KABETÔLÔ 9
‘Tubu’u mvine mame ya bisôk!’
“Ajô te, wôéane bibu’a bienan, mbie bi ne bi ya si nyô: [mvine mame ya bisôk], mvin, nye’ane mame ya minsôn, mbia nkômban, a minyamete, mmie mi ne nkañane bezambe befe.”—BECOLOSSIEN 3:5.
1, 2. Jé Balaam a nga bo asu ya na bone b’Israël be lume Yéhôva mvus?
ÑYOBE kos a ke vôm a ye bi avale kos a kômbô yop. A kôme top mbamba éjak, éyoñ éte a futi je nnop, a wua wô mendim. A nga yange, éyoñe kos ja taté na ja di éjak, asôñ nnop da timbi je anyu, éyoñ éte ñyobe kos a limiti nnop.
2 Avale kos ja bili nnop, avale ete fe môt a ne bili ôlame Satan. Melus mvus, valé ayoñ Israël é ntoo minje’ese ya Moab, bebé ya nyiine Si ya Ntiñetan, njô bôte ya Moab a nga ve Balaam abui moné na a yo’é ayoñ Israël. Nde Balaam a nga bôndé fe’e ya tindi bone b’Israël na be lume Yéhôva mvus. A nga tobe mbamba éjak. A nga lôme bengone ya Moab na be ke bo befam ya Israël ayas.—Nlañane Bôt 22:1-7; 31:15, 16; Nlitan 2:14.
3. Jé é nga bo na abui b’Israëlite be wu anyiine Si ya Ntiñetan?
3 Ye Balaam a nga tôé nsôñane wé? Ôwé. Betoyini b’Israëlite be nga “bo bijabô a bengone ya Moab.” Be nga taté fe na ba kañe bivuse bezambe, to’o zambe ya bisôk, a Baal ya Péor. Amu nsem ôte, b’Israëlite 24 000 be nga wu anyiine Si ya Ntiñetan.—Nlañane Bôt 25:1-9.
4. Amu jé betoyini b’Israëlite be nga bo mejian?
4 Amu jé abui b’Israëlite be nga bili ôlame Balaam? Be mbe be telé’é minkômbane ya minsôn ôsu, be vuane mame mese Yéhôva a nga bo asu dap. B’Israëlite be mbe be bili abui beamu ya kabetane Yéhôva. Nnye a nga vaa be minkôm Égypte, a nga ve be bidi nkôte si, a nga ba’ale be akekui anyiine Si ya Ntiñetan. (Behébreu 3:12) Ve be nga bele bili ôlame ya mame bisôk. Nlômane Paul a nga tili na: “Nalé fe, mbo’an te bo [mvine mame ya bisôk], aval ane bevo’o y’été be nga bo, ane be nga wu môse wua betoyini mewôm mebaé a bela.”—1 Becorinthien 10:8.
5, 6. Mam me nga bobane minje’ese ya Moab me ne ye’ele bia jé?
5 Bi ntoo bebé ya nyiine mfefé si, aval ane bone b’Israël be mbe bebé ya nyiine Si ya Ntiñetan. (1 Becorinthien 10:11) Nge bia vek émo bia nyiñe ji a Moab ya melu mvus, bia ye yene na mame ya bisôk ya den ma lôte ma ya melu mete. Mbia minkômbane ya bisôk mi ne fe bi bebo bisaé be Yéhôva. Nya ajôô a ne na ôlame Satan a dañe bi wô bebo bisaé be Yéhôva, ô ne mvine mame ya bisôk.—Nlañane Bôt 25:6, 14; 2 Becorinthien 2:11; Jude 4.
6 Sili’i womiene na, ‘jé ja dañe mfi asu dam, ye na me yene mone mvaé émo ji, ye na me yene mvaé nnôm éto mfefé émo?’ Bia yiane tu’a bo Yéhôva mewôk éyoñ a jô bia na: ‘Tuba’ane mvine mame ya bisôk’!—1 Becorinthien 6:18.
JÉ É NE MVINE MAME YA BISÔK?
7, 8. Jé é ne mvine mame ya bisôk? Amu jé a nji bo jame ya biasé?
7 Den, bôt abui ba nyiñ ényiñe bisôk, teke bisi metiñe me Zambe mfa’a ôte. Éyoñ Bible a kobô ajô ya mvine mame ya bisôk, a jôô éyoñe bôte be nji bo nlu’an ba bo bivôé bia yiane ve bôte be ne nlu’an étam. Nalé a fombô fam ja ke binoñ a fame fe, nge ke minga a minga mbok, to’o bôt ba jô’ôbô betit. Mvine mame ya bisôk é ne fe bo, éyoñe minga a yaé nsoé fam, nge ke éyoñe fam ja yaé nsoé minga. Bi ne fe lañ éyoñe môt a jô’ôbô nyu mbok mfa’a ya mekan, a éyoñe bôte be nji bo nlu’an ba mienekan soé.—Lañe’e Ayemé 23.
8 Bible a jô ne sañesañ na môt a ke ôsu a bo avale mvine mam ete, a voo tabe akônda Yéhôva. (1 Becorinthien 6:9; Nlitan 22:15) Nde fe, bôte bevok be vo’o tabe ndi a môt a nyiñe mvit ényiñ, môt ate a wô’ô fe émien ôson. Ényiñe bisôk ja soo môt ve mbia be mam. Mone môte ya nlem a bôme nye kom ése, nge a ne mona minga, a ne be’e abum a nji kômbô be’e. Môt a nyiñe ényiñe bisôk a ne ndaman nda alu’u jé, a ne be’e akon, a ne ne fe wu. (Lañe’e Begalate 6:7, 8.) Nge môt a tebe élé atyeñ si éyoñe ôsimesan ya bisôk wo so nye nlem, a ye bo te ku ôlame ya mvine mame ya bisôk. Ve nge môt a taté na a jeñe mefe’e ya jalé mbia nkômbane wé, a ye ku ôlam ôte. Jam ôsu é ne futi môt mbia b’asimesan nlem é ne éyoñ a yene bôte minsoé bingeñegeñ.
E YENE BÔTE MINSOÉ BINGEÑEGEÑ A NE JAM ÔSU É NE TINDI WO MVINE MAME YA BISÔK
9. Amu jé fulu ya yene bôte minsoé bingeñegeñ é ne ngule nsul?
9 Nsôñane bôte ba kuli bingeñegeñ bia liti bôte minsoé, ô ne na be nene nkômbane ya bisôk. Den, ô ne koon avale mboon ete vôm ase, bekalate mefoé, bekalate, bia, télé, a internet. Bôt abui ba buni na bi nji yiane ko mboon ôte woñ, ve ba du’uban, amu a ne ngule nsul. Jam ete e ne bo na môt a bo ôlo ya mame bisôk, a jalé nlô wé a mbia minkômban. Môt a biya fulu ya yen avale bingeñegeñ ete, a ne su’ulane mieneke nsoé wé, a ne soo minjuk nda alu’u jé, a ne ne su’ulane tyam alu’u dé.—Beromain 1:24-27; Beéphésien 4:19; lañe’e Ayemé 24.
Bia yiane tabe ntyel éyoñe bia belane internet
10. Aval avé ñye’elane bia koone wô kalate Jacques 1:14, 15 ô ne volô bia na bi sa’ale mvine mame ya bisôk?
10 Bia yiane kôme yeme na mbia minkômbane ya bisôk mi ne bo nya ngulu. Tame yen abendé kalate Jacques 1:14, 15 a ve bia: “Môt ase a yene meve’ele éyoñ a dutuban a mbia nkômbane wé émien, a du’uban. Wônaa mbia nkômban, éyoñ a nyoñeya abum, a biaé abé: a abé, éyoñ é neneya, de abiaé awu.” Nde ñhe, nné ane wo bi mbia ôsimesan éziñ, tita’ane nye avôl avôl. Nge wo yene mbia bingeñegeñ atemetem, avôl, va’a mis! Dimi’i ordinateur wôé, nge ke na tyéndé’é chaine. Te kañese na mbia b’asimesan be zu jaé wo nlô. Nge ô ve’ele kañese de, mbia b’asimesane be ne bo nya ngulu, aval e ne ayaé ya wosane de.—Lañe’e Matthieu 5:29, 30.
11. Aval avé Yéhôva a ne volô bia éyoñe bi bili mbia b’asimesan?
11 Yéhôva a yeme bia adañ abime bia yeme biabebien. A yeme na bi nga bialé nsem été. Ve a yeme fe na bi ne ngule ya wosane mbia b’asimesan a dañe be. Yéhôva a jô bia na: “Ajô te, wôéané bibu’a bienan, mbie bi ne bi ya si nyô: [mvine mame ya bisôk], mvin, nye’ane mame ya minsôn, mbia nkômban, a minyamete, mmie mi ne nkañane bezambe befe.” (Becolossien 3:5) To’o abendé éte é nji bo tyi’ibi ya tôñ, ve Yéhôva a jibi bia, a ye fe volô bia. (Besam 68:19) Mojañ éziñ a nga bi fulu ya yene bôte minsoé bingeñgeñ a mieneke soé jé. E sikôlô wé, bemvôé bé be mbe be jô’ô na a nji bo mbia jam, ve émien a jô na: “Me nga ndamane mone môte ya nleme wom, ane me nga taté na ma nyiñ ényiñe bisôk.” Éyoñ a nga yeme na a yiane wosane mbia b’asimesane bé, a nga sili Yéhôva mvolan, ane a nga telé mbia fulu ate. Nge ô bili mbia b’asimesan, sili’i Yéhôva “ngul é ne te ave’an,” asu ya na ô ba’ale mbamba b’asimesan.—2 Becorinthien 4:7, Mfefé Nkôñelan; 1 Becorinthien 9:27.
12. Amu jé bia yiane ‘ba’ale nleme wongan’?
12 Salomon a nga tili na: “Ba’ale nleme wôé a dañe jôm éfe ése, amu nne menjeñ mese y’ényiñ ma so été.” (Minkana 4:23, Mfefé Nkôñelan) “Nleme” wongan ba jôô wô va, ô ne avale môt bi né, avale Yéhôva a yene bia. Bi ne su’ulane bo mame mise mangan ma fombô. Zôsôa môte Job a nga jô na: “Me nga bo mise mam élat. Nde me ne beta fombô éndune minga aya?” (Job 31:1) Aval ane Job, bia fe bia yiane kôme fiale mame bia fombô, a ma bia fas. Bia jô fe ane ntili Besam, nnye a nga jô Zambe na: “Va’a mise mam me bo te fombô mame ya momo, a ve me ngul nlem mezene môé été.”—Besam 119:37.
MBIA NTYI’ANE DINA A NGA NYOÑ
13. Avale bemvôé avé Dina a nga top?
13 Bi ne vu bemvôé bangan, éyoñe ba bo mbamba be mam, nge ke éyoñe ba bo mbia be mam. Nge bemvôé bôé ba tôñe memvinda me Zambe, be ne volô wo na wo fe ô tôñe me. (Minkana 13:20; lañe’e 1 Becorinthien 15:33.) Jam e nga kui Dina da ye’ele bia mfi ya yeme tobe bemvôé bangan. A mbe ngone Jacob, nalé a tinane na a nga bialé nda bôte ja kañe Yéhôva. Dina a nji be a nyiñe’ ényiñe bisôk, ve a nga taté na a wulu a bengone ya Canaan. Bengone ya Canaan be nji be be be bo’o Yéhôva ésaé. Bôte ya si éte be nji be be tôñe’e metiñe me Yéhôva a lat a nkeane binoñ, be mbe be wumulu’u mame ya bisôk. (Lévitique 18:6-25) Nté a mbe a wulu’u a bemvôé bé, nde ndôman éziñ é too jôé na Shékem é nga yene nye. Ane Shékem nga taté na a nye’e Dina. Bible a jô na, e bôte bese ya nda ésaa wé, Shékem nnye “a nga dañe bi ésemé.” Ve a nji be a kañe’ Yéhôva.—Metata’a 34:18, 19, Mfefé Nkôñelan.
14. Jé é nga kui Dina?
14 Jame Shékem a nga bo é nji be abé mise mé. Mbôl a mbe a nye’e Dina, nde a nga “bi nye” a “bômbô nye” a ngul. (Lañe’e Metata’a 34:1-4.) Mbia jam ate a nga soo Dina émien a nda bôte jé abui minjuk.—Metata’a 34:7, 25-31; Begalate 6:7, 8.
15, 16. Jé é ne volô bia na bi bo fek?
15 Bia fe bi nji yiane taté tôbane avale minjuk Dina a nga tôbane de, asu ya na bi yeme na, metiñe me Yéhôva me ne mfi asu dangan. “Nyô a wulu a mimfefek a ye bo fek, ve nyô a wulu a mekut a ye tôban abé.” (Minkana 13:20, Mfefé Nkôñelan) Nsôñane wôé wo yiane bo na, ô wô’ô “mbamba zen ase,” nalé a ye volô wo na ô sa’ale minjuk a mintaé mi ne kui wo amu mbia ntyi’ane wôé.—Minkana 2:6-9; Besam 1:1-3.
16 Bi ne bo fek éyoñe bia yé’é Mejô me Zambe, éyoñe bia ye’elan ôsusua na bia nyoñ ntyi’an éziñ, a éyoñe bia tôñe melep ôlo ô ne mewôk a fek wo ve bia. (Matthieu 24:45; Jacques 1:5) E ne été na, bia bese bi ne bone be Adam, a na bi nga bialé abé été. (Jérémie 17:9) Ve nge môt éziñ a ve wo melep, amu a yen ô ntele zene ya bili ôlame ya mvine mame ya bisôk, wo ye bo aya? Ye wo ye wô’ô ôlun, ye wo ye kañese melebe mete a éjote nyul?—2 Bejô Bôt 22:18, 19.
17. Éve’an évé ja liti na melebe Kristene fok é ne ve bia, me ne nya mfi?
17 Bi tame nyoñ éve’an. Nda bisaé sita éziñ, môt ba nye ba saé a taté na a nyoñe ngab a nye, éyoñ éte a jô nye na, ba nye be ke ba wulu. A nji bo Yéhôva ésaé, ve a ne angôndô ya mbamba nlem. Sita éziñ a yeneya jam ete, éyoñ éte a ve nye melep. Sita nyi a ye bo aya? Ye a ye jô na teke mbia jam éziñ, ye a ye yene fek é solô melebe mete yat? Sita ôsu a nye’e Yéhôva, a kômbô bo mam me ne zôsô. Nge a ke ôsu a yeñ a môt ate, ye a ne fo’o jô na, a ‘tube mame ya bisôk,’ ye a viane tabe ndi a “nleme wé émien”?—Minkana 22:3; 28:26; Matthieu 6:13; 26:41.
AVAL Ô NE VU JOSEPH
18, 19. Kañete’ aval Joseph a nga tube mejian.
18 Éyoñ a mbe a ngenan ésoé, Joseph a mbe ôlo si ya Égypte. Môs ane môs, minga masa wé a mbe a sili’i nye ébon, ve Joseph a mbe a yeme’e na nalé a ne mbia jam. Joseph a mbe a nye’e Yéhôva, a kômbô’ô fe ve nye nlem avak. Jôm éte nje a mbe a bene’e kañese bo ébone minga ate. Mbôl a mbe ôlo, a nji be ngule ya kôlô bisaé nda éte. Môs éziñ, minga ate a nga kômbô bi nye a ngule na a jô’ôbô a nye, ane a nga “kui mbil atan.”—Lañe’e Metata’a 39:7-12, Mfefé Nkôñelan.
19 Nge Joseph a nga ye bi mbia b’asimesan, nge ke ke ôsu a bôndé mefe’e ya jô’ôbô a minga ate, a nji ye bi ngule ya tup. Ve amvôé Joseph ba Yéhôva é mbe ngul abui a lôte biôme bise bivok. A nga yalane minga ate na: ‘Masa wom . . . a nji kamane ma jam éziñ ô vaa ve wo, amu ô ne minga wé. Me ne ngule ya bo beta mbia jame nyina aya a bo Zambe abé?’—Metata’a 39:8, 9.
20. Jé ja liti na Yéhôva a mbe a wô’ô Joseph mvaé?
20 Akusa bo na Joseph a mbe ôyap a nda bôte jé, a nga ke ôsu a kabetane Zambe, ane Yéhôva a nga botane nye. (Metata’a 41:39-49) Yéhôva a mbe benya meva’a éyoñ a mbe a yene’ ane Joseph a wulu ba’aba’a a nye. (Minkana 27:11) E ne bo nya ayaé ya wosane nkômbane ya bisôk. Ve te vuane mejô ma: “A mia bôte mi anye’e Yéhôva, vina’an abé: a ba’ale [ényiñe] ya mbamba be bôte bé; a vaa be mo be mbia be bôt.”—Besam 97:10.
21. Aval avé ésoé éziñ é nga vu Joseph?
21 Môs ôse, bebo bisaé be Yéhôva ba liti a ayok ese na ba ‘vini abé’ a ‘nye’e mvaé.’ (Amos 5:15) To’o ô bili ôkala ôvé, ô ne wulu ba’aba’a a Yéhôva. Ésoé éziñ é nga tôbane meve’ele sikôlô. Mona minga ya aba sikôlô dé a nga jô nye na ba nye bé bo mejian nge a volô nye bo metañ. Nde a nga bo aya? A nga bo ane Joseph. A jô na: “Été été me nga ben. E ba’ale élate jam a Yéhôva a nga volô ma na me ba’ale éjijine jam a na me semé mamien.” Môt a bo mvine mame ya bisôk a ne fo’o wô’ô “mvaé nté éziñ,” ve mvaé éte é ne zezé éyoñe ba ve’e je a mintaé mame mete ma soo me. (Behébreu 11:25) E bo Yéhôva mewôk a soo wo meva’a nnôm éto.—Minkana 10:22.
KAÑESE’ NA YÉHÔVA A VOLÔ WO
22, 23. Aval avé Yéhôva a volô bia éyoñe bia te bo nsem?
22 Satan a ye jeñe na a belane mvine mame ya bisôk na a bi bia vevee, jam ete ne fo’o bo ayaé ya wosane de. Môt ase ya be bia a biya mbia b’asimesane môs éziñ. (Beromain 7:21-25) Yéhôva a yeme ntéane wongan a simesane na “bi ne metek.” (Besam 103:14) Nde ñhe, jé é ne bo nge Kristen éziñ ja bili ôlame ya mvine mame ya bisôk? Ye a yiane ve awu? Momo. Nge a jôban abé dé a tyendé, Yéhôva a ye volô nye. Zambe a ne “avôle ya jamé.”—Besam 86:5; Jacques 5:16; lañe’e Minkana 28:13.
23 Yéhôva a nga ve fe bia “bôte mimvean,” mbamba bemvendé ba wô’ô bia mintaé. (Beéphésien 4:8, 12; Jacques 5:14, 15) A nga ve bia bemvendé bete na be volô bia na bi tebe tetele éyoñe bia te ku.—Minkana 15:32.
BELA’ANE FE’E ZAMBE A VE WO
24, 25. Aval avé “fek” é ne volô wo na ô bo te bili ôlame ya mvine mame ya bisôk?
24 Asu na bi nyoñe mbamba mintyi’an, bia yiane taté yeme mfi ya tôñe metiñe me Yéhôva. Bi nji kômbô bo ane ndômane môt ya kalate Minkana 7:6-23. A mbe “te fek,” ajô te a nga bili ôlame ya mvine mame ya bisôk. Fek é ne mfi a dañ atyeñ. Môt a bili fek a jeñe na a yene mam ane Zambe, a vu nye. Te vuane mejô me ne njalan a fe’e ma: “Nyô a nyoñ ñyemane mam nnye a nye’e . . . émien. Nyô a ba’ale fek a ye yen mvaé.”—Minkana 19:8.
25 Ye wo kañese na metiñe me Zambe me ne zôsôô? Ye wo buni fo’o na, e tôñe metiñe mete a ye ve wo benya meva’a? (Besam 19:7-10; Ésaïe 48:17, 18) Nge ô ngenane teke kôme de yem, simesa’ane mbamba be mam bese Yéhôva a boya asu dôé. “Tye’an a yen ane Yéhôva a ne mvaé.” (Besam 34:8) Wo ye yene na nté wo ve ngule ya bo de, nalé a volô wo na ô dañe subu Zambe bebé. Nyeke’e mam a nye’e, vini’i mam a vini. Jalé’é ôsimesane wôé a mbamba be mam, mam me ne été, mam me ne zôsô, mfuban, mame mese me ne abeñ, a ma ma totebane mvo’é. (Bephilippien 4:8, 9) Bi ne vu Joseph, nnye a nga yeme belane fe’e Yéhôva a nga ve nye.—Ésaïe 64:8.
26. Jé bi aye yene bekabetôlô bebaé ba zu?
26 To’o ô ne nkoé, nge nlu’an, Yéhôva a yi na ô bu’uban ényiñ, a na ô bi benya meva’a. Bekabetôlô bebaé ba zu ba ye volô bia na bi bi mbamba nda aluk.