Förvörī

Ik sā Rācha Hesikiā nö pōihangen nö vāhavö ngaich havëkö kūö Yāvē anga-aṅ tö lanööken re. Ngaich kētö lanööken ò ang Yāvē. (2 Rā. 20:1-6) Ik sā Pôl pöri nö nö havëkö lanööken re töm “tö lòklöre nö i alaha” ò. Tölṙô Yāvē anga-aṅ nö kēngen e, öt hāngö ṙô pöri anga-aṅ tö Yāvē. (2 Kòr. 12:7-9) Ngatī inlahen nā Yāköp nā Pītör. Hòṅ fëlngen cha ang Rācha Heròt. Lökten yik holmaneuk cha el ngam māṅ nö vë-elkui cha. Sön pöri ang Yāköp nö fëliyö. Laklöng pöri ang Pītör nö löktö ik töhěng pinngangkūö. (Inl. 12:1-11) Pi-a öi ngö mufē, ‘Kūöyòh ang Yāvē nöng laklen Pītör ngaich hökngen Yāköp nö fëliyö?’ Öt vënyu nang in töm Paipöl tö inlahen e. Mihôiṅ in ṙatö-ellōnre tö ‘Yāvē nö ötlöktu nö miyëṙen tö hī.’ (Chöö. 32:4) Lökten yěn pòrô ang Yāvē nö öt asā nup lōn hī nö sapṙô hī sön ayī-ö haköplōnre tö Yāvē nö hangenlōn tö hī hēk ötlöktu inrē nö miyëṙen tö hī. Lökten ayī-ö ṙātö-ellōnre tö ò nö öthō nö öt kētö sanapṙô hī yěi vë-ekūötēv.—Yōp 33:13. w23.11 pěch 21 përa 6

Löktö in Yāköp tī ang Yāvē nö kūichngö inlahen yik tarik tö īnu tö mikah nö ‘hamīnöre cha-a nö hang chööngö.’ Tö ngö manah, tö hī öi hòṅ hīnöre öi hang chööngö yip tarik tökētu minā-aṅ tö Yāvē. Yēḵ cha pöri nö tölṙô hī öi kēken minë la-en tö mihôiṅ nö filal minë chööngö Yāvē ngaich öt lōnu ang Yāvē tö hī öi hang chööngö cha. (Inl. 4:18-20) Lohten in öi kihngen hang chööngö më tarik, lööṙen pöri ayī-ö öi hang chööngö Yāvē kūö minë inlēnö kahëtö ò nö tölöng. (Sal. 19:7) Harīkngöre pöri angū-ö nö in yip tarik tö aṅhavin tö chööngö. Ōt pöri yip tökētu chööngö tö Yāvē. Tö sā më inyööngö, mā mahayöng hēk tö më minṙöinylen. (Inch. 6:20; 1 Tös. 5:12; 1 Pīt. 2:13, 14) Yēḵ hī min öi hang ṙô cha ngaich sā hamang chööngö Yāvē min ayī-ö. w23.10 pěch 6 përa 2-3

Hěng ngam inlahen hī yěi hòṅ ṙūöhlö ngam ṙinatö-ellōnre, hòṅ fēkö ngam ṙôkö kumlēḵ Yāvē ayī-ö. Kiröngen kumlēḵ anga-aṅ lökten nö mihôiṅ nö hateungngö nup kinlēḵngôre, Pön Tēv tökalēḵ kūö tökalēḵ anga-aṅ. (Yōp 42:2; Māk. 10:27; Efi. 3:20) Tö sā ngam ṙô ò nö in nā Aprahām nā Sëra tö cha min nö kūönu im ṙēḵti cha nö köiny. (Ran. 17:15-17) Ngöṙô inrē anga-aṅ nö in Aprahām tö ò min nö kē-ěkūö yip kūön cha tö ngam panam Kanā-an. Ṙōl samyeūheu pöri yik kūön Aprahām nö haköövö nö i Aikup. Lökten öi ngölōn tö ngam kinlēḵngô Yāvē nö öt teung. Hateungngö nup kinlēḵngô re pöri ang Yāvē. Kilēḵngôre inrē ang Yāvē nö in Mariā. Rö-ö anga-aṅ pön höng ṙēlö, ngöṙô pöri ang Yāvē tö ò min nö pirūkö nyīö, kô-en ngaich angū-ö nö teung ngam kinlēḵngô ò nö el ök panô-òṅ Ēten. Ngatī inlahen nup töng ṙô Yāvē nö öthō nö öt teung. (Ran. 3:15) Yěi meuk inlahen Yāvē nö hateungngö nup töng kinlēḵngôre, ngaich akahakūö ayī-ö tö ò nö īnu tö ngam töt insa-av kumlēḵ. Löktö in e ngam ṙinatö-ellōn hī nö sīöplöre tö Yāvē min nö vī ngih panam nö tufömngöre.—Yôs. 23:14; Isa. 55:10, 11. w23.04 pěch 28 përa 10-12

Hang ṙô Tāvit ang Yāvē nö veë-ekūö ò ngaich laklen ò. (1 Sa. 19:10, 18-20; 2 Sa. 5:17-25) Mihôiṅ in ayī-ö inrē ṙinātu-ellōn tore öi öthō öt sapöṙô. Lohten pöri ang Yāvē nö öt ngatī inlahen nö kētö sanapṙô hī, nup tö sā lōn hī. Ngatī inlahen ök misī tanīnöṙô ang Pôl. Kaheuk ök kanihngenre anga-aṅ nö sā tö ‘lòkngöre nö i alaha ò’ sā kūö nup tö chökhukūö. Lūöi heuh ṙô anga-aṅ nö havëkö kūö Yāvē nö hōten ò nö kēngen e. Hang ṙô ò hòng ang Yāvē? Heūṅ, öt sā lōn Pôl pöri anga-aṅ nö kētö sanapṙô ò. Öt kēngö ngam kanihngen ò inrē ang Yāvē, kētö kumlēḵ ò pöri nö lā-al e, hòṅ ò nö örheūheu nö köp nö löklōn ò. (2 Kòr. 12:7-10) Lohten in inrē ayī-ö öi ngatī inlahen öi öt teūngen tö sanapṙô re tö nup tö sā nup lōn hī, pön tahëngö talöökö tī ang Yāvē nö kētö sanapṙô hī. Mihôiṅ pöri öi ṙatö-ellōnre tö Yāvē nö akahakūö tö nup tö yöölen tī tö hī. Ngö kinūichngö an nö imat ngam Paipöl: “In ngam tökô nö mötlötī tö nup taṙòkhöre havëkö hī, afēkö hī inrē, sā ngam kanô-òṅ ngam töla-evṙen nö in hī.” (Efi. 3:20) Lökten anga-aṅ lohten nö öt in öp ṙētak lōn hī nö kētö sanap ṙô hī öi vë-ekūötēv. w23.05 pěch 8-9 përa 4-6

Hòṅ köplōn in tö ngam kinlēḵngô Yāvē, tö yik holmaneuk hī min tö kapah nö choholre min nö hēk. Pò në ṙētak hī nö haṙīköre. Mihôiṅ nöng faltöre nup tö kiröng kanihngen hēk kapahlöng tö yip holmaneukre. (Mum. 9:11; Yāk. 4:13, 14) Kūö ngam maheukköre pöri ayī-ö mihôiṅ öi la-al minë tö ngatī kanihngen. (1 Tös. 4:13) Yēḵ hī min haköpmat ngam Paipöl ngaich ṙatö-ellōnre min ayī-ö tö Yāvē nö akahakūö tö hī hēk hangenlōn inrē anga-aṅ tö hī. (Lūk. 12:7) Afēkö inlahen Yāvē man nö keuheūtlöre mikahkūö tö hī öi tarik, lökten yěn hachohlen hī min anga-aṅ ngaich köp min ngam mineūkö hī öi sā nuk tinrīken tö lā-urěh hēk nup mufē hī inrē. Hangenlōn takô ang Yāvē tö hī lökten anga-aṅ nö lōnu tö hī öi örheūheu aṅ ngaich pòrô yěi kapah, öthō min anga-aṅ nö öt hachohlen hī! Kuöyòh öi mihôiö ṙātö-ellōnre im kinlēḵngô invanlö tökapah? Kūö hī akahakūö tö ngam kumlēḵngôre nö minhôiyuvö hēk kūyulōn inrē nö hateung ngö ngam kinlēḵngôre. w23.04 pěch 8-9 përa 2-4

Holṙenre nā Yôsěf nā Mariā nö hangönlö ngam innòlöre nö in Yāvē. Pön akahakūö cha-a tö ngam mikūönöre nö hòṅ holṙenre nö ha-öinyö Yāvē. (Lūk. 2:22-24; 4:16) Tövai nan nā Yôsěf nā Mariā nö inchō-okūö më tö pīhövö. Yěm sā cha öm tö kūönu, ngaich lohten öm kihngen kēnyö ṙētakre öm chuh el mīting hēk fëmlī vörsip inrē hēk kihngen inrē lohten nā a tö pīhöre ön kēnyö ṙētakre holṙô re an vë-ekūö ngam Paipöl hēk vë-ekūötēv inrē. Köpölōn pöri, tö nā min yěn holṙenre an ha-öinyö Yāvē ngaich ngön min ngam innòlö nā an in ò hēk ngön inrē min ngam pinīhö tö nā. Lökten öi hòṅ urěhlö ngam linöökö lōn Yāvē. Sitih inlahen pöri yěn līnhen höö minā pamīhöre. Lohten min cha-a nö sō nö holṙenre nö fëmlī vörsip hēk afēkö nup haköpre inrē. Sön cha-a nö hòṅ holṙenre nö kēken nup öilōnre la-en. Ngaich röhta min cha-a nö in höö yěn ngatī inlahen. Sīöp inrē ngam kuilōn cha nö holṙenre nö löklōn Yāvē. w23.05 pěch 22 përa 7-8

Kūö ngam pinhë-eṅkūöre ang Opētiā töm Tēv lökten anga-aṅ nö chūök ṙinatö-ellōn hēk töt michūṙen inrē. Angū-ö chö-öiny ò nö kētu la-en nö ngamëichkö ngam patī ök Rācha. (Asātô e im Nahimiā 7:2.) Kūö ngam pinhe-eṅkūöre inrē ang Opētiā nö holtö nganöönöre nö kēken minë la-en. Ngaich kô-en anga-aṅ nö hòṅ īnu tö ngam nganöönö re. Pön ōt anga-aṅ inuk ṙētak ök Rācha Ahap. (1 Rā. 16:30) Rö-ö nöng angū-ö pön ngam pīhö Ahap ang Yēsipel ngam vamë-ekūö ngam insātēv Pē-al hēk tö kunyaha elmat inrē tö Yāvē lökten nö hòṅ fëlngen yik tarik Yāvē nö in yik tösöm miyööngö Israel. Pōyen fahëlngö inrē anga-aṅ tö yik pròfět Yāvē. (1 Rā. 18:4) Ik sā Yēsipel nö hòṅ fëlngen yik pròfět Yāvē ngaich ‘hayunngen yik tö 100 pròfět ngam Mā Tēv ang Opētiā nö kö taneui anāi tī nö el töhĕng kinluhu ngaich ha-āṅlen cha ha-ôkö cha inrē tö mak.’ (1 Rā. 18:13, 14) Yē ò öreh nö kôti, ngaich öt ṙālöng anga-aṅ tö Yēsipel. Lohten anga-aṅ mihôiṅ nö vöö pön höng sā hī nö tarik inrē. Mötlö hanāngenlōn pöri anga-aṅ tö Yāvē hēk tö yip tarik ò nö öt fēkö ngam nômöre. w23.06 pěch 16 përa 9-10

Hachō-okūö më tarikre inrē ang Yāvē i në ṙētak hī, sā inlahen ò inuk tö urěh ṙētak. Löktö in ngam ṙô re Paipöl hēk löktö im Kūönre tī inrē ngam kui ngam māṅ. Rö-ö nöng angū-ö pön löktö i tarik tī inrē ang Yāvē nö hachō-okūö më tarikre, sā inlahen ò inuk urěh ṙētak. Kò-òren öi ngëichkö minë inlahen unôichrit ngam samyeūheu tö 1870. Haköp inlahen minë pròfěsī ngam Paipöl ang Chāls Tēch Rösöl hēk tö yik hol ò inrē, hēten tö e ngaich cha-a nö akahakūö tö inlahen ngam Pūlngö ngam Tēv min im samyeūheu 1914. (Tan. 4:25, 26) Achīö ök mahayööken cha nö akah elnang tö minë haköp re? Höng Yāvē. Kô-en ngaich nö rulten re ngam Pūlngö ngam Tēv ik samyeūheu 1914. Hē e ngam raneh vörlt vôr, keuheūtngöre chūök minë tölëlngökūö invah, kumyeūnö hēk inyāichö inrē. (Lūk. 21:10, 11) Kô-en ang Yāvē nö löktö in më Paipöl istuten nö hachō-okūö më tarikre. w24.02 pěch 22 përa 11

Akahalōn in tö Yāvē nö hangenlōn tö hī, lōnu inrē anga-aṅ tö hī ṙamlōn kuchīken inrē kūö hī öi tarik ò. (Rōm. 8:35-39) Ṙatö-ellōn in inrē töre min yěi hang minë lökngörit chööngö aṅmat Paipöl ngaich yöölen min ayī-ö. (Isa. 48:17, 18) Hòṅ sitih inlahen öi min? Tö sā hī öi haṙivlōn yěi hakihtuṙen tö yip aṅ patīre, öt teungten öi löklōn Yāvē, tö kūö nup invah re hēk yěn yih nup tö faltöre kanihngen hēk hakihtuṙen inrē tö kūö ngam ṙinatö-ellōnre. Yěi īnu tö në tö ngatī kanihngen ngaich lohten ayī-ö öi ngölōn. Kūö yòh öich ngatī ṙôken kanihngen? Asuh öp vö vanāichö chu? ‘Un höng haṙivlōn ngam Tēv tö tī chu?’ Ngatī mufē öm ṙung më-eṅ? Yěm ngatī, ngaich um haṙivlōn tön ōt yik inrē tarik Yāvē tö ngatī mufē.—Sal. 22:1, 2; Hap. 1:2, 3. w23.04 pěch 14 përa 1-2

Lökten yěn yih nup tötlöng mufē nö elkuilōn hī, ngaich hòṅ ilööṙen ayī-ö kavalngen u hēk yěi töölô öi kēken nup tötlöök la-en ngaich hòṅ sō-en u ayī-ö. Pöi öt lōnu min tö ngam innôlöre in Yāvē nö pasū. Lōnu ang Yāvē tö hī öi ‘holtö ellōnre öi hang minë chööngö.’ (Rōm. 6:17) Yanöölen hī an yěi hang minë chööngö ò, ötkô ayī-ö öi harīkngen minë chööngö ò öi asā nup kuilōnre. (Isa. 48:17, 18; 1 Kòr. 6:9, 10) Pōyen nup tī ngam Sī-ö nö hakūönngö ngam elkuilōn hī nö kētö ötlinëken hī. Hēṙu in ṙung öi fōho, hēk timlöng alaha inrē öi ui hang minë chööngö Yāvē. Höngöre inrē anga-aṅ nö chöh öp “kahā-angre,” nö hòṅ tiṙōlngö ngam innôlö hī öi in Yāvē. (1 Pīt. 5:8) Ngatī inlahen yik raneh senchurī Kristīön nö fōho, ötlēkaṙen hēk fëliyö yik rīkre kūö cha nö örheūheu nö hang chööngö Yāvē. (Inl. 5:27, 28, 40; 7:54-60) Ngatī inlahen ngam Sī-ö töngamuh nö ötlēken më tarik ngam Tēv. Kôta mat ayī-ö öi meuk inlahen yip holmaneukre aṅ Rūs hēk inup tahëng panam inrē. Öt īnu cha-a tö miṙēḵlōn re nö hakihten më holmaneuk hī. Yěi meuk inlahen më tö keuheūtngöre chūök prötör sistör nö la-al minë ötlinëkenre. Löktö lākūö tī an ngam Sī-ö nö ötlēken hī hēngöre löktö in minë heuneū-en tī re inrē nö halō-ongkūö hī.—Efi. 6:11. w23.07 pěch 15-16 përa 6-9

Yēḵ meh min ṙūöhöl inlahen re öm haköp ṙô ngam Tēv, ngaich sīöplöre hēk min ngam hanangenlōn meh tö Yāvē. Lōnu min më-eṅ töre hòṅ asīnken minë haköpre. Ngaich löngö kahë min më-eṅ tö fëslare yěm asīnkö minë chööngö aṅ mat ngam Paipöl. Lōnu inrē më-eṅ öm haṙamlōn Yāvē lökten öm halööktö ngam mufē re hēk kēken minë tölöök la-en inrē. Sā inlahen ngam nyīö nö pītnyöre nö asīnkö inlahen minā yöngre, ngatī inlahen inrē ayī-ö öi pītnyöre öi asīnken ngam yöngre ang Yāvē. (Efi. 5:1, 2) Mihôiṅ in öi hatönöre tö në intöönö: ‘Ik sā chu öich vītöre öich Kristīön ngatī inlahen hòng chū-ö töngamuh öich ṙūöhlö ngam hanangenlōn re tö Yāvē? Unôichrit chu öich kēḵ ngam vinôkö halööktö ngam mufē re hēk minë la-enre hòng chū-ö? Pītnyöre hòng chū-ö inrē öich asīnken Yāvē? Asīnken ò hòng chū-ö öich hangenlōn tö më prötör sistör?’ Yēḵ ngam hangangenlōn nö kūönngöre nö in meh, ngaich um haṙivlōn. Ngatī inlahen yik inrē raneh senchūri Kristīön. Hö-ö pöri ang Yēsū nö sō-en cha, ngaich ngatī inlahen inrē min anga-aṅ öthō nö sō-en hī. (Inm. 2:4, 7) Pön akahakūö anga-aṅ tö hī hēk mihôiṅ öi ṙūöhlö ngam hanangenlōnre öi hēk. w23.07 pěch 8 përa 2-3

Pōyen nuk vanaichköreṙen Pītör. Ngam raneh vanaichö ò, tö ò nö yahlö ṙinātö-ellōn nö in re. Lökten anga-aṅ nö holtö minhôiyö ṙô re nö ngö ṙô nö in Yēsū, pòrô më tahëng mahaköp nö ṙāngen meh ötlöktu pöri chū-ö öich ṙāngen meh. (Māk. 14:27-29) Unôichrit e hēk ang Yēsū nö hōten ò nö aṅhatī nö un haṙòh, ṙōlheuh anga-aṅ nöng haṙohlö. (Māk. 14:32, 37-41) Ngamuh hēk vanaichö ò pön falngöre anga-aṅ ik sā Yēsū nö kē-ě tö yik tömaṙôngö. (Māk. 14:50) Ngamuh pöri hēk tökiröng vanaichö ò pön lūöi heuh ṙô anga-aṅ nö mahngen Yēsū. Söl in ngam inlahen ò nö minyôinyaṅ töre nö öt akahakūö tö ò. (Māk. 14:66-71) Sitih inlahen pöri ngaich ang Pītör ik sā ò nö akahaiṙen tö ngam tökiröng vanaichöre? Peūiny anga-aṅ hēk lakūki takô ngam ellōn ò. Öt hatāinyö Pītör pöri ang Yēsū pön vaichtö vë-eny nang yik haköptöre tö ò min nö kē-ěkūö ò hēk tö minë tökiröng la-en. (Yôh. 21:15-17) Löktö in u ngaich ang Pītör nö kiröngen ṙinātö-ellōn tö Yēsū nö ṙömöng hangenlōn tö ò hēk holṙen Pītör inrē më tahëng tanīnöṙô. Lökten ök Pītör nö öt heūlngöre pòrô nö vaichköreṙen, iṙūöhen pöri anga-aṅ nö löklōn Yāvē. Asuh öp mihôiṅ haköplö hī im inlahen Pītör? Tö Yāvē nö kētö ṙinātö-ellōn hī tö ò nö hangenlōn tö hī hēk hīnöre inrē nö aṙēḵlen hī.—Rōm. 8:38, 39. w24.03 pěch 18-19 përa 13-15

Yip tarik kamëken ngam chinô-òṅkānö, unôichngöre cha-a nö aṙě-ěv hēk kūön elmat inrē töre. Hěnghöre öt köp ngam mikūönö cha, mihôiṅ inrē min nö kūönhöre pòrô nöng öt lōnu. Lökten angū-ö nö tölöök nö inlahen hī, yěi sō öi chuh patī ngam tökulō-ov kikānö öi haṙamngölōnre. Yip tö ngatī inlahen min ngaich öt köp min ngam innôlö cha nö in Yāvē, höng sā ṙēngen tökapah cha-a. Rö-ö nöng angū-ö, pön pōyen ngaich yip tö vahavö, angū-ö lāinyngen cha nö kapah. (Inch. 7:23) Kô-en an nö lööngö ṙô nö vë-eny nang hī ngam manā-aṅ ṙô ngam tö 9 mirūlö ‘nö el öp tö-aṙū Chūök Kupah ngam ngahöönkö ngòh tökulō-ov kikānö.’ Yěn tötlöng ngam ṙòng invëkö hī töm tökulō-ov kikānö, ngaich kūö yòh nö pōyen yip tarik chamuh in e? (Inch. 9:13-18) Pōyen yip ngaich töngamuh tö fukta nö i mineūkö minë tötlöng nyat. Ōt yip tö ngölōn tö e nö öt vaich angū-ö. Ngaich pöri nö pōyen yip tö kihngen tö kūö e, pön öt löng cha-a tö tī e, öt lööngö mat inrē yěn ngëichken yip tahëng, ööire inrē nö meuk nup tötlöng. Yēḵ ngòh tarik nö meuk nup tötlöng nyat, kihngen min anga-aṅ nö vaichngen u. Pò ngam mineūkö minë tötlöng nyat nö öt ṙaptö minë tötlöng kuilōn hī, pön höng ṙūöhlöng alaha tö u. (Kòl. 3:5; Yāk. 1:14, 15) Lökten yip mameuk minë tötlöng nyat min nö teungten cha-a nö kēken nup tötlöök la-en. w23.06 pěch 23 përa 10-11

Pòrô min nup tahëng inyööngö nö hòṅ kēngö chūök ngam inyööngö tö Prītēn Amerikā, sön pöri cha-a nö ötkô nö kēngen ngam chūök e. Ṙën ayī-ö öi mihôiṅ öi ngatī ṙô, pön vënyu ngam ihong ngam inmeuktö ngam inyööngö tö ngam Tēv min nö fukngö tī ngam tökiröng insā, angū-ö ngam Prītēn Amerikā min nö ha-etiyö. (Tan. 2:34, 35, 44, 45) Ṙatö-ellōnre hòng më-eṅ tö minë vahënyö Tanīěl inlahen ngam kunröön ngam insā tö katēhě tö vët hēk tilin nö tökô-en? Yěn ngatī, ngaich kô-en min angū-ö nö meūkö nö in ngam inlahen meh. Öthō min më-eṅ hamūl minë kanôlò ikūö ngih panam, pöm akahakūö tö u nöng chuhngöre. (Lūk. 12:16-21; 1 Yôh. 2:15-17) Yēḵ meh min öm akaha elnang tö inlahen minë tö vënyu ngaich akahakūö min më-eṅ tö ngam la-en inhangkö ngam tölöök inhāngö hēk tö ngam inköphöti nö tötṙanāngen. (Mët. 6:33; 28:18-20) Mihôiṅ öm hatönöre unôichrit inlahen re öm haköp inlahen minë tö vënyu, öm ngö ṙô, ‘Ṙatö-ellōnre öich tö ngam Pūlngö ngam Tēv nö anga-aṅ min ma-ahetngö minë inyööngö tö më tarik?’ w23.08 pěch 11 përa 13-14

Lohten öm öt sā inlahenre ik urěh tökūö ngam ṙēḵti re, kumlēḵ alaha meh hēk kūö ngam ṙētak re inrē nö öt lönglö. Yěm akahalōn töre ötkô kēken minë la-en tökūö ngam ṙēḵti re hēk kumlēḵ alahare, ngaich asīnken Pārsilāi më-eṅ öm vë-eny nang yip tahëng töre öm ötkô kēken u. (2 Sa. 19:35, 36) Asīnken Môsös inrē öm havëkö inyöökenre in yip tahëng hēk mihôiṅ inrē öm kētö la-en yip tahëng. (Man. 18:21, 22) Yē meh min ngatī inlahen öm öt yahlö mat töre ngaich öthō min më-eṅ öm larāḵ, um afuk kui re tö nup tövaich katöllö yip tahëng. Ötkô in ayī-ö kē fësla yip tahëng. Ngaich yěn ōt yip tö vāichö kahë tö fëslare, ngaich ötkô öi höng örheūheu öi laklen cha. Tö sā öp kūön öre yěn ṙāngenre nö löklōn Yāvē. Ngaich haṙivlōn minā yöng ò, öt vanënyen ngam miṙivlōn minā inyöngö. Yip inyööngö pöri ma-afukkui re tö minë tövāich katöllö më kūön re, ngaich sā ṙēngen kameun ngam tö langan cha-a nö fal. Ngaich öt lōnu ang Yāvē tö cha nö keun ngam tö ngatī lumngan. w23.08 pěch 29 përa 11-12

Tö sā hī ök Sëmsön nö töt het, ōt inrē nip vanāichköreṙen ò. Tö sā ò nö vaichö katöllö, töp lökten minë ṙòng ngam la-en ò nö ötlöng. Ik sā ò nö la-evṙen nö kahôka ngaich unôichngöre “anga-aṅ nö hangenlōn tök kikānö el achāṙö Sōrek ök töminënyu tö Tīlaila.” Urēhěkūö e inrē ang Sëmsön nö hòṅ pīhötö ök kikānö aṅ Filistain. Tī Yāvē pöri angū-ö nö ngatī inlahen “pò ò nö lukkö chöö-önyre nö lā-al yip Filistain.” Hěngheuh ngaich ang Sëmsön nö iyöng el patī ök mi-inyihköre kikānö ngam el panam Kāsa i Filistain. Hē e ang Yāvē nö kētö kumlēḵ Sëmsön nö fëlngen yik aṅ Filistain. (Kam. 14:1-4; 16:1-3) Harīkngöre pöri ngam inlahen Tīlaila kūö ò lohten nö töhěng tak nö aṅ Israel, höng inup lōnre inrē ngaich ang Sëmsön nö la-evṙen. Pōyen kahë ang Tīlaila tö rupīö nö in yik aṅ Filistain pön hòṅ hachīlö Sëmsön. w23.09 pěch 5 përa 12-13

Töt ṙanāngen ön ngam inlahen hī öi īnu tö ngam mikah elmat. Pön angū-ö mahayööken hī öi ṙap ngam tanāinyö re, yěn ōt öp mahatön ngam ṙinatö-ellōn hī. Hēṙu ṙung nup hatön yip tarik nö sā ṙēngen öp tö aṙū mak. Öt meukiṙen ṙung ngam mak nö aṙū yěi höng lātulöng mat öi ngëicha. Ngatī ṙēngen ngòh töhěng tak tarik yěn hatöönö hī tö minë intöönö, ngaich öt lööṙen ayī-ö öi akahakūö tö ngam elkuilōn ò. Hòṅ chumkūöṙen ayī-ö töre yěi öt akahakūö tö kuilōn ngam lamākūöre, lökten ayī-ö ötkô ilööṙen sapṙô cha. (Inch. 16:23) Yěi chumkūöṙen öi ngëichken Kitīön nö sitih ṙô anga-aṅ nö sapṙô më tarik alaha Ifrēm. Ik sā cha nö tāiny nö hòṅ la-al kūö ò ngöṙô cha-a nö in ò kūö yòh öi öt havëka ik sā yip la-al më Israel nö kiyung. Asuh öp rih tö kô-en chö-öiny ṙô cha nö ngatī tanāinyö nö in ò? Ngölōn hòng cha-a tö Kitīön nöng miyëḵṙen tö cha? Pòrô pöri öp tö sitih lāinyngen, milēḵṙen ang Kitīön tö ngam mufē elkuilōn cha, ngaich holtö ṙanëmen re anga-aṅ nö sapṙô cha. Asuh ngaich öp ṙòng e? Ngö kinuichngö ön nö imat ngam Paipöl, “Ṙātöre lanīnö cha-a ngaich nö in ò.”—Kam. 8:1-3. w23.09 pěch 16 përa 8-9

Chumkūöṙen hēk töm inlahen Yāvē nö harööḵngenre nö kēḵngen Yēsū nö ṙāi ṙinānyö hī. Tö ngön ön ngam innôlö ngam inyöngö nö in ngam kūön re. Mihôiṅ öi afēkö ngam innôlö na Yāvē na Yēsū nö iṙôkö kanönö lohten angū-ö! Sitih mufē ang uvöh Yāvē ik sā ò nö meuk minë kanihngen Yēsū nö ing panam, kirööngen miṙivlōn lohten anga-aṅ ik sā ò nö meuk inkihten ngam kūönre tö më tarik. Yip inyöngö tö kapahlöng tö kūönre, acha-a yip tö akahakūö tö miṙivlōn hī yěi kapahlöng. Pòrô in öi ṙinātu-ellōn tö Yāvē min nö ha-aṅlen yip tö kapah, sön pöri ayī-ö öi keuheūtnyöre tö mirivlōnre yěi kapahlöng tö yip holmaneukre. Ngatī miṙivlōn Yāvē ik samyeūheu 33 C.E. Nīsan 14 ik sā ò nö meuk öt linëken ngam kūönre, chökö nômö anga-aṅ nö meuk inlahen finëlngö ngam kūönre. (Mët. 3:17) Kô-òren öm halēnlö inlahen re öm kakken ngam ṙāi-ṙinānyi hē el ṙētak ngam fëmili vörsip hēk yěm kahngenre haköp, hanöng sā ngam Mëmorīöl nö öl nö yih. Mihôiṅ inrē öi meuk öp ‘ispesöl prōkrām’ tö kētu nö im lāpeuheū ngam Mëmorīöl. Yē hī min öi halēn ellōnre öi kēken ngam Mëmorīöl, ngaich teungten min ayī-ö öi hayööken yip tahëng holre nö kē yanöölenre.—Esrā 7:10. w24.01 pěch 11 përa 10-12

Ngam töhěng inlahen hī yěi hòṅ teūngen tö ngam kūmlēḵ Yāvē, öi vë-ekūötēv. Yē hī öi vë-ekūötēv ngaich mihôiṅ min ang Yāvē nö kē-ěkūö hī tö ngam kumlēḵ ‘ngam tö mötlö kumlēḵ tö töng tarika.’ (2 Kòr. 4:7) Minë tö kūichhötvö tö Yāvē nö imat ngam Paipöl nö tö īnu anū-ö tö ‘kumlēḵre.’ (Hep. 4:12) Ngaich kô-en ayī-ö teūngen tö kumlēḵre hēk nganööre, yē hī öi vë-ekūö mat ngam Paipöl hēk fēken u inrē. (Sal. 86:11) Lökten öm vë-ekūötēv öm vë-ekūö Yāvē hēk haköp mat ngam Paipöl, ngaich öthō min anga-aṅ nö öt kē-ěkūö meh tö kumlēḵ. Ngaich mihôiṅ min më-eṅ la-al minë kanihngenre, köptī min tö ngam ṙanamlōnre hēk teungten inrē min öm kēken nup la-enre pòrô anū-ö nö ö kihngen nö in meh. Töi ngëichken Yāvē nö sitih inlahen nö kētö kumlēḵ pròfět Yôna. Ngam kinë-ekūö Yôna la-en tö Yāvē, kihngen elmat anga-aṅ nö kēken e, lökten anga-aṅ nö yòklö nö el ök töhěng nòng chōng nö falngöre. Yih ngaich ök tökiröng chanôichö el ngam mai, kihngen tī ngaich anga-aṅ tö yik tahëng holre aṅ el ngam chōng. Ik sā yik aṅ el ngam chōng nö kavalten ò nö el mai, ngeūktu ngaich anga-aṅ tök tökiröng kāḵ. Sangūla ngaich anga-aṅ nö ellōn ngam kāḵ. Höng hěngtak ang Yôna, asuh pöri öp inlahen ò nö hòṅ teūngen tö nganöönö re? Vë-ekūötēv anga-aṅ.—Yôna 2:1, 2, 7. w23.10 pěch 13 përa 4-6

Rö-ö ön pön chitri yik raneh Kristīön nö kahūich Pītör, kūichhöt e inrē ang Yāvē nö in ngam ṙô re. Lökten inrē ayī-ö töngamuh öi haköplu löktö in minë tö kūichö imat e. (Rōm. 15:4) Havīlöng in tö më tarik töt ṙamatö-ellōnre nö in minë tö-eūka aṅmat Paipöl. Lohten min cha-a nö miyëḵṙô tö hī, kūö hī öi samyeūheuv ṙò-òten öi vënyen ngam manāngen nö yih. Ōt inrē yip tarik tö mihôiṅ nö ngö ṙô öthō ön nö yih ngam manāngen. (2 Pīt. 3:3, 4.) Mihôiṅ nö kūönngöre ngam ṙinatö-ellōn hī yěi hang ṙô yip holre i chūökre öi kaman, aṅ patīre hēk ichūök hī inrē ahānga. Vë-eny nang hī ang Pītör tö inlahen ngam inyööken hī. Ōtre yip tö ngölōn tö Yāvē nö öt hē nö ahetngen në ötlanöökö ikūö ngih panam. Löktö in minë ṙô Pītör pöri ayī-ö öi teūngen tö yanöölenre öi havai ngam mufēre. Hòṅ köpölōn ayī-ö töm mufē Yāvē hēk tö mufē më tarik nö kö harīkngöre anū-ö nö i alaha ngam ṙētak. (2 Pīt. 3:8, 9.) Ngam tö hěng köiny samyeūheu töng hěng sumkam angū-ö nö imat Yāvē. Möi inrē ang Yāvē, pön öt lōnu tö hī öi ṙòkhöre kapah. Lökten yěn yih min ngam sakāmö ò, ngaich ahetngen yip tötlöök min anga-aṅ tarik. w23.09 pěch 26-27 përa 2-5

Kūö yòh ök Pôl nö kūich chitri yik raneh Kristīön aṅ Heprāi? Lohten nö nët minë lāinyngen ò. Ngam raneh, hòṅ hareuskö alaha cha ang Pôl. Pōyen yik Kristīön in cha tö urěh sin nö Yahutī. Lökten yik yöngkūö tinlööken Yahuti nö hayë-e cha-a kūö cha ngaich nö Kristīön, ngaich öt īnu cha-a tö tövai chūökre nö ha-öiny ngam Tēv, öt ōt tahaklö cha hēk öt ōt makūö kūönṙô inrē nö kamëtö tö kētu nö lumnökngen cha. Angū-ö lāinyngen yik Kristīön mihôiṅ nö haṙivlōn hēk kūönngöre ngam ṙinatö-ellōn cha inrē. (Hep. 3:12, 14) Ōt inrē lohten yik in cha tö hòṅ havantöre nö in nuk tinlöökenre nö Yahūti sin. Ngam innëtö, nup töng mikahkūö cha höng ṙamlōn cha-a nö in u. Hö-ö cha-a nö hòṅ haköp inlahen nuk tö tufömngöre hēk kēḵ nup “töngëḵ nyā-aṅkūö” ṙô ngam Tēv, tö ngö manah angū-ö tö cha nö öt hòṅ mikahtökūöre tö nup tö aṙū-uti ṙô ngam Tēv. (Hep. 5:11-14) Sā tö ṙömöng ōt yik Kristīön in cha kamëkö kaha minë chööngö Môsös. w23.10 pěch 24-25 përa 3-4

Ōt yip sistör hamang ngam inlēnöre kahëtö Yēsū ngaich katöllö inlahen re nö öt pīhövö. (Mët. 19:10-12) Mihôiṅ pöri më-eṅ öm ṙātö-ellōnre tö nā Yāvē nā Yēsū nö öt kūöṅn elmat tö më sistör tö öl nö pihövö pön pōiṙāi acha-a nö imat cha. Tövai yin inrē më sistör tö öl nö pihövö nö inchōkūö nö el ngam māṅ. Hangenlōn cha-a tö më prötör sistör chumkūöṙen inrē tö cha. Sā ṙēngen yöng hēk kanānö hī cha-a nö el ngam māṅ. (Māk. 10:29, 30) Ōt yip kumheūttö ṙētak nö löklōn ngam Tēv. Pōihöl tī yin më sistör nö tānyö ngam la-en inhānga nö ikūö në panam. (Sal. 68:11) Mihôiṅ öm rih më-eṅ fēkö inlahenre öm keheūttö ṙētakre löklōn Yāvē? Öm kētöre öm panīör, mānö hēk la-evṙen inrē öm el Pětel. Mihôiṅ öm vë-eny kuilōn re öm in Yāvē öm hòṅ kētöre in në la-en. Hēk mihôiṅ inrē öm hatöntöre in yip kumheūttö ṙētakre nö löklōn Yāvē, tö inlahenre öm sitih inlahen mihôiṅ öm teungten öm kēken u anū-ö la-en. Ngaich fēkö nup tö mihôiṅ inlahenre öm hateungngö minë la-en afēköre. Ngaich yēḵ meh min ngaich teungten in u, ngaich vī-inyre kūö talöökö hēk min më-eṅ öm i linökölōn ngam Tēv Yāvē. w23.12 pěch 22 përa 16-17

Röhta yanīhi ön ngam tökiröng kanihngen, lökten ayī-ö köpölōn öi iṙūöhen vënyö nang më tarik töngamuh tö ngam tölöök inhānga. Yē hī pöri kihngen tö rupīö hēk hakihtuṙen inrē öi ahānga, ngaich lohten min ayī-ö öi kihngen öi chumkūöṙen im la-en ahānga. Sitih inlahen pöri ayī-ö mihôiṅ öi urěhlö minë la-en kinë-eṅkūö hī tö Yāvē? Hòṅ ṙatö-ellōnre ayī-ö tö “Yāvē ngam Tēv tö maṙôngö” nö holṙen hī. Yē hī min öi mööḵlö mat tö ngam kuilōn Yāvē ngaich öthō min anga-aṅ nö öt holṙen hī. Lökten ayī-ö ötkô öi pa-ekūö. (Hak. 2:4) Lōnu ang Yāvē tö hī öi chumkūöṙen im la-en vinītö tarik nö mahaköp. Pön in e min më tarik nö teungen tö ngam nômö. Ngatī ṙô misī inrē ang Yāvē nö vë-ekuö yik tarik ik ṙētak Hakai. Löktö in Hakai anga-aṅ nö vë-ekuö yik Israel tö cha nö rultenre nö im la-en vīni-i ngam chuök vinë-ekuötēv, sā mö hēk cha-a nö vitö ngam machöḵlö. Kilēḵngôre ang Yāvē nö in cha yēḵ cha min nö ngatī inlahen ngaich kēḵ kuö cha min anga-aṅ tö “inkòlò.” (Hak. 2:18, 19) Yēḵ hī min öi chumkuöṙen tö ngam la-en kinë-ekuöre tö Yāvē ngaich ṙatö-ellōnre ayī-ö tö ò min nö kē e kuö hī tö minë tö pōyen inkòlò. w23.11 pěch 16 përa 8; pěch 17 përa 11

In ngam chitri më aṅ Rōm ang Pôl nö ngô ṙô tī nö kūich, tö hī ayī-ö ‘tarik öi aṅhavin töm tökööl.’ Sitih inlahen ang rih ngòh tarik nö mihôiṅ nö haṙamlōn ngam Tēv hēk tölöök inrē nö imat ò? Yip Kristīön tö hòṅ kô-en nö mikahtökūöre tö sanapṙô ngih intöönö, hayööken cha ang Pôl nö vënyö inlahen Aprahām. Ik sā Aprahām nö iyöng Kana-an, hē e ang Yāvē nö lööku ṙô tö ò. Rö-ö pöri nö kūö Aprahām nö hang minë chööngö kahëtö Môsös, lökten nö löök nö ikūö ngam Tēv. (Rōm. 4:13) Kūö yòh öi mihôiṅ ngatī ṙô? Pön öl hē e ngam Tēv nö kētö chööngö nö in yik tarik, pön höng unôichrit tö pōyen tö tö 400 samyeūheu anga-aṅ nö kē-ěkūö cha tö minë chööngö. Kūö yòh pöri ang Yāvē nö lööku ṙô tö Aprahām? Kūö ngam ṙinātö-ellōn ò, kô-en angū-ö nö inlōnti nö aṅ im Tēv.—Rōm. 4:2-4. w23.12 pěch 3 përa 4-5

Im hatööm hē Natān nö vē-ěkūö Tāvit sā ṙô ngam tövë-evkūö, vë-eny nang Natān ang Yāvē tö Tāvit min nö ötkô nö vī ngam patī(1 Kin. 17:3, 4, 11, 12) Sitih inlahen pöri ngaich Tāvit ik sā re nö hāngö e? Hayööken ngam kūönre anga-aṅ ang Sòlòmön nö hamūl ṙāi ngam patī Yāvē tö nuk tö pōiṙāi chehen nö yanöölen ngam kūön ò min Sòlòmön Yēḵ ò min nö vī ngam patī ngam Tēv. (1 Kin. 29:1-5) Ik sā Tāvit nö vënyu nang töre nö ötkô nö vī ngam patī ngam Tēv, ilöö unôichrit e ang Yāvē nö kilēḵngôre nö in ò tö ngam Rācha ngam tö örheūheu min nö hayöng nöng löknyö in ngam michaplö ò. (2 Sa. 7:16) Fēkö ngam ṙanamölōn Tāvit man, yěn ha-aṅlöngö min anga-aṅ ip tö hěng köiny samyheūheu ngaich ṙamlōn min anga-aṅ nö meukö Kristū nö hayöng ngam lamöknyö in ngam michaplö ò. Asuh öp haköplö hī öi in ngih tö vënyu? Yěn öt teung nup tö sā kuilōn hī la-en öi im linöklōn ngam Tēv, ngaich ötkô ayī-ö haṙivlōn. Pön ötre min nup tahëng inkôlò hī tö tī Yāvē nup töt maheūkkö hī. w23.04 pěch 16 përa 8-10

Yē meh öm pa-ekūö, ngaich mihôiṅ më-eṅ öm teūngen tö inreuslö alahare yěm haköp öp tö hěng aṅmat ngam Paipöl. Tö sā meh lohten teūngen tö nganönö re yěm haköp ngam līpöre Yōp, Salmai, Inchōḵ-oṙô hēk tö ngam Mëtiv tö 6 mirūlö. Yē meh min öm vë-ekūö Yāvē hēk haköp mat ngam Paipöl, ngaich teūngen min më-eṅ tö raneuslö alahare. Mihôiṅ in ṙātö-ellōnre tö Yāvē nö öthō nö ṙāngen hī yěi el minë kanihngen. Hayööken hī pöri min anga-aṅ. (Sal. 23:4) Kilēngôre ang Yāvē tö ò min nö laklen hī, chumkūöṙen tö hī, holṙen hī hēk hareuskö alaha hī inrē. Kūichi inlahen ang Yāvē nö im Isayā 26:3, “Haköpö ò man min nö i kumchikṙen takô, öp tö köpngö ellōn nö in meh, pò ò nö hayönglenre nö in meh.” Lökten öm hayönglenre in Yāvē hēk kē yanöölenre inrē öm in minë tī ò nö hayööken meh. Yē meh min ngatī inlahen ngaich teūngen min më-eṅ tö kumlēḵ alahare hēk köp inrē pòrò nö öp tösiitih kanihngen meh. w24.01 pěch 25 përa 16-17

Teungtökūö an ngaich ngih ṙô Yāvē nö in ngih ṙētak hī töngamuh, hěng inrē ngih pròfēsi tö ngaich nö teungtakūö in në ṙētak hī: “Ṙòkhöre inrē min yip kūön meh kikōnyö nö haköptu tö ngam Mā Tēv, ngaich pōyen inrē min kanôlòṙen yip kūön meh kikōnyö. Haköpi man min im lanöökö. . . . lökten yī-ö min öt pa-ekūö; ip vanööṙö inrē, pò e min nö öt yih nö röhta nö in yīö.” (Isa. 54:13, 14) Nup la-en më tarik Yāvē töngamuh nö keuheūtngöre chūök nö ing panam nö haköphöti. Öt kanò-òv ngam ‘Tēv ngih panam’ ngam Satān nö asökngen ngih la-en cha. (2 Kòr. 4:4) Havanlöre hēk ngam töhet vinë-ekūö ò ngam töthō min hēk nö chōichngöre. Örheūheu min më tarik Yāvē nö hëtö inlahen nö vë-ekūö ò. Öt hĕng nup min nyahati tövīlöng nö nyahā hī nö kò-òlkui! w24.02 pěch 4 përa 10

Ötkò in inrē ayī-ö Kristīön höhölōn tö ngam kinlēḵngôre in Yāvē. Pöi hòṅ köplōn ayī-ö tö ngam kinlēḵngôre, yěi kē nup fësla el ngam mikūönöre. Sā ṙô ngam Paipöl, tö hī hòṅ mā-anyre hateungngö nup kuilōn ngam mikūönöre. Öt tö mööḵlö pöri angū-ö nö in hī tö ngam inteungngö kuilōn Yāvē. (Mët. 10:35, 36; 1 Tim. 5:8) Angū-ö mihôiṅ lāinyngen më mikūönö hī nö haṙivlōn nö in hī, sön pöri ayī-ö höng hòṅ haṙamlōn Yāvē. Höng Yāvē an ramehlörit minë mikūönö, lökten anga-aṅ nö lōnu tö hī ṙamölōn el mikūönöre. (Efi. 3:14, 15) Yē hī pöri hòṅ ṙamölōn, ngaich hòṅ lök in nup inchöngtenre ayī-ö tö Yāvē. Akahakūö an Yāvē tömeh öm hòṅ chumkūöken ngam mikūönöre, hameuktö hanangenlōnre hēk minlēṙenre inrē tö e hēk hòṅ ha-öinyö Yāvē inrē, lokten öm ṙolheuh harööngenre. Ṙātö-ellnōre pöri më-eṅ tö Yāvē nö milēḵṙen tö nup töng sitih inlahen meh harööngenre chö-öinyten ò.—Rōm. 12:10. w24.02 pěch 18 përa 11, 13