God i Wokem Tufala, Wan We i Man, Mo Wan We i Woman”
“God i wokem man, i olsem pija blong hem. Hem i wokem hem i olsem pija blong God. God i wokem tufala, wan we i man, mo wan we i woman.”—JENESIS 1:27.
1. ?Olsem wanem trutok i wan blesing long ol Kristin man mo woman?
!I GUD tumas blong stap long medel blong ol man blong Jeova, mo joengud wetem ol man mo woman, ol boe mo gel, we faswan samting long laef blong olgeta i blong laekem God mo obei long hem! Mo tu, trutok i mekem yumi fri long ol tingting mo fasin we Jeova God i no laekem, mo i tijim yumi olsem wanem ol Kristin oli mas laef. (Jon 8:32; Kolosi 3:8-10) Eksampel, long olgeta ples, ol man mo woman oli gat ol defren kastom mo tingting long saed blong fasin we man i mas gat, mo fasin we woman i mas gat. ?Hemia i kamaot jes from we, taem wan i bon hem i olsem man, mo taem narawan i bon hem i olsem woman? ?Hemia nomo, no i gat sam narafala samting blong tingbaot?
2. (a) ?Tingting blong yumi long saed blong fasin we i makemaot wan trufala man no woman i mas stanap long wanem samting? (b) ?Wanem i bin hapen long ol tingting long saed blong ol fasin we oli mas makemaot trufala man mo woman?
2 Ol Kristin oli letem Tok blong God i lidim olgeta, nomata wanem tingting mo fasin oli bin lanem long laef blong olgeta. (Matyu 15:1-9) Baebol i no tokbaot olgeta wanwan fasin we oli makemaot man mo olgeta wanwan fasin we oli makemaot woman. Baebol i letem olgeta oli soemaot ol fasin ya long plante defren rod, olsem yumi luk long ol defren kantri. Be, blong holem fasin we God i putum long olgeta taem hem i wokem olgeta, ol man oli mas soem fasin blong man, mo ol woman oli mas soem fasin blong woman. ?From wanem? From we God i no jes wokem man mo woman blong tufala i stret long tufala long saed blong bodi nomo. Antap long samting ya, man i mas gat fasin blong man, mo woman i mas gat fasin blong woman, blong mekem se tufala i stret long tufala mo tufala i haremgud long tufala. (Jenesis 2:18, 23, 24; Matyu 19:4, 5) Be, ol tingting long saed blong ol fasin we oli makemaot man mo woman oli jenis finis, oli no moa stret. Plante oli ting se stret fasin blong man i blong bos strong long woman blong hem, we i no soem kaen fasin mo we hem i flas tumas long strong fasin blong hem. Long sam kantri, neva wan man i krae, nating se long pablik ples no long haos blong hem, from we hemia samting blong sem nomo. Be, “Jisas, hem i krae” long fes blong olgeta man kolosap long gref blong Lasros. (Jon 11:35) Jisas, we hem i soemaot fasin blong wan trufala man long rod we i stretgud olgeta, hem i no ting se i rong blong krae. Tede, plante oli gat ol tingting we oli no stretgud long saed blong fasin we i makemaot wan woman. Oli ting se woman i mas naes mo pulum ol man long saed blong seks.
Ol Fasin We Oli Rili Makemaot Man Mo Woman
3. ?Long wanem rod ol man oli defren long ol woman?
3 ?Wanem ol fasin we oli rili makemaot man mo woman? The World Book Encyclopedia i talem se: “Bodi blong man i defren long bodi blong woman, mo fasin blong man tu wetem ol samting we hem i intres long olgeta, i defren long fasin blong woman mo ol samting we hem i intres long olgeta. Sam long ol samting ya we oli defren, tufala i kasem long papa mama blong tufala taem tufala i bon. . . . Be i luk olsem se plante fasin we man mo woman i no kasem tru long blad blong papa mama, oli kamaot from we tufala i lanem olgeta, mo tufala i ting se tufala i mas mekem ol fasin ya blong soemaot se tufala i rili man mo woman. Man i bon wetem bodi blong man mo woman i bon wetem bodi blong woman, be tufala i mas lanem fasin blong man mo woman.” Nating se yumi bon wetem sam fasin, be yumi mas kasem save long samting we God i wantem yumi blong mekem mo jusum stret rod blong folem long laef, blong yumi save wokem stret fasin we i rili makemaot man mo woman.
4. ?Baebol i talem wanem long saed blong wok blong man mo woman?
4 Baebol i soemaot se wok blong Adam i blong lidim waef mo ol pikinini blong hem olsem hed blong famle. Mo tu, hem i mas mekem samting we God i wantem, hemia fulumap wol, lukaot long hem, mo mekem ol anamol oli obei long hem. (Jenesis 1:28) Wok blong woman insaed long famle olsem Iv i mas mekem, hemia blong “givhan” long Adam olsem “wan fren we i stret long” hem, obei long hem olsem hed blong famle, mo wokgud wetem hem blong mekem stampa tingting blong God long saed blong tufala i kamtru.—Jenesis 2:18; 1 Korin 11:3.
5. ?Wanem samting i bin spolem fasin joengud blong man mo woman?
5 Be Adam i no mekem wok blong hem, mo Iv i yusum fasin blong hem olsem woman, blong pulum Adam blong folem hem long rod we i no moa obei long God. (Jenesis 3:6) Adam i no soemaot trufala fasin blong man, from we hem i letem narafala i pulum hem blong mekem samting we hem i save se i nogud. Hem i wan slak man, hem i jusum blong bilif long gyaman tok we Iv i bin foldaon long hem, i bitim tok blong Papa blong hem we i Wokem hem. (Jenesis 2:16, 17) I no longtaem, faswan man mo woman ya tufala i kasem ol nogud frut we God i bin talem se bambae tufala i kasem sipos tufala i no obei long hem. Bifo finis, Adam i bin yusum ol naesfala tok, mo tok blong soem ona, taem hem i tokbaot waef blong hem. Be afta, i olsem se Adam i no moa gat filing long Iv, from we i tokbaot hem olsem ‘woman ya we yu givim long mi.’ Sin we hem i mekem i spolem trufala fasin blong man we Adam i gat fastaem, mo i lidim hem blong mekem fasin we i no stret, ‘hem i bos strong long waef blong hem.’ Long saed blong Iv, hem i stap “wantem” hasban blong hem, maet long fasin we i bitim mak mo i no soem stret tingting.—Jenesis 3:12, 16.
6, 7. (a) ?Bifo we Bigfala Wora i ron, wanem i kamaot blong spolem stret tingting long saed blong fasin blong wan trufala man? (b) ?Yumi save lanem wanem from ol samting we oli hapen bifo we Bigfala Wora i ron?
6 Bifo we Bigfala Wora i ron, plante oli no soemaot trufala fasin blong man mo trufala fasin blong woman. Sam enjel oli lego prapa ples blong olgeta long heven, mo oli tekem bodi olsem man, blong oli save slip wetem ol woman. (Jenesis 6:1, 2) Baebol i talem se ol man mo woman ya we oli kam tugeta long narakaen fasin ya, oli karem ol pikinini boe nomo. Mo ol pikinini ya oli no save gat pikinini bakegen. Ol man oli save olgeta olsem ol man we oli strong bitim mak, ol Nefilim no ol Fela, from we oli mekem ol narafala oli foldaon. (Jenesis 6:4, futnot, NW) I luk olsem se oli raf, oli gat strong fasin, mo oli no gat sore nating.
7 I klia se, samting we i makemaot wan trufala man mo woman, i no naesfala fes, mo gudfala bodi we i no bigwan tumas mo i no smol tumas, mo we i strong. Ol enjel we oli tekem ol bodi olsem man, ating oli naes. Mo ol Nefilim tu oli bigfala mo oli gat masel, be tingting blong olgeta i rabis. Ol enjel we oli no moa obei long God mo ol pikinini blong olgeta, oli fulumap wol wetem nogud fasin long saed blong seks mo raf fasin. Taswe, Jeova i spolem wol long taem ya. (Jenesis 6:5-7) Be Bigfala Wora ya i no spolem paoa blong ol rabis speret, mo i no tekemaot ol frut blong sin blong Adam. Afta we Bigfala Wora i ron, ol man mo woman oli soem bakegen se oli no gat stret tingting long saed blong fasin we i makemaot trufala man mo woman. Long Baebol, i gat ol gudfala eksampel mo ol nogud eksampel, we yumi save lanem plante samting from.
8. ?Josef i soem wanem gudfala eksampel blong stret fasin blong man?
8 Tingbaot store blong Josef mo waef blong Potifa. Josef i soemaot trufala fasin blong wan man. Hemia i defren olgeta long waef blong Potifa. Hem i soemaot tingting blong wol long saed blong fasin we ol woman oli mas gat. Josef i gat bodi we i naes mo waef blong Potifa i stap wantem hem, ale hem i traem pulum Josef blong slip wetem hem. Long taem ya, God i no raetem loa blong hem yet we i blokem fasin blong slip olbaot mo fasin blong karem man no woman blong narafala. Be Josef i ronwe long nogud woman ya. Hem i pruvum se hem i wan trufala man blong God. Mo tu, hem i soem trufala fasin blong man, we God i agri long hem.—Jenesis 39:7-9, 12.
9, 10. (a) ?Olsem wanem Kwin Vasti i no soem trufala fasin blong woman? (b) ?Esta i givim wanem gudfala eksampel long saed blong trufala fasin blong woman?
9 Fasin blong Esta i defren olgeta long fasin blong Kwin Vasti. Ol woman oli save tingbaot samting ya. I klia se Vasti i ting se hem i naes tumas. From samting ya, hem i ting se oltaem King Ahasuerus bambae i mekem ol samting we hem i wantem. Be hem i naes nomo long afsaed long bodi blong hem, i no insaed. Hem i no obei long hasban blong hem mo king. Samting ya i soem se tingting blong hem i antap tumas, mo hem i no gat trufala fasin blong woman. King i sakemaot hem olsem kwin, mo i jusum wan woman we i gat trufala fasin blong woman mo i fraetgud long Jeova.—Esta 1:10-12; 2:15-17.
10 Esta i wan nambawan eksampel blong ol Kristin woman. Bodi mo fes blong hem i ‘naes,’ be antap long hemia, hem i flasem ol fasin ‘we oli stap haed long hat blong hem, mo i putum ol gudfala fasin, hemia klos we oli no save kam nogud samtaem, olsem kwaet mo kaen fasin.’ (Esta 2:7; 1 Pita 3:4) Hem i no ting se fasin blong flasem hem wan blong kam naes i bigfala samting long laef. Esta i soem waes fasin mo fasin blong bos long tingting. Mo tu, nating se laef blong ol man Isrel we oli manples blong hem, i stap long denja, be hem i obeigud yet long hasban blong hem, Ahasuerus. Esta i no toktok nating taem hem i luk se i waes blong stap kwaet. Be hem i no fraet blong toktok taem hem i nidim blong toktok, mo long stret taem. (Esta 2:10; 7:3-6) Hem i lesingud long advaes blong kasen blong hem Modekae, we i bigman finis long tingting blong hem. (Esta 4:12-16) Hem i soem lav mo fasin blong holemstrong long ol manples blong hem.
Naes Fes, Bodi, Klos, Mo Hea
11. ?Yumi save tingbaot wanem samting long saed blong naesfala fes mo bodi?
11 ?Wanem stampa samting we i givhan long woman blong gat fasin blong trufala woman? Wan mama i talem se: “Fasin flas we i pulum ae blong man i save gyaman, mo fasin naes, samtaem i blong nating nomo. Be woman we i fraetgud long Jeova, hem nao i kasem ol tok blong presem hem.” (Proveb 31:30) Taswe, i impoten we woman i fraet mo onagud long God. Mo sipos hem i gat lav, i kaengud, i frengud wetem ol narafala, tingting blong hem i no antap tumas, mo i yusum tang blong hem long gudfala fasin, ol samting ya oli save givhan long hem blong soem fasin blong trufala woman, i bitim we naesfala fes mo bodi i save givhan long hem.—Proveb 31:26.
12, 13. (a) ?Sore tumas, plante man oli toktok olsem wanem? (b) ?Wanem mining blong Proveb 11:22?
12 Sore tumas, plante man mo woman oli no openem maot blong olgeta long waes fasin, mo lav we i kaengud i no stap long tang blong olgeta. Ol tok blong olgeta oli spolem narafala, oli stikim narafala, oli doti, mo oli no soem respek. Sam man oli tingting se wan trufala man i mas yusum ol doti tok. Mo sam woman tu oli folem krangke fasin ya blong yusum ol doti tok olsem ol man ya. Sipos wan woman i naes, be hem i no waes, hem i rao oltaem, tok blong hem i stikim narafala, mo hem i gat flas tingting, ?woman ya i rili naes, mo hem i gat fasin blong wan trufala woman? “Olsem wan gol ring long nus blong wan pig, sem mak long wan woman we hem i naes be hem i tanem baksaed finis long waes fasin.”—Proveb 11:22.
13 Sipos wan woman i naes be hem i yusum ol doti tok, tok blong hem i stikim narafala, mo hem i no waes, ale fasin blong hem i no laenap wetem naes fes mo bodi we hem i flasem blong traem soem se hem i wan woman. Yes, maet ol fasin olsem we oli no givim ona long God, oli save mekem wan man no woman we i naes i kam olsem we i no naes nating. I isi nomo blong luksave se naes bodi mo fes blong wan man no woman i no save kavremap mo ravemaot fasin blong faerap long kros, singaot bigwan, mo tok nogud blong spolem narafala. Ol Kristin oli save pulum mo oli mas pulum God mo ol narafala man blong laekem olgeta, tru long ol tok mo fasin blong olgeta we oli stanap long Baebol.—Efesas 4:31.
14. ?Tok blong 1 Pita 3:3-5 i leftemap wanem rod blong flasem yumi, mo wanem tingting blong yu long samting ya?
14 I tru se fasin blong trufala woman mo fasin blong trufala man i stanap long ol gudfala fasin long saed blong speret. Be lukluk blong yumi, olsem klos we yumi putum mo wei we yumi werem ol klos, i givim wan mesej long ol narafala long saed blong yumi. I sua se aposol Pita i stap tingbaot sam stael blong klos mo hea long faswan handred yia, taem hem i givim advaes long ol Kristin woman, se: ‘I nogud yufala i stap fasem hea blong yufala mo putum ol goljen mo flas klos, blong flasem afsaed blong bodi blong yufala nomo. I moa gud we yufala i flasem ol fasin we oli stap haed long hat blong yufala. Yufala i save putum ol gudfala fasin olsem klos we oli no save kam nogud samtaem, hemia kwaet mo kaen fasin. Hemia nao ol fasin we God i tinghae tumas long olgeta. Ol woman ya bifo we oli tabu, oli klingud long fes blong God, we tingting blong olgeta i stap strong long hem, olgeta ya oli kaen long ol man blong olgeta mo oli obei long olgeta. Taswe oli mekem olgeta oli gudwan long fes blong ol man blong olgeta.’—1 Pita 3:3-5.
15. ?Ol Kristin woman oli mas traehad blong soemaot wanem from ol klos blong olgeta?
15 Long 1 Timote 2:9, 10, yumi faenem ol tok blong Pol long saed blong klos blong ol woman: “Mi wantem ol woman oli putum klos blong olgeta we i stret nomo, i no blong pulum ae blong man, mo i no blong flas. . . . Oli mas mekem ol gudgudfala wok, from we hemia i prapa fasin blong ol woman we oli stap talem se oli Kristin woman.” Long vas ya, Pol i makemgud se ol woman oli nidim blong putum klos we oli stret mo oli no blong pulum ae blong man. Olsem nao oli soem se oli no stap mekem i flas.
16, 17. (a) ?Olsem wanem plante man mo woman naoia oli putum klos long fasin we i nogud? (b) ?Yumi mas kasem wanem tingting from advaes blong Dutronome 22:5?
16 Sipos ol fasin mo klos blong wan man no woman, boe no gel, oli pulum narafala long saed blong seks, hem i no stap soem fasin blong trufala man no woman, mo i sua se, hem i no givim ona long God. Plante man mo woman long wol oli bitim mak long klos mo fasin blong olgeta, blong traem soemaot se oli intres long seks. Sam narafala oli traem mekem i luk olsem se man mo woman tufala i kolosap sem mak, tufala i no defren, from we oli wantem mekem nogud long saed blong seks. !Yumi ol Kristin, yumi save gat bigfala tangkyu long Baebol we i soemaot ol tingting blong God long saed ya! Jeova i talem long Isrel bifo se: “Wan woman i no mas werem klos blong man, mo man i no mas werem klos blong woman, from we Jeova i no laekem nating hemia we i mekem olsem.”—Dutronome 22:5.
17 Long saed ya, ating yufala i glad blong lukluk bakegen Wajtaoa (Engglis mo Franis) blong Ogis 15, 1988, long pej 17, we i talem se: “Bigfala samting i no blong save sipos wan kaen stael i stretgud wetem stael we ol narafala oli stap folem, be blong save sipos hem i stret long wan man blong God. (Rom 12:2; 2 Korin 6:3) Taem yumi putum ol klos we oli luk olsem ol klos blong spel nomo, no ol klos we oli taet tumas, i olsem se yumi stap pulum tingting blong man i go long narafala samting, i no long mesej we yumi stap talemaot. Ol stael we i klia se oli blong mekem man i luk olsem woman no woman i luk olsem man, oli no stret nating. (Lukluk Dutronome 22:5.) I tru se Kristin kongregesena i no mekem ol strong rul we olgeta brata long wol oli mas folem, from we fasin blong putum klos long ol wanwan kantri i defdefren, i dipen sipos ples i hot no i kolkol, wanem kaen wok ol man oli mekem, mo ol narafala samting olsem.”
18. ?Wanem sam samting we yumi save mekem blong folem advaes blong Baebol long saed blong klos mo hea?
18 !Advaes ya i rili waes mo stret! Sore tumas, sam Kristin man mo woman oli jes gohed nomo blong folem ol stael blong klos mo hea we wol i leftemap. Oli no tingbaot sipos stael ya i save mekem i gud no i nogud long nem blong Jeova mo long Kristin kongregesen. Yumi evriwan i mas skelemgud fasin blong yumi, blong luk sipos ol tingting blong wol oli stap gat paoa long yumi. Mo tu, maet yumi save go luk wan brata no sista we i olfala long trutok, mo askem sipos hem i luk sam fasin we yumi nidim blong jenisim, long saed blong klos. Nao biaen, yumi mas tingting dip long ol advaes ya.
Ol Kristin Man Mo Woman—Oli Ol Trufala Man Mo Woman
19. ?Yumi mas faet agensem wanem nogud paoa?
19 Setan hem i God blong wol ya. Yumi luk paoa we hem i gat long ol man blong wol, taem yumi luk ol defdefren tingting we oli gat long saed blong fasin we i makemaot wan trufala man mo wan trufala woman. Mo samting ya i no jes long saed blong klos nomo. (2 Korin 4:4) Long sam kantri, plante woman oli sakemaot ol rul blong Baebol, mo oli traehad blong winim man blong kam hed blong famle. Plante man tu oli mekem olsem Adam, oli sakem wok blong olgeta olsem hed blong famle. Mo tu, i gat sam man we oli traem kam woman mo sam woman we oli traem kam man, long saed blong seks. (Rom 1:26, 27) Baebol i no talem se God i agri long ol defren fasin blong laef olsem. Maet tingting blong samfala i fasfas bifo we oli kam Kristin, long saed blong stret wok blong man mo woman, mo fasin blong folem long saed blong seks. Be oli save bilif strong se bambae oli haremgud blong olwe sipos oli folem ol rul blong God long laef blong olgeta. Olgeta we oli kasem mak ya long fyuja we oli kam stretgud olgeta, bambae oli tinghae long ol rul ya.
20. ?Olsem wanem Galesia 5:22, 23 i mas gat paoa long tingting blong yumi long saed blong fasin we i makemaot trufala man mo woman?
20 Baebol i talem se ol Kristin man mo woman oli nidim blong wokem mo soemaot ol frut blong speret blong God—hemia lav, glad, pis, longfala tingting, kaen fasin, gud fasin, bilif, kwaet fasin, mo fasin we man i bos long tingting blong hem. (Galesia 5:22, 23) God we i waes tumas i givhan long ol man mo woman blong wokem ol fasin ya, mo long rod ya oli save kam moa olsem ol trufala man mo woman. I isi nomo blong respektem wan man we i soemaot ol frut blong speret, mo i isi nomo blong laekem wan woman we i mekem olsem.
21, 22. (a) ?Jisas i soem wanem eksampel long saed blong fasin blong laef? (b) ?Olsem wanem Jisas i soemaot fasin blong trufala man?
21 Jisas Kraes, hem i man we i hae moa long olgeta man, mo ol Kristin oli mas folem fasin blong laef blong hem. (1 Pita 2:21-23) Ol man mo woman tugeta oli mas holemstrong long God mo obei long Tok blong hem olsem Jisas i mekem. Jisas i soemaot ol nambawan fasin olsem lav, kaen fasin, mo fasin sore. Yumi ol trufala Kristin, yumi mas folem eksampel blong hem blong pruvum se yumi ol man blong hem.—Jon 13:35.
22 Jisas Kraes hem i soem fasin blong wan trufala man. Taem yumi ridim store blong laef blong hem long Baebol, yumi save luk ol fasin we hem i soemaot we oli makemaot wan trufala man. Hem i neva mared, be Baebol i talem se hem i glad blong storeyan wetem ol woman, long fasin we i stret. (Luk 10:38, 39) Hem i kampani wetem ol man mo woman long fasin we i klingud mo i gat ona oltaem. Hem i wan eksampel we i stretgud olgeta long saed blong fasin we i makemaot wan trufala man. Hem i no letem wan man, woman no rabis enjel, i spolem ol fasin ya we God i talem se oli makemaot wan trufala man, mo fasin blong hem blong holemstrong long Jeova. Hem i no slak blong mekem ol bigfala wok blong hem, mo hem i no toktok smol from.—Matyu 26:39.
23. ?Long saed blong wok blong ol man mo woman, olsem wanem ol trufala Kristin oli kasem blesing finis?
23 !I gud tumas blong stap long medel blong ol man blong Jeova mo frengud wetem ol man mo woman, ol boe mo gel, we faswan samting long laef blong olgeta i blong laekem Jeova God mo obei long hem! Taem yumi obei long Tok blong God, samting ya i no blokem yumi olsem we yumi kalabus. Defren olgeta, yumi kam fri long wol ya mo ol fasin blong hem we oli daonem fasin naes blong man mo woman, wok blong tufala, mo klia fasin we tufala i mas soemaot. Yumi save faenem trufala glad long laef sipos yumi mekem prapa wok we God i givim long yumi olsem man no woman. !Yes, yumi gat bigfala tangkyu long Jeova God we i wokem yumi, from ol gudfala samting we hem i mekem wetem lav blong yumi haremgud long olgeta, mo from we hem i wokem yumi, wan i man mo wan i woman!
[Futnot]
a Wan grup blong man we oli joen wanples blong wosip.
?Bambae Yu Yu Ansa Olsem Wanem?
◻ ?Wanem ol wok we Baebol i eksplenem se i stret long ol man mo woman?
◻ ?Wanem samting i kamaot bifo we Bigfala Wora i ron blong spolem trufala fasin blong man, mo wanem rong tingting i kamaot long taem blong yumi long saed blong trufala fasin blong man mo woman?
◻ ?Bambae yu traem folem wanem advaes blong Baebol long saed blong fasin blong flasem bodi blong yu?
◻ ?Olsem wanem ol Kristin man mo woman oli save soem se oli rili ol trufala man mo woman?
[Tok blong pija long pej 17]
Nating se Esta i naes tumas, yumi tingbaot moa, gudfala tingting we hem i soemaot mo fasin blong hem we i no flas
[Tok blong pija long pej 18]
I stret blong mekem klos mo hea blong yumi i naes, be i moa impoten blong wokem ol gudfala fasin