Japta 2
?From Wanem Papa Mama Blong Mi, Tufala i No Kasem Save Long Mi?
OLGETA man oli wantem se ol narafala man oli kasem save long olgeta. Taswe, sipos papa mama blong yu tufala i no agri long sam samting we yu laekem, no sipos tufala i no intres long ol samting ya we oli impoten long yu, ating yu yu no hapi from.
Robert we i gat 16 yia, i ting se papa blong hem i no kasem save long ol miusik we hem i laekem. Robert i talem se: “Oltaem, hem i tok strong long mi se: ‘!Kilim samting ya!’ Ale, mi kilim miusik, mi no moa lesin long hem, be mi no moa lesin long papa blong mi tu.” Plante yangfala, olsem Robert, oli ting se papa mama blong olgeta oli no kasem save long ol filing blong olgeta, taswe oli no moa wantem talemaot tingting blong olgeta long tufala. Long wan stadi we oli mekem long sam yangfala, 26 pesen blong ol yangfala ya oli talem se: “Klosap oltaem mi traem blong stap aot long haos.”
Taswe, long plante famle tede, i olsem we i gat wan bigfala stonwol i seraotem ol pikinini long papa mama blong olgeta. ?Wanem i stamba blong trabol ya?
‘Strong Bodi’ Agensem ‘Waet Hea’
Ol Proveb 20:29 i talem se: “Oltaem yumi glad blong luk ol yangfala, from we bodi blong olgeta i strong.” Be, ‘strong bodi’ ya i save kam stamba blong plante trabol wetem yu mo papa mama blong yu. Proveb ya i gohed blong talem se: “Yumi stap tinghevi long ol olfala, from we hea blong olgeta i waet.” Ating papa mama blong yu i no gat waet hea yet, be tufala i olfala moa long yu, taswe tufala i no gat sem tingting olsem yu long saed blong laef. Tufala i luksave se i no evri samting long laef we i gud mo i givim glad. Taem tufala i yangfala, maet sam samting i kamaot long laef blong tufala we tufala i bin harem nogud from. Waes we tufala i kasem from ol samting ya, hemia i olsem ‘waet hea’ blong tufala. Taswe, maet tufala i no save agri long sam samting we yu yu laekem.
Yangfala ya, Jim, i talem se: “Papa mama blong mi, tufala i gruap long hadtaem jes bifo long laswan bigfala faet blong wol. Taswe, tufala i talem long mi se mi mas putumgud ol mane blong mi i stap blong bambae mi save pem ol samting we oli impoten moa. Be, mi mi laef naoia mo mi nidim sam samting naoia nomo. . . . Mi wantem wokbaot i go long ol narafala kantri tu.” Yes, ‘strong bodi’ blong wan yangfala i defren olgeta long ‘waet hea’ blong papa mama blong hem. Taswe, plante famle oli seraot from ol defdefren tingting long saed blong klos mo hea, boefren mo gelfren, ol drag, alkol, stret taem we yangfala i mas kambak long haos, ol fren, mo ol wok blong haos. I gat wan rod blong tekemaot bigfala ‘stonwol’ ya we i stap seraotem ol papa mama mo ol pikinini blong olgeta. Be sipos yu wantem we papa mama blong yu i kasem save long tingting blong yu, fastaem yu yu mas traehad blong kasem save long tingting blong tufala.
Ol Papa Mama Oli Sinman Tu
John i talem se: “Taem mi mi pikinini, mi bin ting se mama blong mi i ‘stret olgeta,’ se hem i no save mekem mastik, mo hem i no gat ol slak fasin mo semfala tingting olsem mi.” Biaen, papa mama blong John i divos. Mama blong hem i stap hem wan nomo, mo hem i lukaot long seven pikinini. Sista blong John, nem blong hem Eprel, i talem se: “Mi rimemba wan dei we mama i krae from we hem i no save mekem evri samting. Long dei ya, mi mi luksave se mifala ol pikinini, mifala i gat rong tingting. Mama i no save mekem evri samting long stret taem mo long stret fasin. Long taem ya, mifala i luksave se hem i gat ol prapa filing blong hem tu, mo se hem i sinman olsem yumi evriwan.”
Sipos yu yu luksave se papa mama blong yu, tufala i sinman nomo, mo se tufala i gat ol prapa filing blong tufala, bambae yu stat nao blong kasem save long tingting blong tufala. Wan eksampel: Maet tufala i harem nogud from we tufala i ting se tufala i no naf blong tijim gud yu. Sipos no, ating tufala i fraet from ol trabol mo ol nogud fasin we oli save traem yu mo pulum yu. Taswe, samtaem maet tufala i save mekem no talem samting we i narakaen long tingting blong yu. Ating tufala i stap sik, no tufala i kasem trabol long saed blong mane no long ol filing blong tufala. Maet wan papa i gat wan wok we hem i no laekem nating, be neva hem i tokbaot samting ya. Nao sipos pikinini blong hem i talem se hem i no laekem skul nating, ating papa ya i no save ansa wetem sore, be maet hem i tok strong se: “!Yu yu olsem wanem ya! !Yufala ol yangfala i gat wan isi laef nomo, be yufala i no glad yet!”
‘Yufala i Mas Givgivhan Long Yufala’
?Olsem wanem blong save ol filing blong papa mama blong yu? “Yufala evriwan i mas givgivhan long yufala long laef blong yufala. I nogud wan man i stap lukaot long laef blong hem nomo.” (Filipae 2:4) Traem askem long mama blong yu blong storian long laef blong hem. ?Taem hem i yangfala, hem i gat wanem filing mo wanem tingting long saed blong fiuja? Wan buk (’Teen) i talem se: “Taem hem i luksave se yu intres long hem, mo se yu kasem save long stamba blong ol filing blong hem, maet hem tu bambae i traehad moa blong kasem save long ol filing blong yu.” Samting ya i stret tu long papa blong yu.
Sipos wan smol rao i kamaot, yu no mas hareap blong tingting se papa mama blong yu i no gat sore. Yu save tingbaot sam kwestin olsem: ‘?Ating papa i harem nogud tede no hem i wari long wan samting? ?Mi mi mekem wan samting no mi talem wan tok we i stikim hem? ?Ating tufala i no kasem save long tingting we mi stap traem blong talemaot?’ (Ol Proveb 12:18) Sipos yu traehad olsemia blong kasem save long filing blong tufala, naoia yu stat blong brekemdaon stonwol ya we i stap seraotem yu mo papa mama blong yu. !Naoia yu save traehad blong pulum papa mama blong yu blong kasem save long yu! Be plante yangfala oli no givhan nating long papa mama blong olgeta blong mekem olsem. ?Oli mekem olsem wanem?
Oli Gat Fasin Tu Fes
Gel ya Vickie i gat 17 yia blong hem. Hem i stap fren wetem wan boe, be hem i haedem samting ya long papa mama blong hem. Hem i save finis se papa mama blong hem i no wantem. Taswe, hem i sua se tufala i no save kasem save long filing we hem i gat long boefren blong hem. Ale, fasin ya i mekem stonwol we i seraotem hem mo papa mama blong hem, i kam bigwan moa. Vickie i talem se: “Mifala i stap raorao oltaem long haos, mo mifala evriwan i harem nogud. Taem mi stap aot, mi no wantem nating blong kambak long haos.” Ale, hem i agri blong mared wetem boe ya. !Hem i rere blong mekem eni samting olsem wan eskius blong muvaot long haos!
Plante yangfala oli gat fasin tu fes olsem. Oli stap mekem samting we papa mama blong olgeta oli no save long hem no we oli putum tabu long hem. !Nao oli girap, oli talem se papa mama blong olgeta oli ‘no kasem save long olgeta’! Laki nomo, wan Kristin woman we i olfala lelebet i givhan long Vickie. Woman ya i talem long hem se: “Vickie, traem tingbaot papa mama blong yu. . . . Tufala i bin lukaot long yu mo tijim yu kam kasem naoia. ?Sipos yu no save fren wetem tufala, olsem wanem bambae yu save fren wetem wan man we i yangfala olsem yu, we i no lukaot long yu mo lavem yu blong 17 yia finis.”
Ale, Vickie i skelemgud fasin blong hem. Nao hem i luksave se papa mama blong hem i tru nomo, mo se tingting blong hem nao i rong. Taswe, hem i no moa fren wetem boe ya, mo hem i traehad blong joen gud bakegen wetem papa mama blong hem. ?Olsem wanem? ?Yu yu stap haedem sam bigfala samting long papa mama blong yu? Sipos yes, naoia i stret taem blong tokbaot samting ya wetem tufala.—Lukluk long haf ya: “?Olsem Wanem Blong Talemaot Trabol Ya Long Papa Mama Blong Mi?”
Tekem Taem Blong Toktok
John i wokbaot i go long wan trep wetem papa blong hem, nao hem i talem se: “!Mi haremgud blong stap wetem papa blong mi i bitim ol narafala taem bifo! Neva bifo mi stap sikis aoa stret wetem hem. Sikis aoa blong go, sikis aoa blong kambak. I no gat radio long trak, mitufala nomo i toktok. I olsem we mitufala i jes save mitufala. Mi luksave se papa blong mi i waes tumas. Taem ya i mekem se mitufala i kam gud fren.” I gud sipos yu tu yu traem storian gud wetem papa mama blong yu, mo traem mekem samting ya oltaem nomo.
Wan narafala samting we i save halpem yu, hemia blong frengud wetem ol man mo woman we oli olfala lelebet. Vickie i talem se: “Bifo, mi mi no stap joen wetem olgeta we oli olfala moa long mi. Be biaen, mi mi folem papa mama blong mi taem tufala i stap joen wetem ol narafala olfala. Sloslou, mi mi fren wetem olgeta we oli olfala olsem papa mama blong mi. Samting ya i mekem tingting blong mi i jenis bigwan. Mi luk se i kam isi moa blong storian wetem papa mama blong mi. Ful famle i harem gud moa.”
Ol olfala oli bin kasem fulap waes long ol yia we oli pas finis. Sipos yu yu fren wetem olgeta, bambae yu save plante moa samting long saed blong laef, i bitim we yu stap joen oltaem wetem ol yangfala nomo.—Ol Proveb 13:20.
Tokbaot Ol Filing Blong Yu
Yangfala Elihu, i talem se: “Ol tok blong mi i kamaot stret long hat blong mi, mo mi talemaot trutok nomo wetem maot blong mi.” (Job 33:3, The Holy Bible in the Language of Today, we William Beck i raetem) ?Yu yu mekem olsemia long papa mama blong yu taem yufala i tokbaot klos, miusik, no stret taem blong yu kambak long haos?
Yangfala Gregory i ting se mama blong hem i strong tumas. Tufala i raorao oltaem, taswe hem i faenem enikaen eskius nomo blong no stap long haos. Be biaen, hem i lesin long advaes blong ol Kristin elda. Hem i talem se: “Mi stat blong talemaot ol filing blong mi long mama blong mi. Mi talem long hem from wanem mi wantem mekem wan samting. Mi mi no gat tingting ya se, hem i save finis from wanem mi wantem mekem samting ya. Plante taem, mi talemaot ol samting we oli stap long hat blong mi mo mi eksplenem long hem se mi mi no wantem mekem samting we i nogud. Mi talem long hem tu se mi harem nogud taem hem i stap tok long mi olsem we mi mi wan smol pikinini nomo. Ale, sloslou hem i kasem save long tingting blong mi, nao ol samting i kam gud moa.”
Sipos ‘ol tok blong yu oli kamaot stret long hat blong yu,’ bambae yu save stretem plante trabol.
Taem Yufala i No Agri
Samting ya i no min se papa mama blong yu i save agri long olgeta tingting blong yu. Taswe yu mas bos long ol filing blong yu. “Man we i no gat hed, hem i save soemaot long fes blong ol man we hem i kros, be man we i gat hed, tingting blong hem i longfala, mo hem i save holem kros blong hem.” (Ol Proveb 29:11) Long kwaet fasin yu mas eksplenem from wanem yu yu bilif se tingting blong yu i stret. Yu mas tokbaot ol stamba poen long saed blong wan bisnes, i bitim we yu talem nomo se, “!Olgeta narafala yangfala oli stap mekem olsem!”
Samtaem, papa mama blong yu i mas talem ‘no’ long yu. Samting ya i no min se tufala i no kasem save long yu. Maet tufala i talem olsem from we tufala i no wantem se yu kasem trabol. Wan gel we i gat 16 yia, i talem se: “Mama blong mi i strong long mi. Mi mi no glad taem hem i blokem mi blong mi no mekem wan samting, no taem hem i talem se mi mas kambak long haos long wan stret aoa we hem i putum. Be hem i mekem olsem from we hem i rili laekem mi. . . . Hem i stap lukaot gud long mi.”
Taem wanwan long famle oli kasem save long filing blong ol narawan, famle i save kam wan ples we i sef mo evriwan i save harem gud tumas. Long taem blong trabol, wan famle olsem i save kam olsem wan ples blong haed. Be evriwan long famle oli mas traehad.
Ol Kwestin Blong Tokbaot
◻ ?From wanem ol yangfala mo ol papa mama blong olgeta oli stap raorao plante?
◻ ?Sipos yu traem kasem save long papa mama blong yu, olsem wanem tingting blong yu i save jenis long saed blong tufala ya?
◻ ?Yu yu save mekem wanem blong kasem save moa long tingting blong papa mama blong yu?
◻ ?From wanem ol yangfala we oli gat fasin tu fes oli no save joengud wetem papa mama blong olgeta?
◻ ?Taem yu kasem wan bigfala trabol, from wanem i moa gud blong talemaot long papa mama blong yu? ?Olsem wanem blong talemaot wan trabol olsem?
◻ ?Olsem wanem yu save halpem papa mama blong yu blong kasem save moa long filing blong yu?
[Tok blong makem poen long pej 22]
“Taem [mama blong yu] i luksave se yu intres long hem, mo se yu kasem save long stamba blong ol filing blong hem, maet hem tu bambae i traehad moa blong kasem save long ol filing blong yu.”—Magasin ’Teen
[Bokis/Foto blong pija long pej 20, 21]
?Olsem Wanem Blong Talemaot Trabol Ya Long Papa Mama Blong Mi?
I no isi blong talemaot long papa mama blong yu se yu bin mekem wan nogud samting. Yangfala Vince i talem se: “Mi harem olsem se papa mama blong mi tufala i trastem gud mi, taswe i had long mi blong talemaot rong blong mi long tufala. Mi mi no wantem spolem tufala.”
Ol yangfala we oli yusum wan eskius blong kavremap rong blong olgeta, oli harem nogud moa taem tingting blong olgeta i stikim olgeta. (Rom 2:15) Ol mastik blong olgeta oli save kam olsem “wan samting we i hevi tumas,” yes, olsem we oli no moa save karem. (Ol Sam 38:4) Nao klosap oltaem, oli giaman long papa mama blong olgeta, mekem se oli ademap sam moa trabol antap bakegen. Olsem nao, oli spolem fasin fren blong olgeta wetem God.
Baebol i talem se: “Sipos yu stap traem haedem ol sin blong yu, bambae yu no save win long laef blong yu. Be sipos yu tanem tingting blong yu, nao yu talemaot ol sin ya blong yu long Hae God, mo yu gowe long olgeta, hem bambae i gat sore long yu.” (Ol Proveb 28:13) Gel ya Betty we hem i gat 19 yia, i talem se: “I nogud blong traem haedem wan samting, from we Jeova i stap lukluk evri samting we yumi mekem.”
Sipos yu yu bin mekem wan bigfala sin, prea long Jeova, talemaot rong blong yu long hem, nao askem long hem blong fogivim yu. (Ol Sam 62:8) Biaen, talemaot sin ya long papa mama blong yu. (Ol Proveb 23:26) Tufala i laef plante yia finis, mo ating tufala i save givhan long yu blong tanem baksaed long nogud fasin ya mo no mekem bakegen. Chris we hem i gat 18 yia, i talem se: “Taem yu talemaot rong we yu bin mekem, samting ya i save givhan bigwan. Yu harem se yu yu tekemaot wan bigfala hevi samting long tingting blong yu.” ?Be, olsem wanem yu save talemaot trabol ya long papa mama blong yu?
Baebol i tokbaot wan “tok we wan man i talem long prapa taem blong hem.” (Ol Proveb 25:11, NW; skelem wetem Prija 3:1, 7.) ?Hemia wetaem? Chris i gohed se: “Mi mi wet kasem sapa nao mi talem long papa blong mi se mi mas toktok wetem hem.” Wan boe we i stap wetem mama blong hem nomo, i jusum wan narafala taem, i se: “Jes bifo we mi mi slip, mi askem long mama blong mi sipos mitufala i save storian tugeta. Long taem ya, tingting blong hem i kwaet moa. I nogud blong toktok long hem taem hem i jes kambak long wok, from we hem i stap tingbaot plante tumas samting.”
Maet yu save talem samting olsemia: “Mama, Papa, i gat wan samting we mi mi stap tingting tumas long hem.” ?Be, olsem wanem sipos i luk olsem we tufala i no stap lesin long yu, from we tufala i stap hareap blong mekem sam narafala samting? Maet yu save talem se: “Mi save se yutufala i bisi, be tingting blong mi i stap trabol tumas. ?Yumi save storian smol tugeta?” Nao, maet yu save askem long tufala se: “?Samtaem yutufala i bin mekem wan samting long laef blong yutufala we yutufala i sem tumas blong talemaot?”
Nekisfala samting bambae i strong tumas blong talemaot: hemia rong we yu yu bin mekem. Ale, mekem tingting blong yu i stap daon, mo “tok tru nomo.” Yu no mas tok olsem we bigfala rong we yu yu bin mekem i nating nomo, mo yu no mas traem haedem eni haf blong stori ya we i nogud tumas. (Efesas 4:25; skelem wetem Luk 15:21.) Talemaot ol samting long ol tok we papa mama blong yu i save kasem klia, i no long ol tok we ol yangfala nomo oli kasem save long mining blong hem.
Yu mas save se, papa mama blong yu bambae tufala i harem nogud mo tingting blong tufala i save foldaon. Taswe, yu no mas sapraes mo kros sipos tufala i sakem ol tok long yu we i soemaot se tufala i harem nogud tumas. Sipos yu yu bin lesin long tok blong tufala fastaem, ating yu no save kasem trabol ya. Taswe yu yu mas stap kwaet. (Ol Proveb 17:27) Lesin long ol tok blong papa mama blong yu, mo ansa gud long ol kwestin blong tufala, nomata se tufala i askem ol kwestin ya long wanem fasin.
I sua se bambae tufala i glad we yu yu wantem stretem trabol ya. (Skelem wetem 2 Korin 7:11.) Nating se i olsem, yu yu mas rere blong kasem panis we i stret blong yu kasem. “Yumi save finis, se sipos [narafala] i stretem yumi, bambae samting ya i no save mekem yumi harem gud, i mas mekem we yumi harem nogud. Be biaen, bambae yumi save kasem frut blong hem, we yumi gat pis, from we laef blong yumi i stret gud long fes blong God.” (Hibrus 12:11) Tingbaot tu se, bambae yu yu nidim papa mama blong yu bakegen blong givhan long yu mo givim ol gudfala advaes long yu. Traem lanem fasin ya blong talemaot evri smosmol samting long tufala, nao taem i gat wan bigfala trabol i kasem yu, bambae yu no save fraet blong toktok wetem tufala.
[Foto]
Blong storian wetem papa mama blong yu, jusum wan taem we tingting blong tufala i kwaet