Junho

Jehovha a katekisile votshe ava va nga tsimbitisana ni kutxitxa ka siemo. Makristu o khata mbimo yimwani ma ti xaniswa ma sa ti rinzela. Wona ti ti nga humelela Bharnabhasi ni mpostoli Paulo mbimo yi va nga txi txhumayela ka wukhalo wo kari khe Listra. Makhatoni vathu va va amukete kwati ve tshumela ve engisela didungula. Kambe ngu msana, vakaneti va “kuzetete mabutho a vathu,” ti to ve balisela Paulo ngu marigwi ve mleka va txi alakanya to a fite. (Mith. 14:19) Kambe Paulo ni Bharnabhasi va simamile veya txhumayela wukhalo wumwani. Kuve ni wuyelo yihi? Vona “va mahile mtengo wa hombe wa vagondiswa” ni kutsanisa Makristu kulowe ngu mapswi awe ni txikombiso txawe. (Mith. 14:21, 22) Vo tala va wuyetwe nguko Paulo ni Bharnabhasi va nga mbi godhola mbimo si va nga xaniswa na va sa ti rinzela. Ngako hi txi simama hi si godholi ka mthumo wa Jehovha hi na mana makatekwa o tala. w23.04 16-17 ¶13-14

Mkoma Dhavhidha a wonisanile ni valala va tshofu ngutu ka wutomi wakwe ni ku mbimo yotshe a kombete txivhuno ka Jehovha ngu mkombelo. Dhavhidha a txi tsaniseka to Jehovha a engisile ni ku a xamute mikombelo yawe. Nawe u nga tsaniseka ngu nzila yi yi fanako. Mibhalo yi hi tsanisekisa ti to Jehovha a nga hi ninga wutxhari ni mtamo wu hi wu lavako ti to hi tsanisela. Ene a nga thumisa mwaya wathu wa moya kupata ni va konku va si mthumeliko ti to ve hi vhuna ngu tinzila to hambana-hambana. Hambiku mbimo yotshe Jehovha a si xamuliko mikombelo yathu ngu nzila yi hi ngadi yi emete ngu yona, ha ti ziva ti to ene a na yi xamula. Ene a nga hi ninga a si hi si lavako ngu mbimo ya kona. Maha mkombelo u txi tsaniseka ti to Jehovha a na ku khatalela konku, ni ku a na ta “ninga si si lavekako ka votshe” ava va no ta hanya ka mafu a maphya.—Mas. 145:16. w23.05 8 ¶4; 13 ¶17-18

Nda tinene ku veka mapimo ka makatekwa ya u no ma mana ngu kohokelela makungo ako. Ngu yahi makungo aya u nga vekako mapimo ka ona? Ngako makungo ako i di kulera Bhiblia mwendo kumaha mkombelo, alakanya ngu nzila yi kumaha toneto ti nga tsanisako ngu yona wuxaka wako ni Jehovha. (Mas. 145:18, 19) Ngako makungo ako i di o sakulela tifanelo ta Wukristu, veka mapimo ka nzila ayi u nga tshukwatisako wuxaka wako ni vamwani. (Vakl. 3:14) Maha lista ya sotshe sivangelo asi si ku mahako u lava kuhokelela makungo ako. Kambe ti na lava u yi wona lista yoneyo mbimo yotshe. Heta mbimo yo tala ni va va no ku kuzeta. (Mav. 13:20) Ditshuri ti to ku ni masiku aya hi no ti pfa hi si nga ni txivangelo txo maha to kari. Ina eto ti lava kuwomba to hi na mbi hetisisa makungo athu? Ahim-him. Hi nga simama hi hokelela makungo athu hambi mbimo yimwani hi si nga ni minavelo yo maha toneto. Ditshuri ti to kha ti na mbi hehuka, kambe u na tsaka ngako u txi hetisisa makungo ako. w23.05 27-28 ¶5-8

Kuziva to hi ni wutixamuleli ka sisungo si hi si mahako eto ti na hi vhuna ku hi ti tshanza sionho sathu, kululamisa txiemo txonetxo ni kuvayilela kumaha tiphazamo ati ti fanako. Kumaha mizamo yoneyo ti nga hi vhuna ku hi simama ka mnava wa wutomi. Ngako ti si koteki kululamisa txisungo txo mbi tsakisa txi u nga txi maha, tumela txiemo txonetxo. U nga heti mbimo yako mwendo mtamo u txi ti sola ngu ti u nga maha to mbi tsakisa. Hahanze keto, tumela tiphazamo tako ni kumaha totshe ti u nga tikotako kasi kutshukwatisa txiemo txa txiphya. Ngaku u txi zumbela ku ti ninga mnando maha mkombelo ka Jehovha ngu kutiveka hahatshi u tumela sionho sako ni ku mkombela ti to e kudivalela. (Mas. 25:11; 51:3, 4) Kombela divalelo ka va ti nga mahako u di va pfisile kupanda, ni kukombela txivhuno txa madhota ngaku ti txi laveka. (Jak. 5:14, 15) Gonda ngu tiphazamo tako ni kuvayilela kutshumela u ti maha. U txi maha toneto tsaniseka ti to Jehovha a na ku komba wuxinji ni ku kuninga txivhuno txi u txi lavako.—Mas. 103:8-13. w23.08 28-29 ¶8-9

Joyadha a vhuni mkoma Jowasi ti to e va m’thu wa mahanyelo a manene. Se mbimo yi mkoma Jowasi i nga ti ngadi jovhem ene a lavile kutsakisa Jehovha. Kambe msana kova Joyadha a di fite, Jowasi a tumete kuxengwa ngu vathangeli ava va nga ti si tsakisi Jehovha. (2 Mak. 24:4, 17, 18) Jehovha a pandisekile ngutu ngu mhaka yiya, se “a to rumela vaprofeti hagari kwawe, kasi ku e va wuyisa . . . , kambe vona kha va lava ku mu engisa.” Vona kha va lava kuengisa Zakariya, mwanana wa Joyadha, awu i nga ti mprofeti ni mphaxeli wa Jehovha, kambe i si nga eto dwe, va rumisile ti to Zakariya e dawa. (2 Mak. 22:11; 24:19-22) Jowasi kha simama e thava Jehovha. Jehovha a ti wombile tiya: “Avale va ni eyisako va na wiswa tingana.” (1 Sam. 2:30) Dibutho da didotho da Vasiriya di xute “dibutho da vathu vavangi” va Jowasi ni ku va mu site “a txi lwala ngutu.” (2 Mak. 24:24, 25) Jowasi a datwe ngu sithumi sakwe ngu mhaka ya ku a nga daya Zakariya. w23.06 18-19 ¶16-17

Mpostoli Paulo a ti hetile mbimo ni vanathu va Efesu atxi txhumayela ni kugondisa mahungu a manene. (Mith. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Ene a txi va dhunda ngutu vanathu vonevo ni ku a txi lava ku va vhuna ku ve simama va di thembekile ka Jehovha. Vaefesu va txi kholwa ka tigondo ta wukhongeli wa makuho ni ku va txi kholwa ka masalamusi mwendo masonika. Vathu va Efesu va ti ni mahanyelo a nzambwa ni ku va si na tingana ngu ti va nga ti ti maha. Kubhula ngu mithumo ya nzambwa ti di tolovelekile ka ma teyatro ni ti txhetxheni. (Vaef. 5:3) Vaefesu va vangi “va ti txanyate ka otshe mahanyelo o biha,” ti txhamuselako ngu ku kongoma ku “va si ngadi vepfa kupanda.” (Vaef. 4:17-19) Mbimo yi va nga sise gonda mibhalo, ve ziva ta tinene ni to biha va si pekwi ngu livhalo mbimo yi va nga txi maha to biha. Ngu toneto Paulo a nga womba ti to “mialakanyo yawe yi mtemani kha va nga ni txiavelo amu ka wutomi wa Txizimu.” Vamwani khe Efesu va lekile kutsimbila mtemani. w24.03 20 ¶2, 4; 21 ¶5-6

Gidhiyoni ti lavile e ti karata ngutu ka txiavelo txakwe kota mlamuli. Mbimo yi Vamidhiyani va nga tutuma hagari ka yimbi ni wusiku, Gidhiyoni a to va hinga kukhukhela mikovani ka Jezrayeli kala mnamboni ka Jordhani. (Val. 7:22) Ina Gidhiyoni a gwitete kona hale Jordhani? Ahim-him. Hambiku a nga ti karate, Gidhiyoni ni 300 wa vavamna vale a nga ti navo va simamile ve hinga Vamidhiyani ve va mana ve tshumela ve va xula. (Val. 8:4-12) Gidhiyoni a txi themba ti to Jehovha a ndi na mu ninga mtamo ni ku ngu toneto ti nga maheka. (Val. 6:14, 34) Dikhambi dimwani Gidhiyoni ni vavamna ava a nga ti navo va hingile vakoma vambidi va Vamidhiyani ava va nga di gadhile makamelu, ku ve vona va txi tutuma ngu mikondo. (Val. 8:12, 21) Jehovha a vhunile Vaisrayeli vale ti to ve va mana ni ku va xula. Madhota ni ona ma nga themba Jehovha, awu “a si karaliko nem kurereka.” Ene a na ma ninga mtamo awu ma wu lavako.—Isaya 40:28, 29. w23.06 6 ¶14, 16

Hi nga va ni mbilu yo tsana ti singa ni mhaka ni sikarato asi hi nga wonisanako naso. Themba Jehovha. Wona nzila yi Bharake a nga humelela ngu yona ngu kuthemba mkongomiso wa Jehovha. Ka mbimo yile vathu va Israyeli va sa ti lulamisela ku ya yimbini nem va singa ni matxhari mwendo sitxhavangu. Kambe Jehovha a gete Bharake ti to e tsula e ya lwa ni otshe masotxhwa a Vakanana ma nga ti thangelwa ngu Sisera, aya ma nga ti ni otshe matxhari a yimbi. (Val. 5:8) Mprofeti wa txisikati wu a dhanwako ku i Dhebhora a gete Bharake ti to e relela ngu mmangoni kasi ku e ya tshangana ni Sisera awu a nga ti ni 900 wa sikotxikani sa yimbi. Bharake a engisile Jehovha e tsula yimbini, hambiku ti nga txi woneka nga sikotxikani sa Vakanana si ndi na tsimbila kwati ka ligwangwa ti va hehukela kuxula yimbi. Bharake ni masotxhwa akwe va to txhika ngu mmangoni ka Tabhori, Jehovha e rumela mati a hombe ngu nzumani. Se sikotxikani sa Sisera si txhibela mu ka madhaka, Jehovha e ningela Sisera ni masotxhwa akwe manzani ka Bharake. (Val. 4:1-7, 10, 13-16) Ngu ha ku fanako, nathu Jehovha a nga hi vhuna ku hi xula ngako hi txi m’themba ni kuthemba mkongomiso awu a hi ningako ngu kuthumisa sengeletano yakwe. w23.07 18-19 ¶17-18

Kasi ku hi mana wutomi wo mba guma ta laveka ku hi laphisa mbilu. Kufana ni malanda o thembeka a timbimo ti ti nga pinda ti lava hi laphisa mbilu hi txi emela Jehovha e hetisisa sithembiso sakwe. (Vaheb. 6:11, 12) Bhiblia yi hi fanisa ni mdimi. (Jak. 5:7, 8) Mdimi wa dhunuka a txi dima ni kuphaya, kambe kha ti zivi ngu kukongoma to si na kulisa kutxani. Ngu ha kufanako, hi zumba hi di ñolekile ngu timhaka ta moya hambi ku “hi si di zivi ditshiku di a no ta ngu dona Mkoma wathu.” (Mat. 24:42) Hi zumba hi txi laphisa mbilu hi txi themba ti to ngu mbimo ya kona, Jehovha a na hetisisa ti a nga ti thembisa. Ngako hi si laphisi mbilu, hi nga karala ngu kurinzela hi khata kuleka ditshuri. Hi nga tshumela hi khata kuveka mapimo ka ti hi pimisako to ti na hi tisela litsako konkuwa. Kambe ngako hi txi laphisa mbilu, hi nga tsanisela kala magwito se hi poniswa.—Mika 7:7. w23.08 22 ¶7

Hi txi fananisa wuprofeti wu wu ku ka Dhaniyeli 2:41-43 ni wuprofeti wumwane wu ku mu ka didhuku da Dhaniyeli ni Mtuletelo hi nga womba to mkondo wu emela Estados Unidos ni Inglaterra, mwendo (Anglo-Americano) i ku mfumo wa mtamo awu wu fumako mafu yawa nyamsi. Dhaniyeli a wombile tiya mayelano ni mfumo wuwa “ngu kumaha keto didhawa da mfumo wu na va wo tsana, se dimwani didhawa wu na va wu sa tsana.” Ngu ku vathu a va va fananiswako ni dibumba va na maha ti to mfumo wu si sikoti kufuma kota simbi. Txo khata, Anglo-Americano i ku mfumo wa mafu otshe wu kombisile mtamo wa wona ngu tinzila to hambana. Ngu txikombiso, Anglo-Americano ni matiko mamwani va tikoti kuxula yimbi yo khata ni ya wumbidi ya mafu otshe. Hambiketo, mfumo wuwa wa mafu otshe wu na simama wu si tsani nguko vathu va wona va wukelana va tshumela va wukela mfumo. Txa wumbidi, mfumo wuwa wa mafu, Anglo-Americano i nava wo gwita kufuma ku si se ku ta mfumo wa Txizimu awu wu no ta gumisa yotshe mifumo yi yi kuho ha mafuni. w23.08 11 ¶12-13

Mbimo yimwani Dhavhidha a txi guma mtamo ngu mhaka ya sotshe sikarato si a nga txi wonisana naso. (Mas. 18:4, 5) Kambe ati ti nga ti mninga mtamo i ti lirando la Jehovha ni nzila yi a nga txi m’xayisa ngu yona. Ti txi fana ni ku va Jehovha a ti ko teka Dhavhidha e m’yisa “hagari ka lihunga lo nakana” ni ka “mati o tenga.” Ngu nzila yoneyo a txi tshumela e va ni mtamo ni ku a txi sikota kusimama e thumela Jehovha ngu litsako. (Mas. 18:28-32; 23:2) Nyamsi ni kona, o va ngu txivhuno txa Jehovha dwe hi sikotako kusimama hi wonisana ni sikarato. Nga ha Bhiblia yi wombako ngu kona “wumbilu wa Mkoma ngu wona wu mahako ti to hi si fuviswi.” (Sid. 3:22; Vakl. 1:11) Dhavhidha a ti ni valala vavangi va mtamo ni ku ngu makhambi a mangi wutomi wakwe wu ti phangoni. Yotshe mbimo a txi ti pfa ti to Jehovha a ti ni nene ni ku eto ti txi mninga mtamo. Ngu toneto ti nga mmaha e embelela a txi: “[Jehovha] a ni hulukisile kambe, aha ka dizowa dangu.” (Mas. 34:4) Mbimo yimwani Dhavhidha a txi telwa ngu dizowa da hombe ngutu, kambe a txi di xula nguko a txi tsaniseka ti to Jehovha wa m’randa. w24.01 30 ¶15-17

Gonda ka sisungo so biha sa Jowasi. Msana ko Joyadha a di fite, Jowasi a sawute kuengisa vangana vakwe vo biha. (2 Mak. 24:17, 18) Ene a sawute kuengisa vathangeli va Judha ava va nga si randi Jehovha. Ti nga maha u tumelelana ni ti to Jowasi a ti fanete kuvayilela kumaha wungana ni vathu vonevo. Hahanze keto, ene a sawute kuengisa avale va nga txi ti komba nga vangana vavanene. Primu wakwe Zakariya a zamile ku m’vhuna, kambe Jowasi a rumete ku ve m’daya. (2 Mak. 24:20, 21; Mat. 23:35) Hi nga wona kuthisa ni wuphukuphuku wuwa! Jowasi a khatile kwati wutomi wakwe, kambe txo mbi tsakisa a gwitisile ku va mkaneti ni m’dayi. Se ngu magwito malanda akwe ma m’date. (2 Mak. 24:22-25) Wutomi wakwe wu di vite wo tsakisa ngako a ti ko engisa Jehovha ni va va m’randako! w23.09 9 ¶6

Jesu a txi tiziva ti to Mpostoli Pedro a ndina simama a di thembekile. Ngu toneto ti nga maha Jesu a gela Pedro to: “u nga thavi.” Nzila yi Jesu a nga txi mthemba ngu yona Pedro yi txitxile wutomi wakwe. Ngu msana Pedro ni Andreya va lekile mabhindu awe o dota sihaka ve maha valondeteli va Mesiya. Ngu ku maha txisungo txonetxo va mani makatekwa o tala. (Marku 1:16-18) Ngu kuva mlondeteli wa Kristu, Pedro a vile ni siperiyensiya so tala so tsakisa. A woni Jesu a txi hanyisa valwati, a txi hinga madhimoni ni kuwusa vakufa. (Mat. 8:14-17; Marku 5:37, 41, 42) Ka muwoniso, Pedro a woni Jesu kota Mfumeli wa Mfumo wa Txizimu ni ku eto ti m’gwesile ngutu. (Marku 9:1-8; 2 Pedro 1:16-18) Pedro a sa tiwona tiya totshe i si nga ku a nga londisa Jesu. Pedro a tsakile ngutu aku a nga mbi tumelela ku mipimiso yo biha yi mtsivela ku e mana otshe makatekwa yale! w23.09 21 ¶4-5

Ka dipasi dakwe do khata, mpostoli Pedro a thumisile mapswi ya ma ku “khatalelani kurandana.” Lirando lonelo li fenengeta “m’talo wa sionho.” (1 Pedro 4:8) Ti nga maha Pedro a di khumbute ti Jesu a nga m’gondisa malembe msana mayelano ni ku divalela. Ka mbimo yoneyo Pedro ti nga maha a txi alakanya ti to a txo kombisa wunene ngu ku divalela mwanawe “mtxhanu wa makhambi ni kumbidi.” Kambe Jesu a gondisile Pedro ni nathu ku hi divalela 77 wa makhambi” i ku kudivalela ko mbi na magwito. (Mat. 18:21) Ngako ti txi ku karatela kulondisa txileletelo txiya, u nga godholi nguko otshe malanda a Jehovha o mbi pelela ti va karatete kudivalela. Txa lisima ngutu kwako konku ngu maha totshe ti u nga ti kotako kasi kuteka dizambo do divalela mwananu ni ku maha kurula nayo. w23.09 29 ¶12

Hambi ku a nga di mndani ka txihaka Jona a di tsani ka ti to Jehovha a na engisa mkombelo wakwe wo tiveka hahatshi ni ku tisola, se Jehovha a ndina m’vhuna. Jehovha a hulukisile Jona ni ku a di tiemisete kulondisa txihi ni txihi txiavelo txi a ndi no ningwa ngu Jehovha. (Jona 2:10–3:4) U di mndani ka sikarato, ina wa karateka koza u tandeka kumaha mkombelo ka Jehovha? Mwendo u si tikoti kumaha gondo yako upune? Khumbula ti to Jehovha wa txi pfisisa kwati txiemo txa wena. Ngu toneto, hambi u txi maha mkombelo wo koma, tsaniseka ti to Jehovha a na kuninga ati i ku ti u ti lavako. (Vaef. 3:20) Ngaku ti txi ku karatela kulera mwendo kumaha gondo yako upune ngu mhaka ya malwati, ku karala mwendo kupandiseka, u nga engisela audhiyo ya gravhasawu ya Bhiblia, mwendo ya mabhuku athu ma nga seketelwa ka Bhiblia. U nga vhuneka kambe ngu kuengisela wutxenje mwendo kuxalela mavhidhiyo ma ku ka jw.org. Jehovha a lava ku kutsanisa ni ku a na maha toneto ngaku u txi maha mkombelo u gwita u lavetela xamulo ya mkombelo wako ka Bhiblia ni ka simwani asi sengeletano yi si humisako. w23.10 13 ¶6; 14 ¶9

Ditenda da sengeletano ni dithempele di di nga akwa ngu msana Jerusalema, si txi fana ngutu ngu mndani. Ku ti ni makhalo mambidi—“Wukhalo wo Sawuleka” ni “Wukhalo wo Sawuleka Ngutu”—makhalo yawa a mambidi ma ti hambanisilwe ngu m’jiyo. (Vaheb. 9:2-5; Eks. 26:31-33) Mndani ka wukhalo wo sawuleka ku ti ni dilambu da nzalama, txiluvelo txo hiselwa magandelo, ni meza wa mapawu a miphaxo. Ava va nga ti fanete ku bela ka wukhalo wo sawuleka i ti “vaphaxeli vo totwa” kasi ku ve maha mithumo yawe. (Mit. 3:3, 7, 10) Ka wukhalo wo sawuleka ngutu ku ti ni dibhokiso da txitumelelano a di di nga txi emela Jehovha. (Eks. 25:21, 22) Ka wukhalo wo sawuleka ngutu ku txi tumelelwa kubela mphaxeli wa hombe dwe, kumweko ngu dilembe. (Levhi 16:2, 17) Ene a txi bela ni mnoha wa sihari kasi ku ti basisa ka sionho sakwe ni sa va Israyeli. Ngu magwito, Jehovha a vekile hakubasani txhamuselo ya ditenda da sengeletano.—Vaheb. 9:6, 7. w23.10 27 ¶12

Dipswi da Txizimu di hi ninga txirumo txiya ngu ku wuyeletela “randanani.” (Joh. 15:12; Var. 13:8; 1 Vat. 4:9; 1 Pedro 1:22; 1 Joh. 4:11) Lirando i fanelo yi yi humako ngu mbiluni ni ku kha ngaho m’thu wa nyama awu a nga wonako ati ti ku mbiluni kwathu. Se hi nga mahisa kutxani ti to lirando lathu ngu vamwani li woneka? Ngu mapswi athu ni simaho sathu. Ku ni tinzila to tala hi nga kombisako ngu tona to ha va randa vanathu. Wona sikombiso siya: “Wombawombani ditshuri mmwani ni mmwani ka mkwawe.” (Zak. 8:16) “Mi txi va ni kudikha mmweyo ni mmweyo.” (Marku 9:50) “Mi txi palisana ngu kukombisa txithavo ka mmwani ni mmwani.” (Var. 12:10) “Amukelanani.” (Var. 15:7) “Mi timiselana ni kudivalelana mmwani ni mmwani.” (Vakl. 3:13) “Vhunanani kurwala mirwalo yanu.” (Vag. 6:2) “Se zumbani mi txi thavelelana.” (1 Vat. 4:18) “Mi txi akisana.” (1 Vat. 5:11) “Mi txi kombelelana.”—Jak. 5:16. w23.11 9 ¶7-8

Ditshiku ni ditshiku ha maha sisungo asi si lavako likholo lo tsana. Ngu txikombiso ha maha sisungo mayelano ni kusawula vangana, misakano, ta txikolwa, mtxhadho, vanana ni mthumo wo ti hanyisa. Nda lisima kutiwotisa tiya, ‘Ina mahanyelo angu ma kombisa ti to na tsaniseka to i singa kale Jehovha a na thavisa mafu awa o biha e tisa mafu a mphya? Mwendo mahanyelo angu ma fana ni a vathu ava va si ngako ni themba yo hanya ngu ha ku si gumiko mbimo yi yi tako?’ (Mat. 6:19, 20; Luka 12:16-21) Ngako hi txi tsanisa likholo lathu ti na hi vhuna kumaha sisungo sasinene asi si no kombisa to ha kholwa ku mafu a maphya ma na hoka i singa kale. Ha tshumela hi wonisana ni sikarato asi si lavako ti to hi va ni likholo lo tsana. Hi nga manana ni kuxaniswa, malwati o mbi pinda, mwendo timhaka timwani ati ti nga hi godholisako. Makhatoni ti nga woneka nga ta hehuka kutsanisela sikarato soneso. Kambe ngako si txo simama mbimo yo lapha ti nga lava hi simama hi tsanisa likholo lathu kasiku hi thumela Jehovha ngu litsako.—1 Pedro 1:6, 7. w23.04 27 ¶4-5

Jehovha a emela to hi hanya ngu kutumelelana ni mikombelo yathu. Ngu txikombiso, mwanathu a nga kombela Jehovha to e m’vhuna ku e mana folga kasi ku e sikota kuxalela kongresu. Jehovha a mu ningile txibindi atxi a txi lavako kasi ku e ya bhula ni Patrawu wakwe. Kambe mwanathu eneyo ngene a fanelako kutsula e ya bhula nayo. Ti nga lava e kombela ngu kuwuyeletela, mwendo ku txitxana txikala ni kolega wakwe. Ti nga maha e kombela kuwilwa m’holo ka masiku yale a nga ma kombela. Jehovha a emela ku hi kombela ngu ku wuyeletela mayelano ni ti i ku ta lisima ngutu kwakwe. Nga ha Jesu a nga womba ngu kona, yimwani ya mikombelo yathu kha yi na mbi xamulwa ngu txikuluveta. (Luka 11:9) Ngu toneto, u nga godholi, khongela ngu kuhiseka ni kuwuyeletela. (Luka 18:1-7) Ngako hi txi maha toneto, hi komba Jehovha ti to ati hi ti kombelako nda lisima ngutu kwathu. Niku hi kombisa likholo ka wusikoti wu a ku nawo wo hi vhuna. w23.11 22 ¶10-11

Jehovha a thembisile mngana wakwe Abrahamu ti to a ndi nava ni mwanana ni ku otshe matiko ma ndi na mana makatekwa ngu kona ha kwakwe. (Gen. 15:5; 22:18) Abrahamu ati ni likholo lo tsana ka Txizimu, ngu toneto ene a ti ni kuthemba ka ditshuri ka ti to txi na hetisisa txithembiso txa txona. Kambe Abrahamu a ti ni kona mu ka 100 wa malembe, ani Sara 90, kambe vona va si se va ni mwanana. (Gen. 21:1-7) Hambiketo Bhiblia yi womba tiya: “Ngu kona ha ka themba Abrahamu, a khotwe ti to a nava tate wa tixaka to tala madingano ni ti ti nga wombwa.” (Var. 4:18) Ni ku wa tiziva ti to ati Abrahamu a nga txi ti rinzela ti mahekile ngu ditshuri. Ene a ve tate wa Isaake, mwanana wu a nga ti m’verela ngutu. Kambe ngu kutxani Abrahamu a nga ti fanete kuva ni themba yoneyo ka Jehovha? Abrahamu atxi mziva kwati Jehovha, ngu toneto “atxi kholwa ta tinene ti to awu [Txizimu] a nga m’thembisa ani mtamo wa ku ti maha.” (Var. 4:21) Jehovha a tsakete Abrahamu ni ku a m’dhani to mbwo lulama ngu kona ha ka likholo lakwe.—Jak. 2:23. w23.12 8 ¶1-2

Dijovhem di di thembekako da khatalela kwati wotshe wutixamuleli wu di ku nawo. Pimisa ngu txikombiso txo pelela txa Jesu. Jesu kha khali kuva m‘thu wa mihoni mwendo wa kwa mbi na wutixamuleli. Hahanze keto, a txi hetisisa siavelo a si Jehovha a nga ti mu ningile hambi mbimo yi ti nga txi karata kumaha toneto. Ene a txi va randa vathu,ngutu-ngutu vagondiswa vakwe ni ku a ti tiemisete kuningela wutomi wakwe ngu vona. (Joh. 13:1) Awe u nga etetela Jesu, ngu ku tikaratela kuhetisisa txiavelo tximwani ni tximwani txi u nga txi amukelako. Ngako u si tizivi kwati ati u fanelako ku timaha, tiveke hahatshi u kombela txivhuno ka vanathu a va va ku ni txiperiyensia. U nga eneliseki ngu kumaha tatidotho dwe. (Var. 12:11) Hahanze keto, hetisisa txiavelo txako, u txi maha toneto ngu ‘ku thumela Txizimu i singa m‘thu.’ (Vakl. 3: 23) Ti hakubasani ti to, khu nga wo pelela, ngu toneto va na wo dinganisela ni kutumela phazamo yimwani ni yimwani a yi u nga yi mahako.—Mav. 11:2. w23.12 26 ¶8

Litsako la hombe ngutu kubhabhatiswa ni maha txienge txa mwaya wa Jehovha. Ava va nga maha toneto ni kuva ni wuxaka wa hafuhi ni Jehovha va tumelelana ni Dhavhidha awu a nga khene: “A katekile wule awe u m’sawulako u txi m’dhana kasiku e hanyela dithepelani kwako.” (Mas. 65:4) Jehovha a sawula kwati va va mahako txienge txa mwaya wakwe. Ene a sawula ava va langako kuva ni wungana wo tsana nayo. (Jak. 4:8) Mbimo yi u tiningetelako ka Jehovha u txi bhabhatiswa, u nga tsaniseka ka ti to msana ka bhabhatiso Jehovha a na ‘tshakunutela makatekwa o tala aya u no pwata ni ko thela kona.’ (Mal. 3:10; Jer. 17:8) Bhabhatiso o va makhato dwe. Ti na lava u maha totshe u nga ti kotako kasi kusimama u di thembekile ka Jehovha, hambi u txi wonisana ni siduko. (Ekl. 5:4, 5) Kota mgondiswa wa Jesu ti na lava u simama u etetela txikombiso txakwe ni totshe ti a nga gondisa.—Mat. 28:19, 20; 1 Pedro 2:21. w24.03 8 ¶1-3

U nga maha txani ngako awe ni mkatako mi si renderi ngu kuheta mbimo mi di motshe? Ngu txikombiso, mndilo kha wu tekeli kubhata, ti lava u wu hembenyetela. Ngu ha ku fanako, nanu mi nga sawula mbimonyana ya yidotho ti to mi zumba motshe ditshiku ni ditshiku. Mahani timhaka ati motshe mi ti tsakelako, i si nga ti ti no wusa dizunga. (Jak. 3:18) Mi txi khata ngu timhaka toneto ta tidotho, ti nga maha ti to lirando lanu li kula. Txixonipho nja lisima ka va va nga tekana. Txi fana ni nzila yi tikhuni ti turako ngu yona. Tona ti lava kuhembenyetelwa kasi ku mndilo wu zumba wu txi tura, ngako ti si hembenyetelwi, mndilo wu nga timeka ngu txikuluveta. Ngu ha ku fanako, ngako ava va nga tekana va si xoniphani, lirando lawe li nga kuluveta kuhola. Ngu mawombelo mamwani, ngako mwamna ni msikati va txi ti karatela kukombisana txixonipho, lirando lawe li na simama li tura. U nga divali to txa lisima ngutu, ngu mkatako e tipfa a txi xonipwa i singa awe kupimisa to wa mu xonipha. w23.05 22 ¶9; 24 ¶14-15

Bhiblia yi womba-womba ngu malanda o thembeka a Jehovha aya ma nga karateka ngutu ni kuthava ngu mhaka ya valala ni ngu simwani sikarato. (Mas. 18:4; 55:1, 5) Ngu ha kufanako, ti nga maha hi wonisana ni kuxaniswa txikolwani, mthumoni, ngu va mwayani kwathu mwendo wukoma. Ni ku ti nga maha hi thava kufa ngu mhaka ya txikarato txo kari txa dihanyo. Ka timbimo toneto hi nga ti pfa hi sa vhikeleka kufana ni mwanana wo mama. Se Jehovha a hi vhunisa kutxani ka siemo so fana ni soneso? Ene wa hi thavelela kasiku hi mana kuthutha. Se tihe mbimo yo va hafuhi ni Jehovha ngu kumaha mkombelo ni kugonda Dipswi dakwe. (Mas. 77:1, 12-14) Ngako u txi tolovela kumaha toneto, yotshe mbimo yi u pindako ngu ka txiemo txi txi kujujako msungo, txo khata ku txi maha i na va kulava txivhuno txa Tate wa nzumani. Gela Jehovha kotshe kuthava ni kukarateka kwako, se konaho u engisa ati a no kugela ngu kuthumisa Bhiblia. Ngu nzila yoneyo u na pfa kuthavelela aku ku tako ngu kwakwe.—Mas. 119:28. w24.01 24-25 ¶14-16

Nda lisima ngutu kuva ni minavelo yo hokelela makungo ako. Ngako u di ni minavelo yo hokelela makungo aku u na maha totshe ati ti lavekako kasi ku ma hetisisa. Se u nga maha txani kasiku u va ni minavelo yoneyo? Kombela ti to u va ni mixuvo ya yinene. Ngu kuthumisa moya wakwe wo sawuleka, Jehovha a nga ku vhuna kuhokelela makungo ako. Mbimo yimwani ha ti vekela makungo nguko ha ti ziva to ta laveka ni ku ndinene, kambe ti nga maha hi si nga ni mixuvo yo ma hokelela. Alalakanyisisa ngu ti Jehovha a nga ku mahela. (Mas. 143:5) Mpostoli Paulo a alakanyisisile ngu wuxinji awu wu nga si mu faneli awu Jehovha a nga mkomba ni ku eto ti mu kuzetile kuthumela Jehovha ngu kuhiseka. (1 Vak. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Ngu ha ku fanako, kualakanyisisa ngu ti Jehovha a nga ku mahela ti nga ku kuzeta ku u va ni mixuvo yo hokelela makungo ako.—Mas. 116:12. w23.05 27 ¶3-5

Tate wathu wa nzumani wa tsaka mbimo yi hi dhumisako ditina dakwe. (Mas. 119:108) Ina eto ti lava kuwomba to Txizimu txa mtamo wotshe txi fana ni vathu va kwa mbi pelela, ava va zumbelako ku lava ku ningwa wudhumo ngu konaha ka kutipfa va di ni txilaveko mwendo va sa vhikeleka? Ahim-him. Mbimo yi hi dhumisako Jehovha, athu hi tshumela hi vhuneta ko veka hakubasani ti to Sathani a hi hembete nathu. Ngu nzila muni? Ene a wombile to kha ngaho a no sikota kusimama a di thembekile ka Jehovha ni kuemela ditina dakwe. Sathani a wombile ti to kha ngaho m’thu wu a no dukwa e gwita e simama a di thembekile. A tshumete a womba ti to hotshethu hi ndi na leka Jehovha ngaku m’thu a txo hi ni nga tximaha txa lisima. (Jobe 1: 9-11; 2:4) Kambe wamwamna wo thembeka Jobe a ti vekile hakubasani ti to Sathani a txo hemba. Se athu ko? Mmweyo ni mmweyo wathu nyamsi a ni lungelo yo emela ditina da Jehovha ni ku mthumela ngu kuthembeka. (Mav. 27:11) I lungelo ya hombe ngutu kumaha toneto. w24.02 8-9 ¶3-5

Msana ko va Mosi ni Joxuwa Jehovha a sawute valamuli kasiku ve kongomisa vathu vakwe. Ngu msana, ka timbimo ta vafumeli, Jehovha a sawute vaprofeti kasiku ve kongomisa vathu vakwe. Vafumeli va va nga ti thembekile ka Jehovha va ndi na tshumela ve mana txivhuno txa vaprofeti. Ngu txikombiso, Mkoma Dhavhidha ngu ku ti veka hahatshi a tumete txialakanyiso txa mprofeta Nathani. (2 Sam. 12:7, 13; 1 Mak. 17:3, 4) Mkoma Jesofati a londisile mkongomiso wa mprofeti Jazieli kasi kuziva ati a ndi no ti maha ngu vathu ni ku va tsanisa kasiku ve ‘themba vaprofeti va Txizimu.’ (2 Mak. 20:14, 15, 20) Se mkoma Ezekhiya a lavile mprofeti Isaya mbimo yi a nga ti karatekile. (Isaya 37:1-6) Yotshe mbimo yi vafumeli va nga txi engisa mkongomiso wa Jehovha, vona va txi katekiswa ni ku dotshe ditiko di ti vhikelekile. (2 Mak. 20:29, 30; 32:22) Ti ti hakubasani ti to Jehovha a txi thumisa vaprofeti kasi kukongomisa vathu vakwe. w24.02 22 ¶8

Sathani a lava ti to vangana vathu i va vathu ava va si hi kuzetiko kumaha kudhunda ka Jehovha. Ngu toneto nyamsi hi fanete ku ti wonela ngutu kupinda Vaefesu nguko ti tolovelekile ku heta mbimo ni vathu i singa ngu kuva navo hafuhi dwe kambe ni ka ma redes sociais. Kha ha fanela kukanganyiswa ngu mapimiselo a mafu yawa ya ti to mahanyelo a nzambwa kha ma biha. Athu ha tiziva ti to eto makuhu. (Vaef. 4:19, 20) Ngu toneto ndinene ku tiwotisa tiya: ‘Ina na tiwonela ku ni si ti pati na ti si sungi ni va kolega va mthumoni, va txikolwani, mwendo vathu vamwani va si xoniphiko milayo ya Jehovha? Ina ni ni txibindi txo emela matshina a milayo a Jehovha hambi vamwani va si tumelelani nato, mwendo va txi ni wona ni di m’thu wo banga msungo?’ Nga ha ti nga kombiswa ngu kona ka 2 Timoti 2:20-22, hi fanete hi ti wonela hambi hi txi sawula vangana dibanzani. Nda lisima kukhumbula ti to vamwani mndani ka dibanza ti nga maha va si hi vhuni kusimama hi di thembekile ka Jehovha. w24.03 22-23 ¶11-12

Ina u ti nga alakanya ngu ti Jehovha a nga zumbisa tona? Ditshuri ti to athu kha hi na ku m’wona Jehovha, kambe Bhiblia yi kombisa tinzila to tala ati a nga zumbisa tona. Bhiblia yi dhana Jehovha kota “liwoningo ni m’vhikeli” ni “mndilo wu wu hisako.” (Mas. 84:11; Vaheb. 12:29) Ka m’woniso, mprofeti Ezekhiyele a kombisile Jehovha i di wo fana ni dirigwi da safira, koporo yo phatima ni wulaho wa nzumani. (Eze. 1:26-28). Aku ti si kotekiko kuwona Jehovha ti nga hi karatela ngutu ku kholwa ti to wa hi randa. Yimwani mbimo ti nga hi karatela ngutu ku kholwa ti to Jehovha wa hi randa nguko ti nga maha hi di xuphekile ngutu ka wutomi wathu. Jehovha wa pfisisa matipfelo athu ni ku wa ti ziva ti to ngu kutxani ti nga mahako ti txi hi karatela kutshuketa kwakwe. Kasi ku hi vhuna, a thumisa Bhiblia kasi ku hi komba ti to ene Txizimu txa lirando. Lirando li kombisa ti Jehovha a nga zumbisa tona. Bhiblia yi womba ti to “Txizimu, lirando.” (1 Joh. 4:8) Lirando ngu lona li susumetelako Jehovha ka totshe ti ati mahako. Lirando la Jehovha nda hombe ngutu ni ku li ni mtamo li tshumela li vhuna hambi vale va si m’thumeliko.—Mat. 5:44, 45. w24.01 26 ¶1-3

Jehovha a sawute Mosi kasi kuhumisa Vaisrayeli ka ditiko da Egipta. Ni ku Jehovha a ningile va Israyeli sikombiso sa hakubasani asi si nga ti kombisa ti to e a nga txi va kongomisa. Ngu txikombiso, Jehovha ni mitshikari a thumisile direfu se ni wusiku a thumisile phande ya mndilo. (Eks. 13:21) Mosi a londisete direfu ni phande ya mndilo kasi kuteka va Israyeli kala Linene lo Bhilivila. Vaisrayeli va thavile ngutu mbimo yi va nga wona ti to va ti hagari ka linene ni masotxhwa a Egipta. Kambe Mosi a sa maha phazamo, i Jehovha a nga lava kuteka vathu vakwe e va yisa kheya ngu kuthumisa Mosi. (Eks. 14:2) Eto ti ni ningile mkhanjo Jehovha wo kombisa mtamo wakwe ngu nzila yimwani yo xamatisa. (Eks. 14:26-28) Ka 40 wa malembe ya ma nga pinda, Mosi a simamile e themba sileletelo sa Jehovha kasi kukongomisa vathu vakwe txiwulani. (Eks. 33:7, 9, 10) Jehovha a txi womba-womba ni Mosi ngu kuthumisa direfu, se Mosi a txi phindisa sileletelo ka vathu. Vaisrayeli va ndi na ti wona ti to Jehovha a txi thumisa Mosi kasi ku va kongomisa. w24.02 21 ¶4-5