Wajtaoa LAEBRI LONG INTENET
Wajtaoa
LAEBRI LONG INTENET
Bislama
  • BAEBOL
  • OL BUK
  • OL MITING
  • w92 5/15 pp. 4-8
  • Baebol i Wan Presen We i Kam Long God

I no gat video yet long haf ya.

Sori, i gat problem taem i stap lodem video ya.

  • Baebol i Wan Presen We i Kam Long God
  • Wajtaoa i Talemaot Kingdom Blong Jehova—1992
  • Ol Sabtaetol
  • Sem Samting
  • Baebol Mo Sayens
  • Hem i Stret Long Histri
  • Bigfala Pruf Moa
  • Buk We i Eksplenem Save Blong God
    Save Blong Lidim Long Laef We i No Save Finis
  • ?Yu Save Trastem Ol Profet Tok Blong Baebol?
    Wajtaoa i Talemaot Kingdom Blong Jehova—1993
  • Baebol—Wan Buk We God i Givim
    ?Wanem Samting We Baebol i Rili Tijim?
Wajtaoa i Talemaot Kingdom Blong Jehova—1992
w92 5/15 pp. 4-8

Baebol i Wan Presen We i Kam Long God

BAEBOL i talem se “God i stampa blong fasin ya blong laekem tumas ol man” mo hem i waes mo i gat paoa. (1 Jon 4:8; Job 12:13; Aesea 40:26) Baebol i talem long yumi se “olgeta fasin blong [God] oli stret.” (Dutronome 32:4) Baebol i stap talem se, God i stap soemaot tu ol fasin olsem fasin sore mo hem i kaen long ol man.​—Eksodas 34:6; Rom 9:15.

From we Baebol i tokbaot ol fasin ya se oli blong Jeova God, samting ya i pulum ol man oli go long hem. Buk ya i tokbaot, taem we God i wokem olgeta samting, stat blong sin mo ded, mo rod blong kam frengud bakegen wetem God. Hem i tokbaot wan gudfala hop long Paradaes we i save stanap bakegen long wol. Ol samting ya oli tru nomo sipos Baebol i rili wan presen we i kam long God.

Baebol Mo Sayens

Oltaem Baebol i stap winim ol nogud tok blong ol man we oli agensem hem. Eksampel, taem yumi ridimgud, yumi faenemaot se hem i laenap wetem trufala sayens. Baebol i blong lidim ol man long saed blong speret, hem i no wan buk blong sayens. Be i gud yumi jekem sipos Baebol i agri wetem sayens.

Anatomi:a Baebol i talem stret se ‘olgeta haf’ blong bebi we i stat blong gru long bel blong mama “oli stap finis long buk.” (Ol Sam 139:​13-16, NW) Bren, hat, ol waet leva, ol ae​—mo ol narafala haf blong bodi “oli stap finis” long samting blong karem fasin blong laef mo bodi blong papa mama i go long eg we i stat gru long bel blong mama. Insaed long samting ya i gat ol prapa taem we ol haf blong bodi oli save stat blong gru folfolem olgeta. !Mo tingbaot! Baebol i tokbaot fasin ya we bodi blong man i stap gru long bel blong mama kolosap 3,000 yia bifo ol sayentis oli faenemaot samting we i stap karem fasin blong laef mo bodi blong papa mama i go long pikinini.

Laef blong anamol: Baebol i se, “rabet . . . hem i wan anamol we i stap kakae ol kakae blong hem tu taem.” (Levitikas 11:6) François Bourlière i se: “Fasin blong ‘kakae,’ no mekem kakae i gotru long gat tu taem, i defren olgeta olsem ol rabet mo ol kaen rabet we oli bigwan moa oli stap mekem. Oltaem long naet ol rabet blong haos oli stap solemdaon sitsit blong olgeta we oli no kakae hem fastsaem. Long moning samting ya i hivap olsem haf blong kakae we i stap insaed long bel blong olgeta. Oltaem ol rabet blong bus oli stap kakae blong mekem kakae i gotru long gat tu taem long wan dei, mo ol bigfala rabet blong Yurop oli stap mekem sem fasin ya.” (The Natural History of Mammals, 1964, pej 41) From samting ya, buk ya Mammals of the World (we E. P. Walker i raetem, long 1964, Volyum 2, pej 647) i se: “Samting ya i sem mak long ‘fasin blong kakae ol kakae tu taem’ we ol anamol olsem ol buluk oli stap mekem.”

Akeoloji:b Ol king, ol taon, mo ol nesen we Baebol i tokbaot oli kam olsem ol laef samting taem oli faenem ol ston, mo ol pot we oli stap wokem long sofmad, ol raeting, mo ol narafala samting olsem. Eksampel, ol man Hitaet we Baebol i tokbaot olgeta oli rili stap bifo. (Eksodas 3:8) Buk we Masta Charles Marston i raetem (The Bible Comes Alive), i se: “Olgeta we oli stap traem blong spolem bilif blong ol man long Baebol, mo oli no tinghae long paoa blong Baebol, oli stap spolem olgeta nomo from ol samting ya we ol man oli faenemaot, mo oli no moa gat haenem. Ol samting we oli faenem oli daonem ol man we oli stap tok nogud long Baebol mo oli soemaot klia ol gyaman store blong olgeta.”

Akeoloji i sapotem Baebol long plante defren rod. Eksampel, ol samting we oli faenem aninit long graon oli makem klia se ol ples mo ol nem blong ol samting we oli stap long Jenesis japta 10 oli tru. Ol man blong digim graon oli faenem taon blong Koldia long Uru we Ebraham i bon long hem, hem i wan taon we i fulap long big bisnes mo ol skul. (Jenesis 11:​27-31) Antap long wora blong Gihon long saotis long Jerusalem, ol man blong stadi long ol samting we oli stap faenem aninit long graon, oli faenem taon ya blong ol man Jebus we King Deved i winim. (2 Samuel 5:​4-10) Long 1880 oli faenem ol Raeting blong Saeloam we oli stap long en blong tanel no wan ples blong wora we King Esekaea i wokem blong wora i pas long hem. (2 King 20:20) Long ol yia we oli ron biaen long 1800, ol man oli bin faenem Nabonidus Kronikel, ston ya we ol raeting long hem oli tokbaot King Saeras we i tekem Babilon long yia 539 B.K.T. Ol store long buk blong Esta oli tru from ol raeting we ol man oli luk long Persepolis, mo haos blong King Xerxes (Ahasuerus) long Shushan, no Susa we oli faenem bitwin long yia 1880 mo 1890 K.T. Ol raeting we oli faenem long 1961 long haos blong mekem pleplei blong ol man Rom we i stap long Sisaria i pruvum se Ponjes Paelet, we i givim oda blong ol man oli kilim i ded Jisas, i hedgavman blong ol man Rom long taem ya.​—Matyu 27:​11-26.

Astronomi:c Samwe 2,200 yia bifo​—we ol man oli save se wol ya i raon​—profet Aesea i talem se: “I gat wan Man i stap antap long raon wol ya.” (Aesea 40:22) Hibru tok ya chugh, we oli tanem i kam “raon,” i save minim “raon olsem bol,” tu. (A Concordance of the Hebrew and Chaldee Scriptures we B. Davidson i raetem.) Mo tu, yumi save luk “raon” blong wol ya taem yumi stap antap olgeta mo samtaem taem yumi flae i go antap long plen. Taswe Job 26:7 i stret nomo, hem i talem se God “i stap hangemap wol ya long nating nomo.” Samting ya i tru, ol man blong stadi long ol sta oli save se wol i no stanap long wan samting.

Botani:d Sam man oli rong, oli talem se Baebol i no tru from Jisas Kraes i tokbaot “sid blong tri ya masted” (NW) olsem sid ya “we i smol moa long olgeta narafala sid.” (Mak 4:​30-32) Be, Jisas i minim sid blong tri ya blak masted (Brassica nigra no Sinapis nigra), we i samwe long 1 kasem 1.6 milimita. I tru we i gat sam sid we oli smol moa bitim hem, olsem sid blong flaoa ya okid we i olsem ases, be Jisas i no stap toktok long ol man blong planem ol okid. Ol man Jyu long Galili oli save ol defren sid we ol man blong wokem garen oli stap planem long ples blong olgeta, mo sid blong tri ya masted i smol moa bitim ol narafala sid. Jisas i stap tokbaot Kingdom, hem i no stap tijim ol man long saed blong ol tri. No gat.

Jioloji:e Wallace Pratt man blong jioloji i tokbaot fasin we God i wokem ol samting olsem Baebol i talem, hem i se: “Mi olsem wan man blong jioloji, sipos wan parakot man, no ol man blong lukaot sipsip, olsem ol laen blong ol man we buk blong Jenesis i stap tokbaot olgeta oli askem mi blong eksplenem stat blong wol mo ol laef samting long hem, long olgeta, bambae mi mas yusum buk blong Jenesis japta wan.” Pratt i makem se ol samting oli stat folfolem olgeta olsem buk blong Jenesis i tokbaot​—stat long solwora, graon, mo biaen ol laef samting long solwora, ol pijin, mo ol anamol​—hemia i laenap wetem oda we jioloji i makemaot.

Meresin: C. Raimer i raetem long buk blong hem (The Physician Examines the Bible) i se: “Mi mi sapraes blong luk se Baebol i stret nomo long saed blong meresin. . . . Long saed blong fasin blong fiksemap, ol boela, ol soa, mo ol narafala samting olsem, hem i sem mak long taem blong yumi. . . . Plante man oli stap bilif yet long ol gyaman bilif olsem, sipos man i gat sid blong tri ya ‘bakae’ insaed long poket blong hem samting ya i save blokem sik ya we ol joen long bodi oli soa. Sipos man i holem frog bambae bodi blong hem i solap. Sipos man we i gat soa trot i putum red kaliko raon long nek blong hem bambae hem i haremgud bakegen. Sipos man i werem wan smol bag we i fulap long gras ya asafetida hem i no save sik. Sipos pikinini i sik hem i gat ol wom, mo ol narafala samting olsem, be i no gat ol tok olsem long Baebol. Hem i defren tumas mo long saed blong mi hem i pruvum se God hem i stampa blong hem.”

Hem i Stret Long Histri

Loea Irwin H. Linton i talem long buk blong hem (A Lawyer Examines the Bible) i se: “Ol kastom store mo ol gyaman store we ol man nomo oli mekemap oli wantem tokbaot sam ples we i longwe mo oli no talemaot klia se wetaem store i kamaot. Fasin ya i agensem rul blong mifala ol man blong loa. Taem mifala i toktok long kot, ‘store i mas givim stret taem mo ples blong samting we i hapen.’ Baebol i givim stret taem mo ples blong ol store blong hem.”

Blong pruvum samting ya, Linton i tokbaot Luk 3:​1, 2. Man blong raetem Gospel ya i tokbaot seven haeman blong gavman blong makemaot taem ya we Jisas Kraes i statem wok blong hem. Luk i talem olsem se: “Taebirias Sisa i kam hed gavman blong ol man Rom. Nao long namba feftin yia blong wok blong hem, pikinini ya blong Sekaraea, nem blong hem Jon, hem i harem God i tok long hem. Long taem ya, ol king mo gavman oli stap aninit long han blong Taebirias Sisa. Herod, hem i stap king long Galili. Brata blong hem Filip, hem i stap king long Ituria mo Trakonaetas. Lisanias, hem i stap king long Abilin. Mo man Rom ya Ponjes Paelet, hem i stap hed gavman long Judia. Hemia semtaem ya we Kaeafas, hem i stap hae pris, wetem Anas, papa blong woman blong hem. Long taem ya, Jon i stap long drae ples.”

I gat plante store olsem insaed long Baebol. Mo tu, sam haf long Baebol olsem ol Gospel, ol man oli raetem long taem ya we kastom blong ol man Jyu, Grik mo ol man Rom i kam bigwan. Hem i wan taem blong ol man blong loa, ol man blong raet, ol man blong gavman, mo ol narafala man olsem. Taswe, sipos ol store ya blong Gospel mo sam narafala haf blong Baebol oli no tru, ol man we oli skulgud olsem, oli save soemaot se oli no tru. Be ol man blong histri oli agri se Jisas Kraes i rili stap bifo. Eksampel, Takitas, man blong histri long Rom i tokbaot Jisas mo ol man blong Hem, i se: “Kristus, tok ya we nem [Kristin] i kamaot long hem, i kasem bigfala trabol mo i ded long han blong hed gavman blong yumi, Ponjes Paelet, taem ya we Taebirias i rul.” From we ol histri blong Baebol oli tru, samting ya i pruvum se Baebol i wan presen we i kam long God.

Bigfala Pruf Moa

Nating se akeoloji, astronomi, histri, mo ol narafala samting olsem oli sapotem Baebol se hem i tru, be bilif i no stanap from ol samting ya. Bigfala pruf se Baebol i Tok blong God we hem i givim long yumi, se Baebol i stap talem ol profet tok we oli stap kamtru.

Jeova God i Stampa blong trufala profet tok. Hem i tok tru long profet blong hem Aesea, i se: “Ol faswan samting​—naoia oli stap kam, be ol nyufala samting mi stap talemaot. Bifo we oli kamaot, mi talemaot long yufala ol man blong harem fastaem.” (Aesea 42:9) Mo tu, Baebol i talem se, God i yusum tabu speret blong hem, no paoa blong hem blong givim tingting long ol man blong raetem Baebol. Eksampel, aposol Pol i se: “Olgeta tok ya blong Baebol oli kamaot long God fastaem.” (2 Timote 3:16) Aposol Pita i talem se: “I no gat tok blong profet we i kamaot from we man nomo i wantem olsem. Taem tok blong profet i kamaot, ol profet oli talem, be Tabu Speret i stap givim tok long olgeta, nao oli talemaot tok we i kamaot long God.” (2 Pita 1:​20, 21) Yumi traem lukluk profet tok blong Baebol.

Long ol handred profet tok blong Baebol i gat sam we oli tokbaot taon ya blong Asiria, Nineve, bitim 15 handred yia finis “taon ya i stap mekem plante blad i ron,” i stap mekem ol man long Medel Is oli fraet tumas. (Neham 3:1) Be, taem Nineve i kasem ful paoa blong hem, Baebol i talem se: “[God] bambae i mekem Nineve i kam wan ples nating, wan ples we i no gat wora long hem olsem wan drae ples. Mo long medel blong hem, ol anamol bambae oli slip long hem, olgeta wael anamol blong nesen. Ol pelikan mo porkupaen bambae oli stap spenem naet long taon blong hem. Bambae wan voes i stap singsing long windo blong hem. Fasin blong spolem bambae i stap long doa. Bambae hem i mekem ol wol insaed long haos oli stap long open ples nomo.” (Sefanaea 2:​13, 14) Tede ol man we oli stap visitim ples ya oli save luk wan smol hil we i makem ples blong Nineve blong bifo. Ol sipsip oli stap kakae long ples ya olsem we Baebol i bin talem.

Daniel profet blong God, i luk long wan vison wan man sipsip we i gat tu hon mo wan man nani we i gat wan bigfala hon long medel blong ol ae blong hem. Man nani ya i kilim man sipsip ya, i brekem tufala hon blong hem. Biaen, bigfala hon blong man nani i brok, mo fo hon oli kamaot long ples blong hem. (Daniel 8:​1-8) Enjel Gabriel i eksplenem i se: “Man sipsip ya we yu luk finis se i gat tu hon, i saen blong ol king blong Midia mo Pesia. Mo man nani ya we i gat plante gras, i saen blong king blong Gris. Mo longfala hon we i stap long medel blong tufala ae blong hem, i saen blong faswan king. Mo hemia i brok, nao i gat fo hon we oli gru long ples blong hem, hem i saen blong fo kingdom we bambae oli kamaot long nesen blong hem bambae oli stanap, be i no long paoa blong hem.” (Daniel 8:​20-22) Histri i pruvum, man sipsip ya we i gat tu hon​—hem i kingdom blong Mido-Pesia​—we “king blong Gris” i winim. Man nani ya we i gat “longfala hon” i saen blong man ya Bigfala Aleksanda. Afta we hem i ded, fo bigman long ami blong hem oli tekem ples blong “longfala hon” ya nao oli gat paoa long “fo kingdom.”

Plante profet tok long Hibru haf blong Baebol (“Oltestamen”) we oli tokbaot Jisas Kraes oli kamtru. Sam long ol profet tok ya, ol man we God i yusum blong raetem Grik haf blong Baebol (Nyutesteman) oli raetemdaon blong tokbaot Jisas. Eksampel, man blong raetem Gospel blong Matyu i tokbaot profet tok ya long Baebol se Jisas bambae i bon long wan vejin, mo wan man bambae i kam fastaem long Hem, mo bambae Jisas i go long Jerusalem long wan pikinini dongki. (Lukluk Matyu 1:​18-23; 3:​1-3; 21:​1-9 skelem wetem Aesea 7:14; 40:3; Sekaraea 9:9.) Ol profet tok ya we oli kamtru oli pruvum se Baebol i rili wan presen we i kam long God.

Naoia profet tok blong Baebol we i kamtru i pruvum se yumi stap laef “long taem blong Lasdei.” (2 Timote 3:​1-5) Ol faet, kakae i sot, ol sik, mo graon i seksek long plante ples oli haf blong ol “saen” blong soem se Jisas “i stap finis” olsem King long Kingdom blong hem. Wok blong fo milyan Wetnes blong Jeova long olgeta ples long wol, we oli stap talemaot gud nyus blong Kingdom ya i haf blong ol saen ya. (Matyu 24:​3-14, NW; Luk 21:​10, 11) Naoia taem profet tok blong Baebol i stap kamtru, yumi save se gavman blong God long heven we Jisas i stap long hem bambae i no longtaem i mekem wan nyufala wol blong ol man we oli stap obei long hem oli save stap olwe long hem.​—2 Pita 3:13; Revelesen 21:​1-5.

Bokis blong “Ol Profet Tok Blong Baebol We Oli Kamtru” i soem sam long ol handred profet tok blong Baebol. Baebol hem wan i tokbaot sam long ol profet tok ya we oli kamtru, be i gud blong makem ol profet tok we oli stap kamtru tede.

Maet, yu save luk ol samting we Baebol i tokbaot finis, oli stap kamtru tede long wol. ?Yu yu wantem lukluk moa long saed ya? Ol Wetnes blong Jeova bambae oli glad blong givhan long yu sipos yu askem. I gud yu wantem blong save Hae God mo plan blong hem, blong i pulum yu blong luksave se Baebol i rili wan presen we i kam long God.

[Ol futnot]

a Fasin blong stadi long ol haf blong bodi blong ol man, ol anamol no ol tri.

b Fasin blong stadi long ol samting blong bifo we oli digimaot long graon.

c Fasin blong stadi long ol samting antap long skae.

d Fasin blong stadi long laef blong ol tri.

e Fasin blong stadi blong luk olsem wanem wol i stap.

[Tok Blong Pija Long Pej 8]

Faet, kakae i sot, ol sik, graon i seksek oli mekem bigfala trabol tede, be wan nyufala wol blong pis mo gladtaem bambae i kamtru i no longtaem.

    Ol buk long Bislama (1987-2026)
    Logaot
    Login
    • Bislama
    • Serem
    • Setemap Olsem Yu Wantem
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ol Rul
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Serem