud tingting no fasin les blong pikinini no papa mama?

I nogud we papa mama, tufala i talem se i fol blong skul. Be i moa gud sipos tufala i tekem wan strong aksin blong mekem sua se ol pikinini blong tufala oli gat stret tingting mo se oli yusumgud jans ya we oli gat blong lanem samting long skul.

Man We i No Gohed Long Saed Blong Speret

Samtaem yumi harem wan man i talem se: “Mi mi save kam strong moa long saed blong speret, be i no fol blong mi we i gohed. Ol elda oli no spenem inaf taem wetem mi. Mi no gat fren. Tabu speret blong Jeova i no stap long kongregesen ya.” Long semtaem, ol narafala long kongregesen oli gat ol fren, oli glad, mo oli gohedgud long saed blong speret; mo Jeova i stap blesem kongregesen wetem ol gudfala samting long saed blong speret mo i stap kam bigwan. ?Nao, from wanem samfala oli gat problem?

I no plante man we oli wantem fren wetem olgeta we tingting blong olgeta i no stret mo oli gat fasin blong komplen. Man we oltaem i tok strong mo i komplen, i save mekem tingting blong narafala i foldaon nomo. From we sam narafala oli no wantem se wan man i mekem oli slak long saed blong speret, oli no wantem joen wetem man olsem. Taem wan man i ting se samting ya i kamaot from we kongregesen i no gohedgud, maet hem i stat blong muf i go long ol defren ples, i go fastaem long wan kongregesen, afta i go long nara kongregesen bakegen. Olsem ol anamol blong ol flat ples blong Afrika, we oltaem oli stap muf i go long narafala ples blong lukaot gras we i grin moa, oltaem ol Kristin ya we oli stap “muf i go olbaot,” oli stap lukaot kongregesen we i stret long olgeta. !Be, oli save glad moa sipos oli luk ol gudfala fasin blong ol narafala mo traehad blong soem fulwan ol frut blong tabu speret blong God long prapa laef blong olgeta!​—Galesia 5:​22, 23.

Samfala oli mekem olsem taem oli traehad blong toktok wetem defren man long evri miting long Haos Kingdom mo blong talem gudfala toktok long saed blong hem. Maet from gudfala fasin blong ol pikinini blong hem, fasin blong hem blong go oltaem long ol Kristin miting, fasin blong hem blong reregud mo givim gudfala ansa long Wajtaoa Stadi, gudfala fasin blong hem blong letem haos blong hem blong mekem Kongregesen Buk Stadi mo ol miting blong wok blong prij, mo sam narafala samting bakegen. Sipos yu traehad blong no makem fasin blong narafala we i no stretgud olgeta, i tru, bambae yu faenemaot sam gudfala fasin long ol Kristin brata mo sista blong yu. Bambae fasin ya i pulum olgeta blong laekem yu, mo bambae yu faenem se yu gat plante gudfala fren.

Bigfala Eskyus

“Hem i wil blong God.” “I fol blong Devel Setan.” Ating wan bigfala eskyus i blong talem se i fol blong God no blong Setan from prapa fol blong yumi. I tru se God no Setan i save mekem sam samting long laef blong yumi. Be, samfala man oli bilif se kolosap evri samting, i gud no i nogud, long laef blong olgeta i frut we i kamaot from samting we God no Setan i mekem. I olsem se i no gat wan samting we i hapen long olgeta we i frut blong ol prapa wok blong olgeta. “Sipos God i wantem se mi gat nyufala trak ya, bambae hem i givhan long mi blong kasem.”

Ol man olsem oli no kea long ol samting we oli mekem long laef blong olgeta. Oli ting se bambae God i sevem olgeta blong no kasem trabol long saed blong mane mo ol narafala disisen. Sipos krangke fasin blong olgeta i mekem se oli kasem sam trabol, maet trabol long saed blong mane no wan narafala trabol, oli talem se i fol blong Devel Setan. Man we i hareap blong mekem wan samting we hem i ‘no kaontem praes blong hem fastaem’ mo biaen, taem i kasem trabol, hem i talem se i fol blong Setan, no i moa nogud se, hem i ting se bambae Jeova i halpem hem, man olsem hem i gat flas fasin, be tu, hem i agensem Baebol.​—Luk 14:​28, 29.

Setan i traem pulum Jisas blong gat tingting olsem mo blong pusumaot fol blong Hem i go long narafala. Long saed blong namba tu traem, Matyu 4:​5-7 i talem se: “Setan i tekem Jisas i go long Jerusalem, i putum hem long wan hae ples, antap long haos blong God. Nao i talem long hem, se ‘Sipos yu yu Pikinini blong God, yu jyam, yu godaon long graon. From we Baebol i tokbaot God, i se “Hem bambae i putum ol enjel blong hem, blong oli stap lukaot long yu. Blong oli holem yu antap long han blong olgeta blong yu no bangem leg blong yu long ston.”’” Jisas i luksave se Jeova i no save givhan long hem sipos i klia nomo se, hem i mekem wan disisen we i no waes, i rili wan fasin blong kilim hem wan i ded. Taswe, hem i ansa se: “Baebol i talem se ‘Yu no save traem Hae God ya we i God blong yu.’”

Olgeta we oli gat fasin blong blemem Devel Setan no God from trabol we i kamaot from prapa wok blong olgeta, oli sem mak nomo long ol man blong folem astroloji,a we oli putum ol sta long ples blong God no Devel Setan. Oli bilif strong se oli no naf blong kontrolem samting we i stap kamaot, oli fogetem rul ya we i stap long Galesia 6:7 se: “Wanem sid we man i planem fastaem long garen blong hem, be frut blong hem nomo, man ya i mas kakae.”

Fesem Trufala Samting

I no gat wan man i save talem se yumi stap long wan wol we i stret olgeta. Ol problem we yumi tokbaot long ples ya oli stap kamaot long laef. Bambae sam man oli kam rij from mane blong yumi. Sam bos bambae oli mekem i no stret long ol wokman blong olgeta. Samfala we ol pikinini blong yumi oli mas joen wetem olgeta, oli save pulum ol pikinini blong yumi blong mekem samting we i no stret. Sam tija mo sam skul, oli nidim blong oli kam moa gud. Samtaem ol elda oli save gat moa lav mo fasin blong tingbaot ol narafala. Be yumi mas luksave paoa blong fasin ya we yumi no stretgud olgeta mo, olsem Baebol i soem, ‘fulwol i stap long paoa blong Setan.’ Taswe, i no stret blong ting se olgeta haf blong laef blong yumi bambae i gohedgud oltaem nomo.​—1 Jon 5:19.

Antap long samting ya, yumi mas luksave se yumi no stretgud olgeta mo ol mak we yumi no save bitim. Mo yumi mas save se plante taem ol problem blong yumi oli kamaot from we yumi no waes. Pol i givim advaes long ol Kristin long Rom se: “Mi mi talem tok ya long yufala evriwan. Yufala i mas no letem tingting blong yufala i go antap.” (Rom 12:3) Advaes ya i stret long yumi tede tu. Taem wan samting i go rong long laef blong yumi, bambae yumi no mas kwik blong folem fasin blong faswan papa mo mama blong yumi, Adam mo Iv, mo talem se: “!I no fol blong mi!” Be, bambae yumi askem yumi wan se, ‘?Wanem samting we mi save mekem bifo blong mi no kasem trabol ya we i mekem mi harem nogud? ?Mi mi skelemgud bisnes ya mo lukaot advaes long wan ples we i waes? ?Mi bin soem fasin blong trastem ol narafala we oli insaed long bisnes ya, mo mi bin soem respek long olgeta?’

Sipos yumi folem ol Kristin rul mo soemaot gudfala fasin blong skelem samting, bambae yumi gat moa fren mo smol problem. Plante problem we yumi no nidim blong kasem long evri dei laef blong yumi, bambae oli finis. Bambae yumi faenem glad long ol samting we yumi mekem wetem ol narafala mo bambae yumi no save tingting oltaem long kwestin ya se: “?I fol blong hu?”

[Futnot]

[Tok blong pija long pej 28]

Ol papa mo mama, oli save mekem plante samting blong givhan long ol pikinini blong olgeta blong gru long saed blong speret