?Hu Ya God Ya We ‘Hem Nomo i Tru God’?
OLTAEM Jisas i prea long God mo i singaot hem se Papa. Mo hem i tijim ol narafala tu blong prea olsem. (Matiu 6:9-11; Luk 11:1, 2) Sam aoa nomo bifo we Jisas i ded, hem i prea wetem ol aposol blong hem, i talem se: “Papa. Taem blong mi i kamtru finis. Mi mi Pikinini blong yu, mo mi wantem blong yu leftemap nem blong mi, blong mi mi save leftemap nem blong yu. Mo laef ya [we i no save finis], hem i min se man i save yu, we yu nomo yu tru God, mo i save mi, se mi, Jisas Kraes, we yu yu sanem mi mi kam.”—Jon 17:1, 3.
Makemgud se Jisas i prea long God ya we ‘hem nomo i tru God.’ Nekis tok blong hem i soemaot se God i gat posisen we i hae moa long Jisas. Hem i gohed i se: “Papa. Naoia i taem blong yu yu tekem mi mi stap wetem yu long gudfala laef blong heven, yu givim hae nem long mi, olsem we mi gat fastaem wetem yu, taem we wol ya i no stap yet.” (Jon 17:5) Jisas i askem long God blong i tekem hem i go stap wetem hem. ?Taswe, weswe Jisas i save stap wetem God mo long semtaem stap olsem we ‘hem nomo i tru God’? Bambae yumi skelemgud bisnes ya.
Posisen Blong Jisas Long Heven
Sam aoa afta we Jisas i mekem prea ya, ol man oli kilim hem i ded. Be hem i ded blong smoltaem nomo. Hem i ded long Fraede aftenun mo hem i girap bakegen long Sande moning. (Matiu 27:57–28:6) Aposol Pita i talem se: “God i mekem Jisas i laef bakegen finis, mo mifala evriwan ya i stap talemaot samting ya.” (Ol Wok 2:31, 32) ?Yu ting se Jisas i save mekem hem wan i laef bakegen? Nogat. Baebol i talem se ol man we oli ded finis, “oli no moa save wan samting.” (Prija 9:5) God ya we ‘hem nomo i tru God,’ mo we i Papa blong Jisas long heven, hem nao i mekem Pikinini ya blong hem i laef bakegen.—Ol Wok 2:32; 10:40.
Smoltaem biaen, ol man oli agensem wan disaepol blong Jisas we nem blong hem Steven, nao oli kilim hem i ded. Taem oli stap rere blong stonem Steven, God i soemaot wan vison long Steven. Steven i talem se: “Yufala i luk. Mi mi luk we heven i open, mo we Pikinini blong Man hem i stap stanap long raet saed blong God.” (Ol Wok 7:56) Steven i luk Jisas, “Pikinini blong Man,” i stap klosap long God long heven. Hem i stap “long raet saed blong God,” sem mak olsem hem i bin stap ‘wetem God’ bifo we hem i kam long wol ya.—Jon 17:5.
Ol man oli stonem Steven i ded, nao samtaem biaen Jisas i kamtru long Sol, we ol man oli save hem moa long nem we ol man Rom oli putum long hem, hemia Pol. (Ol Wok 9:3-6) Taem Pol i stap long Atens long Gris, hem i tokbaot ‘God ya we i mekem wol ya mo olgeta samting we oli stap long hem.’ Hem i talem se God ya we ‘hem nomo i tru God,’ bambae i “jajem olgeta man long wol, mo bambae hem i mekem long fasin we i stret nomo. God i jusumaot finis man ya we bambae hem i yusum blong jajem olgeta man. Mo hem i soemaot finis long olgeta man we hem bambae i mekem olsem, from we hem i mekem man ya i laef bakegen finis.” (Ol Wok 17:24, 31) Long ples ya, aposol Pol i talem se Jisas i wan “man,” i min se hem i daon moa long God. God nao i mekem Jisas i laef bakegen blong i go stap antap long heven.
Aposol Jon tu i soem se Jisas i no hae olsem God. Jon i talem se hem i raetem Gospel blong hem blong ol man we oli ridim oli save bilif se “Jisas ya, hem i Mesaea, hem i Pikinini blong God,” i no blong oli bilif se hem i God. (Jon 20:31) God i givim wan vison long Jon we i soemaot “Smol Sipsip blong God” long heven. Jon i talem long Gospel blong hem se Smol Sipsip ya hemia Jisas. (Jon 1:29) Long vison, Jon i luk Smol Sipsip ya i stanap wetem 144,000 man we “God i pemaot olgeta, i tekemaot olgeta long wol ya [i mekem olgeta oli laef bakegen].” Jon i talem se ol 144,000 man ya, “i gat nem blong Smol Sipsip ya wetem nem blong Papa blong hem i stap finis long fored blong olgeta.”—Revelesen 14:1, 3.
?Olsem wanem? ?“Smol Sipsip ya” hem i “Papa” tu? I klia se nogat. Baebol i soem se tufala i tu defren man. Mo tufala i gat tu defren nem tu.
Nem Blong Smol Sipsip Mo Nem Blong Papa
Olsem yumi jes luk, nem blong Pikinini blong God we i Smol Sipsip blong God, hemia Jisas. (Luk 1:30-32) ?Wanem nem blong Papa? Nem blong hem i stap plante taosen taem long Baebol. Wan long ol taem ya, hemia long Ol Sam 83:18 (NW ) we i talem se: “Yu, we nem blong yu Jeova, yu nomo yu Hae God long olgeta ples long wol.” Sore tumas, long plante Baebol ol man oli tekemaot nem blong God, Jeova, mo long ples blong hem oli putum “HAE GOD” no “LORD” we oli raetem long ol bigfala alfabet. Oli talem se oli raetem olsem blong soemaot se Jeova i defren long ol narafala we ol man oli singaot olgeta se god no masta.a Be long plante Baebol, oli putumbak nem blong God i go long ol ples we i stret blong nem ya i stap long hem.
Inglis Baebol ya American Standard Version (1901), hem i wan Baebol we oli putumbak nem blong God, Jeova, i go long hem. Fastok blong Baebol ya i talem se: “Ol man we oli wokem Baebol ya bakegen, oli skelemgud ol tok blong hem, mo tingting ya blong ol man Jiu se nem blong God i tabu tumas blong talem. Nao oli agri fulwan se giaman tingting ya i no mas gohed blong lidim ol man we oli tanem Oltesteman i go long Inglis no wan narafala lanwis. I gud we tingting ya i no bin lidim sam misinari we oli tanem plante Baebol long taem blong yumi.”
Triniti—?Tijing Blong Hu?
?Ale, olsem wanem long tijing ya se Jeova mo Jisas tufala i wan nomo, olsem Triniti i talem? Buk ya The Living Pulpit (Epril-Jun 1999) i eksplenem Triniti olsem: “I gat wan God we hem i Papa, wan Masta Jisas Kraes, mo wan Tabu Spirit, trifala ‘man’ ya . . . trifala i sem mak no trifala i wan nomo . . . ; trifala evriwan oli God, trifala i gat semfala fasin, be long semtaem trifala i defdefren we trifala i gat ol prapa fasin blong trifala.”b
?Tijing ya blong Triniti we i had blong kasem save long hem, i stat wea? Buk ya Christian Century (Mei 20-27, 1998) i talemaot tok blong wan pasta we i luksave se Triniti i “wan tijing blong jos, i no wan tijing blong Jisas.” Oraet Triniti i no wan tijing blong Jisas. ?Be tingting ya i stap insaed long ol tijing blong Jisas?
Papa i Hae Moa Long Pikinini
Jisas i tijim ol disaepol blong hem blong oli prea olsem: “Papa blong mifala. Yu yu stap long heven. Nem blong yu i tabu.” Baebol i talem se Papa blong yumi long heven we nem blong hem Jeova, hem i hae moa long Pikinini blong hem. Jeova i stap ‘bifo olgeta, mo bambae hem i stap gogo i no save finis.’ Be long saed blong Jisas, Baebol i talem se hem i “fasbon long ol samting we God i wokem.” Jisas tu i tijim se hem i daon long Jeova, taem hem i talem se: ‘Papa blong mi i hae moa long mi.’ (Matiu 6:9; Ol Sam 90:1, 2; Kolosi 1:15, NW; Jon 14:28) Hemia i defren long tijing blong Triniti we i talem se Papa mo Pikinini “tufala evriwan i God.”
Ol prea blong Jisas tu oli soemaot se Papa i hae moa long Pikinini, mo se Papa i defren man, Pikinini i defren man. Olsem prea ya we Jisas i mekem jes bifo we hem i ded, se: “Papa, sipos i stret long tingting blong yu, plis yu tekemaot ol samting ya we i stap mekem mi mi harem nogud. Be yu no mekem olsem we mi mi wantem, yu mekem olsem we yu nomo yu wantem.” (Luk 22:42) ?Sipos God mo Jisas ‘tufala i wan nomo’ olsem Triniti i talem, olsem wanem samting we Jisas i wantem i save defren long samting we Papa blong hem i wantem?—Hibrus 5:7, 8; 9:24.
?Mo tu, sipos Jeova mo Jisas i sem mak nomo, olsem wanem Jeova i save sam samting we Jisas i no save? Long saed blong jajmen blong wol ya, Jisas i talem se: “Dei blong samting ya, mo taem blong hem, i no gat man i save. Ol enjel long heven mo mi tu we mi Pikinini blong God, be mifala i no save. Papa blong mi, hem nomo i save.”—Mak 13:32.
Triniti Mo Jos
Triniti i no wan tijing blong Jisas mo ol faswan Kristin. Olsem yumi luk finis, hem i “wan tijing blong jos.” Long yia 1999, buk ya The Living Pulpit i karem wan stori long saed blong Triniti. Hem i se: “Samtaem i luk olsem we olgeta man oli ting se triniti i wan bilif blong evri Kristin skul.” Be stori ya i gohed blong talem se “tingting ya” blong triniti i no stap “insaed long Baebol.”
Buk ya New Catholic Encyclopedia (1967) i talem plante toktok long saed blong Triniti, mo hem i se: “Taem yumi skelem olgeta save long saed blong Triniti, yumi luksave se tijing ya i stat long en blong ol yia 300 nomo. . . . Jes bifo long ol yia 400, Kristin skul i akseptem fulwan tingting ya se ‘tri Man long wan God.’ Bifo long taem ya, ol Kristin oli no tekem tingting ya i kam long laef mo bilif blong olgeta.”
Martin Werner we i profesa long Yunivesiti blong Bern, Swiselan, i talem se: “Taem Niutesteman i tokbaot Jisas mo Papa God, evritaem hem i givim tingting ya se Jisas i daon long God mo i soemaot long ol fasin blong hem tu se hem i stap daon long God. Hem i mekem olsem, nating se hem i stap tokbaot Jisas olsem wan man no i stap tokbaot hem olsem Mesaea.” I klia se bilif blong Jisas mo ol faswan Kristin i defren olgeta long Triniti we plante jos oli tijim tede. ?Ale tijing ya i stat wea?
Stat Blong Triniti
Baebol i tokbaot plante god mo woman god we ol man oli bin mekem wosip long olgeta, olsem Astate, Milkom, mo Kemos. (1 King 11:1, 2, 5, 7) Fastaem, plante man Isrel tu oli bilif se Bal i trufala God. Taswe profet blong Jeova we nem blong hem Elaeja i putum wan jus long fored blong olgeta i se: “Sipos Hae God [“Jeova,” NW ] i God, i gud yufala i mekem wosip long hem. Be sipos Bal i God, i gud yufala i mekem wosip long hem.”—1 King 18:21.
Bifo we Jisas i bon, plante man oli mekem wosip long ol hiten god we oli tri man long wan god. Man blong raetem histri, Will Durant, i talem se: “Ijip nao i stamba blong tingting ya blong triniti god.” Buk blong James Hastings (Encyclopædia of Religion and Ethics) i talem se: “Long skul blong ol man India, i gat triniti ya Brahmā, Siva, mo Viṣṇu. Mo long skul blong ol man Ijip, i gat triniti ya Osiris, Isis, mo Horus.”
Yes, i gat plante defdefren god. ?Olsem wanem? ?Ol faswan Kristin oli luksave samting ya? ?Olgeta ya oli ting se Jisas hem i Hae God?
[Futnot]
a Wan eksampol, hemia Ol Sam 110:1 long Baebol ya King James Version. Jisas mo Pita, tufala tugeta i talem vas ya bakegen.—Matiu 22:42-45; Ol Wok 2:34-36.
b Bilif ya Athanasian Creed we jos i putumap sam handred yia afta we Jisas i ded, i eksplenem Triniti olsem: “Papa hem i God: Pikinini hem i God: mo Tabu Spirit hem i God. Trifala i no tri God: be wan God nomo.”
[Tok blong pija long pej 7]
IJIP
Triniti god ya Horus, Osiris, mo Isis, long ol yia 1000 B.K.T.
[Tok blong pija long pej 7]
PALMYRA, SIRIA
Triniti God ya blong mun, Masta blong Heven, mo god blong san, bifo long yia 100 K.T.
[Tok blong pija long pej 7]
INDIA
Triniti blong ol Hindu, long ol yia 600 K.T.
[Tok blong pija long pej 7]
NOWEI
Triniti (Papa, Pikinini, mo Tabu Spirit), long ol yia 1200 K.T.
[Foto Credit Line blong pija long pej 7]
Top two photos: Musée du Louvre, Paris