?I Nidim Wanem Blong Mekem Wan Gudfala Mared?
?Yu save jyam long wan reva sipos yu no lan blong swim fastaem? Krangke fasin olsemia i save spolem mo kilim wan man i ded. Nao, traem tingbaot olsem wanem we plante man oli kwik blong mared, be oli save smol nomo long saed blong olsem wanem blong lukaot long ol wok insaed long mared.
JISAS i talem se: “?Hu long yufala we i wantem wokem wan bigfala haos we i hae, be i no sidaon fastaem blong wokemaot praes blong olgeta samting blong hem, blong luk se mane blong hem bambae i naf no i no naf?” (Luk 14:28) Tok ya i stret long man we i wantem bildim wan haos, be hem i stret tu, long man we i wantem bildimap wan mared. Olgeta we oli wantem mared oli mas kaontem praes blong mared, blong meksua se bambae oli naf blong mared.
Mared i Minim Wanem
Taem yumi save serem ol glad mo ol sore blong yumi wetem wan man no woman, hemia trufala blesing. Mared i save karemaot fasin blong harem nogud we i kamaot taem man i stap hem wan no taem tingting blong hem i foldaon. Mared i fulumap nid ya we yumi evriwan i bon wetem, hemia blong wantem tumas se narafala i laekem yumi, blong gat wan fren, mo blong joengud wetem narafala. Taswe, afta we God i wokem Adam, i stret nomo we Hem i talem se: “I no gud we man ya i stap hem wan. I moa gud mi mekem wan fren blong hem we i olsem hem, blong i givhan long hem.”—Jenesis 2:18; 24:67; 1 Korin 7:9.
Tru ya, mared i save karemaot sam problem. Be bambae hem i givim sam niufala problem tu. ?From wanem? From we mared i joenem tu defren man we maet oli save wokgud tugeta, be oli no sem mak. Taswe, nating sipos wan man mo woman i stret blong stap tugeta, bambae tufala i mas fesem sam trabol. Kristin aposol Pol i raetem se, olgeta we oli mared bambae “oli gat trabol long laef blong olgeta”—no olsem The New English Bible i tanem tok ya se, oli “soa mo oli harem nogud long laef ya long saed blong bodi.”—1 Korin 7:28.
?Pol i ting nogud long mared? !No gat! Hem i wantem pulum tingting blong olgeta we oli tingbaot mared, blong oli luksave wanem mining blong mared. I gat strong filing we i pulum wan man mo woman blong wantem stap tugeta. Be i no filing ya we i save makemaot se laef bambae i olsem wanem, sam manis no yia afta long mared. Evri mared, i gat prapa traem mo problem blong hem wan. Taswe, kwestin i no blong save sipos trabol bambae i kamaot afta long mared no nogat, be impoten kwestin hemia se, olsem wanem bambae yumi winim ol trabol ya taem oli kamaot.
Ol trabol ya oli givim jans long hasban mo waef blong soem trufala lav we tufala i gat long tufala. Tingbaot pijatok ya: Taem wan turis bot i angka i stap long wof, maet yumi luk se hem i bigwan mo i strong. Be long bigsi nao—taem solwota i raf mo win i strong—bambae yumi luksave sipos bot ya i rili strong. Long sem fasin, yumi no save talem se wan mared i strong long taem we i gat pis mo lav nomo. Samtaem wan man mo woman tufala i pruvum se mared blong tufala i strong taem oli pastru long ol traem mo oli winim ol strong win blong trabol.
Blong mekem samting ya, wan man mo woman we tufala i mared, tufala i mas mekem wan strong promes long tufala. Stamba tingting blong God se, man i mas “joen wetem woman blong hem” mo tufala i mas “kam olsem wan bodi nomo.” (Jenesis 2:24) Tede, plante man oli fraet long tingting ya se, oli mas holem wan promes. Be i stret nomo we tu man we i laekem tufala, i wantem mekem promes ya blong stap tugeta oltaem. Wan promes olsemia i mekem se man mo woman, tufala i tinghae long mared. Promes ya i mekem se tufala i trastem tufala, from we tufala i save se nomata wanem samting i save hapen, bambae tufala i sapotem tufala.a Sipos yu no rere blong mekem wan promes blong stap ful laef blong yu wetem narawan, i minim se yu no rere blong mared. (Skelem wetem Prija 5:4, 5.) Olgeta we oli mared finis, ating oli nidim moa blong luksave se promes ya blong stap tugeta oltaem, i impoten tumas blong mekem se mared blong olgeta i stanap strong.
Fasin Blong Skelem Yu Wan
I sua se, i isi blong talem ol fasin we yu wantem faenem long wan man no woman. Be i had moa, blong lukluk long yu wan blong save sipos yu naf blong mared. Bifo mo afta we yu mekem promes blong mared, fasin blong skelem yu wan i impoten tumas. Eksampel, askem ol kwestin ya long yu wan.
• ?Mi mi rere blong holem promes ya blong stap wetem wan man no woman long ful laef blong mi?—Matiu 19:6.
Long taem blong profet Malakae, plante hasban oli bin lego woman blong olgeta. Maet oli wantem mared wetem ol woman we oli yangfala moa bitim waef blong olgeta. Jeova i talem se, wota blong ae blong ol woman ya we hasban blong olgeta i lego olgeta, i kavremapgud olta blong hem. Jeova i tok strong long ol man ya we oli “brekem promes” we oli bin mekem wetem woman blong olgeta.—Malakae 2:13-16.
• Sipos mi stap tingbaot mared, ?mi mi bitim finis, taem we yangfala i gat strong filing long saed long seks? ?Mi mi naf finis blong bos long ol filing ya we oli save blokem mi blong tekem wan stret disisen?—1 Korin 7:36.
Nikki, we i mared taem hem i gat 22 yia, i talem se: “I denja tumas blong mared taem we yu yang tumas.” Hem i givim woning ya: “Filing blong yu, ol mak blong yu, mo ol samting we yu laekem bambae oli gohed blong jenis stat taem we yu gat 19 yia i go kasem 25 yia no i bitim taem ya.” I tru se, i no ol yia we yu yu gat we i givhan long yu blong luksave sipos yu rere blong mared. Be, sipos wan man i mared long taem we strong filing long saed long seks i niufala mo i strong yet, ol filing ya oli save blokem tingting we i kliagud mo mekem man ya i no luksave ol trabol we oli save kamaot biaen.
• ?Wanem sam fasin blong mi we oli save givhan long mared blong mi?—Galesia 5:22, 23.
Aposol Pol i raet i go long ol Kristin blong Kolosi, se: “Yufala i mas putum niufala laef ya blong yufala olsem prapa klos blong yufala. Yufala i mas gat sore long ol man, mo yufala i mas mekem i gud long olgeta. Tingting blong yufala i mas stap daon, mo yufala i mas kwaet man, mo tingting blong yufala i mas longfala.” (Kolosi 3:12) Advaes ya i stret blong olgeta we oli tingbaot mared mo blong olgeta we oli mared finis.
• ?Sipos trabol i kam mo mi mas sapotem man no woman blong mi, mi mi save soem se mi bigman long saed long tingting?—Galesia 6:2.
Wan dokta i talem se: “Taem wan trabol i kamaot, i isi blong putum fol long man no woman blong yu. Samting we i moa impoten i no se, hu i gat fol, be hemia se olsem wanem hasban mo waef tufala i save wok tugeta blong mekem se fasin blong joengud blong tufala, i kam moa gud.” Tok blong King Solomon i stret long olgeta we oli mared. Hem i raetem se: ‘Tu man i moagud bitim wan man nomo, from we sipos wan long tufala i foldaon, narawan i save givhan long hem blong i girap bakegen. Be sipos wan man we i stap hem wan nomo, i foldaon, i no gat man blong givhan long hem.’—Prija 4:9, 10.
• ?Mi mi glad oltaem mo mi gat positif tingting, no oltaem mi sore mo mi ting nogud long evri samting?—Proveb 15:15.
Wan man we i ting nogud long evri samting hem i luk olgeta dei we i pas olsem se oli nogud nating. Mared i no save jenisim tingting ya wantaem nomo. Sipos wan man no woman we i no mared, i stap toktok smol agensem ol narafala oltaem, mo i ting nogud long evri samting, bambae hem i stap toktok smol agensem ol narafala mo i ting nogud long evri samting tu, afta long mared. Fasin ya blong tingting nogud long saed blong laef, i save kam wan hevi baden blong karem long mared.—Skelem wetem Proveb 21:9.
• ?Mi mi stap kwaet taem i gat hadtaem, no mi mi letem raf fasin i bos long mi?—Galesia 5:19, 20.
Ol Kristin oli no mas “hareap blong kros.” (Jemes 1:19) Bifo mo afta we wan man mo woman i mared, i gud we tufala i yusum advaes ya long laef blong tufala: “Sipos yufala i kros, yufala i no letem kros ya i lidim yufala, blong yufala i mekem sin. Mo yufala i no stap kros, gogo kasem san i godaon.”—Efesas 4:26.
Skelem Hemia We Yu Wantem Mared Wetem
Wan Proveb long Baebol i talem se: “Man we i gat hed, hem i stap lukluk gud long ol rod we bambae i folem.” (Proveb 14:15) Samting ya i tru taem yu jusum wan man no woman blong mared wetem. Fasin blong jusum wan man no woman blong mared, hem i wan disisen we i impoten moa i bitim ol narafala disisen we man i mas mekem long laef. Be nating se i olsem, yumi luk finis se plante man oli spenem moa taem blong jusum wan trak blong pem no wan skul blong go long hem, i bitim we oli tekem taem blong jusum wan man no woman blong mared.
Long Kristin kongregesen, olgeta we oli kasem sam wok blong mekem, kongregesen i ‘mas traem hem fastaem, blong luk sipos hem i nafgud.’ (1 Timoti 3:10) Sipos yu stap tingbaot mared, bambae yu mas sua se narawan i “nafgud.” Eksampel, lukluk ol kwestin we oli kam biaen. Nating se ol kwestin ya oli raetem blong wan woman i save askem long hem wan, be plante long ol rul ya oli stret long ol man tu. Olgeta we oli mared tu oli save haremgud long ol advaes ya.
• ?Ol man oli tingbaot man ya olsem wanem?—Filipae 2:19-22.
Proveb 31:23 i tokbaot wan hasban we ol man “oli save hem long ol get, taem hem i sidaon wetem ol olfala blong kantri.” Ol olfala blong kantri, oli stap sidaon long ol get blong wan taon, blong jajem ol defren bisnes blong man. Taswe i klia se man ya i wan man we ol narafala oli trastem hem. Tingting we ol narafala oli gat long saed blong wan man i save talem se hem i gat gudnem no nogat. Mo tu, traem save tingting blong olgeta we oli wok aninit long paoa blong hem, sipos i stret blong mekem olsem. Maet samting ya i save givhan long yu blong save olsem wanem yu bambae yu tingbaot man ya taem we bambae yu mared wetem hem.—Skelem wetem 1 Samuel 25:3, 23-25.
• ?Wanem ol fasin we hem i stap folem?
Nambawan samting long wan man we i kasem waes blong God, hemia se “laef blong hem i klingud.” (Jemes 3:17) ?Man no woman we maet yu wantem mared wetem, hem i intres moa blong mekem hem wan i haremgud long saed blong seks? no, ?hem i intres moa blong mekem se God i glad long yutufala? Sipos hem i no traehad blong folem ol rul blong God naoia, ?yu ting se bambae hem i save folem ol rul ya afta we yutufala i mared?—Jenesis 39:7-12.
• ?Olsem wanem long fasin we hem i mekem long mi?—Efesas 5:28, 29.
Buk blong Proveb long Baebol, i tokbaot wan hasban we i ‘trastem’ waef blong hem. Mo tu, “hem i talemaot long hem we i glad tumas long hem.” (Proveb 31:11, 28) Hem i no jelas bigwan, mo hem i no bitim mak long ol samting we hem i askem long woman blong hem. Jemes i raetem se waes we i kam long heven hem i “karem pis, hem i no strong tumas long narafala.”—Jemes 3:17.
• ?Olsem wanem long fasin blong hem taem hem i stap wetem ol memba long famle blong hem?—Eksodas 20:12.
I no ol pikinini nomo we oli mas soem respek long ol papa mama. Baebol i talem se: “Mi mi papa blong yu. Yu mas lesin long mi, from we mi mi bonem yu. Mo taem mama blong yu i kam olfala, yu mas soemaot long hem, we yu yu stap tingbaot ol samting we hem i mekem long yu.” (Proveb 23:22) Dr. W. Hugh Missildine i makem wan gudfala poen se: “I gat rod blong blokem—no maet, luksave fastaem—ol trabol mo samting we maet wan hasban mo waef tufala i no save agri long hem afta long mared. Blong mekem olsem, i gud sipos man mo woman we tufala i wantem mared, tufala i tekem taem blong joen wan wantaem wetem famle blong narawan blong luk fasin we hem i mekem long papa mama blong hem. Fasin we hem i mekem long papa mama blong hem, i soem fasin we bambae hem i mekem long woman blong hem. Yu mas askem long yu wan se: ‘?Mi mi wantem se hem i lukaot long mi olsem we hem i lukaot long papa mo mama blong hem?’ Fasin we papa mama blong hem i mekem long hem bambae i soemaot klia wanem tingting hem i gat long hem wan mo wanem ol samting we bambae hem i wantem yu blong mekem long hem—afta we yutufala i mared.”
• ?Hem i kwik blong kam kros no blong tok swea?
Baebol i talem se: “Yufala i mas lego ol fasin blong kros. Yufala i no mas holem kros, mo yufala i no mas kros kwik. Mo taem yufala i kros, yufala i no mas sakem tok blong yufala i go antap, mo yufala i no mas tok nogud long yufala.” (Efesas 4:31) Pol i givim woning long Timoti se sam Kristin bambae oli ‘wantem askem ol kwestin mo mekem tumas toktok blong rao nomo.’ Hem i talem se ol man ya oli stap “jalus, mo oli stap seraot, mo oli stap tok nogud long nem blong narafala man, mo oli stap tingting nogud long olgeta, mo oltaem oli stap rao.”—1 Timoti 6:4, 5.
Antap long hemia, Pol i raetem se, wan man we i naf blong mekem spesel wok long kongregesen hem i ‘no wan man blong faet’—long Grik tok hemia se, “hem i no givim kil.” (1 Timoti 3:3, NW, futnot) Man olsem i no save kilim bodi no yusum ol strong tok blong spolem narafala. Wan man we i mekem raf fasin taem hem i kros, hem i no naf blong mared.
• ?Wanem ol mak we hem i wantem kasem?
Samfala oli wantem kam rijman mo from samting ya oli kasem nogud frut. (1 Timoti 6:9, 10) Sam narafala oli laef olbaot nomo, oli no gat mak blong kasem. (Proveb 6:6-11) Be, man we i fasgud long God, bambae i soem strong tingting olsem Josua, we i talem se: “Mi wetem ol famle blong mi, bambae mifala i biaen long [Jeova] nomo.”—Josua 24:15.
Ol Blesing Mo Wok Blong Mekem
Mared i kamaot long God. Jeova God hem wan i givim raet long ol man blong mared mo Hem i stanemap faswan mared. (Jenesis 2:22-24) Hem i wokem mared blong mekem se wan man mo woman tufala i save joengud oltaem blong givgivhan long tufala. Taem wan hasban mo waef i folem ol rul blong Baebol, bambae tufala i mekem se laef blong tufala i nambawan.—Prija 9:7-9.
Be tu, i gud blong luksave se yumi stap long wan taem we “laef long wol ya i kam strong tumas.” Baebol i talemaot se long taem ya ol man bambae “oli save tingbaot olgeta nomo, mo bambae oli wantem mane tumas. Bambae oli man blong tok flas, we tingting blong olgeta i go antap tumas, . . . mo oli no save tingbaot God. Bambae oli no man blong gat sore long man, mo oli man blong mekem i strong tumas oltaem long ol narafala man. . . . Bambae oli man blong spolem ol fren blong olgeta, mo oli man we oli no kea, mo oli praod tumas.” (2 Timoti 3:1-4) Ol fasin ya oli save gat bigfala paoa long wan mared. Taswe, olgeta we oli tingbaot mared oli mas kaontem praes fastaem. Mo olgeta we oli mared, oli mas gohed blong mekem se fasin joengud blong olgeta, i kam moa gud taem oli lanem mo yusum ol advaes blong Baebol long laef blong olgeta.
Yes, olgeta we oli gat tingting blong mared, oli mas tingbaot samting we bambae i kamaot afta long dei blong mared. Oli no mas tingbaot dei blong mared nomo be tu, laef we bambae i kam biaen long mared. Askem Jeova blong i halpem yu. Nao bambae yu gat wan tingting we i stretgud blong luksave samting, i bitim we yu tingbaot lav nomo. Sipos yu mekem olsem bambae yu gat moa jans blong haremgud long mared blong yu.
[Bokis blong pija long pej 5]
“Beswan Buk We i Talem Mining Blong Lav”
Dokta Kevin Leman i raetem se “?Olsem wanem blong luksave sipos lav blong yu i tru? I gat wan olfala buk we i talem mining blong lav. Buk ya i gat klosap tu taosen yia finis, be hem i beswan buk we i talem mining blong lav.”
Dokta Leman i tokbaot ol tok blong Kristin man ya aposol Pol, we yumi faenem long 1 Korin 13:4-8:
‘Man we i gat lav, tingting blong hem i longfala, mo hem i kaengud. Man we i gat lav, hem i no save jelas, hem i no save tok flas, mo tingting blong hem i no antap tumas. Hem i no save mekem ol fasin we man i sek nogud long hem, mo i no save tingbaot hem nomo. Hem i no save kros kwik, mo i no save stap kros longtaem. Hem i no save harem gud long ol fasin we i no stret. Hem i harem gud long trutok nomo. Man we i gat lav, hem i stap stanap strong long olgeta samting, hem i bilivim olgeta samting, hem i hop long olgeta samting, mo tingting blong hem i longfala long olgeta trabol. Fasin lav i neva save lus.’
[Futnot]
a Baebol i agri long wan risen nomo blong mekem divos mo blong mared bakegen, hemia fasin blong “slip wetem narafala.”—Matiu 19:9.
[Bokis blong pija long pej 8]
Ol Filing Oli Save Giaman Long Yu
I klia se, gel blong Sunem we i laef long taem blong Baebol, hem i savegud se filing blong lav i wan paoa we i save giaman. Taem King Solomon, we i gat bigfala paoa, i wantem fren wetem gel ya, gel ya i talem long ol gel fren blong hem se, ‘yufala i no wekemap no yufala i no pulum lav insaed long mi gogo kasem we lav ya i kamaot hem wan nomo.’ (Sing blong Solomon 2:7) Gel ya we i waes, i no wantem se ol fren blong hem, oli pusum hem blong letem ol filing blong hem oli bos long hem. Tede, samting ya i stret tu blong olgeta we oli tingbaot mared. Yu mas holemstrong ol filing blong yu. Sipos yu mared, hem i from we yu laekem wan man i no from we yu tingbaot blong mared nomo.
[Tok Blong Pija Long Pej 6]
Olgeta we oli mared finis, oli save mekem fasin joengud blong olgeta i kam moa strong
[Tok Blong Pija Long Pej 7]
?Olsem wanem long fasin blong hem taem hem i stap wetem papa mo mama blong hem?