Wok Blong Famle We Jeova i Stanemap From Lav Blong Hem
“Nao from ol samting ya we mi mi talem finis, mi bodaon, mi prea long Papa blong yumi ya, we hem nomo i stampa blong fasin blong papa, nao olgeta famle long heven mo long wol oli stap tekem fasin ya long hem.”—EFESAS 3:14, 15.
1, 2. (a) ?From wanem Jeova i wokem famle? (b) ?Tede ol famle oli mas mekem insaed long plan blong Jeova?
JEOVA i wokem famle laef. Hem i wokem famle i no blong mekem ol man oli haremgud nomo from we oli nidim kampani, sapot, no fren. No gat, hem i go moa. (Jenesis 2:18) Famle i wan rod we gudfala plan blong God blong fulumap wol i mas kamtru long hem. Hem i talem long faswan man mo woman we tufala i mared, i se: “I gud yutufala i gat plante pikinini blong yutufala, blong olgeta we bambae oli kamaot biaen long yutufala, bambae oli save go stap long olgeta ples long wol. Nao bambae yufala i save mekem evri samting long wol ya oli stap aninit long han blong yufala.” (Jenesis 1:28) Gudfala laef long famle ya bambae i givim ol gudfala samting long plante pikinini we bambae oli kamaot long Adam mo Iv, mo long ol laen blong olgeta.
2 Be, tufala faswan man mo woman, tufala i jusum fasin blong no obei—mo ol nogud frut we tufala mo ol pikinini blong tufala oli save kasem. (Rom 5:12) Taswe famle laef tede i defren long famle laef we God i wantem. Be yet, famle i gohed blong gat wan impoten ples long plan blong Jeova, hem i olsem stampa blong Kristin sosaeti. Yumi talem samting ya i no from we yumi no gat fasin tangkyu long ol gudfala wok we plante Kristin we oli no mared oli stap mekem long medel blong yumi, no gat. Be, yumi luksave tu bigfala wok we ol famle oli stap mekem se ful Kristin ogenaesesen i stap gud long saed blong speret. Ol famle we oli strong long saed blong speret oli mekem ol kongregesen oli strong long saed blong speret. ?Be, olsem wanem famle blong yu i save haremgud long medel blong ol trabol blong tede? Blong ansa long kwestin ya, yumi luk wanem Baebol i talem long saed blong wok blong famle.
Famle Long Taem We Oli Stap Raetem Baebol
3. ?Bifo hasban mo waef oli stap mekem wanem wok?
3 Adam mo Iv tufala i sakem plan blong God long saed blong hed long famle. Be ol man blong bilif, olsem Noa, Ebraham, Aesak, Jekob, mo Job, oli stap holem wok blong olgeta, olsem hed long famle. (Hibrus 7:4) Ol famle bifo oli olsem wan smol gavman, papa i olsem wan lida long saed blong wosip, hem i olsem tija, mo jaj blong famle. (Jenesis 8:20; 18:19) Ol waef tu oli gat wan impoten wok blong mekem, oli mekem wok i no olsem ol slef be olsem namba tu bos blong lukaot long haos.
4. ?Olsem wanem famle laef i jenis aninit long Loa blong Moses, be wanem wok ol papa mama oli gohed blong mekem?
4 Taem Isrel i kam wan nesen long 1513 B.K.T., loa long saed blong famle hem i kam namba tu long Loa blong nesen ya we Moses i givim. (Eksodas 24:3-8) Stat long taem ya paoa blong mekem disisin, olsem ol bisnes we man i save laef no i save ded from i stap long han blong ol jaj we oli jusumaot olgeta. (Eksodas 18:13-26) Ol Livae we oli pris oli tekem wok blong mekem sakrifaes long saed blong wosip. (Levitikas 1:2-5) Nating se i olsem, papa i gohed blong mekem wan impoten wok. Moses i talem long ol papa i se: “Ol tok ya we mi mi stap talem long yu tede, bambae yu mas fasem olgeta long hat blong yu. Mo bambae yu mas tijim pikinini blong yu long hem, mo yu mas tokbaot olgeta taem yu yu stap sidaon long haos blong yu, mo taem yu yu wokbaot long rod, mo taem yu yu go slip, mo taem yu yu girap.” (Dutronome 6:6, 7) Ol mama oli gat bigfala wok blong mekem long saed ya. Proveb 1:8 i talem long ol yangfala i se: “Pikinini blong mi, plis yu lesin long papa blong yu taem hem i stretem yu. Mo yu no mas lego loa blong mama blong yu.” Yes, aninit long paoa blong hasban blong hem, waef blong man Hibru i save mekem—mo i save mekem se famle i folem—loa long saed blong famle. Ol pikinini blong hem oli mas ona long hem nating se hem i kam olfala finis.—Proveb 23:22.
5. ?Loa blong Moses i soem wanem ples blong ol pikinini insaed long famle?
5 Loa blong God i soem klia ples blong ol pikinini tu insaed long famle. Dutronome 5:16 i talem se: “Ona long papa mo mama blong yu, olsem we Jeova, God blong yu i talem long yu blong mekem. Blong bambae ol dei blong yu oli kam longfala mo bambae yu save stap gud long graon ya we Jeova, God blong yu i givim long yu.” Aninit long Loa blong Moses, fasin blong no respektem papa mama hem i wan bigfala sin. (Eksodas 21:15, 17) Loa i talem se: “Sipos wan man i tok nogud long papa mo mama blong hem, yufala i mas kilim hem i ded wantaem.” (Levitikas 20:9) Fasin blong agensem papa mama i sem mak olsem fasin blong agensem God.
Wok Blong Ol Kristin Hasban
6, 7. ?From wanem ol tok blong Pol long Efesas 5:23-29 oli agensem tumas tingting blong ol man long faswan handred yia?
6 Fasin blong trufala Kristin i soemaot wok blong famle, olsem wok blong hasban. Long faswan handred yia, ol hasban we oli stap afsaed long Kristin kongregesen oli stap strong tumas mo daonem ol waef blong olgeta. Ol woman oli no gat raet blong mekem sam samting we oli wantem mo oli no gat haenem. Buk ya The Expositor’s Bible i talem se: “Man Grik we i strong long kastom blong hem i tekem woman blong stap wokem ol pikinini. Waef i no save yusum ol raet blong hem blong stopem hasban blong hem long saed blong seks. Lav i no wan haf blong promes blong mared. . . . Slef woman ya i no fri nating. Hasban blong hem i stap yusum bodi blong hem.”
7 Long medel blong ol man we oli olsem, Pol i raetem ol tok long Efesas 5:23-29 i se: “Man i hed blong woman blong hem, olsem we Kraes i hed blong jyos. Kraes i sevem jyos ya finis, we jyos ya i bodi blong hem. . . . Mo yufala man we i mared, yufala i mas laekem woman blong yufala tumas, olsem we Kraes i laekem jyos ya tumas. Taswe hem i letem laef blong hem, blong sevem jyos ya . . . Man i mas laekem woman blong hem, i mas lukaotgud long hem, olsem we i stap lukaotgud long bodi blong hem nomo. Taem man i stap lukaotgud long woman blong hem, i olsem we hem i stap lukaotgud long bodi blong hem nomo.” Ol man we oli ridim tok ya long faswan handred yia, hem i olsem wan strong tok we i agensem tumas tingting blong ol man long taem ya. Buk ya The Expositor’s Bible i talem se: “I no gat wan samting long fasin blong Kristin we i nyu mo i strong moa, sipos yumi skelem wetem ol nogud fasin long taem ya, bitim Kristin tingting long saed blong mared. . . . [Hem] i openem wan nyufala taem blong ol man.”
8, 9. ?Wanem ol nogud tingting long ol woman we plante man oli stap gat, mo from wanem i impoten se ol Kristin man oli mas sakem ol tingting olsem?
8 Advaes blong Baebol long ol hasban i agensem tumas tingting blong ol man tede. Nating se plante tok long saed blong fasin fri blong ol woman tede, plante man oli lukluk ol woman olsem ol samting we oli save yusum long saed blong seks blong haremgud nomo long olgeta. Plante man oli stap spolem waef blong olgeta long saed blong bodi mo filing from we oli bilif long kastom store ya se ol woman oli laekem se ol man oli bos long olgeta, oli kontrolem olgeta, no oli stap fosem olgeta. !Bambae i nogud tumas sipos wan Kristin man i letem tingting blong wol i pulum hem blong stap spolem woman blong hem olsem! Wan Kristin woman i talem se: “Man blong mi hem i wan man blong givhan bifo mo hem i stap givim ol pablik tok.” Be woman ya i talemaot se, “Hem i stap kilim mi nomo.” I klia we fasin olsem i no laenap wetem plan blong God. I no olgeta Kristin man oli stap mekem olsem man ya; hem i mas lukaot help blong winim fasin kros blong hem sipos hem i wantem se God i laekem hem.—Galesia 5:19-21.
9 God i givim oda long ol hasban blong oli mas laekem ol waef blong olgeta olsem we oli stap laekem prapa bodi blong olgeta. Sipos oli no wantem mekem olsem, oli stap agensem plan ya blong God mo oli save spolem fasin fren blong olgeta wetem God. Ol tok blong aposol Pita oli klia nomo, i se: “Yufala man we i mared, yufala i mas tingtinggud long ol woman blong yufala, long ol laef blong yutufala long mared. Yufala i mas ona long ol woman blong yufala, from we oli no strong olsem yufala. . . . Nao long fasin ya bambae i no gat samting we i save blokem ol prea blong yutufala.” (1 Pita 3:7) Fasin blong mekem i strong long waef i save spolem waef mo ol pikinini long saed blong speret tu.
10. ?Wanem sam rod we ol hasban oli save soem olsem hed blong famle, olsem Kraes i mekem?
10 Ol hasban, famle blong yufala bambae i gohedgud aninit long rul blong yufala sipos yufala i mekem long fasin we i olsem blong Kraes. Kraes i neva tok strong no i tok nogud blong daonem ol man blong hem. Be, hem i save talem se: “Yufala i mas lan long mi, from we mi mi wan kwaet man, tingting blong mi i stap daon. Nao bambae yufala i faenem we tingting blong yufala i gat spel.” (Matyu 11:29) ?Famle blong yu i save talem olsem long yu? Kraes i stap mekem long ol disaepol blong hem olsem we oli fren blong hem mo hem i trastem olgeta. (Jon 15:15) ?Yu yu givim ona long waef blong yu olsem? Baebol i tokbaot “gudfala waef” olsem se: “Hat blong man blong hem i trastem hem.” (Proveb 31:10, 11) Samting ya i min se hem i givim fasin fri long hem mo hem i letem hem i jusum ol samting we hem i wantem mekem, hem i no fosem hem blong folem ol rul we oli no stret long hem. Bakegen, Jisas i leftemap tingting blong ol disaepol blong hem blong tokbaot filing mo tingting blong olgeta. (Matyu 9:28; 16:13-15) ?Yu yu stap mekem olsem long waef blong yu? ?No yu stap tingbaot stret tok we hem i no agri wetem yu olsem wan fasin we hem i agensem rul blong yu? Taem yu tingbaot ol filing blong woman blong yu, yu yu rili stap bildimap respek blong hem long yu olsem hed blong famle.
11. (a) ?Olsem wanem ol papa oli save lukaotgud long ol nid we ol pikinini blong olgeta oli gat long saed blong speret? (b) ?From wanem ol elda mo ol man blong givhan oli mas soem wan gudfala eksampel long fasin blong lukaotgud long famle blong olgeta?
11 Sipos yu yu wan papa, yu yu mas lukaotgud long ol nid blong ol pikinini blong yu long saed blong speret, filing, mo bodi. Samting ya i min se yu mas gat wan gudfala plan long saed long speret we yu stap folem oltaem long famle blong yu: joen wetem olgeta long wok blong prij, long Baebol stadi, tokbaot vas blong dei wetem olgeta. I gud blong makem we, Baebol i soemaot se wan elda no wan man blong givhan i mas “man we i save lukaotgud long ol pikinini blong hem, mo long haos blong hem.” Taswe ol man we oli mekem wok olsem oli mas soemaot gudfala eksampel olsem ol hed blong famle. Maet taem oli karem hevi baden long wok blong kongregesen, oli mas tingbaot fastaem prapa famle blong olgeta. Pol i soemaot from wanem i mas olsem: “?From we sipos hem i no save lukaotgud long famle blong hem, weswe bambae i save lukaotgud long [kongregesen, NW] blong God?”—1 Timote 3:4, 5, 12.
Ol Kristin Waef We Oli Givhan
12. ?Kristin waef i gat wanem wok insaed long famle?
12 ?Yu yu wan Kristin waef? Sipos yes, yu yu mas gat wan impoten wok tu insaed long famle. Ol Kristin waef oli mas “laekem tumas man blong olgeta wetem ol pikinini blong olgeta. Oli mas tijim ol yangfala woman ya blong oli kam kwaet woman, we laef blong olgeta i klin gud. Oli mas tijim olgeta ya long fasin blong lukaotgud long haos blong olgeta, mo blong ona long man blong olgeta.” (Taetas 2:4, 5) Yu yu mas traehad blong kam wan gudfala eksampel olsem waef, kipim haos i klin mo i naes long famle blong yu. Ol wok long haos maet i tekem longtaem, be hem i no wan wok we i daonem yu no i blong nating nomo. No gat. Yu olsem wan waef, yu ‘stap lukaot long ol haos blong yufala’ mo bambae yu haremgud long plante wok long saed ya. (1 Timote 5:14) Eksampel, “gudfala waef we i gat gudhan long ol wok,” i stap pem ol samting we famle i nidim, i lukaot long ol pepa blong haos, mo tu hem i winim smol mane taem hem i lukaot long wan smol bisnes blong hem. !Naoia yumi save from wanem hasban blong hem i mas presem hem! (Proveb, japta 31) Ol samting ya we hem i mekem oli kamaot aninit long fasin blong rul blong hasban blong hem.
13. (a) ?From wanem i hadwok tumas long sam woman blong stap aninit long man? (b) ?From wanem i gud se ol Kristin woman oli mas stap aninit long ol hasban blong olgeta?
13 Be, fasin blong stap aninit long hasban blong yu maet oltaem hem i no isi. I no isi blong respektem evri man. Maet yu yu gat gudhan blong lukaotgud long mane, mekem ol plan, mo mekemrere ol samting. Maet yu yu gat wan wok mo yu yu givim plante mane we famle i yusum. No maet bifo long laef blong yu, yu kasem sam trabol long wan man we yu stap aninit long hem mo naoia i hadwok blong stap aninit long wan man. Nating se i olsem, soem fasin “onagud,” no “fasin fraet,” long hasban blong yu i pruvum se yu stap respektem God we i hed blong yu. (Efesas 5:33, Kingdom Interlinear; 1 Korin 11:3) Fasin blong stap daon moa i impoten tu blong mekem famle i glad. Hem i givhan long yu blong mekem mared blong yutufala i no save kasem ol trabol.
14. ?Waef i save mekem wanem sipos hem i no agri wetem disisin we hasban blong hem i mekem?
14 ?Olsem wanem, samting ya i min se yu mas stap kwaet taem yu harem se hasban blong yu i mekem wan disisin we i agensem intres blong famle blong yu? No gat. Sera waef blong Ebraham, i no stap kwaet taem hem i luksave trabol we i save kamaot long pikinini boe blong hem, Aesak. (Jenesis 21:8-10) Sem mak, maet samtaem yu harem se yu mas talemaot ol filing blong yu. Sipos yu mekem long fasin respek mo long “prapa taem,” bambae wan Kristin hasban we i fasgud long God i lesin long yu. (Proveb 25:11) Be sipos hem i no folem advaes blong yu mo hem i no brekem wan rul long Baebol, ?yu ting se i stret blong agensem ol samting we hasban blong i wantem? Tingbaot, “woman we i waes i stap bildimap haos blong hem, be wan krangke woman hem i stap brebrekem daon haos blong hem wetem prapa han blong hem.” (Proveb 14:1) Wan rod blong bildimap famle blong yu i blong sapotem rul blong hasban blong yu, talem tangkyu from ol wok we hem i mekem, yu no mas harem nogud long ol mastik blong hem.
15. ?Olsem wanem waef i save givhan blong stretem mo trenem ol pikinini blong tufala?
15 Narafala rod blong bildimap famle blong yu, i blong givhan blong stretem mo trenem ol pikinini blong yutufala. Eksampel, yu save givhan blong mekem famle Baebol stadi i stap gohed oltaem mo i leftemap tingting. “Yu no letem han blong yu i spel” long saed blong talemaot trutok blong God long ol pikinini blong yutufala long evri jans we yu gat—taem yu stap wokbaot i go long narafala ples no taem yu stap go blong pem sam samting long stoa. (Eklesiastis 11:6) Givhan long ol pikinini blong oli mekemrere ansa long ol miting mo ol tok blong olgeta long Tiokratik Skul. Lukaotgud long ol fren we oli stap joen wetem olgeta. (1 Korin 15:33) Long saed blong ol fasin we God i laekem mo fasin stretem, talem long ol pikinini se yu mo hasban blong yu, yutufala i joen long samting ya. Yu no mas letem olgeta oli mekem se yu agensem hasban blong yu nao oli save kasem ol samting we olgeta nomo oli wantem.
16. (a) ?Wanem eksampel long Baebol i leftemap tingting blong ol papa no mama we oli no gat waef no hasban mo olgeta we oli mared long ol man we oli no bilif? (b) ?Olsem wanem olgeta long kongregesen oli save givhan long ol man olsem?
16 Sipos yu yu wan papa no mama we yu no gat waef no hasban, no yu yu mared long wan man we i no bilif, yu nao yu mas tijim ol pikinini long saed blong speret. Maet hem i hadwok mo samtaem tingting blong yu i save foldaon from. Be yu no mas lego. Yunis, mama blong Timote i winim traem ya nating se hem i mared long wan man we i no bilif, hem i tijim Baebol long Timote “taem [Timote] i pikinini yet.” (2 Timote 1:5; 3:15, NW) Mo plante long yumi oli mekem gudfala wok olsem olgeta. Sipos yu yu nidim help long saed ya, i gud blong talemaot nid blong yu long ol elda. Maet olgeta oli save mekem plan blong wan man i tekem yu i go long ol miting mo goaot wetem yu long wok blong prij. Maet oli save leftemap tingting blong ol narafala blong oli tekem famle blong yu taem oli go spel no pleplei wanples. No maet oli save mekem plan se wan pablisa we i gat plante ekspiryens i givhan long yu blong statem famle stadi.
Ol Pikinini We Oli Gat Fasin Tangkyu
17. (a) ?Olsem wanem ol yangfala oli save givhan blong mekem famle i haremgud? (b) ?Wanem eksampel Jisas i soemaot long saed ya?
17 Ol Kristin yangfala oli save givhan blong mekem famle i gohedgud taem oli folem advaes we i stap long Efesas 6:1-3 se: “Yufala pikinini, from we yufala i joen long Masta blong yumi, yufala i mas obei long papa mo mama blong yufala. Hemia i stret fasin blong yufala. Loa ya we i talem se ‘Yufala i mas ona long papa mo mama blong yufala,’ hemia faswan long ol loa ya we i gat promes i stap long hem. Biaen, hem i talem bakegen se ‘Blong bambae ol samting blong laef blong yufala oli save ron gud mo blong bambae laef blong yufala long graon ya i longfala.’ ” Taem yufala i joengud wetem ol papa mama blong yufala, yufala i stap soem fasin ona long Jeova. Jisas Kraes i stretgud olgeta mo i isi long hem blong hem i ting nating nomo long fasin blong stap aninit long papa mama we oli no stretgud olgeta. Be hem i no mekem olsem, “oltaem hem i stap ona long tufala. . . . Nao Jisas i stap gruap moa long bodi blong hem mo long waes blong hem tu. Mo oltaem God i glad moa long hem, mo ol man tu oli glad moa long hem.”—Luk 2:51, 52.
18, 19. (a) ?Wanem mining blong fasin ya blong onagud long papa mama? (b) ?Olsem wanem famle i save kam olsem wan ples blong spel?
18 ?Yu ting se yufala tu i mas ona long ol papa mama blong yufala olsem? Long ples ya, fasin “onagud” i minim fasin blong luksave man we i gat paoa. (Lukluk 1 Pita 2:17.) Oltaem ol pikinini oli mas onagud long ol papa mama blong olgeta, nating se papa mama blong olgeta oli no man blong bilif no maet oli no stap soem gudfala eksampel. Bambae yufala i onagud moa long papa mama blong yufala sipos oli Kristin we oli soem gudfala eksampel. Tingbaot tu, se fasin stretem mo rod we ol papa mama blong yufala oli stap soem long yufala oli no blong blokem yufala. Be, oli blong givhan long yufala blong yufala i save “gohed blong stap laef.”—Proveb 7:1, 2.
19 !Tru ya, famle i wan gudfala samting! Taem ol hasban, ol waef, mo ol pikinini, evriwan oli folem ol rul blong God we oli blong famle laef, famle i kam wan gudfala samting, wan ples we i gat spel long hem. Tru ya, maet ol trabol long saed blong toktok mo fasin blong trenem olgeta oli save kamaot. Nekis stadi i talemaot olsem wanem yumi save winim ol trabol ya.
?Yu Yu Tingbaot?
◻ ?Wanem eksampel ol hasban, ol waef, mo ol pikinini we oli fraetgud long God long taem blong Baebol oli soem?
◻ ?Fasin blong trufala Kristin i soemaot wanem wok blong hasban?
◻ ?Waef i mas mekem wanem wok insaed long Kristin famle?
◻ ?Olsem wanem ol yangfala Kristin oli save givhan blong mekem famle i haremgud?
[Tok Blong Pija Long Pej 9]
“I no gat wan samting long fasin blong Kristin we i nyu mo i strong moa, sipos yumi skelem wetem ol nogud fasin long taem ya, bitim Kristin tingting long saed blong mared. . . . [Hem] i openem wan nyufala taem blong ol man”
[Tok Blong Pija Long Pej 10]
Ol Kristin hasban oli leftemap tingting blong ol waef blong olgeta blong oli talemaot ol filing blong olgeta, mo oli tingbaot filing blong olgeta