Majovhem ya txisikati, mi nga mahisa kutxani ti to mi va Makristu ya ma nga vitwa

1. Ngu tihi ti hi fanelako ku ti maha kasi ku hi va Makristu o vitwa?

HA XAMALA ngutu ngu ku wona to ngu mbimo nyana ya yidotho mwanana wa kula e va wa hombe. Eto ti maheka ngu nzila ya mtumbuluko ha ko kha ti lavi ve maha mizamo. Kambe kukula ngu didhawa da moya ta hambana.b (1 Vak. 13:11; Vaheb. 6:1) Kasiku m’thu e va ni wuxaka wo tsana ni Jehovha ti lava e maha mizamo. Hahanze keto ti lava e va ni txivhuno txa moya wo sawuleka kasi ku e va ni tifanelo ta tinene, e kulisa wusikoti ni ku ti lulamisela ka wutixamuleli wu a no va nawo mbimo yi yi tako.—Mav. 1:5.

2. Hi gonda txani ka Genesisi 1:27, ni ku hi na bhula ngu txani ka gondo yiya?

² Jehovha a vangile vathu ti to i va wamwamna mwendo wamsikati. (Lera Genesisi 1:27.) Ditshuri ti to wamwamna ni wamsikati va mahilwe ngu nzila yi yi si faniko, kambe taho timwani ti va hambanisako. Ngu txikombiso Jehovha a vangile wamwamna ni wamsikati va di ni wutixamuleli wo hambana, wusikoti wo hambana mwendo tiningo ati ti ndi no va vhuna kuhetisisa wutixamuleli wawe. (Gen. 2:18) Ka gondo yiya hi na wona to majovhem ya txisikati ma nga si kotisa kutxani kuva Makristu o vitwa. Ni ku ka gondo yi yi londiselako hi na wona ti to majovhem a txiwamna ma nga mahisa kutxani ti to me va Makristu o vitwa.

TIFANELO TI TI TSAKISAKO JEHOVHA

3-4. Majovhem a txisikati ma nga si mana hayi sikombiso sasinene so si etetela? (Wona ni mfota.)

³ Bhiblia yi womba-womba ngu vavasikati va vangi vo xamalisa va nga randa Jehovha ni ku mthumela. (Wona gondo yi yi ku “O que podemos aprender com as mulheres mencionadas na Bíblia?” ka jw.org) Nga ha ndimana ya gondo yiya yi kombisako ngu kona, vona “i di vo ti ñola” ni “vo thembeka ka totshe tinzila.” Nyamsi wa ditshiku mabanzani, ku ni sikombiso sa singi sa vanathu va txisikati ava va nga vitwa, a va vanathu vatxisikati va i ku ngadi majovhem va nga va etetelako.

⁴ Majovhem a txisikati, ti ngo txani mi lava txikombiso txa mwanathu wa txisikati a wu a nga vitwa ngu didhawa da moya kasi ku mi mu etetela? Wonisisa tifanelo ti a ku nato. Se, u wona ti to u nga mahisa kutxani ti to u tekelela tifanelo toneto. Ka maparagrafu ya ma londiselako hi na wona tifanelo tiraru ta lisima a ti wamsikati a fanelako ku va nato.

5. Ngu kutxani ku ti veka hahatshi i di ka lisima ka wamsikati wu a nga vitwa ngu didhawa da moya?

⁵ Kutiveka hahatshi i fanelo yimwani ya lisima a yi Mkristu a fanelako kuva nayo. Ngako wamsikati a txi ti veka hahatshi, a nga va ni wuxaka wo tsana ni Jehovha ni vamwani. (Jak. 4:6) Wamsikati wu a randako Jehovha, ngu kutiveka hahatshi a sawula kuengisa a ti ti ku ka 1 Vakorinto 11:3 aha Jehovha a txhamuselako a wu a nga m’veka kasi ku e va ni wutixamuleli wo thangela mwaya ni kuthangela dibanza.c

6. Majovhem a txisikati ma nga gonda txani ka kutiveka hahatshi ka Rebheka?

⁶ Wona txikombiso txa Rebheka. Ene i di wamsikati wo ziva ni txibindi, ni ku a txi yi ziva mbimo ya yinene yo maha sisungo. (Gen. 24:58; 27:5-17) Hambiketo, mbimo yotshe ati ni txixonipho ni kutiveka hahatshi. (Gen. 24:17, 18, 65) Se nanawe kufana ni Rebheka, ngako u txi ti veka hahatshi ni kuseketela a va Jehovha a nga va ninga wutixamuleli, u nava txikombiso txa txinene ka mwaya wako ni ka dibanza.

7. Majovhem a txisikati ma nga etetelisa kutxani txikombiso txa Esteri ngu kukombisa kudinganisela?

⁷ Kudinganisela i fanelo yi otshe Makristu ma fanelako kuva nayo. Bhiblia yi womba ti to “avale vo tiveka hahatshi mwendo ku vo dinganisela va ni wutxhari.” (Mav. 11:2) Esteri i ti dilanda da Jehovha do thembeka do ziva kudinganisela. Niku ngu kutiveka hahatshi kha nga va wo tiguleta mbimo yi a nga va mfumeli wa txisikati. Ene a engisile txileleto txa ndiyakwe Mordhekayi e tshumela e txi londisa. (Est. 2:10, 20, 22) Nanawe u nga va wo dinganisela kufana ni Esteri ngako u txi xola sileleto sasinene u tshumela u si thumisa ka wutomi wako.—Tit. 2:3-5.

8. Ngu kuya ngu 1 Timoti 2:9, 10 kudinganisela ku nga vhunisa kutxani vanathu va txisikati kumaha sisungo sa sinene mayelano ni nzila yi va ambalako ngu yona?

⁸ Esteri a kombisile kambe kudinganisela ngu nzila yimwani. Ene i ti “dihorana da txiemo txo tshura ngutu” hambi keto a si zami ku ti kombekisa ka vo tala. (Est. 2:7, 15) Mwanathu wa txisikati i ku ngadi jovhem a nga etetelisa kutxani txikombiso txa Esteri? Nzila yimwani ngu thumisa ati ti ku ka 1 Timoti 2:9, 10. (Lera.) Ahawa mpostoli Paulo a gete vanathu va txisikati ti to va na bombi ngu txithavo ni kutiñola. Mapswi a Txigriki ma nga thumiswa hawa ma kombisa ti to wamsikati mbimo yotshe ati fanete kuambala ngu nzila ya yinene ni kukombisa kukhatala ngu mawonelo ni matipfelo a vamwani ngu mhaka yiya. Athu ha ti guleta ngutu ngu vanathu vatxisikati ava va londisako txileleto txiya, ngu kuambala ngu nzila ya txithavo!

9. Hi nga gonda txani ka txikombiso txa Abhigayeli?

⁹ Kupfisisa i fanelo yimwani ya lisima ngutu. Kambe nji txani kupfisisa? Wusikoti wo ziva kuhambanisa ta tinene ni to biha koneho u sawula ta tinene. Wona txikombiso txa Abhigayeli. Mwamna wakwe a mahile txisungo txo biha ngutu atxi txi nga veka phangoni wutomi wakwe ni va a nga txi thuma ni kuzumba navo. Kambe Abhigayeli a angute ngu txikuluveta. Ngu txikuluveta a ti zivile ta tinene ati a nga ti fanete kumaha ni ku ngu toneto a hulukisile wutomi wa vathu vo tala. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Kupfisisa ni kona ku nga hi vhuna kuziva mbimo yo womba-womba ni mbimo yo malala. Ni kutshumela ku hi vhuna kukhatala ngu vamwani, kambe hi si ti beteli ka wutomi wawe.—1 Vat. 4:11.

GONDA TIMHAKA TI TI NGA KUVHUNAKO KA WUTOMI WA DITSHIKU NI DITSHIKU

10-11. Kuziva kulera ni kubhala kwati, ti nga ku wuyelisa ngu nzila muni awe ni vamwani? (Wona ni mfota.)

¹⁰ Mwanathu wa txisikati ti lava e gonda timhaka ati ti no m’vhuna ngu nzila yo kongoma ditshiku ni ditshiku. Timwani ka timhaka toneto a nga gonda i di ngadi mwanana se ti na m’vhuna ka wutomi wakwe wotshe. Wona sikombiso so kari.

¹¹ Gondela kulera ni kubhala kwati. Ka makhalo mamwani vathu va pimisa ti to vavasikati kha ti sungi ku ve gondela kulera ni kubhala kwati. Kambe wonewo wusikoti wa lisima ngutu ka otshe Makristu.d (1 Tim. 4:13) Ngu toneto, u nga leki txilo txi kutsulupetela kugondela kulera ni kubhala kwati. I nava yihi wuyelo ya toneto? Wusikoti wonewo wu nga kuvhuna kumana mthumo wu u wu lavako kasi ku ti hanyisa. U na tshumela u va mgondi wamnene wa Bhiblia ni ku, kualakanyisisa ti na kuvhuna ku u gondisa vamwani. Kambe txa lisima ka totshe, toneto ti na ku tshuketisa ngutu ka Jehovha.—Jox. 1:8; 1 Tim. 4:15.

12. U nga gonda txani ka Mavingu 31:26?

¹² Ziva nzila yo womba-womba ni vathu. Nda lisima ngutu ku mkristu e ziva kuwomba womba kwati ni vamwani. Ka mhaka yoneyo mpostoli Jakobe a ningete txialakanyiso txiya: “M’thu wuhi ni wuhi a na kuluvete kuengisa, a txi swela kuwomba.” (Jak. 1:19) Mbimo yi u riyako nzeve u engisa ti vamwani va ti wombako awe u kombisa “wumbilu” ti ti wombako to wa khatala ngu vamwani. (1 Pedro 3:8) Ngako u si tsaniseki ti to u ti pfisisile ti m’thu a nga ti womba mwendo ati a ti pfisako tona, maha siwotiso ngu nzila ya yinene. Se tihe mbimo yo alakanyisisa u si se simama u womba-womba. (Mav. 15:28) Ti wotise tiya: ‘Ati ni lavako kuwomba ditshuri ni ku ti na mtsanisa? Ina ti na kombisa txixonipho ni wunene?’ Zama kugonda ka vanathu va txisikati ava va riyako kwati nzeve ni kuwomba womba ngu nzila ya wutxhari. (Lera Mavingu 31:26.) Riya kwati nzeve ka nzila yi va womba-wombako ngu yona. Kuziva ku womba-womba kwati ni vathu ti na kuvhuna ku u va ni vangana va vanene ni kusimama u va ni kurula ni vamwani.

13. U nga gonda ngu nzila muni kukhatalela mti? (Wona ni mfota.)

¹³ Gondela kukhatalela mti. Ka makhalo a mangi vavasikati ngu vona va fanelako kukhatalela mti. Ti nga maha mame wako mwendo mwanathu mmwani wa txisikati ve kuvhuna kumaha toneto. Mwanathu mmwani wa txisikati a dhanwako ku i Cindy a womba tiya: “Tximwani txa lisima atxi mwamwangu a nga ni mahela ngu ni gondisa ti to mthumo wo nemela wu ninga litsako. Kugonda kubhika, kurunga, kubasisa ni kumaha txikompra ti hehukisile ngutu wutomi wangu niku ti ni vhuni kumaha to tala ka mthumo wa Jehovha. Mwamwangu a tshumete e ni gondisa kuziva kuamukela vapfumba, se ngu nzila yoneyo ni zivile vanathu vo tala va ngava txikombiso txa txinene kwangu.” (Mav. 31:15, 21, 22) Wamsikati wa migingiriko, wo ziva kuamukela vapfumba ni kukhatalela kwati mti wakwe, i kateko ka mwaya wakwe ni txikombiso txa txinene dibanzani.—Mav. 31:13, 17, 27; Mith. 16:15.

14. Ngu tihi ti u nga ti gonda ka txikombiso txa Crystal ni ku u fanete kuveka mapimo ka txani?

¹⁴ Gondela ku ti khatalela upune. Otshe Makristu ma fanete kugondela kumaha toneto. (Vaf. 4:11) Mwanathu wa txisikati a dhanwako ku i Crystal a wombile tiya: “Vaveleki vangu va ni vhuni kugondela wusikoti wo kari txikolwani awu ni ndi no wu thumisa ka wutomi wangu ngu kutsimbila ka mbimo. Tate wangu a ni kuzetile kubela ka ma aula ya contabilidade, i ku kugonda kukhatalela timale ati ti thumiswako ka ma empreza. Ni ku toneto ti ni vhuni ngutu.” Kambe hahanze ko gonda ti i ku ta lisima kasi kumana mthumo, awe u nga gondela kuthumisa male ngu nzila ya wutxhari. (Mav. 31:16, 18) Zama kuveka mapimo ka makungo ako a moya ni ku u nga mahi sikweneti ti si sungi. Ngu nzila yoneyo u na sikota kusimama u va ni wutomi wo hehuka ni kuva ni litsako.—1 Tim. 6:8.

LULAMISELA WUMANGWANA WAKO

15-16. Ngu kutxani vanathu va txisikati ava va nga sawula kwa mbi txhadha i di makatekwa mabanzani? (Marku 10:29, 30)

¹⁵ Kusakulela tifanelo ta moya ni kugonda wusikoti wo kari ti na kuvhuna kululamisela wumangwana wako. Wona sikombiso so kari sa ti u nga ti sawulako ku ti maha.

¹⁶ U nga sawula kuzumba u si tekwi ngu mbimo yo kari. Jesu a wombile ti to vamwani vavasikati va ndi na sawula kwa mbi txhadha hambi ka makhalo ya va vangi va ningako lisima kutxhadha. (Mat. 19:10-12) Vamwani va nga sawula kwa mbi txhadha ngu kona ha ka sivangelo so kari. Kambe awe u nga tsaniseka ti to Jehovha ni Jesu va ninga lisima awu a nga sawula kwa mbi txhadha. Hamafuni kotshe, vanathu va txisikati ava va nga mbi txhadha makatekwa dibanzani. Ngu kona ha ka lirando ni kukhatala ngu vamwani, vona va va tindiya ni vamame ka vo tala dibanzani.—Lera Marku 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.

17. Mwanathu wa txisikati awu i ku ngadi jovhem, a nga ti lulamiselisa kutxani kasi kubela ka mthumo wa mbimo yotshe?

¹⁷ U nga sawula kubela ka mthumo wa mbimo yotshe. Mthumo wa wungi wo txhumayela hamafuni kotshe wu mahwa ngu vanathu va txisikati. (Mas. 68:11) Ina u nga ti mahela makungo o bela ka mthumo wa mbimo yotshe? U nga va nyaphandule, ku ti ningetela ka mthumo wo aka mwendo kuthumela Bhetele. Maha mkombelo mayelano ni makungo ako. Bhula ni vamwani ava va nga sikota kuhokelela makungo oneyo ni kuzama kuwona ti u nga ti mahako kasi kuhokelela makungo ya ma fanako. Tsaniseka ka ti to kubela ka mthumo wa mbimo yotshe ti na ku tulela mikhanjo yo tsakisa ka mthumo wa Jehovha.

18. Ngu kutxani i di ta lisima ku mwanathu wa txisikati e sawula kwati wu a lavako kutxhadha nayo? (Wona ni mfota.)

¹⁸ U nga sawula kutxhadha. Totshe tifanelo ni wusikoti wu hi nga wu wona kala hawa, si na kuvhuna ti to u va wamsikati wamnene. Ti hakubasani ti to ngako u txi pimisa ngu ku lava kutxhadha, ti lava u sawula kwati wu u lavako kutxhadha nayo. Ti hakubasani ti to etxo tximwetxo txa sisungo sa lisima u no si maha ka wutomi. U nga divali ti to ti na lava u engisa sisungo sa dijaha di u nga di sawula ti to di va mwamna wako. (Var. 7:2; Vaef. 5:23, 33) Se ti wotisi tiya: ‘Ina Mkristu wu a nga vitwa? Ina wa thangetisa timhaka ta moya ka wutomi wakwe? Ina wa maha sisungo sa wutxhari? Ina wa tumela tiphazamo takwe? Ina wa xonipha vavasikati? Ina a nava ni wusikoti wo ni xayisa ngu didhawa da moya, da nyama ni da matipfelo? Ina wa sikota kuhetisisa wutixamuleli wakwe? Ngu txikombiso, ngu wuhi wutixamuleli wu a ku nawo dibanzani ni ku a wu khatalela ngu nzila muni? (Luka 16:10; 1 Tim. 5:8) Kambe ti hakubasani ti to u txi lava kumana wamwamna wamnene, nawe ti lava u ti lulamisela kuva wamsikati wamnene.

19. Ngu kutxani wamsikati wu a nga tekwa a nga tsakako ngu kudhanwa kota “mvhuni”?

¹⁹ Bhiblia yi womba ti to wamsikati wamnene “mvhuni mwendo m’vhuneteli” ka mwamna wakwe ‘awu a fanako ni nene.’ (Gen. 2:18) Ina eto ti maha wamsikati e va wa hahatshi ka mwamna wakwe? Ahim-him, ti hambanile ni eto. Kuva mvhuni ti ninga wudhumo, nguko makhambi a mangi Bhiblia yi womba-womba ngu Jehovha kota “mvhuni.” (Mas. 54:4; Vaheb. 13:6) Wamsikati mvhuni ngu ditshuri mbimo yi a seketelako sisungo sa mwamna wakwe ni kumaha totshe ti a nga tikotako kasi ku sisungo soneso si humelela. Ni ku ngu kuranda Jehovha a maha totshe ti a nga ti kotako kasi kuvhuna vamwani kuwona tifanelo ta tinene ta mwamna wakwe. (Mav. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) U nga ti lulamisela kasi kuva wamsikati wamnene ngu kutsanisa lirando lako ni Jehovha ni kuva m’vhuneteli wa vamwani hamwayani ni dibanzani.

20. Mame a nga maha txani kasi ku mwaya wakwe wu va ni litsako?

²⁰ U nga va mame. Msana ko txhadha, awe ni mwamna wako mi ngava ni vanana. (Mas. 127:3) Kambe nda lisima ngutu kualakanyisisa ngu ti ti lavekako kasi kuva mame wamnene. Tifanelo ni wusikoti wu hi nga wu wona kala hawa, si nga kuvhuna kuva wamsikati ni mame wamnene. Ngako u di ni lirando, wunene, kutimisela, mwaya wako wu nava ni litsako ngutu ni ku vanana vako va na tipfa va di vhikelekile ni kurandwa.—Mav. 24:3.

21. Hi ti pfisa kutxani ngu vanathu va txisikati, ni ku ngu kutxani? (Wona mfota wa kapa.)

²¹ Vanathu va txisikati, ha mi dhunda ngutu ngu totshe ti mi ti mahako ngu Jehovha ni vathu vakwe. (Vaheb. 6:10) Anu ma maha mizamo kasi kuva ni tifanelo ta tinene ta moya, ni kusakulela wusikoti wu mi nga wu thumisako ka wutomi wanu ni kutilulamisela ka mithumo ya mbimo yi yi tako. Ngu toneto mi maha ti to wutomi wanu wu va wo tsakisa ni kumaha ta tinene ka votshelele. Mi nga tsaniseka ti to mi va lisima ngutu ka sengeletano ya Jehovha!