Septempör

Kētö kumlēḵ Yēsū ang Yāvē nö kēngö nuk taṙòkhöre kanihngen tarik. Nuk pinngangkūö tö hameuktu tö Yēsū öi akahakūö tö ò nö mihôiṅ nö kēngö nup töng sitih kanihngen hī. Mihôiṅ inrē anga-aṅ nö ha-etngö në tökööl hī, ngam löktö yanīhi në taṙòkhöre kanihngen hī. (Mët. 9:1-6; Rōm. 5:12, 18, 19) Hameuktu anga-aṅ tö minë pinngangkūö la-en re nö mihôiṅ nö lööken tī tö nup töng sitih invah hēk mihôiṅ anga-aṅ nö hachohlö yik hol hī tö ngaich nö kapah. (Mët. 4:23; Yôh. 11:43, 44) Īnu tö kumlēḵ re nö ṙaptö chanôichö, öt kanò-òvö inrē yip tötlöök ma-ahānga tö ò. (Māk. 4:37-39; Lūk. 8:2) Reuslöre alaha in öi meuk tī Yāvē nö kē-ěkūö ngam kūönre tö ngam kumlēḵ! Mihôiṅ in öi kiröngen ṙinatö-ellōn tö minë inkòlô hī min nö öthō nö öt teung nö in ngam Pūlngö ngam Tēv. Minë pinngangkūö misī la-en Yēsū nö ing panam, löktö in e mikahkūö ayī-ö tö ò min nö ngatī inlahen yěn yih ngam Pūlngö ngam Tēv. w23.04 pěch 3 përa 5-7

Yēḵ meh mě-el öp tökiröng māṅ ngaich lohten më-eṅ öm öt uroh kē-ě kël. tökūö ṙôken yip kamëtö ansöör. Yěn ngatī, ngaich lohten min öm ngölōn, ‘Ĕhten chin uich hachônglö këlre, höng ūichhaka öich hangihtöre.’ Ötkô pöri öm ngatī mufē. Mihôiṅ pöri nö ṙōl nup ansöör tö halēnö tö meh. Yěm pòrô öt kē-ě kël im raneh ngaich mihôiṅ më-eṅ öm kētö sanapṙô nup tahëng intöönö. Yēḵ meh halēn ngam Chūökamahati, ngaich mihôiṅ öm chumkūöṙen ngëichkö minë perekrāf nö sitih inlahen anū-ö nö sāta nö im lökngörit ngam töhakööpö. Ngaich öt hō min më-eṅ öm öt reushlöre alaha tī tö më prötör sistör öm löktö in minë ansöör re. Mihôiṅ inrē më-eṅ öm halēn nup ansöör re in minë perekrāf vamë-eny minë tö aṙū-uti manah ṙô ngam Paipöl. Pöi öt uroh öi ṙòkhöre öi kētö minë töngatī ansöör. Sitih inlahen pöri min më-eṅ, yē meh pòrô öm hang në inlēnö, sön öm öt kē-ě kël? Mihôiṅ man öm urēhěkūö öp mīting öm vë-eny nang öp prötör töp kahëtöre ansöör. w23.04 pěch 21-22 përa 9-10

Yěn kētö inlēnö Yôsěf ang Yāvē, ngaich ilööṙen anga-aṅ nö hāngö u, lökten anga-aṅ nö tö akaha nö inpīhö kikōnyö. Lūöi nun minë tö ngatī inlahen tö vënyu nö imat ngam Paipöl inlahen Yāvē nö kētö inlēnö nö elngam mikūönö ò. Kô-en cha-a misī nö öt lööṙen nö hāngö u pön hòṅ halööktit nup tinrīken re, sön pöri cha-a nö hāngö u. (Mët. 1:20; 2:13-15, 19-21) Kūö Yôsěf nö hang nuk inlēnöre tö Yāvē lökten ò nö mihôiṅ nö laklen ök pīhöre Mariā, holṙen ò, kētö nuk hanakten ò inrē. Hē Mariā nö meūkö Yôsěf nö hang minë inlēnöre kahëtö Yāvē ngaich sīöp lohten ngam hanangenlōn ò, milēḵṙen inrē tö ò. Mihôiṅ yip inpīhö kikōnyö nö asīnken Yôsěf nö hang minë inlēnö lamöknyö mat ngam Paipöl. Lohten pöri min öi öt lööṙen pöi hòṅ halööktit nup tinrīkenre. Yē meh pöri min öm ngatī inlahen ngaich hameuktöre min më-eṅ öm hangenlōn tö ngam pīhöre kikānö, ngön inrē min ngam pinīhö tö nā. Hang ṙô ngòh töhěngtak sistör aṅkūö öp panam Vönuātu ngòh tö ngaich nö pōyen tö tö 20 samyeūheu rò-òten nö pihövö. Ngöṙô anga-aṅ: “Yěch meuk inlahen öp pīhöre nö chöh minë inlēnö lamöktö in Yāvē ngaich hāngö u ngaich sīöp ngam minlēḵṙen chu tö ò, ṙinātū-ellōn inrē chū-ö tö ò nö öthō nö öt lööngö kahë tö fësla.” w23.05 pěch 21 përa 5

Yik Yahūti mahavan nö ṙā-ang Pēpilön nö chamuh Israel, tö katöllöng cha-a nö töhet nö miyöngö ngam Tēv. (Chöö. 7:6) Öt tö ngö manah pöri ngaich angū-ö tö inlahen cha hēk min nö öt hòṅ havai minë tinrīkenre yěn hòṅ haṙamlōn Yāvē. Pōyen yik Yahūti tö fötnyu nö i Pēpilön lökten cha-a nö sā mufē yik aṅ Pēpilön hēk sā tinrīken cha inrē. Samyeūheuv rô-angen tö inlahen yik raneh Yahūti nö havan nö chuh Israel, ngam Kövörnör Nahimiā nö yih, haṙivlōn anga-aṅ nö meuk inlahen yik nyīö kuön yik aṅ Israel, pön ötrěhěn cha-a nö heuveū-eu ṙô tö ëlô më Yahūti. (Chöö. 6:6, 7; Nah. 13:23, 24) Ngaich pōyen minë Ṙô ngam Tēv tö kūichi nö ṙô Heprāi öt heūveu ṙô pöri meh nyī-ö tö ngam ëlô Heprāi. Sitih inlahen min cha-a nö haköp ngam hanangenlōn Yāvē? (Esrā 10:3, 44) In në inchō elmat in öi ahahakūö tö inlahen më Yahūti mahavan nö chuh Israel nö pōyen nup inlahen cha tö hòṅ halööktitvö, lööṙen pöri ngaich cha-a nö havailö minë tinrīkenre pön havantö inlahenre ngaich cha-a nö ha-öinyö Yāvē.—Nah. 8:8, 9. w23.05 pěch 15 përa 6-7

Pòrô nö ngön ngam elkuilōn hī öi in minë la-enre, sön pöri nö ōt nup ma-asökngöröön hī. Tö sā ngam ṙētak hī nö chuhngöre tö kūö hī öi kēken nup tahëng la-en, ngaich öt teungten ayī-ö in minë chö-öinyre. (Mum. 9:11) Lohten inrē nö ōt nup kanihngen hī, lökten öi haṙivlōn hēk ötkalē-en inrē öi la-al u. (Inch. 24:10) Hěnghöre töthet inrē ayī-ö öi tarik. Angū-ö lāinyngen hī mihôiṅ vaichköreṙen, ngaich öt teungten öi kēken minë chö-öinyre. (Rōm. 7:23) Hēk lohten öi larāḵ. (Mët. 26:43) Asuh öp rih mihôiṅ inlahen hī, yěn yih minë tö ngatī insökngöröön hī? Öt tö ngö manah ön ngam insökngöröön hī öi töt teungten in minë la-enre. Vë-eny nang hī an ngam Paipöl tö hī öi ṙōlheuh fanukngö. Tö ngö manah tö minë kanihngen hī nö pōyen i lākūö hī. Ngaich vënyu nang inrē ayī-ö tö hī mihôiṅ öi hēk öi choholre. Kô-en, yěn ōt nup insökngöröön hī yamih, iṙūöhen pöri ayī-ö kū-ö urěh öi kēken minë chö-öinyre, ngaich in e mikahkūö ayī-ö töre öi hòṅ haṙamlōn Yāvē. Fēken ngam ṙôken ṙanamlōn Yāvē man nö meūkö hī öi ma-ainyre kēken minë chö-öinyre! w23.05 pěch 30 përa 14-15

Yē ngòh ṙāltarik nö kētöre nö im la-en painīör (pioneer), ngaich heuveū-en min anga-aṅ nö löktö in yip tahëng tö minë tūfömngöre la-en. Pōyen haköplö ön inrē ngòh ṙāltarik yěn kētöre nö im la-en painīör pön heuveū-en nö ha-aṅkö nômöre nöng in nup töng rahëichyěn aṅ in re. (Filip. 4:11-13) Söö man yěm urěh kētöre im la-en òksölöri painīöring (auxiliary pioneering) ngaich möl min mihôiṅ öm keūheuttö ṙētak re im linökö lōn ngam Tēv. Yē meh min öm ngatī inlahen, ngaich heuveū min më-en yěm kētöre im la-en rekulör painīöring (regular pioneering). Yē meh min öm keūheuttö ṙētak re öm kētöre im la-en painīör ngaich ròngnyöre kūö talöökö min më-eṅ öm in minë tahëng la-en, tö sā ngam la-en minānö hēk hēk la-evṙen inrē el Pětēl (Bethel). Hòṅ vī ngam chööinyre më Kristīön prötör nö kētöre nö im la-en minṙöinylen hòṅ cha nö heuveū-en nö hayōmken më prötör sistör el ngam māṅ. Vënyu an nö imat ngam Paipöl ngih inlahen ngòh tö hěngtak prötör yěn hòṅ kūöurěh tö ò nö “tö lōntö tölöök la-en anga-aṅ.” (1 Tim. 3:1) Hòṅ urěh ön ngòh tö hěngtak prötör nö heuveū-en nö im la-en mahayööken töla-evṙen. Pōyen nup inlahen tī më mahayööken töla-evṙen nö hayööken më minṙöinylen. Aṅhavin yin më minṙöinylen hēk tö më mahayööken töla-evṙen töm inyāichngö ngaich holtö ellōnre inrē nö meukṙen më prötör sistör. Tökalēḵ alaha cha a inrē nö im la-en inhanga. w23.12 pěch 28 përa 14-16

Ik sā Yôsīa nö ṙömöng ṙālö ngaich hòṅ chöh ngam Tēv Yāvē anga-aṅ. Hòṅ ṙūöhtö mikahkūöre anga-aṅ tö ò hēk tö nup kuilōn ò inrē. Öt tö lööṙen pöri anū-ö nö in ò. Pò ò nö havīlöng tö mëtarik vamë-ekūö insātēv. Ngaich īnu inrē anga-aṅ tö ngam nganöönöre nö asökngen u. Ngaich kô-en ngaich anga-aṅ nö ngatī inlahen. Öl rěhēn Yôsīa nö 20 samyeūheu, ngaich pöri anga-aṅ nö kētöre nö ahetngen minë vinë-ekūö insātēv nö ikūö ngam panam. (2 Kin. 34:1, 2) Yē meh öm ṙömöng kūönö ngaich mihôiṅ më-eṅ öm asīnken Yôsīa öm haröhtöre in Yāvē hēk mikahtökūöre inrē tö minë tinrīken ò. Ngaich kūyulōn min më-eṅ öm kētöre öm i linöökö lōn ò. Asuh nup tö örheūheu inlahen ngòh kamëtöre nö löklōn ngam Tēv? Ngöṙô ang Lūk ngam tö 14 samyeūheu nö kētöre nö vōkö, “Örheūheu chin ngaich min öich urěhlö ngam kuilōn Yāvē ngaich haṙamlōn ò inrē.” (Māk. 12:30) Yē meh tö hòṅ ngatī kuilōn ngaich mihôiṅ min më-eṅ teūngen tö minë tö pōyen inkòlô. w23.09 pěch 11 përa 12-13

Ik sā Pôl nö kūich ngam raneh chitri yik aṅ Tösalònikē, öl rēhěn ngam māṅ nö samyeūheuv ngaich lohten nö öt yaha ṙôken ekspirīön yip prötör mahayōmken ngam māṅ. Lohten inrē nö ōt nup vanāchö cha, sön pöri cha-a nö ma-ainyre nö la-evṙen. Lökten öre nö hòṅ milēḵṙen yip prötör sistör tö cha. Asuh öp haköplö hī? Asā ranöhta ngam tökiröng kanihngen, ngaich lohten ayī-ö öi hayönglenre in minë inlēnö kahëtö më minṙöinylen. Pöi pi-a lohten öi öt teūngen vë-ekūö yip prötör el ngam vöörlt hëtkôtör hēk mupakö òfis. Lökten in öi hòṅ löktö kūö ing töngamuh öi hameuktö hangenlōnre hēk minlēḵṙen re tö cha. Tā-a chěi töi höngöre öi ui ngëichkö vanāichö më prötör, kööpölōn pöri tö Yāvē nö mahachōkūö hī. Sā ngam kumyung nö laklöre ngam kui ò yěn sapīövu, ngatī ngam mufē hī nö laklöng yěi chumkūöṙen mat ngëichken ngam maheūkköre. Kô-en an ngam maheūkkö hī, lökten öi akahalōn tö nup kinlēḵngô ṙô ngih panam nö töng yanëngen. (Filip. 3:8) Kūö ngam maheūkköre ayī-ö öi īnu tö ngam lanāmö elkuilōn hēk lööngö mufē inrē. w23.06 pěch 11-12 përa 11-12

Yip tarik hamang invëköre tö ngam ‘tökulō-ov yöngnyīö,’ hòṅ kēḵ fëslare cha-a. Yěn hòṅ hang ngam invëköre tö ò hēk yěn hö-ö. Pōyen nup tötlöng ṙòng ngam inlahen hī asěha, lökten öi hòṅ ṙūöhöngre tö e. Ngö ṙô an ngam “tökulō-ov yöngnyīö,” “Tö pachāka ön ngam mak tö-ulāyi.” (Inch. 9:17) Asuh öp manah ngam mak tö-ulāyi? Vënyu an tö ngam Paipöl tö inlahen minā pamīhöre nö hameuktö hanangenlōnre tö höö, na sā ṙēngen ngam tö pachāka mak. (Inch. 5:15-18) Yēḵ ngam kikōnyö hēk kikānö nö rechistrēsönö, ngaich möl mihôiṅ cha-a nö holtöṙah höö nö kē-ěkūö höö tö ngam ṙanamlōn. Hö-ö pöri ngam ‘tö-ulāyi mak’ nö ngatī inlahen, pön ṙô tö ngam chinô-òṅkānö angū-ö. Tö hayunkaṙen kinëken ön angū-ö la-en, nö sā inlahen yip mu-ulāya nö hayungkenre nö ulāya. Pachāka ngam mak tö-ulāyö nö in yip tö ngölōn töre nö öt akahka min nö kēken e angū-ö la-en. Töng mahachīlöre yip tö ngatī inlahen, pò Yāvē nö keuheūtlöre maheuk! Hö-ö pöri angū-ö nö tö ‘pachāka,’ pön tökunyah. Yēḵ ngòh töhěng tak tarik nö ngatī inlahen, öt hō-ov min anga-aṅ tö Yāvē.—1 Kòr. 6:9, 10. w23.06 pěch 22 përa 7-9

Hēṙu man lohten öm ngölōn töre öm höng hěngren ṙô yěm vë-ekūötēv? Öt kuchīken inrē yěm chuh el fīl? Um ngö mufē tö Yāvē nö öt ṙamlōn nö in meh. Öt hěngren in öi tarik pò hī töthet, hēṙu minë mufē elkuilōn hī nö harīktöre hēk öt hěngren inrē ngam nganöötö hī im linöklōn Yāvē. Um ngöṙô lōn pöri töre öm höng hěngtak öm tö ngatī mufē. Ngatī inlahen ök inrē misī Pôl. Ma-ainyre anga-aṅ nö tömrit Yēsū, hēṙu pöri anga-aṅ nö öt kūyulōn nö im linöklōn Yāvē. Höng hòṅ iṙūöhen pöri anga-aö nö löklōn Yāvē pòrô nö öt kūyulōn. Asūp haköplö hī in Pôl? Ötkô öi lōmngö inup tö vaich mufē re öi katöllö nup lōnre. Hòṅ iṙūöhen pöri më-eṅ la-evṙen tö nup tölöng la-en. Yēḵ meh pöri min ngatī inlahen, ngaich kuchīken min më-eṅ la-evṙen tö minë tölöök la-en.—1 Kòr. 9:16. w24.03 pěch 11-12 përa 12-13

Hòṅ ngatī in ayī-ö öi hòṅ hameuktö ngam hanāngenlōnre tö më prötör sistör re, öi hanôlö cha hēk kē-ěny ṙētakre inrē öi in cha. (2 Kòr. 6:11-13) Pōyen yip prötör sistör el minë maṅ tö harīkngöre chūök inruklö, kamngö hēk tinrīken inrē. Yē hī pöri min öi chumkūöṙen tö nup tövai tinrīken cha ngaich sīöplöre min ngam hanangenlōn hī tö cha. Yē hi min öi sā inlahen Yāvē öi ngëichkö nup tövai tinrīken yip prötör sistör, ngaich hameuktöre min ayī-ö öi hangenlōn tö cha. Töt ṙanāngen ön ngam inlahen hī hangenlōn tö më prötör sistör ip ṙētak öp tökiröng kanihngen. Yěn rultenre min öp tökiröng kanihngen, ngaich sitih inlahen min ang Yāvē nö laklen hī? Töi chumkūöṙen tö inlahen nuk ṙētak misī ik sā ngam panam Pēpilön nö kiyungö, ngaich kētö inlēnö yik tarikre ang Yāvē. Ngöṙô anga-aṅ: “Ta-ih, yī-ö tarik chu, kuhēthötre el minë urôhò yīö, ngaich öptökūö minë inkūp mahavīlen meh: rahëchtaṙen öm hayunngöre, hanöng saha chanuhu ngam lanīnö.” (Isa. 26:20) Hòṅ ngatī inlahen yip min tarik Yāvē ip ṙētak öp tökiröng kanihngen. w23.07 pěch 6-7 përa 14-16

Mihôiṅ ayī-ö öi hatönö re, ‘Sitih mufē yip tahëng nö in chu? Tö milēḵṙen öich chū-ö öich tarik? Hō hòng chū-ö öich hō-en nup tö harīkiyö? Hēk ngö mufē hòng cha-a tö chu öich tö tāiny? Hangihtöre öich chū-ö tö ṙô öp holre ngaich hō-en u hòng inrē? Yēḵ hī öi hameuktö minlēḵṙen re tö yip tahëng, ngaich sā ma-asīnken nā Yāvē hēk Yēsū min ayī-ö. Ngam manah ngam minlēḵṙen nö ihih tö hī öi hō-en minë tö harīktöre inlahen. Mihôiṅ in öi yīhiv tö minë kanihngen yěn harīktöre minë inlahen hēk minë mufē hī inrē nö mihôiṅ nö harīkngöre. Lohten min öi öt kòlô el alaha, kihngen tö rupīö hēk kihngen inrē tö minë tö harīktöre inlahen më mahayöng ing panam. (Mum. 9:11) Mihôiṅ inrē nö harīkiyö minë la-en hī el ngam sangkötön Yāvē. Pòrô pöri nö yih në tö ngatī kanihngen mihôiṅ min ayī-ö heuveū-en öi la-al u yěi kē në tö fën inchōḵtenre pòrô nö harīktöre nup inlahen hī: (1) Hō-en minë la-en tö harīkiyö, (2) Ngëichkö ngam yamih ṙētak, (3) Haköp mat re in minë tölöök ṙô, hēk (4) Hayööken yip tahëng. w23.07 pěch 21-22 përa 7-8

Ik sā ök pròfět Tanīěl nö ṙömöng ṙālö, ngaich kē-ě anga-aṅ nö haköövö nö chuh Pēpilön. Ik sā yik aṅ Pēpilön tarik nö meukö ò nö tövaiyö tinrīken, tövaiyö mineūkö hēk tövai inrē ngam mikūönö ò. (1 Sa. 16:7) Lökten cha-a nö hòṅ harūnan tö nup la-en, hòṅ ò min nö la-evṙen nö el patī ngam rācha. (Tan. 1:3, 4, 6) Hangenlōn ang Yāvē tö Tanīěl pön meuk ngam tövai elkuilōn ò ang Yāvē. Asīntu inrē ang Tanīěl tö Yāvē nö sā inlahen yik tölöök tarik, tö sā Noah hēk Yōp. Kô-en ök Noah hēk Yōp nö tö chiplö nö löklōn Yāvē tövaiyö minënyö inrē nö ikūö ò. Ik sā Yāvē pöri nö ṙôtö inlahen Tanīěl, ngaich lohten anga-aṅ nö römöng 18 hēk 20 samyeūheu ṙēḵti. (Ran. 5:32; 6:9, 10; Yōp 42:16, 17; Isi. 14:14.) Marô-òten ök misī Tanīěl nö aṅ nö ikūö ngih panam, ngaich meuk minë tö ṙōlkangen anga-aṅ kanihngen, sön pöri ang Yāvē nö öt ṙāngen ò pön köp ngam hanangenlōn ò.—Tan. 10:11, 19. w23.08 pěch 2 përa 1-2

Yēḵ meh öre öm hòṅ havah öp töhěng patī ngaich lohten me-eṅ öm hakôtenre öm keuheūtlöre ngahëichkö tö nup el ngam patī Ngatī inlahen ayī-ö mihôiṅ yěi haköp mat ngam Paipöl. Yēḵ meh min höng haveut ṙô re vë-ekūö e, ngaich höng rahëichyen mikahkūö min më-eṅ tö ṙô e, tö ngö manah tö meh höng ‘haköp minë ranehlö nup chööngö ngam Tēv.’ (Hep. 5:12) Hö-ö pöri ayī-ö lōnu töre öi ngatī inlahen, pöi hòṅ lōnu töre öi sā yamòkhöt re öi el ngam patī tö ngö manah angū-ö tö hī hòṅ keuheūtlöre mikah elnang. Yěi hòṅ ngatī inlahen ngaich urěh ayī-ö afītöre nö Asuh minë kanô-en hēk hòṅ akaha elmat inrē ayī-ö tö u. Mikahtökūö re inrē ayī-ö töre öi kūö yòh ṙatö-ellōnre in u. Hòṅ akaha elmat inrē ayī-ö tö u nö sitih inlahen minë tö kūichi aṅ mat ngam Paipöl nö sāḵ ta ṙô nö in höö. Yēḵ hī hòṅ akaha elnang töm ṙô ngam Tēv ngaich hòṅ mikahtökūöre ayī-ö tö minë tö aṙū-uti kinūichö kanô-en aṅ mat e. Ngatī inrē ang Pôl nö tölṙô yik holmaneukre Kristīön nö aṙū-uti ṙô nö haköp ngam ṙô ngam Tēv hòṅ cha nö akaha elnang tö ngam ṙôktāk, rôta, rôlòng hēk ṙū-uti e inrē. (Efi. 3:14-19.) Mihôiṅ inrē ayī-ö ngatī inlahen. w23.10 pěch 18 përa 1-3

Pōyen nun minë inchōḵ elmat imat ngam Paipöl inlahen yip tarik tö īnu manööyö. (Yāk. 5:10) Mihôiṅ inrē ayī-ö yěi kahngenre haköp öi risöörch inlahen cha hēk haköp inrē? Tö sā hī mihôiṅ haköp inlahen Tāvit. Ik sā ò nö ṙömöng nyīö, hēten tö e anga-aṅ nö hachāmö elkui ngaich vīlöng inrē nö rācha më Israel. Samyeūheuv rô-òten pöri anga-aṅ nö hökkö ngam inlahen re nö vīlöng nö rācha. Samyeūheu rô-òten inrē nā Simôn nā Hëna nö hökkö yanīhi Kristū ngatī inlahen cha-a nö marô-òten nö chiplö im linökölōn Yāvē. (Lūk. 2:25, 36-38) Yēḵ hī öi haköp inlahen cha ngaich mihôiṅ ayī-ö hatönöre tö në intöönö: Kūö yòh cha-a nö īnu tö ngam manööyö? Asuh ök Yanöölen cha tö kūö cha nö īnu töm manööyö? Sitih inlahen öich chū-ö mihôiṅ asīnken cha? Mihôiṅ man inrē haköplu öm in yip tarik töt īnu tö ngam manööyö. (1 Sa. 13:8-14) Yěm haköp inlahen cha ngaich kò-òren më-eṅ fē-a: ‘Kūö yòh yip cha-a nö öt īnu tö ngam manööyö? Asuh öp ṙòng minë la-en cha kūö cha nö ngatī inlahen? w23.08 pěch 25 përa 15

Tö chiplö ök Pītör nö Kristīön, öt ōt chö-öiny ò nö ṙāngenre nö tömrit Yēsū. Hěngheuh ang Yēsū nö vënyö ök ṙô töt mikah elnang yik haköptö ò. (Yôh. 6:68) Lökten ngaich nö pōyen yik ṙamāngen Yēsū, pön öt hòṅ mikahtökūöre cha-a tö manah ngam ṙô ò hēk öt höktö ṙô Yēsū inrē nö vënyö manah e. Sön pöri ang Pītör nö haköpngöre nö in Yēsū, öt ṙāngen Yēsū inrē anga-aṅ. Pön akahalōn tö Yēsū nö aṅhavin tö “ngam nômö tö örheūheu-aṅ.” Öt ṙāngen Pītör ök inrē Yēsū. Manā-aṅ ṙētak Yēsū angū-ö hē e nö ing panam, akahalōn anga-aṅ tö Pītör hēk tö yik tahëng haköptö ò min nö ṙāngen ò. Löktö im ṙô Yēsū öi akahalōn tö ò nö ṙatö-ellōnre nö in Pītör. Ṙatö-ellōnre anga-aṅ tö ò min nö havöötö ellōnre ngaich haköpngöre nö in ò. (Lūk. 22:31, 32) Akahalōn inrē ang Yēsū ‘tö ngam ellōn cha nö hō, öt kalē-en pöri ngam alaha cha.’ (Māk. 14:38) Angū-ö lāinyngen Pītör nö mahngen Yēsū. Sön pöri hē e ang Yēsū nö öt sō-en ò. Unôichrit Yēsū hēk nö ha-aṅlöng hameuktöre anga-aṅ nö ikūö ò, lohten anga-aṅ hē e nöng hěngtak. (Māk. 16:7; Lūk. 24:34; 1 Kòr. 15:5) Haṙivlōn takô ang Pītör, reuslöre alaha pöri anga-aṅ nö meukö Yēsū! w23.09 pěch 22 përa 9-10

Yip ṙamātö-ellōnre nö in ngam Tēv ngaich hanyāti min nup tökööl cha. Aṙēlöng nup tökööl cha min anga-aṅ hēk öt havëkö kūö cha tö nup kinrötö cha. (Sal. 32:1, 2) Kūö ngam ṙinātö-ellōnre min cha-a nö tölöök nö imat ngam Tēv. Kaheūkö hē Aprahām, Tāvit hēk tö më tahëng tö chiplö tarik ngam Tēv nö tölöök, pòrô cha-a nöng töthet hēk pōyen vanaichköröṙen. Kūö ngam ṙinātö-ellōnre pöri cha-a nö töt fāluṙen nö imat ngam Tēv. Nö öt sā matre anga-aṅ tö yip tarik töt ṙamātö-ellōnre nö in ò. (Efi. 2:12) Mikahtö elmat yik aṅ Rōm ang Pôl nö im chitri re yip ṙamātö-ellōnre nö im Tēv, cha-a mihôiṅ tö hanôlö ò. Tö sā inlahen Aprahām hēk Tāvit nö mihôiṅ hanòl ngam Tēv, pò cha nö ṙātö-ellōnre nö in ò. Ngatī inlahen ayī-ö töngamuh yěi ṙātö-ellōnre min im Tēv, ngaich mihôiṅ min ayī-ö hanôlö ò. w23.12 pěch 3 përa 6-7

Ṙētak hī an töngamuh öi ṙòkhöre Kristīön öi kētö tökētu in Yāvē. Mihôiṅ ayī-ö öi kētö ngam ṙētakre hēk kumlēḵre öi ma-ainyre i linökölōn Yāvē. Yěi kēten nup tölöök kahëtöre tökētu in Yāvē, ngaich hameuktö minlēḵṙenre öi ha-öinyö ò. Ōt minë manā-aṅ ṙô tī Pôl nö kuich chitri yik aṅ Heprāi nö tötṙanāngen im inlahen hī ha-öiny ngam Tēv. (Hep. 10:22-25) Tö sā ngam, vinë-ekūötēv, vënyö ngam maheukköre in yip tahëng, yihtökūö el mīting hēk ‘asā ranöhta yanīhi ngam sakāmö Yāvē iṙūöhen öi hareuskö alaha höö.’ Tötṙanāngen anū-ö nö in hī. Lökten nö nët heuh ṙô ngam ma-ahānga nö im līpöre Inm. nö ngö ṙô: ‘Ha-öiny ngam Tēv!’ (Inm. 19:10; 22:9) Lökten ta-a ui vaichngö tö nup haköpre I ngih ātiköl tö inlahen ngam töhet chūök Yāvē hēk ui vaichngö ngam inlahen re inrē öi kētu ṙētak ha-öinyö ò ngam tökiröng Tēv hī! w23.10 pěch 29 përa 17-18

Ṙòkhöre in lōnu töre “kö hangenlōn tö höö.” Hòṅ kööpölōn pöri ayī-ö töm ṙô Yēsū nö ngöṙô, “Öp hanāngenlōn yip tömaṙôngö min nö ufovngöre.” (Mët. 24:12) Öt tö ngö manah pöri ngam ṙô Yēsū, tö ngam hanangenlōn më haköptö ò nö ufovngöre min pön ṙôten më tarik anga-aṅ töngamuh nö kūönngöre ngam hanangenlōn cha. Lökten ayī-ö öi hòṅ höngöre öi ui sā cha. Ta-a chěi töi chumkūöṙen öi ngëichken ngih töt ṙanāngen intöönö: Sitih inlahen mikahkūö öi töre yěi ṙömöng hangenlōn tö më prötör sistör? Hěng ön ngam inlahen hī, hòṅ chumkūöṙen ayī-ö tö nup inlahen re yē hī öi hòṅ haköpken ngam hanangenlōnre tö më prötör sistör. (2 Kòr. 8:8) Hěng öp ihih inlahen vahënyö Pītör ngöṙô anga-aṅ: “Möthë tö u, öi kô-en hanāngenlōn inrē; tön hanyatngö nup töpōyen tökööl an ngam hanāngenlōn.” (1 Pīt. 4:8) Tö ngö manah angū-ö tö më prötör sistör hī yěn vaichköreṙen hēk miṙivngölōn hī inrē, ngaich löktö in ngam tinrīken hī min nö meūkö ngam ṙôken ngam hanangenlōn hī tö cha. w23.11 pěch 10-11 përa 12-13

Yē hī min atöltuṙen tö hanangenlōn öi in më prötör sistör el ngam māṅ ngaich sā töt hamang ngih chööngö min ayī-ö ṙô Yēsū. Kô-en min nö harōh tumtak yip hanangenlōn hī, sā inlahen Yēsū misī. (Yôh. 13:23; 20:2) Fēlen hī pöri ang Pītör öi hangenlōn tö höö öi “sā hanangenlōn yip aṅ patīre” töre. (1 Pīt. 2:17) Lōnu ang Pītör tö hī öi ‘holtö ellōnre hangenlōn tö höö.’ (1 Pīt. 1:22) Ik hē Pītör nö ngö ṙô ‘holtö ellōnre’ yin hangenlōn, tö ngö manah tö hī yěi pòrô öt hangenlōn tö öp holre ngaich hòṅ hangenlōn ayī-ö tö ò. Tö sā ngih inchōḵ elmat, lohten nö ōt öp prötör töhaṙivlōn tī tö hī. Lohten min öi ngölōn töre öi hòṅ ngatī inlahen in ò. Haköplu pöri ang Pītör nö in Yēsū, tö hī yěi havalvahre ngaich haṙivlōn min ang Yāvē tö tī hī. (Yôh. 18:10, 11) Ngö ṙô anga-aṅ: “Un havahlöng töchōich tö töchōich, hēk ötlinëkô tö ötlinëkô; asaha pöri tö tölöök ṙô.” (1 Pīt. 3:9) Yēḵ meh min holtö ellōnre hangenlōn tö yip tahëng, ngaich vāyö tinrīken min më-eṅ in cha. w23.09 pěch 28-29 përa 9-11

Pingangkūö ṙung yěi meuk vaneut sanīöpö më nyīö. Hòṅ sā më nyīö yin inrē më Kristīön nö hòṅ iṙūöhöröön nö im sanīöpö. Kamnahngenre pöri vē nyīö yěn sīöp, ngaich hö-ö ayī-ö Kristīön pöi hòṅ ma-ainyre öi la-evṙen yěi hòṅ sööḵngö öi Kristīön. (1 Kòr. 13:11; Hep. 6:1) Öi sitih inlahen pöri? Hòṅ hangön ngam innôlöre ayī-ö in Yāvē, ngaich kē inyöökenre öi im töhet kumlēḵ ò, hòṅ hī öi asīöp nup tövai tinrīken nup töṙamölōn tī tö Yāvē hēk harūnöre inrē tö nup heuneū-en nup tö yöölen tī min tö hī ip unôich yēḵ hī kēken nup la-en kinë-ekūöre ip yamih ṙētak. (Inch. 1:5) Ik sā Yāvē nö vī tarik, ngaich vī kikōnyö kikānö anga-aṅ. (Ran. 1:27.) Kô-en ngam kikōnyö nö harīkngöre mineūkö tö ngam kikānö, harīkngöre inrē minë kinë-ekūö cha la-en tö Yāvē. Yēḵ cha pöri nö hòṅ hateungngö minë la-en kinë-ekūöre, ngaich hòṅ asīöp minë tövai cha-a tinrīkenre hēk asīöp heuneū-enre inrē nö la-evṙen.—Ran. 2:18. w23.12 pěch 18 përa 1-2

Lōnu ök misī Yēsū tö yik tarik nö akahakūö tö Yāvē hēk akahakūö tö ngam minë-eny ò. Öt lōnu pöri më mākūö tinlööken tö cha nö kē minë-eny ngam Tēv, kūö ngam minë-eny ngam Tēv nö töhet. Öt halöngngenre pöri ang Yēsū nö hang minë chööngö më tarik, pön höng iṙūöhen anga-aṅ nö harōilö minë-eny ngam Yöngre. Yěi ngëichkö ngam töhěng inchōḵ elmat, ik sā Yēsū nö halanken ök tarik tö meūtö el alaha tö tötlöök ma-ahānga nö im kamngö i Keresēn, ngaich pa-ekūö cha-a nö meuk ngam inlahen ò. Lökten ngaich cha-a nö tīnngen ò nö ṙāngen ngam kamngö. (Māk. 5:16, 17) Lōnu pöri ang Yēsū tö cha, nö akahakūö tö ngam minë-eny Yāvē. Lökten ang Yēsū nö urēhěkūö kinröönngöre nö tölṙô ök tarik ngam tö lööken tö tī ò, nö vë-eny nang yik tahëng tarik, tö ò nöng tī Yāvē nö lööken. (Māk. 5:19) Lōnu inrē ang Yēsū töngamuh tö ngam minë-eny ngam Tēv nö keuheūtngöre chūök nö ahāngka nö ikūö ngih panam. (Mët. 24:14; 28:19, 20) Lökten nö ṙamlōn ngam Rācha hī ang Yēsū, yěi kētöre öi in ngih la-en inhānga. w24.02 pěch 10 përa 10

Ngaich töngamuh në ötlanöökö nö ṙūöhlöre ròken ing manā-aṅ sakāmö. Ṙamölōn pöri ayī-ö kūö hī alaha ngam söngkötön Yāvē. Kē-ěkūö hī ang Yāvē tö më prötör sistör el ngam māṅ nö mikūönö hī nö tö īnu tö ngam tökô-en hanangenlōn hēk tö ngam hinëngö. (Sal. 133:1) Haköptu inrē ayī-ö tö inlahen ngam inpīhö kikōnyö, inpīhö kikānö hēk tö më nyīö nö sitih inlahen nö ṙamölōn. (Efi. 5:33–6:1) Kē-ěkūö hī inrē anga-aṅ tö ngam mikah hēk mikah elmat öi sitih inlahen lā-al minë pinrūtö lōnre hēk īnu inrē tö ngam ṙanamlōn. Pōyen nun minë inkòlô hī el ngam söngkötön Yāvē, sön pöri ayī-ö hòṅ ma-ainyre i linökö lōn Yāvē. Kūö yòh? Kūö hī mihôiṅ haṙivlōn tö kūö ṙô yip tahëng hēk nup inlahen cha inrē nö in hī. Lohten öi kūö ngam ötkumlēḵ-enre öi ṙolheuh vaichköreṙen hēk haṙivlōn inrē. Mikahtökūöre in min in ngih ātiköl tö inlahen meh (1) Yěm haṙivlōn tö tī yip prötör sistör, (2) Yěm haṙivlōn tö tī öp pīhöre hēk (3) Yěm haṙivlōn tö kūö nup vanaichöre ngaich sön më-eṅ öm sitih inlahen iṙūöhen i linökö lōn Yāvē hēk chiplö inrē.w24.03 pěch 14 përa 1-2

Pōyen yin töngamuh më prötör sistör ṙamūöhlö inlahen re nö i linökölōn Yāvē. Tö sā ṙēngen më chamuh el minë iskul ma-ahangkö ngam tölöök inhānga, ōtre inrē chamuh in nup panam tö öl nö teunghu tö ngam tölöök inhānga. Mihôiṅ inrē më-eṅ vī minë tö ngatī inlahen chö-önyre i linöökö lōn Yāvē. (Inl. 16:9) Um haṙivlōn pöri yēḵ meh öt teungten. Um ngö mufē inrē tö meh ötkô sā inlahen kumlēḵ alaha yip tahëng prötör sistör öm löklōn Yāvē. Holtö manööyöre pöri më-eṅ iṙūöhen. (Mët. 10:22) Um kūön elmat tö minë heuneū-enre hēk ngam tölngö kanô-òṅ meh im linökölōn Yāvē. Pön pōiṙāi mat ang Yāvē tö minë inlahen meh löklōn ò. Yěm holtö ellōnre min löklōn Yāvē, ngaich teungten min më-eṅ tömrit Yēsū unôichrit ngam inlahen meh kēḵ ngam vinôkö.—Sal. 26:1. w24.03 pěch 10 përa 11

Kilēḵngôre an ngam Yöng hī Yāvē nö in hī, tö hī min yěi halööktit nup vanāichöre ngaich aṙēlen hī min anga-aṅ. (Sal. 86:5) Lökten yēḵ hī min öi kô-en miṙivlōn tö nup vanāichöre, ngaich mihôiṅ öi ṙātö-ellōnre tö Yāvē min nö aṙēlö nup töng sitih vanāichö hī. Hòṅ köplōn ayī-ö tö Yāvē nö Tēv tö milēḵṙen. Öt hěngheuh min anga-aṅ nö tölṙô hī in öp töt kanô-òṅ hī. Pön milēḵṙen anga-aṅ tö ngam inlahen hī öi holtö ellōnre löklōn ò. Mihôiṅ inrē öi haköp inlahen yik tarik imat ngam Paipöl yik hamôltö ellōnre nö löklōn Yāvē. Töi hēk ngëichkö inlahen Pôl. Samyeūheuv anga-aṅ nö holtö nganötöre nö löklōn Yāvē, marò-òlkūö anga-aṅ nö chuh in nuk kū-öre hēk vīlö nuk māṅ inrē. Ik sā nuk ṙētak ò pöri nö harīktöre, ngaich öt uroh anga-aṅ nö sā nuk inlahen re urěh nö ahānga. Angū-ö hòng ngaich lāinyngen ò nö öt hō-ov tö ngam Tēv? Hö-ö, öt ngatī. Pön asā ök kanô-òṅ Pôl ngatī inlahen anga-aṅ, kētu inkòlô inrē anga-aṅ tö Yāvē. (Inl. 28:30, 31) Ngatī inlahen nun inrē minë ṙētak hī nö öt hěngren, hēṙu in ṙung kalēḵ alaha kēken nup la-en re hēk hö-ö. Öt angū-ö pöri ngahëichkö Yāvē, pön ngëichkö ngam tölöng anga-aṅ kuilōn hī öi löklōn ò. w24.03 pěch 27 përa 7, 9

Tövai ang Yēsū nö inchō elmat yik haköptöre nö im vinë-ekūötēv. Ik sā ò misī nö ing panam, ngaich örheūheu ṙô anga-aṅ nö vë-ekūö Yāvē. Örheūheu anga-aṅ nö sānngen, havīlöng inrē tö yik tarik, lökten anga-aṅ nö urěhngöre inlahen nö halēnngö öp tövai ṙētakre nö vë-ekūötēv. (Māk. 6:31, 45, 46) Veutlö mat anga-aṅ tö peuheū nö choholre nö vë-ekūö Yāvē. Kūichi ngam inlahen ò nö imat ngam Paipöl nö hěng mitööm ṙô nö vë-ekūötēv, hē ò nö kēḵ ngam tö kiröng fësla re. (Lūk. 6:12, 13) Ṙōlvan inrē anga-aṅ nö vë-ekūötēv ik hatööm urēhěkūö kinpahare, pön hòṅ keuheūtngö nuk la-enre, nuk kinë-ekūö ò tö Yāvē. (Mët. 26:39, 42, 44) Haköplu in öi in Yēsū tö hī pòrô öi sānngen, sön mihôiṅ öi kē-ěny ṙētakre öi vë-ekūötēv. Mihôiṅ öi sā inlahen ò öi urěhngöre inlahen öi halēnngö öp ṙētakre öi vë-ekūötēv, yěi lā peuheū hēk yěi lā harap. Yēḵ hī min öi ngatī inlahen ngaich hameuktöre min öi milēḵṙen tö ngam kahëtö Yāvē inlōnti, ngam vë-ekūötēv. w23.05 pěch 3 përa 4-5

Kūichi angū-ö nö in e sā ṙô ngam tövë-evkūö tö ngam hanangenlōn Yāvē nö “hatööḵlöng” nö ellōn hī. Vënyu manah angū-ö nö in ngam töhëng līpöre tö ngam hanangenlōn ò nö sā hanëmö ngam mak. Akahakūö inrē më töhachāmö elkui kristīön tö ngam Tēv nö hangenlōn tö cha. (Yūt 1) Ngö ṙô tī ang Yôhan nö kūich: “Yĕh meuk ṙôkö hanāngenlōn ngam Yöng tö hī i invëkö hī öi kūön ngam Tēv!” (1 Yôh. 3:1) In e mikahkūö ayī-ö tö mufē më töhachāmö elkui kristīön tö inlahen ngam hanangenlōn ngam Tēv. Höng më töhachāmö elkui kristīön hòng hanangenlōn Yāvē? Hö-ö, hameuktöre ang Yāvē nö hangenlōn tö hī öi ṙòkhöre. Asūp tökiröng inmeuktö Yāvē nö hangenlōn tö hī? Ngam rāi ṙinānyi. Töt insā-avö angū-ö nö inmeuktö ngam hanangenlōn ò tö hī!—Yôh. 3:16; Rōm. 5:8. w24.01 28 ¶9-10

Hěng öp ihih hēk inlahen Tāvit tö vënyu nö in ngih miröökö tö inlahen ò nö ṙap ngam pinhë-eṅkūöre. Ik sā ò nö kihngen, ngaich afēkö minë yamih inlahen tī Yāvē anga-aṅ min nö in ò. Akahakūö ang Tāvit tö Yāvē min nö löngö ṙētak tī nö laklen ò, pön ngöṙô ang Yāvē tö ò nö anga-aṅ min rācha yip aṅ Israel. (1 Sa. 16:1, 13) Ngaich ṙatö-ellōnre ang Tāvit tö Yāvē min nö öthō nö öt hateungngen nup töng ṙôre. Asuh öp kinlēḵngô Yāvē nö in meh? Öt maheūkku in tö ò nö asökngöröön në kanihngen töngamuh, kilēḵngôre pöri anga-aṅ tö ò min nö kēngen në taṙòkhöre kanihngen hī nö ip tufömngöre panam. (Isa. 25:7-9) Īnu ang Yāvē tö kumlēḵre nö kēngen në kanihngen hī, öi öthěngö invah el alaha hēk kēngen nup tö sitih kanihngen ellōn hī. Öt ōt inrē min hē e tö kunyaha elmat tö hī, hachohlen yip tö kapah inrē min ang Yāvē.—1 Yôh. 4:4. w24.01 pěch 6 përa 12-13

Fēkö inlahenre öm kētöre hēk vōkö. Ṙën öm kētöre in u, pöm hòṅ kē lā-a Yāvē. Fēkö öp ṙô man tö tī-iv tö meh öm ṙatö-ellōnre tö nup haköpre nö anū-ö kanô-en. Kē ngam tölöng më-eṅ mikah inlahen Yāvē, mikahtökūöre tö ò ngaich milēḵṙen tö ò. Hangenlōn ngaich më-eṅ tö ò öm sā inlahen öp inyööngö kikōnyö. Sīöplöre ngaich ngam ṙinatö-ellōn meh nö in ò, halööktitre inrē më-eṅ. Ṙāngenre më-eṅ tö nup la-en sin-òkkūö Yāvē ngaich la-evṙen tö nup ööilōn ò. Höhlö ngaich më-eṅ ik sā Yāvē nö aṙēlen meh. (Sal. 32:1, 2) Chuh el mīting ngaich më-eṅ, ngaich vë-eny nup haköpre öm in yip tahëng tö nup tövai ṙô ngam Paipöl. Kētöre ngaich më-eṅ öm vōkö. Lök im talöökö kamū-ö tö im nômö ngaich më-eṅ, ngaich iṙūöhen öm lök in e. (Mët. 7:13, 14) Haköpngöre öm örheūheu hang chööngö Yāvē ngaich ha-öinyö ò. Hīnöre inrē öm hayaichngöre inup töng sitih. w23.07 pěch 17 përa 14; pěch 19 përa 19

Yēḵ meh köpölōn töp ṙô re öm vë-ekūötēv ik sā meh öm kētöre in Yāvē, ngaich angū-ö min mahayööken meh chiplö yēḵ meh halō-oikūö. Tö sā meh min öthō öm fēkö inlahen re yikngö pīhö holre, pò meh ngaich kilēḵngôre in Yāvē tö meh min haköpngöre in ò. Öthō inrē min nö yih minë tötlöng elkuilōn meh hēk öt höng haṙivlōn inrē min më-eṅ fēken u. Sā ‘mahavöngö kūöre’ min më-eṅ tö ngam ‘talöökö tötlöök’ yěm ngatī inlahen. (Inch. 4:14, 15) Köpölōn pöri më-eṅ tö ngam inchō elmat Yēsū ik sā ò misī nö ing panam, tö ò nö hòṅ örheūheu nö haṙamlōn ngam Yöngre. Ilööṙen min më-eṅ öm sō-en nup la-en nup tö kihngen tī tö meh im linöklōn Yāvē. (Mët. 4:10; Yôh. 8:29) Yēḵ meh halō-oikūö hēk pōyen inrē minë kanihngen meh, hē e më-eṅ kô-òren hameuktöre öm hòṅ ‘tömrit’ Yēsū. Ṙinātu-ellōn min më-eṅ tö Yāvē nö hayööken meh. w24.03 pěch 9-10 përa 8-10