?Taem Blong Yumi i Rili Ol Las Dei?

YU YU stap sidaon long fored blong wan kenu long reva, ale yu stap go from sam wora we i ron strong, i hadwok blong pas long hem. Yu luk bigfala waet wora i stap flae i go antap, from we i stap brok long ol bigbigfala ston. Yu traem blong stiarem kenu i go longwe long ol ston ya. Man we i stap wetem yu i sipos long halpem yu blong stiarem kenu ya, be hem i no savegud long wok ya. Mowas, yu no gat wan map, taswe yu no save nating sipos wora ya we i ron strong bambae i pulum yu i go long wan wora we i kwaet no long wan kaskad.

Yumi harem nogud blong tingbaot samting ya, ?i tru? Ale, yumi jenisim store ya. Tingbaot nao se wan man we i savegud evri ston mo evri kona blong reva ya, i stap wetem yu blong lidim yu. Hem i save bifo finis se waet wora ya i kolosap, hem i save weples wora ya bambae i pulum yumi i go long hem, mo tu, hem i save olsem wanem blong stiarem kenu i gotru long raf wora ya. ?Bambae yu harem se yu sef moa wetem man ya?

Tru, yumi evriwan i fesem wan problem we i kolosap sem mak long hemia. Nating se i no fol blong yumi, be yumi stap laef long wan taem we i had tumas. Bighaf blong ol man oli no save hamas yia ol trabol ya bambae oli gohed, mo oli no save sipos bambae hem i kamgud, mo olsem wanem blong stap laef tru long ol trabol ya. Be yumi no nid blong harem se i no gat samting blong lidim mo blong givhan long yumi. Man we i Wokem yumi i givim wan samting blong lidim yumi​—wan samting we i bin talemaot longtaem finis se taem ya bambae i fulap long trabol, i talemaot olsem wanem trabol ya bambae i finis, mo i givim advaes olsem yumi nidim, blong lidim yumi blong stap laef tru long taem ya. Samting ya blong lidim yumi, hemia Baebol. Man we i raetem buk ya, hemia Jeova God we i kolem hem wan se Bigfala Tija. Hem i yusum Aesea blong talemaot promes blong hem se: “Bambae yufala i harem wan tok biaen long yufala i talem se: ‘Hemia rod ya. Yufala olgeta man, yufala i wokbaot long hem,’ blong yufala i no tanem i go long raet saed no long lef saed.” (Aesea 30:20, 21) ?Bambae yu glad sipos yu gat samting olsem blong lidim yu? Ale, bambae yumi luk sipos Baebol i rili talemaot ol trabol long taem blong yumi.

Ol Man Blong Jisas Oli Askem Wan Kwestin We i Gat Bigfala Mining

Jisas i jes bin talem klia long ol man blong hem se ol naesfala haos we oli mekemap haos prea blong Jerusalem bambae oli lus olgeta. !Ating oli sapraes tumas! Ating oli faenem i hadwok blong bilivim samting ya. Smoltaem biaen, oli sidaon long Hil blong ol Oliftri, nao fo disaepol oli askem long Jisas se: ‘Plis yu talemaot long mifala. ?Bambae ol samting ya oli kamtru wetaem? ?Mo wanem saen we bambae i soemaot we yu yu kambak finis mo we fasin blong wol ya i kasem en blong hem?’ (Matyu 24:3; Mak 13:​1-4) Nating se oli luksave no oli no luksave, be ansa blong Jisas i gat bitim wan mining blong hem.

Taem we haos prea blong Jerusalem i lus mo olfala fasin blong laef blong ol man Jyu i kasem en blong hem, hemia i no sem mak olsem taem we Kraes i kambak finis mo fasin blong ful wol i kasem en blong hem. Nating se i olsem, Jisas i givim wan longfala ansa we long waes fasin, hem i tokbaot olgeta samting we oli joen wetem kwestin ya. Hem i talem long olgeta, ol trabol we bambae i kamaot bifo we Jerusalem i lus. Mo tu, hem i talem long olgeta wanem ol fasin we bambae oli kamaot long wol taem hem i kambak finis, mo wetaem bambae hem i rul olsem King long heven mo hem i rere blong tekem aksin blong finisim ol rabis fasin blong wol ya.

En Blong Jerusalem

Fastaem, tingbaot tok blong Jisas long saed blong Jerusalem mo haos prea blong hem. Bitim tate yia bifo, hem i talemaot se wan long ol taon we oli impoten moa bitim ol narafala taon long wol, bambae i kasem bigfala hadtaem. Makem ol tok blong hem long Luk 21:20, 21: “Taem we yufala i luk ol soldia oli stap kam plante raonabaot long Jerusalem, blong oli blokem ol man insaed, yufala i mas save we bambae i no longtaem oli save spolem ples ya olgeta. Taem yufala i luk samting ya, yufala we i stap long Judia, yufala i mas ronwe blong go haed long ol hil. Mo yufala we i stap insaed long taon ya, yufala i mas aot. Mo yufala we i stap long ol ples raonabaot long taon ya, yufala i no save go insaed long hem bakegen.” Sipos ol ami bambae oli raonem Jerusalem, ?olsem wanem ‘ol man we oli stap insaed long taon ya’ oli save “aot,” olsem Jisas i bin givim oda long olgeta? I klia we, Jisas i minim se bambae i gat wan jans blong ronwe. ?I tru se oli kasem wan jans olsem?

Long 66 K.T.,a ol ami blong Rom we Cestius Gallus i lidim olgeta, oli fosem ol rebel ami blong ol man Jyu blong gobak long Jerusalem, mo oli blokem olgeta oli no moa save aot long taon ya. Mo tu, ol man Rom oli go insaed long taon ya go kasem stonwol we i raonem haos prea. Be long taem ya, Gallus i givim oda long ol ami blong hem blong mekem wan samting we i rili narakaen. !Hem i givim oda long olgeta blong ronwe! Ol soldia blong ol man Jyu oli glad tumas, ale oli ronem ol enemi blong olgeta we oli stap ronwe, mo oli givim kil long sam long ol soldia ya blong Rom. From samting ya, ol man long Jerusalem oli kasem jans ya we Jisas i bin tokbaot. Ale, ol trufala Kristin oli harem woning blong Jisas mo oli aot long Jerusalem. Hemia wan waes disisen from we fo yia biaen nomo, Jenerol Titus i lidim ol ami blong Rom oli kambak. Long taem ya, i no gat man we i save ronwe.

Ol ami blong Rom oli raonem Jerusalem bakegen. Oli yusum ol wud blong bildim wan bigfala fenis i goraon long hem. Jisas i bin talem wan profet tok long saed blong Jerusalem se: “I gat taem i stap kam we yufala i no save, mo long taem ya ol enemi blong yufala oli save hivap raon long yufala. Bambae ol soldia blong olgeta ya oli digim wan hol i goraon long taon blong yufala, oli blokem yufala, yufala i no save aot.”b (Luk 19:43) I no longtaem biaen, Jerusalem i foldaon. Nambawan haos prea blong hem i brokbrok evriwan, mo i bon long faea. !Ol tok blong Jisas oli kamtru fulwan!

Be Jisas i stap tingbaot wan narafala samting tu i bitim we Jerusalem bambae i lus nomo. Ol disaepol oli bin askem tu blong hem i givim wan saen we bambae i soemaot se hem i kambak finis. Long taem ya, oli no save se kwestin ya i laenap wetem wan taem we bambae hem i rul olsem King long heven. ?Hem i tokbaot wanem samting we bambae i mas kamaot?

Ol Faet Long Ol Las Dei

Sipos yu ridim Matyu japta 24 mo 25, Mak japta 13, mo Luk japta 21, bambae yu luk ol klia pruf we i soem se Jisas i stap tokbaot taem blong yumi. Hem i talemaot wan taem we i gat faet​—i no jes se yumi save ‘harem we ol man oli stap mekem faet, mo harem ol tok olbaot se bambae ol man oli mekem faet.’ No gat. Samting ya i kamaot oltaem long olgeta yia we oli pas finis. Be hem i talemaot se bambae ‘ol man oli mekem faet long ol narafala man’ mo ‘ol kantri bambae oli mekem faet long ol narafala kantri’​—yes, ol bigfala faet bitwin ol defren kantri blong wol.​—Matyu 24:​6-8.

Tingbaot blong smoltaem, olsem wanem fasin blong mekem faet i jenis long laswan handred yia. Bifo, taem i gat faet, ami blong tufala kantri we tufala i agensem tufala, oli yusum ol naef blong faet no sutum masket blong givim kil long narafala. Samting ya i nogud tumas finis. Be long 1914, Bigfala Faet i kamaot. Wan kantri i folem narafala kantri i go long faet ya, gogo plante kantri oli joen long faet ya—hemia faswan faet blong ful wol. Oli wokem ol otomatik tul blong faet we oli save kilim i ded plante moa man, mo we oli save kilim i ded ol man we oli stap farawe. Oli yusum ol masket we oli karem plante bolet wantaem, mo we oli no save mestem mak blong olgeta. Oli yusum wan gas we oli kolem musted gas, we i bonem mo kilim i ded plante taosen soldia, i mekem plante moa taosen oli handikap, mo plante moa bakegen oli harem nogud tumas. Oli yusum ol trak blong faet blong go insaed long ples blong ol enemi, mo ol bigbigfala masket blong olgeta oli stap faerap we oli no gat sore nating long ol man. Oli yusum tu, ol plen mo sabmarin, we oli olsem ol smol saen nomo blong ol samting we bambae oli kam biaen.

Namba Tu Bigfala Faet blong Wol i moa nogud bitim eni samting we yumi save tingbaot​—hem i mekem Faswan Bigfala Faet blong Wol i luk olsem we i smol nomo, from we hem i kilim i ded plante milyan moa man. Ol bigbigfala sip blong faet we oli olsem ol bigfala taon we oli stap flot, oli ron long solwora. Oli karem ol plen blong faet we oli sakem bom blong kilim i ded ol enemi. Ol sabmarin oli sutum ol bom i go blong draonem ol sip blong ol enemi blong olgeta. !Mo tu, oli sakem ol atomik bom, we wan long olgeta nomo, i save kilim plante taosen man i ded! Olsem Jisas i talemaot finis, “ol samting blong mekem man i fraet” oli rili makem taem ya blong yumi we i fulap long faet.​—Luk 21:11.

?Ol faet oli godaon afta long Namba Tu Bigfala Faet blong Wol? No gat. Long sam yia, i gat plante faet oli stap gohed long sem taem​—long ol yia afta 1990 tu​—mo oli tekemaot laef blong plante milyan man. Mo tu, i gat wan samting i jenis long saed blong ol man we oli ded long ol faet. Bifo, ol faet oli kilim i ded ol soldia. Tede, bighaf blong ol man we oli ded long ol faet​—hemia bitim 90 pesen​—oli ol man we oli no joen long faet.

Ol Narafala Haf Blong Saen Ya

Faet i wan haf nomo blong saen we Jisas i bin tokbaot. Hem i givim woning tu se bambae ol man “oli gat hadtaem blong kasem kakae.” (Matyu 24:7) Mo samting ya i kamtru, nating se i gat moa kakae long wol ya i bitim wanem we ol man oli nidim, nating se ol man we oli stadi long agrikalja oli faenemaot plante moa nyufala samting bitim bifo, mo nating se i gat plante gudfala samting blong karem kakae i go kwik long evriples long wol. Nating se i gat ol samting ya, evri dei, samwe long wan bilyan man long wol oli no gat naf kakae yet.

Jisas i talemaot tu se “olbaot long wol” bambae i gat ‘ol strong sik oli kam spolem ol man.’ (Luk 21:11) Long saed ya tu, yumi luk wan samting we i narakaen long taem blong yumi​—i gat plante moa gudfala meresin mo dokta bitim bifo, oli faenemaot plante nyufala save, oli gat ol stik meresin blong blokem ol sik we fulap man oli stap kasem. Be yet, namba blong ol strong sik i stap kam antap bitim olgeta taem bifo. Kwiktaem nomo afta long Faswan Bigfala Faet blong Wol, sik ya Spanis Fiva i kamaot, mo plante moa man oli ded from sik ya i bitim namba we oli ded long faet ya. Sik ya i save pas i go long plante man kwiktaem nomo. !Taswe long ol bigfala taon olsem Nyu Yok, ol man oli kasem wan faen no oli save go long kalabus sipos oli jes sni nomo! Long taem blong yumi, plante milyan man oli ded evri yia from kansa mo sik blong hat​—tru ya, hemia ol strong sik ya. Mo tu, AIDS i stap gohed blong givim ded long plante man, mo ol dokta oli no save faenem wan rod blong blokem sik ya.

Jisas i tokbaot moa, olsem wanem ol las dei oli defren long ol yia bifo, mo tu, ol trabol long saed blong politik long ol las dei. Be aposol Pol i tokbaot moa ol problem long laef blong man mo ol fasin blong olgeta. Sam samting we hem i raetem hemia: ‘Yu mas save samting ya tu. Long taem blong ol las dei blong wol, laef long wol ya bambae i kam strong tumas. Bambae ol man oli save tingbaot olgeta nomo, . . . oli no save tingbaot God. Bambae oli no man blong sore, oli man blong mekem i strong tumas oltaem long ol narafala man . . . oli man blong lusum hed, mo oli wael olgeta. Bambae oli no wantem ol fasin ya we i gud nomo, oli agens long hem. Bambae oli man blong spolem ol fren blong olgeta, oli man we oli no kea, we flas i mekem tingting blong olgeta i lus. Bambae oli man we oli wantem tumas ol samting we oli stap harem gud long hem, i winim we oli stap laekem God.’​—2 Timote 3:​1-5.

I sua se yu yu luksave ol fasin ya raonabaot long yu. Tingbaot wan samting nomo we i mekem laef blong ol man i stap kam moa nogud long taem blong yumi​—ol famle oli seraot. Plante famle oli go wanwan, ol hasban mo waef oli faet, ol papa mama oli kilim nogud ol pikinini blong olgeta, mo samfala oli mekem i nogud long ol olfala papa mama blong olgeta. !Ol samting ya oli soemaot klia se ol man “oli no man blong sore, oli wael olgeta”! !Mo tu, “oli man blong spolem ol fren blong olgeta,” we “oli no wantem ol fasin ya we i gud nomo, oli agens long hem”! Yes, yumi luk se ol fasin ya oli fulap long wol tede.

?Taem Blong Yumi, Hemia Taem We Jisas i Tokbaot?

Be maet yu askem se, ‘?Ol trabol ya oli no bin spolem ol man longtaem finis i kam? ?Olsem wanem yumi save se taem ya blong yumi, hemia taem we ol profet tok blong bifo oli tokbaot?’ Bambae yumi luk tri poen we oli pruvum se Jisas i tokbaot taem blong yumi.

Faswan se, taem Jerusalem mo haos prea blong hem oli lus, ol tok blong Jisas oli kamtru smol be i no fulwan. Oli poen i go long wan taem long fyuja tu. Samwe long 30 yia afta we bigfala trabol i spolem Jerusalem, Jisas i givim wan vison long olfala aposol Jon, we i soemaot se ol trabol we ol profet tok oli talem​—olsem faet, hadtaem blong kasem kakae, ol strong sik mo ded we i kamaot from​—oli mas kamtru long olgeta ples blong wol long fyuja. Yes, ol trabol ya bambae oli no kasem wan ples nomo, be olgeta ples “blong wol.”​—Revelesen 6:​2-8.

Namba tu poen se, long laswan handred yia, sam samting long saen blong Jisas oli bin kamtru long fasin we yumi save talem se i fulwan olgeta. Eksampel, ?ol faet oli save kam nogud moa i bitim mak ya we oli bin kasem afta 1914? Sipos Namba Tri Bigfala Faet blong Wol i kamaot, mo sipos ol kantri oli yusum ol nyuklia tul blong faet blong olgeta, be biaen, bambae wol ya i olsem ases nomo​—mo olgeta man bambae oli lus. Sem mak nao, Revelesen 11:18 i talemaot se long taem blong yumi we ol nesen oli “kros tumas,” bambae ol man oli “stap spolem wol.” !Taem blong yumi, hemia fastaem long histri, we ol doti long win mo wora mo ol fasin we man i mekem blong spolem ol samting raonabaot long yumi, oli nogud tumas, mekem se kolosap wol ya i no moa naf blong sapotem laef! Taswe, yumi luk se haf ya blong saen tu i stap kamtru fulwan olgeta, no kolosap nomo i kamtru fulwan. ?Ol faet mo fasin blong sakem doti long win mo wora blong wol, oli save gohed blong kam nogud moa go kasem mak we man i spolem hem wan mo wol blong hem tu? No gat. Baebol i talem se bambae wol ya i stap blong olwe, mo ol man we hat blong olgeta i stret bambae oli laef long hem.​—Ol Sam 37:29; Matyu 5:5.

Namba tri poen se, yumi save bilif fulwan long saen blong ol las dei, taem yumi tekem olgeta haf blong hem tugeta. Taem yumi tingbaot ol samting we Jisas i bin talem long ol tri Gospel, ol samting long ol leta blong Pol, mo ol samting long buk blong Revelesen, saen ya i gat plante haf blong hem. Sipos yumi tekem ol haf blong saen ya wanwan, maet samfala oli no bilif long hem, from we oli save talem se long ol narafala taem bifo sem problem i bin kamaot. Be taem yumi tekem olgeta haf tugeta, oli makem klia wan taem nomo​—hemia taem blong yumi.

?Wanem mining blong ol samting ya? ?I minim nomo se Baebol i tokbaot taem blong yumi olsem wan taem we bambae i mekem man i harem nogud tumas, mo ol man oli no moa gat hop? !No gat!

Gud Nyus

Wan impoten haf blong saen blong ol las dei i stap long Matyu 24:14: ‘Bambae ol man oli stap talemaot gud nyus ya se God i king blong olgeta man. Bambae oli talemaot long olgeta ples long wol, blong oli wetnes blong hem long fes blong olgeta man. Nao biaen, bambae en i save kam.’ Long laswan handred yia, ol Wetnes blong Jeova oli mekem wan wok we i defren long ol narafala wok long histri blong man. Oli karem mesej blong Baebol long saed blong Kingdom blong Jeova God​—wanem ya Kingdom ya, olsem wanem hem i rul, mo wanem samting bambae hem i mekem​—mo oli talemaot mesej ya long olgeta ples long wol. Oli prentem ol buk we oli tokbaot Kingdom ya long bitim 300 lanwis, mo oli karem olgeta i go long ol man long haos blong olgeta, long rod, mo long ol stoa mo ofis long evri kantri blong wol.

Taem oli mekem wok ya, oli mekem profet tok ya i kamtru. Be tu, oli seremaot hop. Makem we Jisas i talem se bambae oli karem “gud nyus,” i no bad nyus. ?Olsem wanem samting ya i tru long ol taem ya we oli fulap tumas long trabol? I tru from we, stampa mesej blong Baebol i no blong talem se ol samting bambae oli nogud tumas long en blong olfala wol ya. Stampa mesej blong hem i long saed blong Kingdom blong God, mo se tru long Kingdom ya, wan samting bambae i kamtru we i gud tumas long hat blong ol man we oli laekem pis​—hemia se man i save gofri.

?Be wanem mining blong tok ya se man i save gofri, mo olsem wanem yu save kasem samting ya? Plis luk ol haf we oli kam biaen, we oli tokbaot samting ya.

[Ol futnot]

[Tok makem poen long pej 5]

Ol man oli lukaotem ansa long ol kwestin olsem: ?From wanem ol samting oli nogud tumas? ?Wanem fyuja blong ol man?

[Tok makem poen long pej 6]

Tede, bitim 90 pesen blong ol man we oli ded long faet, oli no joen long faet

[Tok blong pija long pej 7]

Profet tok blong Jisas se Jerusalem bambae i lus i kamtru fulwan