Japta 1
?Olsem Wanem Blong Harem Gud Long Famle?
1, 2. ?Wan gudfala famle i save givim wanem long yumi? ?Wanem ol kwestin we yumi save askem?
PLANTE SAMTING we yumi nidim blong harem gud, yumi save faenem olgeta insaed long famle. Yumi evriwan i wantem se ol narafala oli nidim yumi, oli glad long yumi, mo oli laekem yumi. Taem olgeta long famle oli joengud, yumi save kasem ol samting ya we yumi wantem tumas, mo yumi save haremgud. Olgeta long famle bambae oli save trastem olgeta, oli save laekem mo soemaot sore long olgeta tu. Haos blong yumi i save kam olsem wan ples we yumi spel gud from ol trabol mo rao afsaed. Ol pikinini oli save harem sefgud mo oli save tekem fasin blong bigman kwiktaem.
2 Hemia nao fasin we yumi evriwan i wantem gat long famle blong yumi. Be fasin olsem i no save kamaot hem wan. Yumi mas wok from. ?Olsem wanem yumi save kasem wan hapi laef olsemia? ?From wanem plante famle long wol tede oli kasem fulap trabol? ?From wanem sam mared oli hapi mo sam oli no hapi? From wanem sam famle oli joengud tugeta mo oli glad, be sam narafala oli no stap gud tugeta, oli seraot?
3. ?Olsem wanem ol samting we i kamaot long taem bifo oli soemaot se famle i impoten?
3 Sipos yu wantem we famle blong yu i stanap strong mo yu mekem evri samting blong kasem mak ya, samting ya i gud tumas. The World Book Encyclopedia (1973) i soemaot se famle i wan impoten samting. Buk ya i talem se:
“Famle laef i wan kastom blong ol man we i olfala moa, i bitim ol narafala kastom. Mo long plante fasin, hem i impoten moa. Famle i wan samting we ol man oli nidim. Plante laen oli lus olgeta from we ol famle we oli stap long ol laen ya oli no joengud. Be taem ol famle oli gat wan tingting nomo, ol laen oli stanap strong, oli stap yet kasem tede.”
4, 5. ?Wanem sam nogud fasin we oli stap kamaot long plante famle?
4 ?Be i gat hamas famle tede we ol memba blong hem oli joengud? ?Long hamas famle, papa mama mo ol pikinini oli stap soemaot lav long olgeta? ?I gat hamas famle we oli glad blong stap tugeta from we olgeta wanwan oli soemaot kaengud fasin, fasin tangkyu mo fasin gladhat insaed long famle? ?Hamas famle oli luksave finis trutok ya: “Man we i stap givim presen i go, hem i save harem gud moa, i winim man we i stap kasem presen blong hem”?
5 Tede, wan tingting we i narakaen i stap kam antap long fulap ples long wol. Tingting ya i bigwan moa long ol rij kantri. Be naoia hem i stap go insaed long ol kantri blong Esia tu mo long plante narafala ples we bifo ol man oli tinghae long famle laef. Naoia samfala oli gat tingting olsem: ‘Mekem ol samting we yu yu wantem, mo letem ol narafala oli mekem wanem oli wantem.’ ‘Fasin blong stretem pikinini, hem i tingting blong bifo. Letem olgeta oli folem rod we olgeta nomo oli jusum.’ ‘Yumi no mas jajem wanem samting i stret mo wanem samting i no stret.’ Long plante ples long wol ol man oli fraet from we namba blong ol divos i kam antap. Plante moa yangfala oli mekem stronghed mo rabis fasin long saed blong seks i bitim mak. Ol man we oli stadi long saed blong tingting blong man, mo ol haeman blong jyos, mo ol man blong givim advaes, oli talem plante toktok blong traem givhan. Be plante taem toktok blong olgeta i no pulum man blong tingting strong long saed blong famle. Fulap long olgeta oli talem se i oraet nomo we wan man i mekem rabis fasin long saed blong seks sipos samting ya i mekem se hem i harem gud. Ol nogud frut we i kamaot long laef blong ol man we oli folem advaes ya, i pruvum se tok ya i tru: “Wanem frut we man i planem fastaem long garen blong hem, be frut blong hem nomo man ya bambae i mas kakae.”
OL SAMTING WE I HAPEN BIFO OLI LEFTEMAP FAMLE LAEF
6. ?Olsem wanem store blong ol man Gris mo ol man Rom, i soemaot se famle i impoten?
6 Ol samting we i hapen long taem bifo oli tijim yumi se famle laef i impoten tumas, mo i stret we yumi tingting strong long hem. Long haf 2 blong wan buk, (The Story of Civilization) wan man blong raetem histri, nem blong hem Will Durant, i soemaot olsem wanem famle laef i brokdaon long Gris bifo. Hem i talem se: “?From wanem i isi nomo long ol man Rom blong winim ol man Gris? From we ol famle blong ol man Gris oli seraot.” Hem i talem se paoa blong Rom i stanap long ol famle blong hem. Be taem famle laef i brokdaon from rabis fasin long saed blong seks, paoa blong Rom tu i godaon.
7. ?From wanem i gat samfala long taem blong ol man Rom we oli gat gudfala famle laef, be samfala oli kasem bigfala trabol long famle blong ol?
7 Tru tumas, ol samting we i hapen bifo oli pruvum wan taem moa trutok ya: “Man i no naf blong stretem rod blong hem wan.” Be histri i soemaot wan narafala samting tu, se i gat wan kaen waes we i winim waes blong ol man. Waes ya nao i save lidim ol famle, mo hem i save mekem se famle i harem gud. Ol man we oli raetem histri oli talem se, taem we bigfala paoa blong Rom i stap brokdaon, ol famle blong ol man Jyu oli soemaot gudfala rod. Gudfala klin fasin blong ol Kristin ya i stap stikim ol hiten man we oli stap mekem rabis fasin.” (The Story of Civilization, haf 3, pej 366.) ?Wanem samting i mekem se ol Kristin famle ya oli narakaen long ol Hiten man? Oli harem advaes we i kamaot long narafala ples. Oli letem Baebol nomo i lidim olgeta. Taem oli folem Tok blong God, Baebol, olgeta oli kasem pis mo oli harem glad long famle. Samting ya i mekem ol man Rom oli sem tumas from we oli stap mekem rabis fasin.
8. ?Sipos yumi wantem winim trabol long famle, from wanem i impoten we yumi tingtinggud long ol advaes blong Baebol? (Ol Sam 119:100-105)
8 Samfala toktok we yumi jes ridim long ol faswan haf blong buk ya, oli kamaot long Baebol. Long Baebol, Jisas i talem se yumi harem gud moa taem yumi givim wan samting, i winim taem we yumi kasem wan samting. Long Baebol tu, aposol Pol i talem se bambae yumi kasem frut blong sid we yumi planem fastaem. Mo bakegen, Baebol i talem tok blong profet Jeremaea se man i no naf blong stretem rod blong hem wan. (Ol Wok 20:35; Galesia 6:7; Jeremaea 10:23) Ol loa ya blong Baebol oli tru tumas. Antap bakegen, Jisas i talem se: “Frut we i kamaot long laef blong man i pruvum se waes blong God i stret. (Matyu 11:19, NW) ?Oraet, sipos ol advaes blong Baebol oli save stretem ol trabol long famle, olsem wanem nao? ?Yu yu rere blong harem ol advaes ya?
9, 10. (a) ?From wanem ol advaes blong ol man mo dip filing blong hasban mo waef, tufala i no naf blong mekem famle i hapi? (b) ?Yumi nidim wanem moa? (Revelesen 4:11)
9 Tede, i gat plante taosen buk we oli tokbaot mared mo famle. Fulap oli givim sam gudfala advaes we i save givhan long famle. Be famle laef i stap kam nogud yet. Ol famle oli nidim sam samting moa blong stanap strong, mo blong winim ol trabol we i stap spolem ol famle tede. Dip filing we hasban mo waef tufala i soemaot long tufala, mo lav we ol papa mama oli soemaot long ol pikinini blong olgeta, tufala samting ya i save mekem famle i joengud. Be taem wan famle i kasem bigfala trabol, tufala samting ya nomo i no naf blong mekem famle i stanap strong. ?Yumi nidim wanem moa?
10 Tru, olgeta long famle oli mas fasgud long olgeta mo oli mas wok tugeta. Be antap moa, olgeta long famle oli mas luksave se oli stap mekem ol wok ya long fes blong God. Baebol i talem se God i “Papa blong yumi ya, we hem nomo i stampa blong fasin blong papa, nao olgeta famle long heven mo long wol oli stap tekem fasin ya long hem.” Jeova God, we i wokem man fastaem, hem nao i stanemap mared mo famle.—Efesas 3:14, 15.
GOD I INTRES LONG OL FAMLE
11-13. ?God i gat wanem plan long saed blong wol mo famle blong ol man?
11 Jeova God i save ol samting we yumi nidim mo hem i wantem we yumi hapi. From samting ya nao, hem i givim plante advaes long saed blong famle. Be hem i intres long ol famle from wan narafala samting tu. Baebol i storebaot bigfala plan blong hem. Hem i eksplenem se wol ya i no kamaot hem wan nomo. Yumi no kamaot from nating nomo. Jeova God i wokem wol ya. Long plan blong hem, wol ya i mas stap blong olwe, mo man i mas stap long hem blong olwe. Profet Aesea i raetemdaon tok ya, i se: “Hem i wokem wol ya long stret ples blong hem. Hem i no mekem hem blong nating nomo, hem i wokem wol ya blong ol man oli stap long hem.”—Aesea 45:18.
12 Blong mekem plan blong hem i kamtru, God i mekem wan man mo wan woman fastaem, nao hem i talem long tufala se tufala i mas gat pikinini. “Hem i wokem wan man mo wan woman. Mo God i blesem tufala mo hem i talem long tufala se: ‘Yutufala i mas karem plante pikinini mo fulumap wol ya.’ ” (Jenesis 1:27, 28, NW) Long plan blong hem, hem i wantem we tufala mo ol pikinini blong tufala oli obei long hem mo oli lukaot gud long wol. Jenesis 2:15 (NW) i talem se: “Jeova God i putum man long garen blong Iden blong hem i lukaotgud long hem.” Bambae garen ya i mas kavremap evri ples long wol. Wok ya i blong lukaotgud long wol mo yusumgud ol samting blong hem. Nao bigfala famle blong ol man long wol bambae oli save lanem plante samting, mo oli save harem gud long gudfala wok blong olgeta.
13 Naoia, bitim 4,000 milyan man oli stap long wol, be ol man ya oli no wok blong mekem plan blong Jeova i kamtru. Bighaf blong olgeta oli no obei long hem, mo oli no lukaotgud long wol. Defren olgeta, oli stap spolem wol ya, oli stap sakem doti i go long win, long wora mo long graon. God i talem finis se, blong mekem plan blong hem i kamtru, bambae hem i finisim ol nogud fasin ya. Mo tu, bambae hem i “spolem ol man ya we oli stap spolem wol.”—Revelesen 11:18.
OL KWESTIN WE YUMI MAS TINGBAOT
14. ?From wanem yumi save se faswan plan blong God long saed blong famle i no save lus?
14 Plan blong God long saed blong wol mo famle laef i no save lus. God i talem se: “Tok we i kamaot long maot blong mi . . . i no save lus. Hem i mas karem frut blong hem. Evri samting we mi mi harem gud long hem oli mas kamtru.” (Aesea 55:11) God i stanemap rod blong lidim famle fastaem, mo hem i givim advaes blong soemaot olsem wanem samting ya i mas wok. Ol rul blong hem oli ansarem ol bigfala kwestin long saed blong famle. Ating samtaem bambae yu tu yu mas ansarem sam long olgeta kwestin ya.
15-17. (a) Long tingting blong yu, ?I gat wanem impoten kwestin oli stanap long saed blong famle? (b) ?From wanem yumi mas ansa long ol kwestin ya?
15 Sam eksampel: ?Olsem wanem wan man no wan woman i save faenem wan waef no wan hasban we tufala i stret nomo long tufala? ?Olsem wanem tufala i save stretem trabol insaed long mared? Waes blong tufala i winim waes blong wan nomo. Be afta we tufala i storeyan long wan samting, ?hu nao i mas mekem disisin? ?Olsem wanem wan hasban i save winim respek blong waef blong hem? ?From wanem samting ya i impoten? ?From wanem waef i nidim we hasban i soemaot lav long hem? ?Hem i mas mekem wanem blong kasem lav ya?
16 ?Wanem tingting blong yu long saed blong pikinini? Samfala oli ting se pikinini i blong givim gudnem long famle nomo. Maet oli gat tingting se oli gud blong wok olsem slef nomo, no oli blong lukaot long papa mama taem tufala i kam olfala. Sam narafala oli ting se pikinini i wan bigfala baden nomo. Be defren tumas, Baebol i talem se pikinini i wan blesing. ?Olsem wanem yumi save sipos pikinini blong yumi bambae i kam wan blesing, no no gat? ?Wetaem yumi mas stat blong trenem olgeta? ?Papa mo mama tufala i mas stretem ol pikinini, no no gat? Blong stretem olgeta, ?tufala i mas strong bitim mak, no olsem wanem? ?I stret we famle i seraot long tu haf, ol olfala oli storeyan wan ples, ol yangfala oli storeyan wan ples? ?Olsem wanem yumi save stretem trabol ya? No samting we i moa gud: ?Olsem wanem yumi save blokem fasin ya bifo we hem i kamaot long famle?
17 Sipos yu yu faenem ansa long ol kwestin ya, yu save harem gud mo famle blong yu i save kam hapi moa. Ale, yu save trastem God nomo from we paoa, waes, mo kaengud fasin blong hem oli winim ol narafala. Hem nomo i save givim paoa long yu taem yu nidim, mo hem i save lidim famle blong yu blong oli kasem glad we i no save finis.