Mateo
Ñi waakemu ruku
(Marcos 4.1-9; Lucas 8.4-8)
13 Jesús juntsa malunun yasha faleꞌ jiꞌ, Galilea aa pusu pi keesha jiꞌ chuimi kuinda mijakaanu. 2 Tsenñu chachilla pureꞌ wakudediñu, Jesús ma baakunu luꞌ chudimi, tsenmala chachillaya pi keesha tsanala. 3 Tsenñu Jesús, chachilla tyee ken chumu deeñuba tsaatala tene laapuꞌ paꞌ kuinda ketu, titalaba pureꞌ patimi.
Tsejtu entsandimi: Ma ruku ñi waakenu faleꞌ jimi. 4 Tsaiꞌ waakiñu mantsa ñiya miñutala depaijñu, pishku jiꞌ tsaa defidekive. 5 Tsenmala mantsa ñiya tu aa tsutyu shupuꞌ tsundala paijla, tsejtu tu aa bebeꞌ tsutyuñuꞌ mitya jeke shuꞌkila, 6 tsenñuren pajta faleꞌ de-ejbiyuꞌ kakaakenmalan, telele aa erajtu deꞌ mitya tsaa de-ejkeila. 7 Tsenmala mantsa ñiya puchi chundalaa paijmi, tsenñu puchi de-awalan juntsa kiyalanu depijtekeꞌ uraꞌ awakaatyula. 8 Tsaaren manbaateya ura tunu paijmi, tsejtu mika uraꞌ imi. Ma kuyamee 30 ñi kuwake, 60 ñi kuwake, naa 100 ñi kuwakenaꞌ bain tsa tsaila. 9 ¡Tsaꞌ mitya mun pungui puꞌba uraꞌ meediꞌ aseetanguidei!
Nenñaa Jesús laapuꞌ kuinda tene mijakaamuñuba
(Marcos 4.10-12; Lucas 8.9-10)
10 Tsenñu yaꞌ disipulula Jesúsꞌ keesha dejitu: ¿Nenñaa yalanu chachilla tyee kiiken chumu deeñuba juntsaanu tene laapuꞌ papatitundiyu? tiꞌ pakeꞌmeela. 11 Tsenñu Jesús pakatu: Diosnu rei juu tananu deeñu, tyee juꞌ pantsunañuu juñu bain ñullanuya dekeewaakive, tsaaren yalanuya tsanguindyuve. 12 Matyu tsaanu aseetanguemunuya Dios kayu aseetanguikaanu tsuve, tsenmala kayu uraꞌ aseetanguenu tsuve; tsaaren aseetanguityunuya naa jayun aseeta juuñu bain, aseetanguen jutyungue shuikenu tsuve. 13 Tsaꞌ mityaa yalanu chachilla tyee kiiken chumu deeñuba juntsaanu tene laapuꞌ papatiyu; matyu yalaya naa kereꞌba katatyu deju, naa meenaꞌba meetyu deju, tsenmin naa aseetanguibainguityu deeñuꞌ mitya. 14 Yala tsa deenmalaa Diosaꞌ mitya pamu Isaías naatimuwaañuba tsaa puindu ive. Ya entsandimuwaave:
Naa mika mereꞌba, aseetanguiꞌnu detsuve,
naa mika kereꞌba, keengaiꞌnu detsuve.
15 Matyu entsa chachillaya yalaꞌ pensasha tiba pukaakandyatyu tiya deive,
yalaꞌ pungui dellukikeꞌ,
naa kapuka bain chayijtu judeeve,
tsenmee katan jutyu,
meen jutyu,
naa aseetanguibainguen jutyu,
tsenmin inu keenguityuꞌ,
inchi livee-ibain in jutyu,* timuwaave.
16 Tsaaren ñullaya Dioschi uraꞌ imu deeve, ñullaya katamu kapukaa depuꞌ, naa pungui bain meemu juuyaa depuꞌ mitya. 17 Uwaindiyu pureꞌ chachilla, Diosaꞌ mitya pamu rukula bain, Dios naakesa tyañuba tsanguemu chachilla bain mika katanu tyaturen katatyuwa deeve ñullaꞌ kataakindetsushu juntsa; tsenmin naamika meraꞌ kera tyaꞌba, meetyuwa deeve ñulla merekendetsushu juntsa, timi.
Ñi walanu laapuꞌ patu tyee mijakarañu bain
(Marcos 4.13-20; Lucas 8.11-15)
18 Meedidei, ñi waakemu chachinu laapuꞌ patyeeshu juntsa kuinda, naatiꞌ tsandiꞌba wainnu tsuyu: 19 Mantsa chachilla Diosnu rei juu tananu kuinda meeturen aseetanguityu jumiya, miñutala ñi paijmu juuñu deeve. Tsenñu Dyabulu jamin, tenbukasha juntsa ñi wajkaañuu kuindanu demanbashwaakemu juve. 20 Tsenmala shupuꞌ tsundala paijmu ñiya entsaaya juve: Diosaꞌ kuinda meemin jeke sunden meenguemulaa juntsaañu deeve, 21 tsejturen chi juꞌba telele aa erajtu juuñu deꞌ mitya, naa-uwanu Diosaꞌ palaaꞌ mitya taaju de-iꞌ bain, tsa jutyuꞌba, naa-uwanu firuꞌ kenu bendaa dekiñu wapanaiꞌ bain, mangueenguityui tiyamula deeve. 22 Tsenmala kaa puchi chundala ñi paijmuya, entsaaya juve: Diosaꞌ kuinda uraꞌ meeturen, entsa tusha tiba kiiken chunutala tene aa pensaa dejuꞌ, tiba balen juu detadinu tyanu pensachi anbutikayaiñuu iꞌ, Dioschi uraꞌ kuindanuya aawakaatyuꞌ puka iwaañunguityuꞌ, ne manbashiimulaa juntsaañu deeve. 23 Tsaaren ura tunu ñi paijmuya, entsaaya juve: Diosaꞌ kuinda mereꞌ aseetanguemulaa juntsala deeve. Tsangueꞌ puka iiñungueꞌ ma kuyamee 30 ñi kuwake, 60 ñi kuwake, naa 100 ñi kuwakenaꞌ bain tsanguemulaa juntsaañu deeve.
Trigu wajkatalan firuꞌ ishtape awañu laapuꞌ pañu kuinda
24 Jesús manen laapuꞌ paꞌ chachillanu kuinda mantu tsandimi: Diosnu rei juu tananu juñu pensanguiñuya, ma ruku yaꞌ vijpaasha ura kiya wajkikiñuuve. 25 Tsanguiñun manguepe muba dekasuꞌtsudena, yanu kundaa tyamu ruku jatu, trigu wajkatala firuꞌ ishtape tene demawajkikeꞌ mijiimi. 26 Tsenñu bene trigu kiya awaꞌ yaꞌ ñi defalenmala, naa firuꞌ ishtape bain tsaren awala. 27 Tsenñu juntsa rukuchi manda-iꞌ taawasha kemu chachilla dekataꞌ jitu yanu tsandila: Ruku, juntsa vijpaasha ñu ura kiya tene dewajsuba, ¿naa itaa firuꞌ ishtape bain awatu de-in? tila. 28 Tsenñu vijtya miya ruku tsandimi: Mulaa inu kundaa tyamulaa tsa dekiñuve, timi. Tsenñu yachi taawasha kemu rukula tsandila: Tsaaya, ¿juntsa firuꞌ ishtape muyiꞌ dekepuisa tenguen? tila. 29 Tsenñuren vijtya miya ruku tsandimi: Tsa jutyuve, muityuñaa urave, tsandenna firuꞌ ishtape muyindun naa trigu kiya bain muinaave. 30 Matyu tsangaadei: kayu trigu kanu ura jaindyuya bulu de-awasa. Trigu kanu ura tiyanmalaa, trigu kamu rukula jatu urajtu kiyalanaa ajkeꞌ deteꞌkaꞌ, tyundyu dekeꞌ juꞌkenu tsuunu detsuve, tsejtu benee trigu dekaꞌ inchi uukaanu tsurensha punu detsuve, timi.
Jesús mustasa ñinu laapuꞌ pami.
(Marcos 4.30-32; Lucas 13.18-19)
31 Jesús kamain laapuꞌ paa kuinda mantu tsandimi: Diosnu rei juu tananu juñu pensanguiñuya, ma ruku yaꞌ vijpaasha mustasa ñi wajkikiñuuve. 32 Entsa ñiya naaju wajnu ñitalaba kayu pulla añuñuve; tsaaren entsa ñi awashu juntsaa, veeta juusha awaimuutalaya naajulanuba kayu pullai aa chimuve. Tsejtu vee chi tsai aa chinmalaya, pishkula jaꞌ yaꞌ alitala yatape keꞌ tsutsungaamu deeve, timi.
Jesús pan pujkikaantsuminu laapuꞌ pami.
(Lucas 13.20-21)
33 Tsejtu kamain laapuꞌ paa kuinda mantu tsandimi: Diosnu rei juu tananu juñu pensanguiñuya, ma shinbu pan kendu pen bateya pan kenu llujpe tanaꞌ pujkikaanutsumu puꞌ yandeꞌ depujkikaakeñuuve, timi.
34 Jesús, ti bain chachilla tyee ken chumu deeñuba juntsaanu tene laapuꞌ paꞌ mijakaakaa kemi. Tsaꞌ mitya tinuba laapuꞌ patyumujchiya mijakaatyu jujuumi. 35 Tsaaren tsa tsandimiya, Diosaꞌ mitya pamu ruku entsandimuwaañu tsaa puinaa tsaimi:
Chachilla tyee kemu deeñuba juntsaanu tene laapuꞌ panu tsuyu;
matyu entsa tu dekenu tinbunu wandyajtumin,
chaikama tsaa pantsunañunashu juntsa dewainnu tsuyu,* timuwaami.
Firuꞌ ishtapenu pañu kuinda wandya
36 Tsejtu Jesús chachillanu deme-eetu yasha mavimi. Tsenñu yaꞌ disipulula kalen jitu, vijpaasha awamu firuꞌ ishtapenu laapuꞌ patu naatiꞌ tsandiñuba mijanu pakeꞌmeela. 37 Tsenñu Jesús tsandimi: Vijpaasha ura kiya wajkemu rukuya, Chachi Tiyaꞌ Nakayamaa juntsave. 38 Tsenmala vijpalaya chachillaꞌ chunu tu juuñuuve. Ura kiya jumulaya, Diosnu yalaꞌ rei juu tanamula deeve, tsenmala firuꞌ ishtapeya Dyabuluchi manda-imu chachilla deeve. 39 Vijpaasha firuꞌ kiya wajkemu kundaa tyamu rukuya Dyabulaa juntsave. Tsenmala puka denandiñu teꞌkanu maluya depinu tinbu jumaa juntsave. Tsenmin puka denandiñu teꞌkamulaya anjeelaa juntsa deeve. 40 Tsajuꞌ naa-inga firuꞌ ishtapeya dewaꞌkaraꞌ jupeishu, depinu malunu bain tsaren inu detsuve Dyabuluchi manda-imu chachillaya. 41 Chachi Tiyaꞌ Nakayamu yaꞌ anjeelanu eenu tsuve, tsejtaa Dios rei juꞌ chuinsha, naajulaa veelanu ujcha kikaren depuñu bain, naa firuꞌ kemu chachillanu bain develaꞌ kalaanu. 42 Tsangueꞌ juntsa chachillanu ñi unsurunanu urnusha dekepunmalaya, dewareꞌ naa tejkuba depakaakentsunu dejuve. 43 Tsenmala Dios naakesa tyañuba tsanguen chumulaya, yalaꞌ Apa Dios rei juꞌ chuinsha pajta keraa piꞌkelaa chunanu detsuve. ¡Tsaꞌ mitya mun pungui puꞌba meediꞌ aseetanguidei!
Jesús tusha mennamu lushinu laapuꞌ pami.
44 Jesús tsandimi: Diosnu rei juu tananu juñu pensanguiñuya, tusha mennamu lushi juuñuuve. Ma ruku tusha mennamu lushi kataꞌ kalaaturen, manen juntsa tunuren manbantsureꞌ sunden mijiꞌ, ti taꞌ bain de-atikeꞌ, juntsa lushi mennanu tu atiꞌkakeñuuve.
Bale perla vi pukanu laapuꞌ pami.
45 Tsenmin Diosnu rei juu tananu juñu pensanguiñuya, main tiba atiꞌkas neꞌ ma-atin chuchunamu ruku, kayu bale perla vi puka miꞌkes nemu juuñuuve. 46 Tsejtu bene katamiya, mijiꞌ ti taꞌba de-atikeꞌ juntsa perla vi puka atiꞌkakeñuuve.
Waakunu laapuꞌ pami.
47 Tsenmin Diosnu rei juu tananu juñu pensanguiñuya, ma waaku pisha tyaꞌkeꞌ ti allaꞌbaasa kakeñuu juuve. 48 Tsangueꞌ alla ma pureꞌ tela deiñu, ainguemula tsalasha dejuꞌliꞌ, chudiꞌ deteꞌlareꞌ ura allaya pishkalinu depuꞌ, urajtu allaya demanguepumu deesu, juntsaañuuve. 49 Tsaꞌ mitya depinu malunu bain entsaanu tsuve: anjeela defaleꞌ jaꞌ Dios naakesa tyañuba tsanguen chumu chachillanu, firuꞌ chachillaba veekanu detsuve. 50 Tsanguetu juntsa firuꞌ chachillanu ñi unsurunanu urnusha dekepunmalaya dewareꞌ, naa tejkuba depakaa kentsunu dejuve, timi.
51 Tsejtu Jesús tsandimi: ¿Kumuinchi iya patyeeshu juntsa de-aseetanguiyu? timi. Tsenñu yaꞌ disipulula pakatu: Uwain de-aseetanguiyu, tila.
52 Tsenmin Jesús entsa bain tsandimi: Diosnu rei juu tananu juñu naajuñuba, Moisésꞌ wandya lei mashturu entsai dekeemijashu juntsaya, ma ruku yaꞌ yanu, yachi tiba balee uukaañu pumulanu ti juu bain kasa mangalare, yumaa jumu mangalaakiñuu juuve, timi.
Nazaret pebulunu chumula Jesúsnu meenguiꞌla.
(Marcos 6.1-6; Lucas 4.16-30)
53 Jesús tsandiꞌ laapuꞌ paa kuinda juu tene keꞌ dyatu, junu maluꞌ miimi. 54 Tsaiꞌ yaꞌ tusha mijiꞌ, jundala chaꞌ waku wakudinu yatala jiꞌ chachillanu mijakaakaa keñu, mika keenbashindu tsa tsandila: ¿Entsa ruku naa-itaa tsamantsai mijatu-in? ¿Naa ketungue tiba tsamantsaa keꞌ keewara juula bain ma kiikemi? 55 ¿Entsaya, kaapinderu taawasha kemu rukuꞌ na jutyuu? ¿María yaꞌ ama jutyuu? ¿Santiago bain, José bain, Simón bain, Judas bain yaꞌ naatalala dejutyuu? 56 ¿Yaꞌ tsujkila dejutyuu laaba endala bulu chudenashu juntsala? ¿Tsaaba, naa-itaa tsai mijatu-in? tiitila.
57 Tsejtu yaichiya, Jesús tyeeba juꞌ tyuꞌlekaamu jun tsaañuꞌ mitya, yanu jaiba keranguiꞌla. Tsenñu Jesús tsandimi: Diosaꞌ mitya pamula vee mujtu nenduya balenguramu deeve, tsaaren yaꞌ chunu tusha bain, naa yaꞌ chunu yasha bain chumu chachillachiya balenguratyu deeve, timi.
58 Tsejtu junuya tiba tsamantsaa keꞌ keewara jumula aa kiꞌmi, chachilla yanu keenguityu deeñuꞌ mitya.