Trufala Help Blong Olgeta Famle
“I stret blong talem se ol famle long Amerika oli trabol bigwan. Tok ya i tru. Yumi no save talem se hem i giaman, taem yumi tingbaot olgeta we oli divos, olgeta we i no mared we oli bonem pikinini, olgeta man we i mekem trabol long ol pikinini mo waef blong olgeta.”
TOK YA, Tom Brokaw, wan man blong tok long Televisin i talem, mo oli stret long plante plante kantri. ?Wanem mining blong trabol ya?
Long plante defren fasin, long wol blong yumi, famle i olsem stamba pos long wan haos. Sipos famle i trabol, bambae olgeta haf blong wol ya i trabol. Mo tu, ol pikinini oli nidim wan famle blong oli save kasem ol samting we oli nidim long bodi mo long ol filing blong olgeta. Insaed long famle, oli kasem ol bigfala lesen long laef blong olgeta. ?Olsem wanem nao sipos famle blong olgeta i trabol? ?Bambae ol pikinini ya oli lanem wanem? ?Wanem bambae i protektem olgeta? ?Bambae taem oli gru, oli kam wanem kaen bigman?
?Olsem wanem? ?Wan samting i save halpem ol famle long taem blong trabol, no no gat? Yes. Famle i wan samting we God hem wan i wokem. (Jenesis 1:27, 28) Mo long tok blong hem, Baebol, hem i givim ol nambawan rul blong lidim ol famle. (Kolosi 3:18-21) Tru, yumi no save jenisim wol ya, be yumi save mekem ol advaes blong Baebol oli wok long laef blong yumi. Naoia mifala i wantem talem sam stori long yu long saed blong sam man we oli mekem olsem, mo oli kasem gud frut from.
Blokem Divos
Long plante kantri, taem i gat tu mared, wan long tufala bambae i brok long divos. !Hemia wan bigfala trabol we i seraotem ol man, mo oli no naf blong winim hem! I tru we plante man mo woman we i divos finis oli no moa gat hasban no waef, be oli stap traehad yet blong olgeta wan nomo i lukaot gud long ol pikinini blong olgeta. Be i klia we sipos papa mo mama i save stap tugeta mo stretem ol problem blong tufala, hemia i moa gud.
Long Solomon Aelan, wan man mo wan woman oli mared, be tufala i trabol. Man ya i pikinini blong jif, be hem i raf man mo i gat plante rabis fasin. Waef blong hem i gat hadtaem tumas, nao i traem blong kilim hem wan i ded. Ale, hasban i agri blong stadi Baebol wetem ol Witnes blong Jeova. Nao hem i luk we, sipos wan man i save wanem samting i nogud, hemia i no naf blong God i save glad long man ya. Hem i mas mekem moa, hem i mas “no laekem nating ol fasin nogud.” (Ol Sam 97:10, NW) Hem i mas no laekem ol fasin olsem giaman, stil, raf fasin mo fasin drong. Ale, hem i folem advaes ya, nao hem i winim ol rabis fasin mo raf fasin blong hem kwiktaem. Waef blong hem i sapraes, nao mared blong tufala i kamgud, from we man ya i folem advaes blong tok blong God.
Long Saot Afrika, wan woman we i Witnes blong Jeova, bos blong hem i wan woman. Nao hem i harem se woman ya mo hasban blong hem, tufala i stap toktok blong divos. Witnes ya i toktok long woman we i bos blong hem, nao hem i talemaot tingting blong God long mared. Mo hem i soemaot wan buk long hem, nem blong buk ya The Secret of Family Happiness. Buk ya we ol Witnes blong Jeova oli wokem, i soemaotgud ol rul blong Baebol we oli stret long mared. Hem i talemaot stret olsem wanem man mo woman oli save stretem ol trabol blong tufala. Ale, woman ya wetem hasban blong hem, tufala i ridim buk ya mo tufala i rili traem blong folem ol advaes blong Baebol we buk ya i tokbaot. Risal blong samting ya, tufala i no moa wantem divos. Tufala i sevem mared blong tufala from we oli obei long ol advaes blong Baebol, mo plante narafala man mo woman i mekem sem mak.
Oli Blong Defren Skul
?Olsem wanem long mared, taem tufala i no blong sem skul? Baebol i givim wan advaes we i stret nomo, blong maredem “wan man blong Masta blong yumi.” (1 Korin 7:39) Be samtaem tufala i mared finis, nao biaen wan long tufala i jenisim skul blong hem. ?Olsem wanem? ?Mared blong tufala i mas finis from? No gat.
Long kantri Botswana, wan woman we i jes kam Witnes blong Jeova i no longtaem, sam man oli askem hem sipos niufala bilif ya blong hem i jenisim fasin blong hem. Be woman ya i wantem se hasban blong hem i ansa. Nao man ya i ansa, i se: “Stat long taem we waef blong mi i kam Witnes blong Jeova, plante fasin blong hem oli jenis, oli kamgud. Naoia fasin kwaet mo waes blong hem i strong, i no olsem bifo. Hem i gat paoa mo strong tingting blong no moa smok, i bitim mi from we mi no save winim rong ya yet. Waef blong mi, naoia hem i laekem moa ol pikinini blong mi mo mi, mo ol narafala tu. Tingting blong hem i longfala moa, speseli long ol pikinini. Mi luk hem i stap go plante taem long minista wok blong hem, blong traem halpem ol narafala blong oli mekem laef blong olgeta i moa gud. Mo mi tu mi jenis, mi kam moa gud. Tingting blong mi, se mi mi stap folem eksampel blong hem.” !Tru, ol gudfala rul blong Baebol oli givhan bigwan long mared ya! Mo plante man we i no Witnes i talem sem samting nomo long waef blong olgeta we i kam Witnes.
Taem Papa i No Kea Long Responsabiliti
Taem papa i frengud wetem ol pikinini, i isi blong famle i kam strong. Aposol Pol i givim advaes ya, i se: “Yufala ol papa, i nogud yufala i stap mekem ol pikinini blong yufala i kros oltaem. I moa gud yufala i gohed blong lukaot long olgeta, we yufala i stretem olgeta mo givim advaes long olgeta, olsem Jeova i wantem.” (Efesas 6:4, NW) From samting ya, yumi no sapraes we wan tok long niuspepa (The Wilson Quarterly) i talem se plante problem long wol, i fol blong ol papa we i no mekemgud wok blong olgeta. Tok ya i talem se: “Long 1990, namba blong ol pikinini we i no stap laef wetem prapa papa blong hem i gru bigwan, i dabolem namba blong ol pikinini ya long 1960 . . . Ol papa we i no moa kea long wok blong papa, hemia nao stamba blong plante bigfala trabol we ol man Amerika oli fesem naoia.”
?Olsem wanem? ?Olgeta pikinini we i no gat wan gudfala papa blong lidim olgeta, evriwan oli mas kasem trabol? No gat. Longtaem bifo, wan man blong raetem Ol Sam i talem se: “Hae God, papa mo mama blong mi, maet tufala i save lego mi, be yu, oltaem nomo bambae yu stap lukaot gud long mi.” (Ol Sam 27:10) Wan boe long kantri Taelan i gat naen yia blong hem, mo i faenem we tok ya i tru. Mama blong hem i ded taem hem i bebi nomo, mo papa i no wantem hem, i livim hem i stap wetem wan bubu blong hem. Nao boe ya i kam kros from we i no gat man we i laekem mo i wantem hem, ale hem i kam stronghed mo raf. Hem i tok nogud long bubu blong hem se bambae hem i kilim hem. Wan dei, tufala Witnes we i prij fultaem, tufala i luk we plante taem boe ya i stap klosap long Haos Kingdom, nao tufala i singaot hem blong kam insaed long haos blong olgeta.
Tufala i tokbaot God, i talem se hem i olsem wan papa we i laekem ol pikinini blong hem. Nao tufala i talem se God i mekem promes long ol gudfala man blong mekem wol ya i kam wan Paradaes. (Revelesen 21:3, 4) Ol samting ya oli kasem tingting blong boe ya, ale hem i stat kambak evridei blong lanem sam moa samting. Ol Witnes oli talem hem se hem i no moa mas raf, nao God i rili save kam olsem papa blong hem. Hemia i joen wetem wan tok blong Pol long ol man Rom, se: “Oltaem, long saed blong yufala, yufala i mas traehad blong faenem rod blong yufala i gat pis wetem olgeta man.” (Rom 12:18) Mo tufala i talem long hem se hem i mas kaen long bubu blong hem. (1 Timoti 5:1, 2) Kwiktaem boe ya i obei long ol rul blong Baebol, mekem we famle laef blong hem wetem bubu blong hem i kam moa gud. (Galesia 5:22, 23) Ol man we i stap klosap long olgeta oli sek long ol jenis we boe ya i mekem, !nao oli wantem se ol pikinini blong olgeta tu oli stadi Baebol wetem ol Witnes blong Jeova!
Pis i Stap Long Tingting
Aposol Pol i talem long ol man Kolosi se: “Mo wetem ol fasin ya, yufala i mas lavem ol man, from we fasin ya blong lavem man, hem i save joenemgud olgeta samting, blong oli kam wan. Mo yufala i mas letem pis ya we Kraes i stap givim long yufala i holem tingting blong yufala.” (Kolosi 3:14, 15) Sipos evriwan long famle oli gat pis long tingting blong olgeta, mo oli gat lav, bambae famle ya i mas joengud. Ol fasin ya oli save stretem ol trabol we i seraotem ol famle, nating we ol trabol ya oli stap longtaem finis. Rukia, wan woman Albania, i no moa toktok wetem brata blong hem long 17 yia, from we oli rao long wan samting long famle. Taem hem i stadi Baebol wetem ol Witnes, hem i luk we wan man blong God i mas gat pis wetem ol narafala. “Long olgeta tingting blong hem, hem i mas wok had blong mekem pis.”—1 Pita 3:11.
Nao Rukia i kasemsave se hem i mas mekem pis wetem brata blong hem. Ale, hem i prea olwe long naet ya. Mo long moning, hat blong hem i pam strong taem hem i wokbaot i go long haos blong brata blong hem. Gel blong brata blong Rukia i openem doa mo i sek, i se: “?Weswe yu kam long ples ya?” Nao Rukia i tok kwaet, i talem se hem i kam luk brata blong hem blong mekem pis wetem hem. ?From wanem? From we naoia hem i kasemsave se God i wantem olsem. Brata blong hem i haremgud tumas, nao olgeta oli holemgud olgeta mo oli krae from glad. From we oli folem ol rul blong Baebol, famle ya i joengud bakegen.
Ol Rabis Fren
Wan buk (The 7 Habits of Highly Effective Families) i talem se: “Tede, ol wanwan pikinini oli stap wajem televisin seven aoa long wan dei. Taem wan pikinini i finis long skul blong pikinini, hem i luk finis long televisin eit taosen man we wan man i kilim i ded, mo wan handred taosen narafala fasin blong faet.” Wanem frut i kamaot from wajem ol samting ya oltaem? Ol “man blong save” oli no agri tugeta long bisnes ya, be Baebol i givim sam strong woning agensem ol rabis fren. Eksampel, hem i talem se: “Sipos [man] i go mekem fren wetem ol man we i no gat hed, bambae hem i spolem hem nomo.” (Ol Proveb 13:20) Mo tu hem i talem se: “Ol stret man nomo, be ol fren blong olgeta we oli no stret, oli save spolem fasin blong olgeta.” (1 Korin 15:33) Laef blong famle i save kam moa gud sipos yumi mekem rul ya i stret long ol man we yumi no save fren wetem, mo long ol samting we yumi no save luk long televisin tu.
Wan mama long kantri Laksembag i stap stadi Baebol wetem wan Witnes blong Jeova. Wan dei, hem i talem long Witnes ya, se evri aftenun, tufala gel blong hem i rao mo i faet. Tufala gel ya i gat seven mo eit yia nomo blong olgeta. Nao Witnes ya i askem se tufala gel ya i stap mekem wanem long aftenun. Mama i ansa se tufala i stap wajem televisin taem mama i stap klinim kijin. ?Oli wajem wanem nao? Mama i se: “Sam katun nomo” Nao Witnes i talem se sam “katun” oli rili raf, mama blong tufala gel i talem se bambae hem i kea long samting ya.
Long dei afta, mama i sek taem hem i luk ol “katun” we ol pikinini oli lukluk. I gat sam bigfala anamol we oli rabis olgeta, oli kamaot long ol sta mo oli stap spolem evri samting long rod blong olgeta. Mama i talem long tufala se Jeova i no laekem nating ol fasin raf ya, mo hem i no haremgud taem hem i luk fasin wael olsem. (Ol Sam 11:5) Tufala gel i wantem mekem Jeova i glad, nao tufala i agri blong no moa lukluk televisin mo blong mekem sam dro nomo. Wantaem nomo, raf fasin blong olgeta i finis mo famle ya i kam kwaet.
Hemia sam eksampel nomo blong soemaot olsem wanem ol rul blong Baebol, taem yumi mekem olgeta i wok, oli mekem famle laef i moa gud. Ol advaes blong Baebol oli save stretem olkaen trabol long famle. Ol advaes ya oli tru mo oli givim paoa blong mekem i gud. (Hibrus 4:12) Taem ol man oli stadi Baebol mo oli traehad blong obei long ol tok blong hem, ol famle blong olgeta oli kam strong, ol wanwan memba blong famle oli kam moa gud, mo i no gat bigfala rong i kamaot. Mo sipos i gat wan memba nomo long famle we i stap folem ol advaes blong God, mo ol narafala nogat, be hemia tu i save givhan. Tru, long olgeta laef blong yumi, yumi mas tingbaot Tok blong God olsem man ya bifo we i raetem Ol Sam. Hem i talem se: “Tok blong yu i olsem laet. Oltaem hem i stap soemaot rod blong mi, mo i stap lidim mi.”—Ol Sam 119:105.
[Tok Blong Pija Long Pej 5]
Plante man oli winim finis ol trabol long famle from oli folem ol rul blong Baebol