Japta 1
?From Wanem Mi Mi Mas ‘Ona Long Papa Mo Mama Blong Mi’?
“YUFALA i mas ona long papa mo mama blong yufala.” Plante yangfala oli ting se rul ya i blong bifo nomo, hem i no moa stret long taem blong yumi.
Wan yang gel, nem blong hem Veda, i no wantem obei long papa blong hem. Ale, hem i fren wetem wan boe we i stap tekem drag mo i dring bitim mak. Blong mekem stronghed, hem i go danis delaet wetem boe ya. Veda i talem se: “Long taem ya, mi mi gat 18 yia. Mi bin tingting se papa blong mi i stap blokem mi tumas. Mi tingting se mi mi save evri samting blong laef finis. Mi harem se papa i strong tumas long mi, mo hem i no wantem we mi mi hapi. Taswe, mi girap mo mi mekem evri samting we mi nomo mi wantem.”
Ating bighaf blong ol yangfala oli no agri wetem fasin blong Veda. ?Be olsem wanem long fasin blong ol yangfala ya taem papa mama blong olgeta i talem se oli mas klinim rum blong olgeta, mekem homwok blong olgeta, mo kambak long haos long stret aoa we tufala i makem? !Ating plante yangfala oli stap harem nogud! !Mo samtaem oli agensem papa mama blong olgeta from! Be tingbaot: Fasin we wan yangfala i mekem long papa mama blong hem, i save putum pis no i save spolem famle blong hem. Mo biaen, fasin ya i save gat paoa long ful laef blong hem. God i givim oda ya se: “Yufala i mas ona long papa mo mama blong yufala.” Mo hem i ademap tok ya i se: “Sipos yufala i mekem olsem, bambae ol samting blong laef blong yufala oli save ron gud, mo bambae laef blong yufala long graon ya i longfala.” (Efesas 6:2, 3) Yes, fasin ya i impoten tumas. Taswe, yumi mas save stret se wanem mining blong tok ya, ona long papa mama.
?‘Ona’ Long Papa Mama i Minim Wanem?
Taem wan man i “ona” long wan narafala man, hem i luksave se man ya i gat raet blong bos long hem. Hemia i sem mak long fasin blong ol Kristin blong “ona long hed gavman.” (1 Pita 2:17) Nating se yu yu no agri oltaem long wan lida blong gavman, be yu mas gat respek long hem from we hem i hae moa long yu, mo from wok we hem i mekem. Long sem fasin, God i givim wan wok long ol papa mama. Wok ya i blong bos long famle. Taswe, yu yu mas luksave se God i givim raet long tufala blong putumap sam rul we yu mas folem. I tru, maet fasin blong papa mama blong yu i strong moa i bitim papa mama blong sam narafala. Be, papa mama blong yu i gat wok blong putumap ol loa we oli stret long yu. Yu yu mas luksave se olgeta famle oli no sem mak. Taswe, wan famle i save gat sam rul we oli defren long ol rul blong narafala famle.
I tru tu se, samtaem ol gudfala papa mama, oli putumap sam rul we oli strong tumas no we oli no rili stret. Be, long Ol Proveb 7:1, 2 wan waes papa i talem se: “Pikinini [boe no gel] blong mi. . . . Sipos yu stap mekem olsem we mi mi talem long yu, bambae yu gat laef.” Sem mak nao, papa mama blong yu i putum sam rul, no tufala i “talem” plante tok long yu, blong mekem se yu haremgud long laef. Samting ya i soem se tufala i tingbaot yu mo tufala i laekem yu tumas.
Tingbaot eksampol blong John. Oltaem mama blong hem i makem long tingting blong hem se hem i no mas wokbaot krosem wan bigfala rod klosap long haos blong olgeta. Rod ya i bigwan olsem we sikis trak oli save ron wantem long hem. John i mas yusum wan brij we i pas antap long bigfala rod ya. Ale, wan dei, tu gel long skul blong John oli traem hem. Tufala i talem long hem se hem i wan man blong fraet, taswe hem i no save krosem bigfala rod ya blong go stret long haos blong hem. Be John i no lesin long tufala gel ya, hem i pas antap long brij nomo, nating we tufala i jikim hem se hem i wan “woman stret.” Ale, taem hem i stap wokbaot krosem brij, hem i harem wan bigfala noes daon, olsem wan trak we i stap glis long rod. !Hem i lukluk i godaon, nao hem i sek we trak ya i sperem tufala gel ya finis mo i sakem tufala i go longwe! Stori ya i no min se evri yangfala we oli no obei long papa mama blong olgeta, bambae oli ded. Be, sipos yu obei long papa mama blong yu, bambae yu kasem frut we i moagud.
‘Ona long papa mama’ i minim tu se yu mas lesin taem tufala i stretem yu, i nogud we yu mekem stronghed no yu kros. Ol Proveb 15:5 i talem se wan krangke pikinini nomo “i no lesin long wanem we papa blong hem i stap tijim hem long hem.”
Yes, ona long papa mama i no minim se yu soem giaman respek long tufala, mo yu fosem yu nomo blong obei long tufala. Olfala Grik tok we oli tanem i kam ‘ona’ long Baebol, i min se yu tinghae tumas long narawan. Taswe, yu mas tingbaot papa mama blong yu olsem we tufala i sas tumas long yu. Yu mas laekem tufala tumas mo gat tangkiu long tufala. Be sam yangfala oli nogat filing ya nating blong laekem tumas papa mama blong olgeta.
?I Stret Blong Ona Long Papa Mama We i No Gat Gudfala Fasin?
Wan yang gel, nem blong hem Gina, i raetem se: “Papa blong mi i stap dring bitim mak. Hem wetem mama, tufala i stap raorao mo singaot strong, mekem se mi no save slipgud long naet. Mi stap ledaon long bed blong mi, mi stap krae nomo. Mi no tokbaot ol filing blong mi wetem tufala, from we mi save se mama blong mi bambae i kilim mi. Baebol i talem se mi mas ‘ona long papa mama’ blong mi. Be mi mi no save mekem olsem.”
?Olsem wanem nao sipos papa mama blong yu, tufala i save kros kwik, no tufala i stap mekem rabis fasin? ?Olsem wanem sipos tufala i stap dring bitim mak no tufala i stap raorao oltaem? ?Yu yu mas ona long tufala? Yes yu mas. Baebol i agensem olgeta we oli “laf nogud” long papa mama blong olgeta. (Ol Proveb 30:17) Mo tu, yu no mas fogetem Ol Proveb 23:22 we i talem se papa mama blong yu, tufala i “bonem yu.” Taswe, yu mas ona long tufala from. Wan boe, nem blong hem Gregory, fastaem i no gat respek nating long mama blong hem. Be biaen, hem i se: “Mi talem tangkiu long Jeova God from we [mama blong mi] i no bin kilim mi mi ded taem mi stap yet long bel blong hem, mo from we hem i no bin ronwe long mi taem mi bon. Yes, mama blong mi i bin stap hem wan wetem sikis pikinini. Mi save se hem i bin gat wan had laef.”
I tru we papa mama blong yu, tufala i no stret olgeta. Be tufala i lego plante samting we tufala nomo i wantem, blong givim sam samting long yu. Gregory i talem se: “Wan dei, i no moa gat kakae long haos. I gat wan tin kon mo flaoa blong kon nomo. Ale, mama blong mi i kukum kakae ya nao mifala ol pikinini i kakae. Be hem i no kakae nating. Biaen, mi go slip we bel blong mi i fulapgud, be mi stap tingbaot from wanem mama blong mi i no kakae. Naoia we mi mi gat prapa famle blong mi, mi luksave from wanem hem i mekem olsem. Yes, hem i no kakae from we hem i wantem se mifala i gat naf kakae.” (Wan stadi i soemaot se, stat taem wan pikinini i bon go kasem we hem i gat 18 yia, papa mama blong hem i mas spenem moa long 6 milian vatu blong pem ol samting blong hem.)
Sipos papa mama blong yu i no givim wan nambawan eksampol long yu, yu no mas ting se evri samting we tufala i talem long yu i rong. Long taem blong Jisas, ol lida blong jos oli gat nogud fasin. Be Jisas i talem long ol man Isrel se: “Yufala i mas harem ol tok blong olgeta, mo yufala i mas mekem olgeta samting we oli talem. Be i nogud yufala i folem fasin blong olgeta.” (Matiu 23:1-3, 25, 26) Ating rul ya i stret blong folem long saed blong sam papa mama tu.
?Olsem Wanem Blong Blokem Kros Blong Yu?
?Olsem wanem sipos yu yu ting se papa mama blong yu i strong tumas?a Yu no mas kam kros. Yu no save stretem bisnes ya sipos yu rao, yu tok strong, no yu mekem wan samting blong tufala i harem nogud. (Prija 8:3, 4; skelem wetem Prija 10:4.) Wan gel we i gat 17 yia, i kros long papa mama blong hem. I luk olsem we tufala i stap tingbaot ol prapa trabol blong tufala nomo, mo tufala i no kea long hem. Nao, hem i kam kros long ol loa blong Baebol we tufala i traem tijim hem long olgeta. Blong soemaot we hem i harem nogud, hem i slip wetem wan boe mo hem i tekem drag. Hem i eksplenem se: “Mi wantem givimbak long papa mama blong mi.” Hem i wantem spolem tufala, be hem i spolem hem wan nomo.
Baebol i givim woning ya se: “Yu mas lukaot gud blong yu no foldaon long [“bigfala kros we i save pulum yu,” NW] blong yu mekem samting we yu save se i nogud. . . . Yu mas lukaot gud blong yu no folem ol rabis fasin.” (Job 36:18-21) Papa mama blong yu, tufala i mas talemaot ol fasin blong tufala long Jeova. Sipos tufala i mekem wan samting we i no stret nating long yu, bambae God i mas jajem tufala from.—Kolosi 3:25.
Ol Proveb 19:11 i talem se: “Sipos yu gat hed, bambae yu no save kros kwik. Sipos wan man i mekem i rong long yu, nao yu no tingbaot, hemia i wan gudfala fasin.” Yes, i gud blong traem fogivim papa mama blong yu mo fogetem sam strong fasin we tufala i bin mekem long yu. Yu no mas tingbaot oltaem ol mastik blong tufala. Yu mas traem tingbaot ol gudfala fasin blong tufala. Tingbaot Dody: Mama blong hem i no gat kaen fasin. Mo papa blong hem i wan man blong dring. Be Dody i luksave stamba blong ol mastik blong tufala, mo samting ya i blokem kros blong hem. Hem i talem se: “Ating mama blong mi i no save soem lav long mifala, from we taem hem i pikinini, papa mama blong hem i kilim hem nogud, nao hem i neva lanem fasin blong soemaot lav long narafala. Papa blong mi, taem hem i no dring, hem i intres long ol samting we mifala i mekem. Be hemia sam samtaem nomo. Nating se i olsem, mi mo sista blong mi, mitufala i stap glad nomo from we oltaem mitufala i gat kakae mo wan ples blong slip.”
Samting we i gud, se i no gat plante papa mama we oli strong tumas mo we oli no kea long pikinini blong olgeta. Ating papa mama blong yu i intres long yu mo tufala i traem givim wan gudfala eksampol long yu. Be, maet sam samtaem yu kros yet long tufala. Wan boe, nem blong hem Roger, i talem se: “Sam samtaem, mi traem blong tokbaot wan trabol wetem mama blong mi, be hem i no kasem save long mi. Nao mi kam kros, mi girap mi sakem wan rabis tok long hem jes blong mekem hem i harem nogud. Hemia rod blong mi blong givimbak long hem. Be taem mi tanraon blong gowe, mi harem nogud tumas. Mi save se mama blong mi tu i harem nogud.”
Ol tok olsem oli save ‘stikim’ narafala mo ‘mekem hem i harem nogud,’ be oli no save stretem trabol. “Tok we i waes i save mekem man i harem gud bakegen.” (Ol Proveb 12:18; 15:1) Roger i talem se: “Nating se i hadwok long mi, mi gobak long mama blong mi mo mi talem sore long hem. Ale, mitufala i save tokbaot trabol blong mi bakegen, long kwaet fasin, mo mitufala i faenem rod blong stretem.”
‘Ol Tok We Papa Blong Mi i Talem, Oli Tru’
Ol yangfala we oli gohed blong sakemaot ol rul blong papa mama blong olgeta, oli save kam taed, mo oli save mekem papa mama blong olgeta oli les tu. Biaen, oli luksave se papa mama blong olgeta oli bin talem i tru nomo. Tingbaot Veda (we yumi bin tokbaot hem long stat blong japta ya). Wan dei, hem i ron long trak wetem boefren blong hem. Boe ya i drong long drag ya mariuana we i meksem wetem bia. Nao hem i stap spid tumas, gogo hem i no moa save holem trak i stap long rod, ale hem i bangem wan pos. Veda i no ded, be hem i kasem bigfala kil long fes blong hem. Boefren blong hem i ronwe long aksiden ya, mo hem i neva kam luk hem long hospital.
Veda i talem se: “Taem papa mama blong mi i kamtru long hospital, mi talem long tufala se evri tok blong papa i tru mo stret nomo. I moa gud sipos mi bin lesin long tufala. . . . Mi mi mekem wan bigfala mastik, mo klosap mi ded from.” Afta long samting ya, Veda i jenisim fasin we hem i mekem long papa mama blong hem.
?Olsem wanem long yu? Ating yu yu save haremgud moa sipos yu jenisim fasin blong yu tu. Plante yangfala oli ting se ‘ona long papa mama blong olgeta’ i wan fasin blong bifo. Be oli rong. Sipos yu yu ona long papa mama blong yu, yu yu waes. Mo tu, long tingting blong God, fasin ya i stret blong mekem. Ating yu yu wantem ona long papa mama blong yu, be yu filim se tufala i no kasem save long tingting blong yu. No ating yu yu harem se ol rul we yu mas folem oli strong tumas. ?Olsem wanem nao? Sipos yu stap fesem trabol ya, ol pej biaen oli save soem olsem wanem blong mekem laef blong yu i kam gud moa.
[Futnot]
a Long haf ya, mifala i no stap tokbaot ol papa mama we oli kilim nogud ol pikinini blong olgeta, no we oli traem mekem nogud long saed blong seks wetem olgeta. Sipos wan pikinini i kasem wan bigfala trabol olsem, hem i mas go luk ol man we wok blong olgeta i blong stretem ol trabol ya, blong oli save halpem hem.
Ol Kwestin Blong Tokbaot
◻ ?Ona long papa mama blong yu i minim wanem?
◻ ?From wanem papa mama blong yu, tufala i putum plante rul long yu? ?Ol rul ya oli save givhan long yu?
◻ ?Sipos papa mama blong yu, tufala i gat sam fasin we oli no stret, yu mas ona long tufala, no nogat? ?From wanem i olsem?
◻ ?Sipos yu yu kros long papa mama blong yu, yu save mekem wanem? ?Wanem sam krangke fasin we i nogud blong folem?
[Tok blong makem poen long pej 16]
“Mi harem se papa i strong tumas long mi, mo hem i no wantem we mi mi hapi. Taswe, mi girap mo mi mekem evri samting we mi nomo mi wantem”
[Tok blong pija long pej 12]
?Wanem tingting we yu mas gat long ol rul we papa mama blong yu oli putumap?
[Tok blong pija long pej 14]
?Yu yu mas ona long papa mama blong yu sipos fasin blong tufala i no stret?