Japta 26
!Tabu Tok Haed Blong God i Kasem Bigfala Mak Blong Hem!
1. (a) ?Wanem tok blong Jon i talem long yumi se tabu tok haed i kamtru nao? (b) ?From wanem ol enjel oli singaot strong?
?YU YU rimemba strong promes blong enjel we i gat paoa long Revelesen 10:1, 6, 7? Hem i talem se: “I no moa gat wan samting blong blokem bakegen. Taem namba seven enjel bambae i blou pupu blong hem, hemia nao. Plan ya blong God we hem i talemaot finis long ol man blong hem we oli profet, be i stap haed yet, plan ya [tabu tok haed blong God, NW] bambae i kamtru nao.” Stret taem blong Jeova i kamtru nao blong laswan enjel i blou pupu blong hem. ?Oraet, be olsem wanem tabu tok haed i kasem en blong hem? !Jon i rili glad blong talem ansa long yumi! Hem i raetemdaon se: “Nao namba seven enjel i blou pupu blong hem. Nao olbaot long heven, mi harem we olgeta oli stap singaot bigfala, oli talem se ‘Ol kingdom blong wol ya oli kam aninit long paoa blong Hae God [Masta, “NW”] blong yumi, wetem Mesaea blong hem. Mo hem i holem nem blong king, we bambae i rul gogo i no save finis.’ ” (Revelesen 11:15) !Ol enjel ya oli gat risen blong singaot bigfala, olsem tanda! From we tok blong olgeta i impoten long heven mo long wol. Hem i impoten tumas long olgeta laef samting.
2. ?Wetaem tabu tok haed i kamtru olgeta olsem we hem i win? ?Mo wanem i hapen long taem ya?
2 !Tabu tok haed ya i kasem hapi en blong hem! Long 1914 hem i win long nambawan fasin, taem Masta Jeova i putumap Kraes blong rul wetem Hem. Papa blong Jisas Kraes i yusum hem, i givim paoa long hem blong rul long medel blong ol enemi blong hem long wol. Jisas i Laen we ol profet oli tokbaot, taswe hem i kasem paoa blong Kingdom, nao hem i save smasem Snek ya wetem ol pikinini blong hem mo mekem wol i kam wan paradaes wetem pis bakegen. (Jenesis 3:15; Ol Sam 72:1, 7) Jisas i Mesaea King, taswe bambae hem i mekem Tok blong Jeova i kamtru mo i leftemap nem blong Papa blong hem, “King blong olwe,” we hem bambae i rul olsem Hae Masta “gogo i no save finis.”—1 Timote 1:17, NW.
3. Jeova God i stap King olwe, ?ale from wanem hem i letem ol gavman oli rul long wol?
3 ?Be olsem wanem “ol kingdom blong wol ya oli kam aninit long paoa blong Hae God [Masta, NW] blong yumi,” Jeova? ?I no tru se Jeova God i King finis, i stat bifo olgeta? Si i tru, from we man Livae Asaf i singsing se: “God [Jeova, NW] yu yu stap king blong mifala, i stat bifo olgeta.” Mo wan narafala man blong raetem ol Sam i talem se: “!Hae God, [Jeova, NW] hem i king! . . . Yu yu stap rul bifo olgeta, kam kasem naoia, mo paoa blong yu i no save foldaon. Yu yu stap bifo we bifo olgeta, kam kasem tede.” (Ol Sam 74:12; 93:1, 2) Be from we Jeova i waes, hem i letem ol narafala gavman blong wol oli stap. From samting ya, kwestin we i stanap long Iden se man i nidim God blong rul long hem, no no gat, i kasem ansa blong hem fulwan. Rul blong man i nogud olgeta. Ol tok ya blong profet blong God oli tru tumas se: “O Jeova, mi mi save gud we man blong graon i no masta blong rod blong hem. Man i no naf blong jusum wanem rod hem i mas wokbaot long hem.” (Jeremaea 10:23) I stat taem faswan papa mama blong yumi tufala i brekem loa blong God, i kam kasem naoia, fulwol i stap long paoa blong “snek ya blong bifo,” Setan. (Revelesen 12:9; Luk 4:6) !Naoia i stret taem blong wan bigfala jenis i kamaot! Blong mekem haenem blong hem i win, Jeova bambae i rul long wol long nyufala fasin, tru long Kingdom blong Mesaea we hem i makemaot finis.
4. ?Taem ol enjel i stat blou pupu blong olgeta long 1922, oli makemgud wanem samting? Eksplenem.
4 Taem ol seven enjel oli stat blou pupu blong olgeta long 1922, i gat wan bigfala tok long asembli blong ol Baebol Studen long Seda Poen, Ohaio. Presiden blong Watch Tower Sosaeti, J. F. Rutherford, i givim tok ya we i stanap long vas ya: “Rul blong kingdom blong heven i stap kolosap nao.” (Matyu 4:17, King James Version) Lastok blong hem se: “!O yufala ol pikinini blong God ya we i antap olgeta, yufala i gobak long wok blong yufala! !Putum ol klos blong faet blong yufala! Yufala i mas tinghevi long wok ya, stap wekap long tingting blong yufala, wok strong, mo no fraet. Stap tru long Masta, mo soemaot se yufala i tru wetnes blong Hem. Gohed blong faet gogo olgeta haf blong Babilon oli brokdaon olgeta. Talemaot mesej blong God long olgeta ples. Fulwol i mas save se Jeova hem i God mo Jisas Kraes hem i King blong ol king mo Masta blong ol masta. Hemia bigfala dei blong olgeta dei. !Yufala i luk, King ya i rul finis! Yufala i man blong talemaot tok blong hem. Taswe yufala i mas talemaot, talemaot, talemaot King ya mo kingdom blong hem.” Hem i makemgud Kingdom blong God long han blong Kraes Jisas. From samting ya, wan bigfala wok i stat, blong talemaot Kingdom mo ol jajmen mesej blong ol seven enjel we oli blou pupu blong olgeta.
5. ?Long 1928, wanem i hapen long asembli blong ol Baebol Studen, blong makem krae blong pupu blong namba seven enjel?
5 Ol bigfala poen long asembli blong ol Baebol Studen long Detroet, Mijigan, long Julae 30 kasem Ogis 6, 1928, oli olsem krae blong pupu blong namba seven enjel. Oli yusum 107 radyo stesen blong talemaot ol toktok ya. Nyuspepa ya (The New York Times) i talem se ‘neva bifo long histri i gat man we i pem bigfala mane olsem blong toktok long fulap radyo stesen.’ Olgeta long asembli ya oli agri fulwan wetem wan strong disisen: “Toktok Blong Daonem Setan Mo Blong Leftemap Jeova.” Hem i talem se long Amageden, Setan mo rabis ogenaesesen blong hem bambae oli lus, mo olgeta man we oli laekem stret fasin bambae oli fri. Ol trufala sabjek blong Kingdom blong God oli glad tumas blong kasem wan nyufala buk long asembli ya, hemia buk ya Government, we i gat 368 pej blong hem. Hem i givim klia pruf se “God i putumap Tabu King blong hem blong rul long 1914.”
Jeova i Rul
6. ?Olsem wanem Jon i talemaot nyus ya se Kraes i kam king long Kingdom blong God?
6 !Kraes i rul long Kingdom blong God—mesej ya i mekem bigfala glad i kamaot! Jon i talem se: “Nao ol twantefo elda ya we oli stap sidaon long ol bigfala jea blong olgeta long fes blong God, oli foldaon long fes blong olgeta blong ona long hem. Noa oli presem hem, oli talem se ‘Hae God, Masta blong mifala, yu yu gat olgeta paoa. Yu yu stap fastaem, bifo olgeta, mo yu yu stap naoia. Mifala i talem tangkyu long yu, from we yu yu tekem bigfala paoa blong yu finis, yu yu kam king finis.”—Revelesen 11:16, 17.
7. (a) ?Olsem wanem haf blong grup ya blong ol 24 elda we oli stap long wol yet, oli talem tangkyu long Jeova God? (b) ?Olsem wanem haf blong grup ya blong ol 24 elda we oli laef bakegen finis mo oli tekem prapa ples blong olgeta long heven, oli talem tangkyu long Jeova God?
7 Olgeta we oli talem tangkyu long Jeova God, hemia ol 24 elda. Oli minim olgeta tabu brata blong Kraes long prapa ples blong olgeta long heven. I stat long 1922, smolhaf blong ol 144,000 tabu man ya, hemia olgeta we oli stap yet long wol, oli bisi long wok we i stat taem ol pupu oli krae. Olgeta oli luksave mining blong saen long Matyu 24:3 kasem 25:46, i klia nomo. Sam brata blong olgeta we oli bin ‘stanap strong gogo ded,’ oli laef bakegen finis long fashaf blong dei blong Masta, oli tekem prapa ples blong olgeta long heven. Olgeta ya oli save representem ful grup blong 144,000 ya, taem oli foldaon long fes blong olgeta blong presem Jeova. (Revelesen 1:10; 2:10) !Oli talem tangkyu tumas we Hae Masta blong olgeta i no tektaem tumas blong mekem tabu tok haed blong hem i kamtru olgeta!
8. (a) ?Krae blong namba seven pupu i gat paoa olsem wanem long ol nesen? (b) ?Ol nesen oli kros long hu?
8 Be krae blong namba seven pupu i no mekem ol nesen oli glad. Stret taem i kam nao blong oli kasem kros blong Jeova. Jon i talem se: “Ol hiten man oli kros tumas, be naoia i taem blong kros blong yu i kamtru, naoia i taem blong jajem ol dedman. Naoia i taem blong givim pei long ol man blong yu, ol profet, wetem ol man blong yu, wetem olgeta we oli stap ona long nem blong yu, olgeta we oli haeman, wetem olgeta we oli no gat nem. Mo naoia i taem blong spolem ol man ya we oli stap spolem wol.” (Revelesen 11:18) I stat long 1914, olgeta nesen blong wol oli stap kros long olgeta bakegen, long Kingdom blong God, mo oli kros moa long tufala wetnes blong Jeova.—Revelesen 11:3.
9. ?Olsem wanem ol nesen oli stap spolem wol? ?From samting ya, God i tingting strong blong mekem wanem?
9 Long ol yia we oli pas finis, ol nesen oli stap spolem wol from we rul blong olgeta i nogud, mo oli stap faet. Be i stat long 1914, fasin blong spolem wol i kam antap bitim mak. Ol griri mo rabis fasin i mekem se plante haf blong wol i kam drae ples nomo, mo fulap gudfala graon i kam nogud. Ren we asid i stap long hem mo klaod we i fulap long rediesena i spolem fulap ples. Ol garen i no save gru gud from ol doti we oli sakem long graon. Win we yumi pulum mo wora we yumi dring oli doti. Ol doti blong ol faktri i spolem ol laef samting long graon mo solwora. Mo ol bigfala nesen oli save spolem wol ya olgeta wetem ol nyuklia bom we oli naf blong kilimaot olgeta man. Yumi glad tumas we Jeova bambae i “spolem ol man ya we oli stap spolem wol.” Bambae hem i mekem jajmen blong hem i kamtru long ol flas man ya we oli no ona long God, we oli stampa blong fasin blong spolem wol. (Dutronome 32:5, 6; Ol Sam 14:1-3) Blong panisim ol rabis man ya, Jeova i mekem namba tri trabol i kamaot long olgeta.—Revelesen 11:14.
!Trabol Long Ol Man Blong Spolem Wol!
10. (a) ?Wanem namba tri bigfala trabol? (b) ?Olsem wanem namba tri trabol ya i mekem ol man oli harem nogud moa i bitim sobodi?
10 Oraet nao, namba tri trabol i kamtru. !Hem i kam kwik! Hem i rod we Jeova i yusum blong spolem olgeta we oli stap spolem ‘ples we hem i putum leg blong hem antap long hem,’ hemia naesfala wol we yumi stap long hem. (Aesea 66:1) Kingdom blong Mesaea, no tabu tok haed blong God, i mekem trabol ya i kamtru. Ol enemi blong God, oli harem nogud finis from fas mo seken trabol. Samting ya i tru moa long ol lida blong Krisendom. Ol lokis mo ol soldia we oli ron long ol hos, olgeta nao oli mekem tufala trabol ya i kamaot long ol man ya. Be namba tri trabol, we Kingdom blong Jeova hem wan i mekem i kamtru, i mekem ol enemi ya blong God oli harem nogud moa, i bitim we oli kasem sobodi nomo. (Revelesen 9:3-19) Hem i laswan samting blong kilim i ded ol man we oli stap spolem wol, wetem ol bigman blong olgeta. Samting ya bambae i hapen taem ol jajmen blong Jeova oli kamtru fulwan long Amageden. I olsem profet tok blong Daniel i talem se: “Long taem blong ol king ya, God blong heven bambae i stanemap wan kingdom we neva i save brokdaon. Mo bambae kingdom ya i no save go long han blong narafala nesen. Bambae hem i smasem mo i finisim olgeta kingdom ya, mo hem nomo bambae i stanap olwe.” Olsem wan bigfala hil, Kingdom blong God bambae i rul antap long wol ya we i kam naes bakegen. Samting ya bambae i mekem hae rul blong Jeova i win mo i mekem ol man oli glad blong olwe.—Daniel 2:35, 44; Aesea 11:9; 60:13.
11. (a) ?Profet tok i talemaot wanem gudfala samting we oli mas kamaot sloslou? (b) ?Wanem i kamaot from gladhat blong Jeova? ?Olsem wanem? ?Mo hem i yusum hu blong mekem i kamaot?
11 Sam gudfala samting we oli stap kamaot sloslou long dei blong Masta oli joen wetem namba tri trabol ya. Hemia i stret taem blong ‘jajem ol dedman, mo blong God i givim pei long ol man blong hem, ol profet, wetem ol [tabu] man blong hem, wetem olgeta we oli stap ona long nem blong hem.’ !Hemia i min se oli laef bakegen long ded! Long fashaf blong dei blong Masta, samting ya i kamtru long ol tabu man blong God we oli ded finis. (1 Tesalonaeka 4:15-17) Biaen, taem ol narafala tabu man oli ded, wantaem nomo oli laef bakegen, blong joen wetem fashaf blong grup ya. I gat sam narafala tu we oli kasem pei. Hemia ol slef blong God mo ol profet bifo mo ol narafala man we oli ona long nem blong Jeova. Sam long olgeta oli blong bigfala kampani we bambae oli laef tru long taem blong bigfala trabol long wol. Mo sam narafala oli “haeman, wetem olgeta we oli no gat nem,” we bambae oli laef bakegen long ded long Wan Taosen Yia Rul blong Kraes. Mesaea King blong God i holem ki blong ded mo Hades. From samting ya, rul blong Kingdom blong hem i mekem rod blong hem i givim laef blong olwe long olgeta we oli traehad blong kasem gudfala samting ya. (Revelesen 1:18; 7:9, 14; 20:12, 13; Rom 6:22; Jon 5:28, 29) Nating se oli kasem laef long heven we oli no save ded samtaem no laef blong olwe long wol, be presen ya blong laef i kamaot from gladhat blong Jeova nomo. !Taswe olgeta we oli kasem oli save gat tangkyu blong olwe!—Hibrus 2:9.
!Yu Luk! !Bokis Blong Kontrak Blong God!
12. (a) ?Revelesen 11:19 i talem se Jon i luk wanem long heven? (b) ?Fastaem bokis blong kontrak i pija blong wanem? ?Mo wanem i hapen long bokis ya afta we Isrel i go kalabus long Babilon?
12 !Jeova i King! Hem i yusum Kingdom blong Mesaea blong hem blong soemaot nambawan fasin blong rul blong hem long ol man. Samting we Jon i luk nao i pruvum poen ya: “Nao haos blong God long heven i kam open, mo ol man oli save luk bokis ya we i saen blong promes blong God long ol man Isrel bifo [bokis blong kontrak, “NW”]. Nao i gat laetning i laet, mo tanda i faerap. Mo i gat bigfala noes, mo graon i seksek, mo ol ston blong aes oli folfoldaon olsem ren, we ol ston blong aes ya oli bigbigwan.” (Revelesen 11:19) I no gat narafala ples long Revelesen we i tokbaot bokis blong kontrak ya. Bokis ya i samting olsem saen we ol man oli save luk, blong soemaot se Jeova i stap wetem ol man blong hem, Isrel. Long haos tapolen, mo long haos blong God we Solomon i bildim biaen, bokis ya i stap insaed long Tabu Ples we i Tabu Tumas. Be long 607 B.K.T., taem ol man Isrel oli kalabus long Babilon, ol ami oli spolem Jerusalem mo bokis ya blong kontrak i lus. Stat long taem ya, ol man long laen blong Deved oli no moa “sidaon long jea blong Jeova olsem king.”—1 Kronikel 29:23.b
13. ?Jon i luk bokis blong kontrak long haos blong God long heven, hemia i minim wanem?
13 Ale 2,500 yia i pas, nao wan man i luk Bokis ya bakegen, long vison. Be long vison blong Jon, Bokis ya i no stap insaed long haos blong God long wol. Hem i stap insaed long haos blong God long heven. Bakegen, Jeova i yusum wan king we i kamaot long laen blong ol king, hemia laen blong Deved, blong soemaot rul blong Hem. Be King ya Jisas Kraes, i sidaon long jea blong king long Jerusalem long heven. Long hae ples ya, hem i mekem ol jajmen blong Jeova oli kamtru long wol. (Hibrus 12:22) Ol nekis japta long Revelesen bambae oli soemaot ol jajmen ya long yumi.
14, 15. (a) ?Long Jerusalem bifo, hu nomo i gat raet blong lukluk bokis blong kontrak? ?From wanem? (b) ?Long haos blong God long heven, hu i save luk bokis ya blong kontrak?
14 Long Jerusalem blong bifo, olgeta man Isrel oli no save luk Bokis ya. Ol pris tu oli no save luk hem, nating we oli mekem wok insaed long haos blong God. Bokis ya i stap insaed long Tabu Ples we i Tabu Tumas. Mo i gat wan kaliko i blokem rum ya long narafala rum, Tabu Ples. (Namba 4:20; Hibrus 9:2, 3) Hae pris nomo i gat raet blong luk Bokis ya wan taem evri yia, taem hem i go insaed long Tabu Ples we i Tabu Tumas long Dei blong Stretem ol Sin. Be taem haos blong God long heven i open, i no Hae Pris blong Jeova nomo, hemia Jisas Kraes, we i luk samting olsem bokis ya. Ol pris we oli daon long hem, hemia ol 144,000, mo Jon tu, oli luk hem.
15 Ol faswan we oli laef bakegen blong go long heven, oli go kolosap nomo long samting we i olsem bokis ya, from we oli haf blong ol 24 elda, mo oli tekem stret ples blong olgeta raon long jea blong Jeova. Mo grup olsem Jon long wol, speret blong Jeova i givim laet long olgeta, nao oli save luksave we Jeova i stap insaed long haos blong Hem long saed blong speret. Mo tu, i gat sam saen blong mekem olgeta man oli save se nambawan samting ya i hapen. Vison blong Jon i tokbaot laetning, ol voes, tanda, graon i seksek, mo ol ston blong aes oli folfoldaon. (Skelem wetem Revelesen 8:5.) ?Olgeta ya oli pija blong wanem?
16. ?Olsem wanem i gat laetning, tanda, ol voes, graon i seksek, mo ol ston blong aes oli folfoldaon?
16 Stat long 1914 i gat bigfala trabol i kamaot long ol skul, olsem we “graon i seksek.” Be i gud we long semtaem, voes blong ol man we oli givim laef blong ol i go long God oli talemaot klia mesej blong Kingdom blong God we i stanap finis. Olsem tanda, oli talemaot ol ‘woning’ long Baebol. Olsem we laetning i faerap, oli kasem moa save long mining blong ol profet tok blong God, mo oli talemaot. Olsem ol bigbigfala “ston blong aes,” oli talemaot jajmen blong God agens long Krisendom mo ol narafala gyaman skul. Olgeta samting ya i mas mekem ol man oli lesingud. Be sore tumas, bighaf blong olgeta—olsem ol man Jerusalem long taem blong Jisas—oli no luksave ol saen blong Revelesen we oli stap kamtru.—Luk 19:41-44.
17, 18. (a) ?Taem ol seven enjel oli blou pupu blong olgeta oli putum wanem responsabiliti long ol Kristin we oli givim laef blong ol i go long God? (b) ?Wanem i soemaot se ol Kristin ya oli stap mekemgud wok blong olgeta?
17 Ol seven enjel oli gohed blong blou pupu blong olgeta, blong talemaot ol bigbigfala samting we oli stap kamtru long wol. Ol Kristin we oli givim laef blong ol long God oli gat wan bigfala responsabiliti blong gohed blong talemaot ol mesej ya long olgeta man long wol. !Oli glad tumas blong joen long wok ya! Samting ya i klia from we long ol ten yia bitwin long 1981 mo 1990, olgeta oli dabolem ol haoa we oli spenem evri yia long minista wok blong olgeta long wol. Fastaem oli spenem 358,581,547 haoa, be biaen i go antap kasem 895,229,424—hemia 150% antap. Tru ya, oli stap talemaot “tabu tok haed blong God long saed blong gud nyus” gogo nyus ya “i kasem ol las ples blong wol.”—Revelesen 10:7, NW; Rom 10:18.
18 Plan blong Kingdom blong God i stap kam long klia ples, mo sam moa vison oli wet long yumi yet.
[Ol Futnot]
a Radiesen i minim ol posen gas we i kamaot from nyuklia paoa.
b Man Rom we i raetem histri, Tacitus, i talem se taem ol ami oli winim Jerusalem long 63 B.K.T. mo Cneuis Pompeius i go insaed long haos blong God, hem i faenem se ples ya i emti. I no gat bokis blong kontrak i stap insaed.—History we Tacitus i raetem, 5.9.
[Bokis blong pija long pej 173]
Ol Bigfala Haf Blong Ol Jajmen Mesej Blong Jeova We Oli Olsem Krae Blong Pupu
1. 1922 Seda Poen, Ohaio: Wan kwestin long ol bigman long Krisendom long saed blong skul, mo politik, mo big bisnes: ?From wanem oli no mekem pis mo glad i kamaot long wol, mo givim plante samting long ol man? Kingdom blong Mesaea nomo i save stretem ol trabol.
2. 1923 Los Enjeles, Kalifonia: Pablik tok: “Naoia Ol Nesen Oli Stap Maj i Go Long Amageden, Be Plante Milyan Man We Oli Laef Naoia Bambae Oli Neva Ded.” Tok ya i singaot “ol sipsip” we oli laekem pis blong lego kampani blong ol man we oli olsem “solwora,” we i save givim ded nomo long olgeta.
3. 1924 Kolambas, Ohaio: Oli talemaot poen blong ol lida blong ol skul se oli leftemap olgeta nomo mo oli no talemaot Kingdom blong Mesaea. Ol trufala Kristin oli talemaot kros blong God mo leftemap tingting blong ol man we oli krae.
4. 1925 Indianapolis, Indiana: Mesej blong hop. Hem i soem se tudak blong Krisendom long saed blong speret i narakaen long promes blong Kingdom we i olsem laet. Kingdom bambae i givim pis, strong bodi, laef, fasin fri, glad blong olwe, mo plante samting long ol man.
5. 1926 London, Engglan: Wan trabol we i olsem fulap lokis i panisim Krisendom mo ol lida blong hem. From samting ya, i kam klia se Krisendom mo ol lida blong hem oli agensem Kingdom blong God. Ol ‘lokis ya’ oli talemaot se gavman ya i bon long heven.
6. 1927 Toronto, Kanada: Olsem ol soldia we oli ron long ol hos, oli singaot ol man blong lego ‘ol gyaman Kristin skul’ mo blong ona wetem hat blong olgeta long Jeova God mo King blong hem mo Kingdom.
7. 1928 Detroet, Mijigan: Toktok blong daonem Setan mo blong leftemap Jeova, hem i talem klia se tabu King we God i putumap long 1914, bambae i spolem rabis ogenaesesen blong Setan mo mekem ol man oli fri.
[Bokis blong pija long pej 175]
Oli Stap Spolem Wol
“Evri tri seken sam bus i lus, saes blong hem i olsem graon we oli plei futbol long hem. . . . From we ol gudfala bus ya i stap lus, plante taosen tri mo anamol tu oli lus.”—Illustrated Atlas of the World (Rand McNally).
“Long ol tu handred yia we man i stap long ples ya, [hemia Gret Lek long Not Amerika] hem i kam olsem bigfala ples blong doti long wol, i bitim ol narafala ples blong doti.”—The Globe and Mail (Kanada).
Long Epril 1986 long wan faktri blong nyuklia paoa long Jernobil, Rasia, wan samting i bosta mo faea i stat. “Nyuklia akseden ya i bigfala . . . laswan we i bigfala olsem, hem i bom we i bosta long Hirosima mo Nagasaki.” Hem i sakem “moa nyuklia doti long skae, graon, mo wora, i bitim olgeta nyuklia tes mo bom we oli bosta finis.”—JAMA; The New York Times.
Long Minamata, Japan, wan faktri blong ol kemikol i letem wan kemikol (methylmercury) i ron i go long solwora. Samting ya i posenem ol fis mo sel, nao ol man we oli kakae olgeta oli kasem wan sik, hemia Minamata (MD). Hemia “wan sik we i kasem ol smosmol string blong bodi we oli mekem se man i save filim evri samting. . . . Kam kasem naoia [1985], 2578 man long Japan oli kasem MD.”—International Journal of Epidemiology.
[Bokis blong pija long pej 176]
Ol hevi mesej long Revelesen 11:15-19 oli fastaem long ol vison. Revelesen japta 12 i luklukbak long bigfala mesej blong Revelesen 11:15, 17 mo i talem ol smosmol poen blong hem. Japta 13 i eksplenem olsem wanem politik ogenaesesen blong Setan we i spolem wol, i stat mo i gohed. Ol save ya i givhan blong eksplenem Revelesen 11:18. Japta 14 mo 15 i makem sam moa jajmen blong Kingdom, we oli joen wetem krae blong namba seven pupu mo wetem namba tri trabol.
[Tok Blong Pija Long Pej 174]
Jeova bambae i “spolem ol man ya we oli stap spolem wol”