Ngone baa

Éyoñe Njô bôt Ézéchias a nga fame mbia ôkon, a nga ye’elane Yéhôva na a volô nye na a bo mvo’é. Yéhôva a nga yalane meye’elane mé a bo na a bo mvo’é. (2 Bb. 20:1-6) Ve éyoñe Paul a nga ye’elane Yéhôva na a vaa nye “éyo . . . minsôn été,” Yéhôva a nji saé nye ôkon ôte. (2 Cor. 12:7-9) Nlômane Jacques ba nlômane Pierre. Njô bôte Hérode a nga yi na a wôé bese bebaane. Be nga wôé Jacques, ve Yéhôva a nga bo asimba asu na a nyii Pierre. (Mame mi. 12:1-11) Bi ne sili biabebiene na, ‘Amu jé Yéhôva a nga nyii Pierre ve teke nyi Jacques?’ Kalate Zambe a ve ki éyalane ya nsili ôte. Ve jame bia yiane tabe de ndi é ne na mezene me Yéhôva mese ma tôñe kom ése “nya ntyi’ane mejôô.” (Deut. 32:4) Biyoñe biziñ é ne kui na Yéhôva a yalane meye’elane mangan avale bi nji bunan. Ve mbôle bia yeme na Yéhôva a bo mame mé éyoñ ése a nye’an a zôsô, bia tatane ki a aval a te tyi’i na a yalane meye’elane mangan.—Job 33:13. w23.11 af. 21 ab. 6

A ngule ya mfufube nsisim, Jacques a nga jô na bôte be ne fe’e be ne “tyi’ibi ya bo mewôk.” Tame ve’ele simesan atinane ya mejô mete. Mejô mete ma liti na bia yiane bo nkômesane ya bo bôte Yéhôva a nga ve abim éjôé éziñe mewôk. É ne été na Yéhôva a nji yi na bi bo môt a jô bia na bi tyame metiñe mé mewôk. (Mame mi. 4:18-20) É ne kui na bi tebe bité biziñe bia sili na bi bo Yéhôva mewôk a lôte môta binam. Amu melebe mese Yéhôva a ve bia me ne ma me ne mvo’é. (Bsa. 19:7) Ve bone be bôte be bili abim éjôé éziñe be be’e metyi ya abé. Ve to’o nalé, Ésa wongane ya yôp été a nga ve bebiaé, bijôé a bemvendé abim éjôé éziñ. (Mink. 6:20; 1 Thes. 5:12; 1 P. 2:13, 14) Éyoñe bia bo be mewôk, bia liti fo’o na Yéhôva nnye bia bo mewôk. w23.10 af. 6 ab. 2-3

Jame da é ne yemete mbunane wongan é ne éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fas abime ngule Yéhôva a bili. A bili ngule ya tôé ngaka’a ése a bo. A bo de amu a ne Zambe ya ngul ése. (Job 42:2; Marc 10:27; Éphé. 3:20) A nga ka’ale Abraham ba Sara na ba ye biaé mon a too ke na be mbe be ntoo minnôm. (Mett. 17:15-17) A nga jô fe Abraham na, a ye ve mvoñe bôte jé si ya Canaan. Abui mimbu é nga lôt mvoñe bôt Abraham é to alo si ya Égypte. É mbe ve yené ane ngaka’a éte ja ye ke tôébane môs éziñ. Ve Yéhôva a nga tôé je. A nga kate Marie, édune ngone minga na ja ye biaé Mone wé, ngaka’a éte é nga bo na ngaka’a fe Yéhôva a nga bo afube ya Éden den a nto betoyini mimbu é tôéban! (Mett. 3:15) Éyoñe bia nyoñ éyoñe ya fase bengaka’a bese Yéhôva a nga bo a aval a nga tôé be, bia kui na bi yen abim avé Yéhôva a ne ngul. Nalé a volô fe bia na bi tu’a tabe ndi na Yéhôva a ye tôé ngaka’a ya telé mfefé émo.—Josué. 23:14; Ésa. 55:10, 11. w23.04 af. 28 ab. 10-12

Yéhôva a nga yalane meye’elane me David a nyi nye. (1 Sam. 19:10, 18-20; 2 Sam. 5:17-25) Bia fe bi ne bi ndi nlem éte. (Bsa. 145:18) É ne kui na Yéhôva a bo te yalane meye’elane mangan avale bia yi. A nga ye’elane Zambe na a vaa nye éyo é mbe nye minsôn été.’ Biyoñe bilal, Paul a nga ye’elane Zambe a kobô’ô nye ajô ya njuk ôte. Ye Yéhôva a nga yalane meye’elane mete? Mvo’é mvo’é, ve sa ke avale Paul a mbe a yiik. Yéhôva a nji vaa nju’u a mbe a bili, ve a nga ve nye ngul é mbe é sili’i asu na a ke ôsu a bo nye ésaé. (2 Cor. 12:7-10) É ne kui biyoñe biziñe na éyalane ya meye‘elane mangan é bo te bo nji bi mbe bi yange’e. Ve bi ne tabe ndi na Yéhôva a kôme yeme mvolane wo sili bia. A ne fe “bo étua abui mam, adañe mam mese bia sili nge simesan.” (Éphé. 3:20) Ajô te, a ne yalane meye’elane mangan éyoñe bi nji be bi buna’an a avale bi nji be bi simesa’an. w23.05 af. 8-9 ab. 4-6

É ne mvo’é na bia bese bi bo bi nyoñe éyoñe ya simesane ndi nleme ya ñwômane miñwuane Kalate Zambe a ka’ale bia. Amu jé? Amu môte éziñ a nji yeme môs a ne bi mbia ôkon nge ke jañele môte wôé a nye’e. (Eccl. 9:11; Jacq. 4:13, 14) Ndi nleme ya ñwômane miñwuane é ne volô bia na bi jibi minju’u mite. (1 Thes. 4:13) Kalate Zambe a jô bia na Ésa wongane ya yôp été a kôme bia yem, a nye’e fe bia nya abuii. (Luc 12:7) Yéhôva a kôme yeme bia aval é ne na a ne ngule ya beta wômôlô bia fo’o ve avale bi mbe. Mbôle Yéhôva Zambe a nye’e bia nya abuii a nga ve bia fane ya bi ényiñe ya melu mese, ajô te to’o bia wu a ne beta wômôlô bia! A amu jé bi ne tabe ndi a ngaka’a ya ñwômane ? Amu bi too ndi na, môte a nga bo ngaka’a éte a bili nkômban a ngule ya bo na ngaka’a éte é tôéban. w23.04 af. 8-9 ab. 2-4

Joseph ba Marie be nga saé nsamba asu na be yemete élate jap a Yéhôva. Be nga kôme wôk amu jé é mbe mfi na be kañe Yéhôva nsamba nda bôt été. (Luc 2:22-24; 4:16) Angôndô ya mbamba éve’ela asu belu’u ya den! Nge ô bili bon ane Marie ba Joseph, é ne bo ayaé na mi tabe bisulane nge ke bi éyoñe ya bo ayé’é ya nda bôt. Ve te vuane na éyoñe mia kañe Yéhôva nsamba, mia ye subu nye bebé, a môt ase a ye fe subu nyi mbo’o bebé. Ajô te tela’ané mame ya nsisim ôsu nda bôte jenan. Nge wo tôbane minjuk nda alu’u jôé, ô ne taté na wo wô’ô njuk ya bo ayé’é ya nda bôt a bibu’a ya nda bôte jôé. Nge nne mia môt ô nga luk mi tele aval été éte, mi ne taté tobe nlô ajô wo kobô jame mia bese mia nye’e. Nalé a ne yemete nye’an ô ne zañe jenan a nkômbane ya bo mame ya nsisime nsamba. w23.05 af. 22 ab. 7-8

Aval avé nkoone Yéhôva woñ ô nga volô Abdias? Jam ôsu ô nga volô nye na a bo zôsô a étabe ndi, jôm ete nje njô bôt a nga telé nye mba’ale ya biôme ya nda jé. (Fombô’ô Néhémie 7:2.) Nkoone Yéhôva woñ ô nga volô fe nye na a bo angôndô ya ayo’o nlem, é mbe é sili’i fo’o nye beta fulu ate. Amu Abdias a nga nyiñ éyoñ mbia Njô bôt a mbe a jô’é.” (1 Bb. 16:30) Jam afe é mbe na Jézabel, minga wé a mbe a kañe’e Baal, nde fe a mbe a vini’i Yéhôva évini awu, ajô te a nga jeñe na a vaa nya ékaña’a nord ya Israël. A nga wôé fe abui bekulu mejô. (1 Bb. 18:4) Éyoñe Jézabel a nga taté na a jeñe bekulu mejô be Zambe asu na a wôé be, Abdias a nga nyoñe bekulu mejô 100 a futi be “nsamba mewôm metan a ve be bidi a mendim.” (1 Bb. 18:13, 14) Nge Jézabel a nga ye yeme jam éte, teke bisô na a nga ye wôé ñyôyo’o Abdias. É ne été na Abdias fe a mbe môt ane bia, a nji be a kômbô’ô wu. Ve Abdias a mbe a nye’e Yéhôva a bebo bisaé bé a dañ abim a mbe a nye’e ényiñe jé. w23.06 af. 16 ab. 9-10

Yéhôva a ke ôsu a wulu bebo bisaé bé melu ma aval a nga bo melu mvus. A zuya a bo de a zene ya Kalate Zambe a Mone wé, nnye ate a ne nlô ya ékôane bekristen. Ye bia yene mendeme méziñe ma liti na Zambe a ke ôsu a belane bone be bôte melu mangane ma? Ôwé. Bi tame zu yene mame me nga bobane mvuse mbu 1870. Charles Taze Russell ba bemvôé bé be nga taté na ba yene mame méziñe me mbe me liti’i na, mbu 1914 wo ye bo mbu ô ne nya mfii asu Éjôé Zambe. (Dan. 4:25, 26) Be nga yeme de amu be nga nyoñ éyoñe ya yé’é minkulane mejô ya Kalate Zambe, a be mbe be too ndi na ba ye yen ane mia tôéban. Ye Yéhôva a nga volô be nté be mbe be yé’é mame mete? Teke vaa nge beté. Mame me nga bobane si ése mbu 1914 me nga kôme liti na Éjôé Zambe é tatéya na ja jôé. Beta bita bi ôsu bi nga bôlé, jam é nga tôé valé é mbe bibubua bi akon, mimfô’ôsane mi si, a bemfumbale ya zaé. (Luc 21:10, 11) Yéhôva a nga belane bezôsô be bôte bete asu na a volô ayoñe dé. w24.02 af. 22 ab. 11

Bi ne bebo bisaé be Yéhôva, ajô te bia yeme na a nye’e bia, a yi na bi kôme bu’uban ényiñ. (Rom. 8:35-39) Bi too fe ndi na bia bi bibotan éyoñ ése bia tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe. (Ésa. 48:17, 18) Ve jé bi ne bo nge minju’u miziñe mia jimbi bia atemetem? Éve’an é ne na, ébu’a ya nda bôte jangan é ne bo jame da ndeñele bia. Bi ne bi ôkon éziñe wo bo na bi kate bo Yéhôva ésaé avale bia kômbô. Ébubua é ne kui vôm bi too. Bi ne tôban étibila’a amu mbunane wongan. Éyoñe bia tôban avale minju’u éte, bi ne sili biabebiene na: ‘Amu jé jame ji da kui ma? Ye ma te bo mbia jam éziñ? Ye minju’u mite mia liti na Yéhôva a lumeya ma mvus?’ Ye ô tameya wô’ôtane nalé môs éziñ? Nge é ne nalé, te ve’ele bili atek. Abui bitôtôlô bebo bisaé be Yéhôva é jaéya zu da wô’ôtane nalé.—Bsa. 22:1, 2; Habak. 1:2, 3. w23.04 af. 14 ab. 1-2

Éyoñe nkômbane ya bo jam éziñ é ne ndaman élate jangan a Yéhôva wo so bia nlem, bia yiane wô titan été été. Yéhôva a yi na bi bo nye “mewô’ô ma so nleme . . . été.” (Rom. 6:17) Jam ése Yéhôva a jô na bi bo é ne asu mfi wongan, a bii vo’o tyendé metiñe mé. (Ésa. 48:17, 18; 1 Cor. 6:9, 10) Satan a belan étibila’a a bôte béziñe asu na a te’elane ntyi’ane bi nga nyoñe na bi bo Yéhôva mewôk. Nsôñane wé ô ne “na a nyabe” bia a ndamane mbamba élate bi bili a Yéhôva. (1 P. 5:8) Bekristene ya ntete mimbu ôsu be nga tôbane mewosan, be nga bôme be a wôé be amu be nga tyi’i na ba ye tebe ne bip. (Mame mi. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Satan a ke ôsu a belan étibila’a azukui den. Jam éte da kôme yené avale besiñe bangane ba tibili bobejañ a besita ya Russie a ba ya mesi mefe, a bitibila’a biabebiene bia tôbane bie. Satan a belane “melam” a bone be mame befe asu na a tibili bia.—Éphé. 6:11. w23.07 af. 15-16 ab. 6-9

Nté wo ke ôsu a yé’é Kalate Zambe, nté ôte ôse nye’ane wo nye’e Yéhova wo ye tu’a bo ngul. Nye’an ôte wo tindi wo na ô tôñe mam wo yé’é. Miñye’elane ya Kalate Zambe mia volô wo na ô nyoñe mbamba mintyi’an. Wo tyendé asimesane dôé a fatane ntabane jôé amu wo kômbô ve Zambe nlem avak. Fo’o ve ane mon a vu bebiaé bé ba nye’e, wo fe ô nga vu Ésa wôé ya yôp été. (Éphé. 5:1, 2) Bi ne sili biabebiene na: ‘Ye nye’ane ma nye’e Yéhôva ô tu’aya bo ngule den a lôt aval ô mbe éyoñe me nga duban? Ane me nga duban, ye ma jeñe na asimesane dam a mimboone miame mi tu’a lu’an a metiñe me Yéhôva e dañe dañ avale ma liti bobejañ a besita nye’an?’ Nge wo yene na “nye’an ô mbe ô bili atata’a” ô nga voé, te ve’ele bili atek. Bekristene ya ntete mimbu ôsu fe be nga tebe aval été éte. Ve Yésus a nji wua be fé, ajô te bi ne tabe ndi na a ye ke bia wua fé môs éziñ. (Nli. 2:4, 7) A yeme na bi ne beta ve ngule na nye’ane bi mbe bi bili atata’a ô beta bo ngul. w23.07 af. 8 ab. 2-3

Nlômane Pierre ô nga bo abui bikop. Ji osu Pierre a mbe a too ndi a émien angôndô, ane a nga jô Yésus na to’o beyé’é bevok ba lume nye mvus, nye a ye ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye. (Marc 14:27-29) Ji évok , Pierre a nga kate kui na a mombô abui biyoñ. (Marc 14:32, 37-41) Ji ja su’ulan, éyoñe beta nsamba bôt a nga so a bili minkpwaté mekône na a zu bi Yésus, Pierre a nga li’i Yésus étam. (Marc 14:50) Asu’ulane ya été, Pierre a nga jô biyoñe bilale na a yeme ki Yésus, a kane’e ngana na a yeme ki nye. (Marc 14:66-71) Jé Pierre a nga bo éyoñ a nga yemelane na a boya beta nsem? Nlem ô nga bo nye mbia mintaé. (Marc 14:72) Mvuse ya valé, Yésus a nji komekane Pierre amu bikop a nga bo, ve a nga jô mvôé jé na a ye ve nye beta mimbe’e. (Jean 21:15-17) Pierre a mbe a yeme’e na a nga bo beta nsem, ve a nji ke sili mo si. Amu jé? Amu a mbe a too ndi na Masa wé, Yésus a ngenan a nye’e nye. Nde fe bobenyañe bé ya nsisime be nga ke ôsu a su’u nye. Jé nkañete Pierre ô ne ye’ele bia? Ñye’elan ô vé bi ne nyoñe valé? Yéhôva a yi na bi tabe ndi na a nye’e bia a na a kômbô jame bia.—Rom. 8:38, 39. w24.03 af. 18-19 ab. 13-15

Mbia nkeane binoñ a ne wo’o bia ôsone nyul, a bo na bi yene biabebiene zezé, nge ke be’e abum éza abe’e, a ne fe tyame menda me bôt. Bia ye liti na bi ne fek nge bia bo teke nyiine “nda” akute minga a bo teke di bidi bié. Ane ô vaa na mbia nkeane binoñ a ne wôé bia nsisim, ane fe so bia mbia b’akone be ne bo na bi ji’a wu. (Mink. 7:23) Éfuse 18 ya kalate minkana kabetôlô 9 ja ke mane na: “Beyeñe bé be ne bido’o ya Shéol été.” Nsili ô ne na amu jé abui bôte da kañese mbañete medu’ane minga ate a too ke na wo kee be awu? (Mink. 9:13-18) Jame da dañe bo na bôte be ku ôlame mbia nkeane binoñ é ne bingeñgeñe bia liti befam a binga minsoé. Bôte béziñe ba simesane na mboone ôte ô vo’o ndeñele be. Jam éte é ne minsos, mbia bingeñgeñe bia telé bôte mbia été, bia bo na bôte ba yene bie be biasé bebien a bôte bevok. Nde fe bôte be tatéya na ba yene bie be wô’ô su’ulane bo alo ya été. Nde fe éyoñe mbia bingeñgeñe bi nyiineya môte nlô, é ne angôndô ya ayaé na a tyame bie boo wé. Jam afe é ne na ñyenane bingeñgeñe bia liti befam a binga minsoé bia volô ki bôte na be jalé minkômbane ya bisôk be bili, ve wo viane bo bo na minkômbane mite mi tu’a bo ngul. (Col. 3:5; Jacq. 1:14, 15) Ôwé, abui bôte da yene befam a binga minsoé bingeñgeñe be wô’ô su’ulane bo mame ya mejian. w23.06 af. 23 ab. 10-11

To’o ane meyoñe mevo’o me ne wosane Puissance Anglo-Americaine, ve ma ye ke fole nye môs éziñ. Bia yeme de amu “akok” é ne ndeme ya Éjôé Zambe, nje ja ye zu bu’u mebo me ne ndeme ya Puissance Anglo-Americaine. (Dan. 2:34, 35, 44, 45) Ye ô too ndi na nkulan ajô ya kalate Daniel wo kobô ajô mebo me ne étyé mfula’ane a étek ô ne benya mejôô? Nge é ne nalé, fatane ényiñe jôé ja yiane kôme liti de. Ô nji yiane telé njeñane moné a biôme bi mo ôsu ényiñe jôé, amu wo yeme na mbia émo nyi a zu tyamban ana’ana. (Luc 12:16-21; 1 Jean 2:15-17) Nge wo kôme wô’ô nkulan ajô ôte, nalé a ye volô wo na ô kôme yene mfi ya kañete a bo bôte beyé’é. (Matt. 6:33; 28:18-20) Éyoñ ô maneya yé’é nkulan ajô ôte, nga ô ne sili womiene nsili wu: ‘Ye mintyi’ane ma nyoñe mia liti na me too ndi na Éjôé Zambe é mbeme zu mane tyame bijôé bi bôte bise?’ w23.08 af. 11 ab. 13-14

A éjote nyul ése, kañese’e na ô nji beta bo ngule ya bo mame mese wo kômbô bo éyoñe ji, amu mvo’é minsône jôé, ôkala wôé nge ki jam afe. Aval ane Barzillaï, nge ba ve wo mbe’e éziñ ô vo’o be’e amu ôkala wôé nge ke mvo’é minsône jôé, kôme’e kate na ô vo’o be’e wô. (2 Sam. 19:35, 36) Aval ane Moïse, kañese’e mvolane ba ve wo, va’a bôte befe mimbe’e nge nalé a ne boban. (Nkôl. 18:21, 22) Éyoñe wo yeme minné miôé, nalé a ye volô wo na ô bo teke ka’a womiene mimbe’e mia lôte wo nkôñ, mi ne viane bo na ô kate kee mbile. Bi nji yiane ve biabebiene bijô amu mbia mintyi’ane bôte bevo’o ba nyoñ. Bi vo’o nyoñe mintyi’an asu bôte bevok, a bi vo’o kamane be na be kôane jôme ba te mias. Éve’an é ne na, ndômane jangane nge ki ngo jangan é ne tyi’i na ja kañe ki fe Yéhôva. Ntyi’an ôte ô ne bo bebiaé angôndô ya mintaé nlem. Ajô te, bebiaé ba ve bebiene bijô amu mbia mintyi’ane bone bap ba nyoñe ba beté bebien adite mbe’e bitul. Yéhôva a nji yi na be be’e avale mimbe’e éte. w23.08 af. 29 ab. 11-12

Samson a mbe a be’e metyi ya abé ane bia, ajô te é nga kui na a nyoñe mbia mintyi’ane biyoñe biziñ. A nga nyoñe ntyi’an éziñ ô nga bo na a tôban abui minjuk. Éyoñe Samson a mbe a boya ésaé nkulu mejô abim éyoñ éziñ, “a nga diñe minga mbi’ili ya Sorek a to jôé na Dalila.” Atata’a, Samson a nga bo atiñ aluk a ngone bephilistin éziñ, ve élat éte é mbe é so’o “be Yéhôva,” nnye ate “a nga jeñ ajô ya bo bephilistin ntañete.” Mvuse ya valé, Samson a nga ke nda minga bijabô éziñe tisone ya Gaza. Éyoñ éte Zambe a nga ve Samson ngule ya mane jiane bephilistin a té mimbé ya tison. A nalé a nga bo na bephilistin be bili atek. (Betyi’i me. 14:1-4; 16:1-3) Ve élat a mbe a bili a Dalila é mbe é sela’an a bilate bivok, amu Dalila a mbe a yiane bo ngon Israëlite sake ngone bephilistin. Nde fe Samson émien a mbe a bo’o mam aval a mbe a kômbô. Dalila a nga kañese abui moné bephilistin be nga ve nye asu na a kuane be Samson. w23.09 af. 5 ab. 12-13

Atyeñe meyen é ne volô bia asu na bi bo évôvoé. Môt a ne atyeñe meyen a yeme jôé émien éyoñe ba sili nye minsili a lat a mbunane wé. Biyoñe biziñ éyoñe bôte ba sili bia minsili, be ne teke kôme kate bia mame ma tindi be na be bôône bia minsili mite. Ajô te, ôsusua na bia yalan, bia yiane kôme yeme na bi nji yeme mame ma tindi môt ate na a bôône nsili ôte. (Mink. 16:23) Bi tame zu yen avale Gédéon a nga yalane bôte ya Éphraïm. Bôte ya Éphraïm be nga so be wô’ô angôndô ya ôlun a sili Gédéon na amu jé a nji loone be éyoñ a nga ke wosane besiñe b’Israël. Ve jé é nga bo na bôte bete be wô’ô abim ôlun éte? Éko éziñe mebun. Ve Gédéon a nga liti na a ne fek a atyeñe meyen. A nga jeñe na a kôme wôk amu jé ba wô’ô abim ôlun éte, mvuse ya valé, a nga yalane be évôvoé été. Nde jam éte é nga su’ulan aya? “Ayaa dap é nga je’ebe.”—Betyi’i me. 8:1-3. w23.09 af. 16 ab. 8-9

Élat é ne zañe Yésus ba Yéhôva ja dañ aval élat ése ésa ba mon be ne ngule ya bi. Teke bisô na Yéhôva a nga wô’ô angôndô ya mintaé éyoñ a nga yene minju’u mone wé a nga tôbane mie, be nga tibili nye, be bene fe vô’ôlô nye. Mbiaé ase a jañeleya mon a kôme yem aval avé jam éte da bo mintaé nlem. Bia kôme yeme na ndi nleme ya ñwômane miñwuan é ne été, ve nalé a vaa ki mintaé bia wôk éyoñ môte bia nye’e a wu. Éve’an éte ja volô bia na bi kôme yeme wôk avale Yéhôva a nga wô’ôtan éyoñ a nga yen édima Mone jé é tôbane minjuk a wu mbu 33 É.J. (Matt. 3:17) Ôsusua na Mesimesa’ane a kui, nga ô ne jeñe na ô yé’é abui mam a lat a ntañ ayé’é étame dôé nge ke éyoñe wo bo ayé’é ya nda bôt? Te vuane yene vidéo a ne ngum avale ya éfuse ya môs asu Mesimesa’ane. Éyoñe bi maneya kômesane nleme wongan asu Mesimesa’ane, nalé a ye ve bia fane ya yeme volô bôte bevo’o na be fe be yene mfi ya Mesimesa’ane.—Esdr. 7:10 w24.01 af. 11 ab. 10-12

Zen ôsu bi ne bi ngule Yéhôva é ne éyoñe bia ye’elane nye. Éyoñe Yéhôva a yalan meye’elane mangan a ve bia “ngule ja dañe nyi ja yian.” (2 Cor. 4:7) Bi ne fe bi ngule nyul éyoñe bia nyoñ éyoñe ya yé’é a bindi mame bia te yé’é. (Bsa. 86:11) Mejô me Yéhôva bia koone me Kalate Zambe me bili étua “ngul.” (Héb. 4:12) Éyoñe bia ye’elane Yéhôva a lañe Kalate Zambe, bia ye bi ngule ja sili asu na bi jibi minjuk, asu na bi ba’ale ava’a dangan, a asu na bi bi ngule ya bo bisaé bi ne ayaé. Bi tame zu yen avale Yéhôva a nga ve nkulu mejô Jonas ngul. Yona a nga ko woñe ya ke vôme Yéhôva a nga lôme nye. Nde a nga dañe sitima a mbe a kele’e vôm mfe. Mvuse ya valé, Jonas a bôte be mbe sitima be nga fame wu beta ôkôs. Éyoñe bôte be mbe sitima be nga wua nye mañ, beta kos a nga mine nye. Jonas a nga ko mbia woñ éyoñ a nga tem a ntoo abume kos été. Jé Yôna a nga bo asu na a bi ngule ya bo ésaé Yéhôva a nga ve nye, a too ke na a mbe étam teke môt mfe fefele jé? A nga ye’elan.—Jonas 2:1, 2, 7. w23.10 af. 13 ab. 4-6

Akusa bo na nlômane Pierre a nga tili bekristene be mbe be nyiñi’i éyoñ éte, ve Yéhôva a nga bo na be tili bekalate bete Kalate Zambe. Ajô te, bia fe bi ne yene mfi ya bekalate bete den. (Rom. 15:4) Bia nyiñe zañe bôte ba buni ki minkulane mejô ya Kalate Zambe. Besiñe bangane be ne kpwe’ele bia amu bi nga jô den a ntoo abui mimbu na asu’ulan é mbeme so. Bôte béziñe ba jô na asu’ulane da ye ke ve’ele so môs éziñ. (2 P. 3:3, 4) Nge bia wô’ô avale mejô éte é so’o menyu me bôte bia kañete, bôte bia be be bia saé, bibu’a ya menda me bôte mangan, mbunane wongan ô ne su’ulane tek. Ve Pierre a nga kate jam é ne volô bia. Bôte béziñe be ne simesane na Yéhôva a ji’a ke jiane mbia émo nyi. Ve mejô Pierre a nga tili me ne volô bia na bi bi mbamba ñyenane mam. Ma volô bia na bi yeme na Yéhôva ba môta biname ba yene ki éyoñ avale da. (2 P. 3:8, 9) Mfa’a Yéhôva, toyini mimbu é ne ane môse wua. Yéhôva a ne ôjibi, a a nji yi na môt éziñ a wu. Ve éyoñe môse wé wo ye kui, nta’ane mame wu wo ye jañ. w23.09 af. 26-27 ab. 2-5

Amu jé nlômane Paul ô nga tili bekristene ya Judée? Éko éziñ ô mbe ô bili beamu bebaé ya bo de. Amu ôsu a mbe na a ve be ngule nyul. Ôsusua na ba bo bekristen, abui ya bebe é mbe nyebe bejuif. Éko éziñe betebe ôsu ya ñyebe bejuif be mbe be yiane kpwe’ele be éyoñe be nga bo bekristen. Amu jé? Amu be nji be be bili beta temple ya ke kañe Yéhôva. Be nji be be bili autel ya ve Zambe metuna’a, a be nji fe be be bili beprêtre be mbe ve bo ésaé éte. Mame mete me mbe ve bo na bekristene bete be bili atek, a te’e mbunane wop. (Héb. 3:12, 14) Jam éte é mbe fe ve bo na bekristene béziñe be kombô beta bulane nyebe bejuif. Amu baa, Paul a nga yene na bekristene ya Judée be nji be be va’a ngule ya wô’ô mimfefé miñye’elan, nge ve ngule ya fa’a bido’o bi mame ya nsisim, mbie bite bi ne “benya bidii” bia koone bie Kalate Zambe. (Héb. 5:11-14) É mbe fe é yené’é na abui ya bebe é mbe é kele’e ôsu a tôñ Atiñe Moïse. w23.10 af. 24-25 ab. 3-4

Binga béziñe be ne tyi’i na ba tabe nkoé to’o bôte ya vôme be too ba yene na éto nkoé é ne abé. (Matt. 19:10-12) Bôte béziñe be ne tyi’i na ba tabe nkoé amu mame mefe. Ve tabe‘e ndi na Yéhôva ba Yésus ba biasé ki bekristene be ne minkoé. E si ése meku’u menyin, bia koone minkoé besita mi ne mbamba bive’ela asu bikôane bekristene biap. Mbôle ba kôme nye’e bôte bevok a nyoñe ngap a be, nalé a bo na binga bete be su’ulane bo bobenyañ a benyia ya nsisim asu abui bobejañ a besita. (Marc 10:29, 30) Babevok be ne ne bo ésaé é ne ngum aval. Binga be ne Bengaa ba saé ngul abui asu na mbamba foé a kañetebane si ése. (Bsa. 68:11) Ye wo fe ô ne bo mbamba nta’ane mam éyoñe ji asu na ô bo nkpwa’a mefan? Éyoñ ô ne nkpwa’a mefan, nalé a ne volô wo na ô su’u ésaé melôñe nge na ô ke saé Béthel. Ye’elan asu na ô tôé nsôñane wôé. Laane fe a bôte be tatéya tôé nsôñane wo kômbô tôé, a jeñe’e na ô yemelane jam wo yiane bo asu na ô tôé wô. Mvuse ya valé, bo’o nta’ane mam ô ne volô wo na ô tôé nsôñan ôte. Nge wo kui na ô tôé nsôñane wôé, nalé a ye yoé wo abui mimbé ékôane Yéhôva. w23.12 af. 22 ab. 16-17

Mbôle beta étibila’a a too bebé, bia kôme yen abim avé é ne mfi na bi tu’a bo ésaé nkañete. Ve bi ne yene na ésaé éte é ne ayaé ya bo éyoñe bi ne azoé, nge ke éyoñe bia tôbane mewosan. Nde, jé é ne volô bia na bi taté telé mame ya nsisim ôsu binyiñe biangan? Bia yiane tabe ndi na “Yéhôva ya minsamba mewosan” a ne ngame jangan. A ye su’u bia nge bia ke ôsu a telé mame ya Éjôé Zambe ôsu binyiñe biangan. Ajô te, bi nji yiane ko jôm éziñe woñ. (Haggée. 2:4) Yéhôva a yi na bi ve ngule jangan ése ésaé ya bo bôte beyé’é, amu ésaé éte nje ja nyii bôt. Aggée a nga jô bejuif na be beta taté ésaé nlôñane temple, fo’o ve ane nge ba beta taté na ba bôône mimbôka’a ya temple. Nge be nga ye bo de, Yéhôva a nga ka’ale na a ye “botane” be. (Aggée 2:18, 19) Bia fe bi ne tabe ndi na Yéhôva a ye botane ngul ése bia ve nge bia taté telé ésaé nkañete ôsu binyiñe biangan. w23.11 af. 16 ab. 8; af. 17 ab. 11

E kalate Paul a nga tili Beromain, a nga jô été na bôte bese be ne bebo minsem. (Rom. 3:23) Nde ñhe, aval avé môta binam a ne bo zôsô a yené mvaé mise me Zambe? Asu na Paul a volô benya bekristene na be bi éyalane ya nsili ôte, a nga belan éve’ela Abraham. Yéhôva a nga loon Abraham na zôsôa môt a too ki na a mbe a nyiñi’i tisone ya Canaan. Amu jé Yéhôva a nga loon Abraham na zôsôa môt? Yéhôva a nji jô na Abraham a ne zôsô amu a mbe a tôñe’e Atiñe Moïse. Amu jé bia jô nalé? (Rom. 4:13) Amu na éyoñe Yéhôva a nga loon Abraham na zôsôa môt, Atiñe Moïse é mbe é ngenane teke veeban. Atiñ éte é nga so e zu koone mimbu 400 a mvuk mi lôteya. Nde ñhe, jé é nga bo na Zambe a loon Abraham na zôsôa môt? Mbôle mbamba nleme Yéhôva a ne teke nné, a nga loon Abraham na zôsôa môt amu mbunane wé.—Rom. 4:2-4. w23.12 af. 3 af. 4-5

Alu éte ébien, nkulu mejô Nathan a nga kuli bifia bia fase môse wu. Yéhôva a nga kate Nathan na sa ke David nnye é lôñe temple. (1 Mka. 17:3, 4, 11, 12) Jé David a nga bo éyoñ a nga wô’ô foé éte? A nga tyi’i na a zu tôkane moné a biôme melôñe bi mbe bi sili’i asu na mone wé Salomon a bo ésaé éte. (1 Mka. 29:1-5) Éyoñe Yéhôva a maneya kate David na sa ke nnye é lôñe temple, été été A nga bo élat a nye. A nga ka’ale David na môte ya mvoñe bôte jé a ye jôé nnôm éto. (2 Sam. 7:16) Tame ve’ele simesan abime meva’a David é bi mfefé émo, éyoñ é wô’ô na Njô ya Éjôé ya toyini mimbu a ne Yésus, Njô a so mvoñe bôte jé! Nkañete wu wo ye’ele bia na, to’o bi vo’o bo mame mese bia kômbô bo asu Yéhôva, Zambe wongan a ye botane bia avale bi nji ve’ele simesane môs éziñ. w23.04 af. 16 ab. 8-10

Éko éziñe wo ye yene na bifuse ya Kalate Zambe biziñe bia ve wo ngule nyul éyoñe nlem ô tyele wo yôp. Éve’an é ne na, ô ne bi ngule nyul éyoñe wo lañe kalate Job, kalate Besam, kalate Minkana, a mame Yésus a nga jô Matthieu kabetôlô 6. Éyoñe wo ye’elane Yéhôva a lañe Kalate Zambe, wo ye bi mvolane nlem. Bi ne tabe ndi na Yéhôva a ye tabe a bia éyoñe bia ye tôbane ngule minjuk ényiñe jangan. Bia ye ke ve’ele tabe étam. (Bsa. 23:4) Yéhôva a ka’ale na a ye ba’ale bia, a ye yemete bia, a ye su’u bia, a ye volô bia nlem. Ésaïe 26:3 a kobô ajô Yéhôva a jô’ô na: “Nyô ôsimesane [wé] ô yeme be wo, wo ba’ale nye mvo’é mvo’é amu a too wo ndi nlem.” Ajô te tabe’e Yéhôva ndi a bu’ubane mezene mese a belane me asu na a volô wo. Nge ô bo nalé, wo ye beta bi ngule to’o ô tele minjuk été. w24.01 af. 25 ab. 16-17

Mejô ya Kalate Zambe mete ma tôébane den. Mbamba mejô bia zu beta lañe valé ma tôébane fe melu mangane ma: “Bone bôé bese, Yéhôva nnye a ye ye’ele be, a mvo’é ya bone bôé ja ye bo anen. Wo ye telébane zôsô été. . . . Wo ye bo te ko woñ; a tabe angôndô ôyap, amu a ye bo te zu wo bebé.” (Ésa. 54:13, 14) To’o Satan émien, “zambe ya émo ji,” a nji bi ngule ya telé ésaé bebo bisaé be Yéhôva ba bo asu na be volô bôte bevok na be yeme Yéhôva. (2 Cor. 4:4) Nya ékaña’a a maneya tebe, teke jôm éziñ é ne beta ndamane nye. Nya ékaña’a a tebeya nnôm éto a nnôm éto. Teke étyé mewosan éziñe ba kôme na be wosane bia ja ye bo jôm! w24.02 af. 4 ab. 10

Bia bekristen, bia nyoñe ki ngaka’a bi nga bo Yéhôva éngbwemese. Ngaka’a éte ja nambe mintyi’ane bia nyoñ, a avale bia nyiñ a menda me bôte mangan. Bia saé ngul abui asu na bi jalé miñyiane ya menda me bôte mangan avale Kalate Zambe a jô, ve bi nji ve’ele telé miñyiane ya menda me bôte mangan ôsu a li’i mame Yéhôva a yi na bi bo mvus. (Matt. 10:35; 36; 1 Tim. 5:8) Biyoñe biziñ, é wô’ô sili na bi nyoñe mintyi’ane mia ve Yéhôva nlem avak, to’o da kui na bibu’a ya nda bôte jangane bia wô’ô abé. Yéhôva nnye a nga bôndé nda bôt, a yi na nda bôt é nyiñe meva’a été. (Éphé. 3:14, 15) Nge bia yi na bi bi benya meva’a, bia yiane bo mam avale Yéhôva a yi. Teke bisô na Yéhôva a ne mevak éyoñe wo nyume womiene mam asu na ô kañe nye nté wo nyoñe ngap a bibu’a ya nda bôte jôé a liti bie nye’an a ésemé.—Rom. 12:10. w24.02 af. 18 ab. 11, 13