Japta Wan
?I Gat Wan Spesel Rod Blong Mekem Famle i Hapi?
1. ?From wanem ol famle we oli joengud oli impoten long laef blong olgeta man?
FAMLE i wan kastom we i olfala moa i bitim ol narafala kastom long wol. Mo tu, famle i mekem wan impoten wok long laef blong ol man. Long ol yia we oli pas finis, ol famle we oli joengud oli givhan blong mekem olgeta man oli joengud. Famle i nambawan rod blong tijimgud ol pikinini, blong oli kam ol bigman we oli waes.
2-5. (a) Tokbaot filing blong stap sefgud we pikinini long wan hapi famle i gat. (b) ?Sam famle oli kasem wanem trabol?
2 Long wan hapi famle, olgeta evriwan oli harem se oli stap sef mo i no gat denja. Traem tingbaot wan famle olsem. Long naet, long taem blong kakae, papa mama i sidaon wetem ol pikinini blong tufala, mo oli storeyan long ol samting we i hapen long dei. Ol pikinini oli glad we i glad. Oli toktok kwik blong talemaot long papa mama ol samting we i hapen long skul. Gudfala taem ya we famle i spenem tugeta i mekem evriwan oli haremgud, mo oli kasem paoa bakegen blong fesem wan narafala dei afsaed long famle.
3 Ol pikinini long wan famle we i hapi oli save se bambae papa mama blong olgeta oli lukaotgud long olgeta taem oli sik. Maet long fulnaet, tufala i sidaon kolosap long bed blong olgeta, fastaem mama, afta papa. Oli save se taem oli wantem tokbaot ol problem blong yangtaem blong olgeta, oli save go luk papa mama blong olgeta. Nao tufala i save givim advaes mo givhan long olgeta. Yes, nating se i gat plante trabol afsaed long famle, ol pikinini ya oli harem se oli stap sef.
4 Taem ol pikinini oli kam bigwan, plante oli mared, nao oli gat prapa famle blong olgeta. Wan olfala waes tok blong ol kantri long Is, i talem se: “Taem wan man i gat pikinini, hem i luksave se hem i gat bigfala kaon long papa mama blong hem.” Wetem tangkyu mo lav long papa mama blong olgeta, ol pikinini we oli bigwan finis oli traem blong mekem prapa famle blong olgeta i hapi. Long semtaem, oli lukaotgud long ol olfala papa mama blong olgeta, we oli haremgud tumas blong joen wetem ol smol bubu blong olgeta.
5 Nao, maet yu stap tingting se: ‘Mi mi laekem famle blong mi tumas, be hem i no olsem hemia we yumi jes tokbaot. Mi mo waef blong mi, mitufala i gat defren program blong wok, mo kolosap se mitufala i no moa luk mitufala. Bigfala samting we mitufala i tokbaot, hemia ol problem long saed blong mane.’ Sipos no, maet yu talem se: ‘!Ol pikinini mo ol smol bubu blong mi oli stap long narafala taon, mo mi neva luk olgeta!’ Yes, plante samting we yumi no save jenisim, oli mekem se laef blong ol famle tede i no nambawan. Nating se i olsem, i gat samfala we oli mekem wan hapi famle. ?Olsem wanem? ?I gat wan spesel rod blong mekem famle i hapi? Ansa, hem i yes. Be bifo we yumi tokbaot spesel rod ya, yumi mas ansarem wan impoten kwestin.
?WANEM YA WAN FAMLE?
6. ?Wanem ol defren kaen famle we buk ya i tokbaot?
6 Long ol kantri long Wes, famle hemia papa, mama, mo ol pikinini blong tufala. Ol olfala bubu, oli stap long prapa haos blong olgeta, go kasem taem we oli no moa naf blong stap olgeta nomo. Famle ya i stap go luk ol narafala long famle olsem ol angkel, anti mo kasen, be i no wok blong famle ya blong lukaot long olgeta. Hemia nao kaen famle we bambae yumi tokbaot long buk ya. Be long ol yia we oli pas i no longtaem, sam defren kaen famle bakegen oli kam antap bigwan—hemia famle we papa no mama nomo i stap lukaot long ol pikinini, ol step famle,a mo famle we papa mama i seraot from ol defren risen.
7. Traem eksplenem kaen famle we i lukaot long ol olfala bubu, anti, angkel, mo ol narafala famle bakegen.
7 Long sam kantri, famle hemia ol anti, angkel, mo ol kasen tu. Long plante famle olsem, ol olfala bubu oli stap long haos blong ol pikinini blong olgeta we oli bigwan finis, mo ol pikinini ya oli lukaot long olgeta. Famle ya i joen plante wetem ol angkel, anti mo kasen blong olgeta, i givhan long olgeta mo mekem sam wok blong olgeta. Maet sam memba blong famle ya oli givhan blong sapotem mo lukaot long ol pikinini blong ol angkel no ol kasen blong olgeta, no sam narafala long famle, mo pem skul fi blong olgeta. Ol rul we buk ya i tokbaot, oli stret tu long ol famle ya we oli lukaot long ol angkel, anti, kasen, mo sam narafala long famle.
FAMLE WE I WARI
8, 9. ?Wanem ol trabol we i kamaot long sam kantri blong soem se famle i stap jenis?
8 Tede, laef blong ol famle i stap jenis. Sore blong talem se, ol jenis ya oli no ol gudfala jenis. Yumi save tingbaot ol famle long India. Kastom blong kantri ya, hemia se hasban mo waef i stap wetem famle blong hasban, mo waef i mekem ol wok long haos, folem samting we famle blong man blong hem i talem long hem blong mekem. Be naoia, plante waef long India oli stap wok afsaed long haos blong winim mane. Problem se, folem kastom, oli mas mekem ol wok insaed long haos tu. Long plante kantri, kwestin we i stanap se: ?Woman we i wok blong winim mane, i mas mekem hamas wok long haos?
9 Long ol kantri blong Is, ol famle oli strong blong folem kastom ya blong lukaot long ol olfala bubu, ol angkel, anti, kasen, mo ol narafala famle olsem. Be, plante blong olgeta oli no moa folemgud kastom ya, from we i hadwok blong kasem mane mo ol samting blong laef, mo from we ol man oli stap karem tingting blong ol kantri blong Wes, hemia se, laef wanwan. Naoia, plante famle oli ting se wok ya blong lukaot long ol olfala bubu blong olgeta, i hevi tumas. Oli no ting se hemia i prapa wok blong olgeta, mo oli no tingbaot wok ya olsem wan gudfala wok. Samfala oli mekem nogud long ol olfala papa mama blong olgeta. Yes, long plante kantri tede, i gat fasin blong spolem ol olfala mo blong no lukaotgud long olgeta.
10, 11. ?Wanem ol samting we oli soem se famle i stap jenis long ol kantri blong Yurop?
10 Divos i stap kam antap bigwan long evri ples. Long 1990, long Spen, long evri 8 mared, i gat wan we i divos. Namba ya i bigwan tumas taem yumi skelem wetem 25 yia bifo, we long 100 mared, i gat wan divos nomo. Long Briten, we ol ripot oli soem se i gat moa divos i bitim ol narafala ples blong Yurop (long evri 10 mared, 4 oli foldaon), namba blong ol famle we papa no mama nomo i lukaot long ol pikinini, i go antap kwiktaem tu.
11 Long Jemani, i luk olsem we plante man oli lego fulwan tingting we oli holem longtaem finis i kam, long saed blong famle. Long ol yia afta 1990, long 35 pesen blong ol famle long Jemani i gat papa no mama nomo blong lukaot long ol pikinini, mo long 31 pesen blong ol famle i gat tu memba nomo. Long Franis, namba blong ol mared i godaon. Long olgeta we oli mared finis, i gat plante moa we oli divos i bitim bifo, mo oli divos kwik moa bitim bifo. Plante moa man mo woman oli wantem stap tugeta we oli no mared. Sem samting i stap kamaot long ol narafala ples blong wol tu.
12. ?Wanem trabol i kasem ol pikinini tede from we laef blong ol famle i stap jenis?
12 ?Olsem wanem long ol pikinini? Long Yunaeted Stet mo sam narafala kantri bakegen, plante moa gel we oli no mared oli karem pikinini. Sam long ol gel ya, oli gat 13 kasem 19 yia nomo. Plante gel we oli no gat 20 yia yet, oli gat sam pikinini finis we oli blong ol defren papa. Ol ripot long olgeta ples blong wol, oli soem se i gat plante milyan pikinini we oli no moa stap wetem famle blong olgeta, be oli slip olbaot long rod nomo. Plante oli ronwe long famle from we papa mama blong olgeta i mekem nogud long olgeta, no tufala i sakemaot olgeta from we tufala i no moa save pem ol samting we famle i nidim.
13. Long olgeta ples, ?wanem trabol i stap tekemaot glad long famle?
13 Yes, ol famle oli stap kasem bigfala trabol. Antap long ol samting ya we yumi tokbaot finis, ol yangfala we oli rebel, ol papa mama we oli mekem nogud long ol pikinini blong olgeta, ol faet bitwin ol hasban mo waef, fasin blong dipen long alkol, mo ol narafala bigfala trabol olsem, oli tekemaot glad long plante famle. Plante pikinini mo bigman tu, oli faenem se famle i no moa wan sefples we oli save haremgud long hem.
14. (a) ?Wanem ol samting we samfala oli talem se oli stampa blong ol trabol long famle? (b) ?Wan man we i stadi long loa long faswan handred yia i talemaot wanem long saed blong wol blong yumi tede? ?Mo ol nogud fasin ya we oli kamtru long taem blong yumi oli mekem wanem long ol famle?
14 ?From wanem ol famle oli stap kasem bigfala trabol olsem? Samfala oli talem se hemia from we ol woman oli wok afsaed long haos blong winim mane. Samfala oli talem se i kamaot from we ol rabis fasin oli kam antap tumas tede. Mo oli stap talem sam narafala risen tu. Kolosap tu taosen yia bifo, wan man blong stadi long saed blong loa, we plante man long taem ya oli savegud hem, i talem se bambae ol famle oli kasem hadtaem. Hem i raetem se: ‘Long ol las dei blong wol, laef bambae i kam strong tumas. Bambae ol man oli save tingbaot olgeta nomo, mo bambae oli wantem mane tumas. Bambae oli man blong tok flas, we tingting blong olgeta i go antap tumas, mo oli save tok nogud long ol man. Bambae oli no save ona long papa mo mama blong olgeta, oli no man blong talem tangkyu, mo oli no save tingbaot God. Bambae oli no man blong sore, oli man blong mekem i strong tumas oltaem long ol narafala man. Bambae oli man blong spolem nem blong narafala man, mo oli man blong lusum hed, mo oli wael olgeta. Bambae oli no wantem ol fasin ya we i gud nomo, oli agens long hem. Bambae oli man blong spolem ol fren blong olgeta, oli man we oli no kea, we flas i mekem tingting blong olgeta i lus. Bambae oli man we oli wantem tumas ol samting we oli stap haremgud long hem, i winim we oli stap laekem God.’ (2 Timote 3:1-4) ?Hu i save talem se ol tok ya oli no tru tede? Long wol ya we i fulap long ol nogud fasin ya, ?yu yu sapraes se plante famle oli stap kasem bigfala trabol?
SPESEL ROD BLONG MEKEM FAMLE I HAPI
15-17. ?Buk ya Famle i Hapi i tokbaot wanem narafala buk we i soemaot spesel rod blong mekem famle i hapi?
15 Long olgeta ples, ol man oli stap givim fulap advaes olsem wanem blong mekem famle i glad. Long ol kantri blong Wes, oli prentem fulap buk mo nyuspepa blong givim advaes long saed ya. Wan trabol se, ol advaes ya we ol man oli givim oli agensem olgeta bakegen, mo wan advaes we oli ting se i gud tede, tumora bambae oli talem se i no moa wokgud.
16 Taswe, ?long weples nao yumi save faenem advaes long saed blong famle, we yumi save trastem? ?Yu ting se i gud blong lukluk long wan buk we i stap 1,900 yia finis? no ?Yu ting se wan olfala buk olsem i no stret long laef blong yumi tede? Samting we i tru se, long buk ya nomo, yumi save faenem spesel rod ya blong mekem famle i hapi.
17 Buk ya, hemia Baebol. Plante samting i pruvum se buk ya i kamaot long God. Baebol hem wan i talem se: “Olgeta tok ya blong Baebol oli kamaot long God fastaem. Hem i putum long tingting blong ol man ya bifo blong oli raetem long buk. Nao ol tok ya i stret gud blong tijim ol man long ol trutok, mo blong blokem ol krangke tok. Mo i stret gud blong stretem ol krangke fasin, mo blong tijim ol man long ol stret fasin.” (2 Timote 3:16) Buk ya, Spesel Rod Blong Mekem Famle i Hapi, bambae i pulum yu blong tingbaot olsem wanem Baebol i save givhan blong “stretem” ol wari mo trabol we ol famle oli stap kasem tede.
18. ?From wanem i stret blong talem se Baebol i nambawan buk blong givim advaes long saed blong mared?
18 Sipos yu no ting se Baebol i save givhan blong mekem famle i hapi, tingbaot samting ya: Man ya we ol tok blong Baebol i kamaot long hem, hem nao i Stampa blong mared. (Jenesis 2:18-25) Baebol i talem nem blong hem, se Jeova. (Ol Sam 83:18) Hem i wokem olgeta samting, mo ‘hem nomo i stampa blong fasin blong papa, nao olgeta famle oli stap tekem fasin ya long hem.’ (Efesas 3:14, 15) Stat long taem we Jeova i wokem faswan man kam kasem naoia, hem i stap intres long ol famle. Hem i save ol trabol we i kamaot, mo hem i givim advaes long saed blong rod blong stretem ol trabol ya. Long ol yia we oli pas finis, ol famle we oli rili traehad blong folem ol rul blong Baebol, oli moa glad.
19-21. ?Wanem sam store we oli soem se Baebol i gat paoa blong stretem trabol long mared tede?
19 Wan eksampel: Long Indonesia, waef blong wan man i stap plelaki oltaem. Blong plante yia, woman ya i no lukaotgud long trifala pikinini blong hem, mo oltaem, hem i rao wetem man blong hem. Biaen, hem i stat stadi Baebol. Sloslou, hem i bilif long ol samting we Baebol i talem. Ale, hem i folem ol advaes blong Baebol, nao hem i kam wan gudfala waef. Ol traehad blong hem blong folem ol rul blong Baebol, oli karem bigfala glad long ful famle blong hem.
20 Wan woman long Spen i talem se: “Wan yia nomo afta we mi mi mared, i gat bigfala trabol i kamaot long mared blong mitufala.” Hem mo man blong hem i no agri long plante samting, mo tufala i no stap toktok tugeta. Tufala i toktok nomo taem tufala i rao. Nating se tufala i gat wan smol gel, tufala i mekem disisen blong divos. Be bifo we tufala i seraot, wan man i talem long tufala blong ridim ol advaes blong Baebol. Ale, tufala i stadi long advaes we Baebol i givim long ol man mo woman we oli mared, mo tufala i stat folem advaes ya. I no longtaem, tufala i stap toktokgud tugeta mo smol famle blong tufala i joengud mo i glad.
21 Baebol i givhan long ol olfala tu. Tingbaot store blong wan man Japan mo waef blong hem. Man ya i save kros kwik mo samtaem hem i kilim woman blong hem tu. Nao ol gel blong tufala oli stat stadi Baebol, nating se papa mama blong olgeta i agensem samting ya. Biaen, hasban i joen long stadi wetem ol gel blong hem, be waef i stap agens. Taem ol yia oli pas, waef i luksave ol gudfala frut we i kamaot long famle blong hem from we oli folem ol rul blong Baebol. Ol gel blong hem oli lukaotgud long hem, mo hasban blong hem i kam kwaet. Ol samting ya i pulum woman ya blong stadi Baebol, mo taem hem i mekem olsem, ol fasin blong hem tu oli kamgud. Bakegen mo bakegen, olfala woman ya i talem se: “Long taem ya nao, mitufala i jes kam olsem man mo woman we i mared.”
22, 23. ?Olsem wanem Baebol i givhan long ol man long ol defren kantri blong mekem famle blong olgeta i hapi?
22 Ol man mo woman ya oli sam nomo long plante man we oli kasem save finis long spesel rod blong mekem famle i hapi. Oli lesin long advaes blong Baebol mo oli mekem i wok long laef blong olgeta. Yes, oli stap long semfala wol olsem yumi evriwan, we i fulap long raf mo rabis fasin, mo we i gat plante wari long saed blong mane. Mo tu, oli no stretgud olgeta. Be oli faenem glad taem oli stap traehad blong mekem ol samting we Man ya we i Stampa blong mared i wantem. Baebol i talem se, Jeova God i ‘stap tijim yufala blong karem gudfala frut long laef blong yufala. Hem i stap mekem yufala i wokbaot long rod we i stret.’—Aesea 48:17.
23 Nating se ol man oli raetem Baebol kolosap tu taosen yia finis, ol advaes blong hem i nambawan yet. Mo tu, Baebol i wan buk blong olgeta man. Hem i no wan buk blong ol man Amerika no ol kantri blong Wes nomo, no gat. Jeova “i stat long wan man nomo, nao i mekem olgeta man blong wol,” mo Hem i save fasin blong olgeta man long evri ples. (Ol Wok 17:26) Ol rul blong Baebol oli givhan long yumi evriwan. Sipos yu mekem ol rul ya oli wok long laef blong yu, yu tu bambae yu kasem save long spesel rod ya blong mekem famle i hapi.
[Futnot]
a Papa no mama i mared bakegen.
?YU SAVE ANSA LONG OL KWESTIN YA?
?Wanem i stap hapen long ol famle tede?—2 Timote 3:1-4.
?Hu ya i stampa blong famle?—Efesas 3:14, 15.
?Wanem nao spesel rod blong mekem famle i hapi?—Aesea 48:17.