«Ryeʼ ma junan ta chik rubʼanon kiwäch kikʼë [ri winäq]»
«Ri winäq kan yekitzelan, rma ryeʼ ma junan ta chik rubʼanon kiwäch kikʼë» (JUAN 17:14).
¿Achkë xrajoʼ xuʼij Jesús kikʼë re tzij reʼ? Rma Jesús ma junan ta xuʼän ruwäch kikʼë ri winäq, ryä ma xnïm ta riʼ pa política chqä ma xnïm ta riʼ kikʼë ri winäq taq kʼo wä chʼaʼoj chkiwäch. Ryä xuʼij: «Ri Nqʼatbʼäl Tzij rïn ma kikʼë ta winäq xtzʼuktäj wä pä. Xa ta ke riʼ, ri ntzeqelbʼëy xkiʼän ta chʼaʼoj rchë ma ta xijach pa kiqʼaʼ ri judíos. Ye kʼa ri Nqʼatbʼäl Tzij ma aweʼ ta xtzʼuktäj wä» (Juan 18:36). Ryä chqä xkʼüt chkiwäch ri rutzeqelbʼëy chë tkismajij ri naʼoj ye kʼo chpan Ruchʼaʼäl Dios chrij ri rubʼanik yetzjon chqä ri kinaʼoj nkiʼän, y chë ma tkiʼän ta achiʼel wä nkiʼän ri winäq pa kiqʼij qa ryeʼ (Mateo 20:25-27).
Ri xkiʼän ri naʼäy taq cristianos. Chpan jun wuj ri xtzʼibʼaj Jonathan Dymond, ryä xuʼij chë ri naʼäy taq cristianos «ma xkajoʼ ta xebʼä [pa chʼaʼoj] tapeʼ kitaman chë xttzaq kikʼïx, xkeyaʼöx pacheʼ o xkekamsäx». Ryeʼ xkichaʼ xkitäj poqän chwäch ri nkiyüj kiʼ kikʼë ri winäq. Ryeʼ chqä ma ye junan ta wä kikʼë ri nkʼaj chik rma xkismajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia chrij ri rubʼanik ri nkikʼwaj jun chʼajchʼöj kʼaslemal. Rma riʼ xbʼix reʼ chkë: «Ryeʼ kan ma nkinmaj ta chë rïx ma junan ta chik rubʼanik kʼaslemal ikʼwan achiʼel ryeʼ, ri kan itzel chqä xa más najin nchaʼ chiʼ; rma riʼ kan itzel yetzjon chiwij» (1 Pedro 4:4). Jun historiador xuʼij chë ri winäq ri ma nkiyaʼ ta wä ruqʼij Dios, ri kikʼwan wä jun tzʼil kʼaslemal, kan itzel wä yekitzʼët ri cristianos rma nkismajij ri nuʼij le Biblia. Ya riʼ kan ma nqä ta wä chkiwäch ri winäq riʼ.
¿Ye achkë riʼ ri ma nkiyüj ta kiʼ kikʼë ri winäq komä? Ri New Catholic Encyclopedia nuʼij chë «jun winäq ma ütz ta ri nuʼän we ma nrajoʼ ta nbʼä pa chʼaʼoj». Jun revista ri xbʼan chlaʼ Suiza xuʼij chë jontir iglesias, «xa xuʼ ri testigos de Jehová manä», xetoʼon chpan ri mamaʼ kamïk xbʼanatäj chlaʼ Ruanda pa junaʼ 1994.
Taq jun tijonel xtzjon chrij jontir ri itzelal xkiʼän ri nazis, ryä xuʼij «chë majun ta jun molaj winäq ri xkikʼüt ta chë ma kiʼ ta kikʼuʼx rkʼë jontir ri tzʼukün taq tzij xebʼan chqä jontir ri itzelal xbʼanatäj». Ye kʼa taq xnukʼuj más rij riʼ chpan ri Museo Conmemorativo del Holocausto ri kʼo Estados Unidos, ryä xtzʼibʼaj: «Komä ntaman chë ma ke riʼ ta xbʼanatäj». Ryä xtzʼët chë tapeʼ kan kʼïy kʼayewal xyaʼöx pa kiwiʼ, ri testigos de Jehová kan kuw xkipabʼaʼ kiʼ chqä xkismajij ri nkinmaj.
Y chrij ri sexo chqä ri kʼlanen, ¿achkë winäq najin nkikʼän kinaʼoj chkij ri naʼäy taq cristianos? Ri revista U.S. Catholic nuʼij: «Tapeʼ ri Iglesia nuʼij chkë ruwinaq chë ma kejeʼ ta qa rkʼë jun winäq we ma ye kʼlan ta rkʼë, kan konojel bʼaʼ chkë ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ católicos ma nkismajij ta ri naʼoj riʼ». Chpan chqä ri revista riʼ, jun diácono nuʼij reʼ: «Kan ye kʼïy winäq ri yentoʼ —rïn nbʼij chë más pa nkʼaj chkë ri winäq riʼ— ya kikʼwan chik kiʼ rkʼë ri winäq ri achoq rkʼë yekʼleʼ wä». Ri wuj The New Encyclopædia Britannica nuʼij chë ri testigos de Jehová «nkitäj kiqʼij rchë nkikʼwaj jun chʼajchʼöj kʼaslemal».