?Wanem i Stap Mekem Ol Man Oli Kros?
LONG wan ba long taon ya Prague long Jek Ripablik, wan man i sutum narafala i ded. ?From wanem? Hem i kros long man ya from we man ya i mekem wan kaset i singsing strong tumas. Long kona blong wan rod long Cape Taon, Saot Afrika, wan man blong draevem trak i kilim narafala i ded wetem wan wud we oli yusum blong plei hoki. Man ya i kros from we narafala i saenem hem wetem tos blong trak. Long Ostrelia, wan nes we i kam long Inglan, boefren blong hem i kros tumas, nao i brekemdaon doa blong haos blong woman ya, i sakem bensin long hem, i laetem faea mo i livim hem blong i ded.
?Ol stori blong ol man we oli faerap long kros taem oli draevem trak, insaed long famle, no long ol plen, oli jes blong mekem yumi fraet? ?No maet oli stap givim woning long yumi se wan bigfala trabol i stap, olsem taem we wol blong wan haos simen i stat brobrok i soemaot se denja i stap? Ol samting we oli stap hapen oli soemaot se, yes i gat wan bigfala trabol i stap.
Ripot blong Fandesen blong Sefti long Rod we i joen wetem Automobil Asosiesen blong Amerika (AAA) i talem se: “Stat long 1990, i gat moa ripot evri yia (7 pesen moa) long saed blong raf fasin bitwin ol man blong draevem trak.”
Long evri ples, fasin kros i bigwan insaed long ol famle. Olsem, long New South Wales long Ostrelia, ol polis oli luk we raf fasin insaed long famle i kam antap bigwan (50 pesen moa) long yia 1998. Wan long evri fo woman long kantri ya, we oli mared no oli stap wetem wan man, oli bin kasem kil samtaem from man blong olgeta.
I sem mak long ol plen. Sam pasenja we oli stap mekem trip long plen, oli faerap long kros wantaem nomo, oli kilim olgeta we oli wok long plen, ol narafala pasenja mo samtaem ol paelot. From samting ya, sam bigfala kampani blong plen oli givim wan spesel strap long ol wokman blong olgeta blong fasem ol pasenja we oli traem kilim narafala.
?From wanem plante moa man naoia oli no naf blong bos long tingting blong olgeta? ?Wanem i pusum man blong faerap long kros? ?Oli naf blong bos long filing ya?
?From Wanem Plante Moa Man Oli Kros?
Faerap long kros i min se man i harem i kros tumas mo i soemaot filing ya long strong fasin. Man i faerap long kros taem hem i holem kros gogo hem i bosta olsem wan volkeno, mo maet i gat raf fasin i kamaot from. David K. Willis we i presiden blong AAA Fandesen blong Sefti long Rod, i talem se: “Taem faet i kamaot bitwin sam man blong draevem trak, hemia i no from wan samting nomo we i hapen. I luk olsem se stamba blong samting ya hemia tingting blong man mo plante tumas wari long laef blong man ya we i draevem trak.”
Samting we i mekem man i tingting tumas, hemia fulap save no infomesen we oli stap kasem evri dei. Las tok we David Lewis i raetem long buk blong hem, Information Overload i talem se: “Plante man blong wok tede oli stap kasem tumas save we oli harem se i hevi tumas long olgeta . . . From we oli no save holemtaet olgeta save ya, . . . oli wari, mo oli mekem samting we i no waes. Oli no naf blong skelem olgeta save ya mo tekem wan gudfala disisen.” Wan niuspepa i tokbaot save ya we i fulap tumas, i se: “Tede, wan niuspepa long bigfala kantri i gat moa save long hem i bitim olgeta save we wan man long ol yia 1600 i kasem long ful laef blong hem.”
Samting we yumi stap putum long maot blong yumi tu i save mekem yumi kros. Tu stadi we oli mekem oli soemaot se man we i smok sigaret, i dring, mo i no kakae gud, hem i save kam kros moa. Ol samting ya we fulap man oli tekem tede oli mekem wari mo kros i kamaot. Plante taem ol man oli swea long narafala, oli no gat longfala tingting, mo oli harem nogud long narafala we i gat defren tingting long olgeta.
Nogud Fasin Mo Ol Sinema
Dr. Adam Graycar, we i daerekta blong Institut ya blong Kriminoloji long Ostrelia i tokbaot raf fasin we i kamaot taem man i no kaen long narafala. Hem i se: “Ating wan impoten samting blong daonem raf fasin blong kilim man hemia se ol man oli mas gat wan niufala tingting long saed blong kaen fasin mo respek we oli mas soem long ol narafala.” Institut ya i givim advaes se yumi mas gat longfala tingting, yumi no mas ting se narafala i mas mekem samting long sem fasin olsem yumi, mo yumi mas blokem tok swea. Sipos yumi no mekem olsem, wan smol rao i save kam wan bigfala faet. Be, samting we i narakaen se, pleplei we plante man oli mekem blong spel mo harem gud, i stap pulum olgeta blong harem nogud long narafala mo kros. ?Olsem wanem samting ya i save hapen?
Wan ripot blong Institut ya blong Kriminoloji long Ostrelia i talem se: “Fulap pikinini mo bigman oli stap go long ol sinema blong lukluk ol man we oli stap kilim narafala i ded mo spolem ol samting. Ol kampani blong wokem ol video kaset tu oli save se plante moa man oli laekem ol stori we oli fulap long raf fasin, mo ol kampani ya oli save winim plante moa mane from. Plante pikinini oli laekem blong pleplei wetem ol giaman masket mo tul blong faet, nating se maet papa mama blong olgeta oli no wantem. Ol bigman mo ol pikinini tugeta oli harem gud blong lukluk ol stori long televisin we oli fulap long raf fasin. Mo televisin i mekem wan bigfala wok blong tijim ol rul mo fasin long yumi.” ?Olsem wanem samting ya i joen wetem fasin blong faerap long kros, insaed long famle mo afsaed long haos? Ripot ya i finis olsem: “Sipos bighaf blong ol man oli ting nating long raf fasin, ol wanwan man bambae oli tekem semfala tingting ya.”
Maet plante man oli talem se taem man i wari hem i mas faerap long kros, hem i no save blokem samting ya, from se long wol blong yumi tede ol man oli gat strong fasin mo laef i had. ?Olsem wanem? ?I tru se i moagud blong folem advaes ya: “Taem yu harem i kros, faerap”?
?I Stret Blong Traem Blokem Kros?
Taem wan volkeno i bosta, hem i mekem trabol long olgeta man we oli stap klosap long hem. Long sem fasin, wan man we i faerap long kros, i spolem ol man raonabaot long hem. Mo tu, hem i spolem hem wan bigwan. ?Long wanem fasin? The Journal of the American Medical Association (JAMA) i talem se: “Taem man i faerap long kros, hem i mekem rao mo faet i kam antap moa.” Ol stadi oli soemaot se plante moa man we oli stap faerap long kros “oli ded bifo we oli gat 50 yia, i bitim olgeta we oli no stap faerap.”
Sem mak, Hat Asosiesen blong Amerika i talem se: “Ol man we oli faerap long kros, namba blong olgeta we oli kasem sik ya we wan saed bodi i ded i tu taem antap long olgeta we oli blokem kros.” Woning ya i stret long ol man mo ol woman tu.
?Wanem advaes we i rili wok? Makem gud se ol advaes we ol man blong hae save oli givim long saed ya i laenap gud wetem advaes we i stap long Baebol, buk ya we i givim nambawan advaes long ol man long olgeta ples blong wol blong mekem oli frengud tugeta.
Bos Long Fasin—Blokem Kros
Dr. Redford B. Williams i talem long buk ya JAMA, se: “Advaes ya se ‘taem yu harem i kros, yu mas faerap,’ i no save . . . givhan long man. I moa gud blong traem kasem save from wanem yu yu kros mo bos long fasin ya.” Hem i talem se i gud blong askem ol kwestin ya: “(1) ?Samting we i hapen i rili impoten? (2) ?Taem mi skelem gud samting we i hapen, i stret we mi kros long tingting mo filing blong mi? (3) ?Mi save jenisim smol ol samting we oli bin kamaot blong mekem se mi no stap kros?”
Ol Proveb 14:29; 29:11 “Man we i no save kros kwik, hem i waes we i waes. Man we i no gat hed, hem i save soemaot long fes blong ol man we hem i kros, be man we i gat hed, tingting blong hem i longfala, mo hem i save holem kros blong hem.”
Efesas 4:26 “ ‘Sipos yufala i kros, yufala i no letem we kros ya i lidim yufala, blong yufala i mekem sin.’ Mo yufala i no stap kros, gogo kasem san i godaon.”
Long buk blong hem, Dealing With Anger—Self-Help Solutions for Men, Frank Donovan i givim advaes se: “Taem we man i kros gud, beswan samting we hem i save mekem i blong ronwe long kros, antap moa, ronwe long ples no ol man we oli stap mekem hem i kros.”
Ol Proveb 17:14 (NW ) “Stat blong rao i olsem wan smol hol long bigfala tang, we wota i stap lik smosmol long hem. Yu mas blokem kwik. I gud yu gowe bifo rao i kamaot.”
Bertram Rothschild i raetem sam advaes long buk ya The Humanist i se: “I bisnes blong wanwan man . . . blong blokem kros. Yumi kam kros from ol samting we oli stap long tingting blong yumi. . . . Ating yu luk finis we sam samtaem nomo kros i mekem samting i kam gud, be fulap taem i mekem ol samting i go nogud olgeta. I moagud blong blokem kros i bitim we yu letem i kam antap.”
Ol Sam 37:8 “I nogud yu kros, i nogud yu faerap, i nogud yu wari. Ol samting ya i rod blong kasem trabol nomo.”
Ol Proveb 15:1 “Sipos yu toktok gud long man we i kros, bambae yu save mekem tingting blong hem i kam kwaet, be sipos yu tok strong long hem, bambae yu mekem hem i kros moa.”
Ol Proveb 29:22 “Man blong kros kwik, oltaem hem i stap faerap mo i statem rao. Oltaem hem i stap mekem sin.”
Plante milian Witnes blong Jeova long wol oli agri fulwan wetem ol advaes ya. Oli singaot yu blong yu joen long ol miting blong olgeta long Haos Kingdom mo blong luk olsem wanem man i save folem ol advaes blong Baebol long laef blong hem, nating se wol we yumi stap long hem i fulap long fasin kros.
[Tok blong pija long pej 14]
Wan man we i faerap long kros i mekem plante trabol, olsem wan volkeno we i bosta
[Tok blong pija long pej 15]
Advaes blong Baebol i rili wok