Lavetela didhoropa adi di no mbi fuviswa

1. Ngu tihi ti Jesu a nga tiwomba to ti na maheka Jerusalema?

A SI se fa, Jesu a wombawombile ngu wuprofeti awu kukhata wu ndi no hetiseka mbimo yi Jerusalema ni dithempele si ndi no loviswa. Ene a zivisile ti to ditshiku dimwani didhoropa da Jerusalema di ndi na “randelwa ngu masotxhwa.” (Luka 21:20) Jesu a tshumete e gela valondeteli vakwe ti to mbimo yi va ndi no wona toneto ti txi maheka, va di fanete kupfhuka ngu txikuluveta. Mapswi oneyo ma hetisekile mbimo yi masotxhwa a Varoma ma nga randela Jerusalema.—Luka 21:21, 22.

2. Ngu txihi txialakanyiso txi Paulo a nga ninga Makristu a Judheya ni Jerusalema?

² Ku txi nga txi txhota malembenyana kasiku Jerusalema e randelwa ngu masotxhwa a Varoma, mpostoli Paulo a bhate mapswi a lisima ngutu aya nyamsi ma ziwako kota dibhuku da Vahebheru. Ka dibhuku donedo, ene a ningete sialakanyiso asi si ndi no vhuna Makristu a Jerusalema ni a Judheya kasiku me ti lulamisela ku ta wonisana ni ti ti ndi no maheka. Se nji txani txi ndi no maheka? Jerusalema a ndi na loviswa. Kambe kasiku Makristu me kota kuhuluka, ti ndi na lava me tiemisela kuleka miti yawe ni mabhindu awe. Paulo a zivisile mayelano ni didhoropa da Jerusalema atxi: “Nguko hahatshi hawa, kha hi nga ni didhoropa do tsana.” Se engetile a txi: “Aniko hi lava didhoropa di di tako.”—Vaheb. 13:14.

3. Nji txani “didhoropa da kuakwa di di ni makhato o tsana,” ni ku ngu kutxani hi txi lavetela didhoropa donedo?

³ Makristu ya ma nga maha txisungo txo khuka Jerusalema ni Judheya, ma wonisanile ni kusekwa ni kupoyilelwa, kambe txisungo txonetxo txi hulukisile wutomi wawe. Nguha kufanako, nathu nyamsi ha wonisana ni kusekwa ni kupoyilwa nguko hi si thembiko mifumo ya vathu, male mwendo tithomba kasiku si hi vhikela. Ngu kutxani hi txi maha toneto? Nguko ha tiziva ti to mafu awa i si nga kale ma na swaya. Athu hi lavetela “didhoropa da kuakwa di di ni makhato o tsana,” “didhoropa di di tako,” i ku Mfumo wa Txizimu.a (Vaheb. 11:10; Mat. 6:33) Ka gondo yiya hi na wona: 1) nzila yi txialakanyiso txa Paulo txi nga vhuna ngu yona Makristu ti to me simama me lavetela “Mfumo wa Txizimu,” 2) nzila yi a nga ma lulamisela ngu yona ka ti ti ndi no humelela mbimo yi yi tako ni 3) nzila yi txialakanyiso txonetxo txi nga hi vhunako ngu yona nyamsi.

THEMBA JEHOVHA, ENE KHA NA MBI KUTSHOTSHA

4. Ngu kutxani Jerusalema i nga ti didhoropa da lisima ka Makristu?

⁴ Jerusalema i ti didhoropa da lisima ka Makristu. Dibanza do khata di simekilwe ka wukhalo wule ngu dilembe da wu 33 E.C., ni ku vanathu va mmidi wu fumako va ti zumba kona kheya. Phela Makristu o tala a khe Jerusalema ma ti ni miti ni tithomba ta tingi. Hambiketo, Jesu a zivisile valondeteli vakwe to ti ndi na lava ve khukha Jerusalema ni Judheya.—Mat. 24:16.

5. Paulo a ma lulamisete ngu nzila muni Makristu ka ti ti ndi no humelela?

⁵ Paulo a txi lava kululamisela Makristu a khe Jerusalema ka ti ti ndi no humelela, ngu toneto a va vhuni ti to ve va ni mawonelo o fana ni a Jehovha mayelano ni didhoropa dile. Ene a khumbutisile Makristu ti to ka Jehovha, dithempele ni magandelo ya ma nga ti ningelwa ngu vaprista i singa ngadi o sawuleka. (Vaheb. 8:13) Wungi wa vahanyi va didhoropa dile va di lambile Mesiya. Ku si nga ngadi kumahwa wukhozeli wa ditshuri ka dithempele, ngu toneto didhoropa ni dithempele si ndi na loviswa.—Luka 13:34, 35.

6. Ngu kutxani txialakanyiso txa Paulo atxi txi ku ka Vahebheru 13:5, 6 txi di hokile ngu mbimo ya yinene ka Makristu?

⁶ Mbimo yi Paulo a nga bhalela dipasi Vahebheru, Jerusalema i ti didhoropa do ganya. Dijaha dimwani di wombile to Jerusalema i ti “didhoropa da nduma ngutu.” Vajudha va makhalo mamwani a kule va txi enda ve ta ka didhoropa dile kasiku ve ta maha mibuso, eto ti txi maha to didhoropa da Jerusalema diya masoni di txi ganya. Ngu ditshuri, Makristu mamwani ma txi wuyelwa ngu tithomba ti ti nga ti ka didhoropa dile. Ngu toneto, Paulo a va gete tiya: “Mi nga fumweni ngu male kuhanyani kwanu. Tsakani ngu si mi ku naso.” A tshumete e va khumbutisa txithembiso txa lisima a txi Jehovha a nga ti va mahete: “Kha ni na mbi thuka ni kuleka, kha ni na mbi nga va ni ku kutshotsha.” (Lera Vahebheru 13:5, 6; Dhewut. 31:6; Mas. 118:6) Ngu ditshuri, Makristu ya ma nga txi hanya Jerusalema ni Judheya ma ti txi lava txithembiso txiya. Ngu kutxani? Nguko msana kova va di amukete dipasi da Paulo ti ndi na lava ve leka miti yawe, mabhindu ni sotshe silo sawe. Ti ndi na lava ve ya khata wutomi wa wuphya ka wukhalo wo nem kha va wu zivi, se eto ti ndi na va karatela.

7. Ngu kutxani i di tatinene ku konku hi themba ngutu Jehovha?

⁷ Hi gonda txani: I singa kale “xanisa ya hombe” yi na khata ni ku mafu yawa ma na loviswa. (Mat. 24:21) Kufana ni Makristu a Jerusalema, ti lava hi zumba hi di tute maso ni ku ti lulamisela. (Luka 21:34-36) Ngu mbimo ya xanisa ya hombe, ti nga maha ti ta lava hi leka sotshe silo sathu, hi themba ti to Jehovha kha na mbi hi tshotsha. Ngu toneto, yi si se khata xanisa ya hombe hi ni mkhanjo wo kombisa amu themba yathu yi nga seketelwa kona. Tiwotise tiya: ‘Ina sisungo sangu ni makungu angu a mbimo yi yi tako ma kombisa ti to ni veka themba yangu ka tithomba mwendo ka txithembiso txa ti to Jehovha a na ni khatalela?’ (1 Tim. 6:17) Phela a ti Makristu o khata ma nga wonisana nato hi nga ta txilo ka ti hi no ta wonisana nato ka “xanisa ya hombe.” Se hi na ti zivisa kutxani a ti hi fanelako kumaha mbimo yi xanisa ya hombe yi no khata?

ENGISA AVA VA THANGELAKO

8. Ngu tihi ti Jesu a nga gela vagondiswa vakwe ku ve ti maha?

⁸ Msananyana ko va Makristu ma di amukete dipasi da Paulo, masotxhwa a Varoma ma randete Jerusalema. Etxo i ti txikombiso txa ti to va ti fanete kukhukha nguko didhoropa di ndi na loviswa. (Mat. 24:3; Luka 21:20, 24) Se va ndi na tutumela kuya hani? Jesu a ti wombile tiya: “Ava va ku Judheya va na tutumi ve ya mimangoni.” (Luka 21:21) Kambe ku ti ni mimango yo tala ka wukhalo wuleya. Se va ndi na tutumela ka wuhi mmango?

9. Ngu kutxani ti nga si hehuki ku Makristu me ziva mu ma ndi no pfhukela kuya kona? (Wona ni mapa.)

⁹ Wona makhalo mamwani aya Makristu ma ndi no tutumela kuya ka ona: Mimango ya Samariya, ya Galileya, Mmango wa Hermoni, mimango ya Libhanoni ni yimwani yi nga ti maneka didhawani ka mnambo wa Jordhani. (Wona mapa.) Madhoropa mamwani ya ma nga ti maneka ka makhalo oneyo a mimango ma txi woneka nga ma vhikelekile. Ngu txikombiso, didhoropa da Gamla di txi maneka titshokani ka mmango wo lapha ngutu ni ku ti txi karata kuhoka khe. Se Vajudha vamwani va txi wona didhoropa dile i di wukhalo wa wunene wo ya barama ka wona. Kambe Varoma va xasete didhoropa dile ni ku vathu va vangi va dawetwe.b

10-11. a) Jehovha a ma kongomisile ngu nzila muni Makristu? (Vahebheru 13:7, 17) b) Ngu yihi wuyelo yi Makristu ma nga yi mana ngu kuva ma di engisile ava va nga txi thangela? (Wona ni mfota.)

¹⁰ Jehovha a kongomisile Makristu ngu kuthumisa ava va nga ti thangela dibanza. M’zivi wa matimu Eusébio a bhate tiya: “Vathu va dibanza da Jerusalema va amukete mkongomiso wa vavamna ava va nga txi thangela ngu kukongomiswa ngu moya wo sawuleka kasiku ve huma ka didhoropa yi si se khata yimbi, veya ka wukhalo wu wu nga ti dhanwa ku i Pela wu nga ti maneka mndani ka didhoropa da Pereya.” Didhoropa donedo i ti wukhalo wa wunene wo ya barama ka wona nguko wu ti hafuhi ni Jerusalema ni ku ti ndi na hehuka ku ve hoka. Hahanze keto, kutala ka vahanyi va kheya i ti vamatiko. Ngu toneto, didhoropa donedo di singa ni mkuzetelo wa Vajudha ava va nga ti lwa ni Varoma.—Wona mapa.

¹¹ Makristu ya ma nga pfhuka me ya mimangoni ma engisile txialakanyiso txa Paulo txa ti to “ve engisa ava va nga txi thangela” dibanzani. (Lera Vahebheru 13:7, 17.) Kuengisa kwawe ku va hulukisile. Matimu ma kombisa ti to Jehovha kha leka avale va nga txi “rinzela kuwona didhoropa da kuaka di di ni makhato o tsana”—i ku Mfumo wa Txizimu.—Vaheb. 11:10.

12-13. Jehovha a va kongomisisa kutxani vathu vakwe ka timbimo to karata?

¹² Hi gonda txani: Jehovha a thumisa ava va thangelako kasiku ve kongomisa vathu vakwe. Bhiblia yi ni sikombiso sa singi sa nzila yi Jehovha a nga thumisa ngu yona vavamna vo thembeka kasi kukongomisa vathu vakwe ka timbimo to karata. (Dhewut. 31:23; Mas. 77:20) Ni nyamsi, hi ni sikombiso sa singi sa ti to Jehovha wa simama e kongomisa vathu vakwe ngu kuthumisa ava va thangelako.

¹³ Ngu txikombiso, mbimo yi wu nga khata mtungu wa korona, vanathu “ava va thangelako” va hi ningile mkongomiso wu wu nga txi laveka. Madhota ma amukete sileletelo mayelano ni nzila yi va ndi no khatalela ngu yona dibanza ngu didhawa da moya. Msananyana kova korona yi di khatile hi vile ni kongresu yo tsakisa ngutu, ayi hi nga yi xalela, ngu Internet, TV ni radhiyo ngu konamu ko pinda 500 wa tidimi. Kha ha ema kumana sakudya sa moya. Se kota wuyelo, ha simama hi va ni wumwewo. Ha tsaniseka ti to ti singa ni mhaka ni sikarato si hi no wonisana naso ka mbimo yi yi tako, Jehovha a na simama e vhuna vanathu va va thangelako kasiku ve maha sisungo sa ti hi no ta maha. Kambe hahanze ko themba Jehovha ni kuengisa sileleto sakwe, ngu tihi tifanelo timwani ti no hi vhuna ku ti lulamisela ku ta wonisana ni xanisa ya hombe ni kumaha sisungo sa wutxhari ka timbimo toneto to karata?

KOMBISANANANI LIRANDO NGA VANANA VA M’THU MMWEYO

14. Ngu kuya ngu Vahebheru 13:1-3, ngu tihi tifanelo ati Makristu ma nga ti fanete ku ti kombisa mbimo yi Jerusalema a nga ti hafuhi ni kuloviswa?

¹⁴ I singa kale, ti na lava hi engetela lirando li hi ku nalo ngu vanathu. Atxi txi no hi vhuna kumaha toneto, ngu etetela txikombiso txa Makristu a Jerusalema ni a Judheya. Vona se va txi kombisana lirando. (Vaheb. 10:32-34) Kambe hafuhi ni kuloviswa ka Jerusalema, ti lavile ve engetela kukombisa “lirando lo nga vanana va m’thu mmweyo” ni “kuziva kuamukelana.”c (Lera Vahebheru 13:1-3.) Nathu ti na lava hi maha ti ti fanako.

15. Ngu kutxani Makristu ti di lavile me kombisana lirando la ditshuri ni kuziva kuamukelana msana kova va di khukhile Jerusalema?

¹⁵ Mbimo yi masotxhwa a Varoma ma nga randela Jerusalema me gwita me tshumela, Makristu ti lavile me khukha, kambe kha ma teka silo sa singi. (Mat. 24:17, 18) Mbimo yi va nga ti hanzila ko ya mimangoni ni mbimo yi va nga hoka Pela, ti txi lava ve vhunana. Phela vanathu vo tala va txi lava “siambalo, sakudya ni wukhalo wo zumba ka wona,” se eto ti ningile mkhanjo Makristu ti to me kombana lirando la ditshuri, me ziva kuamukelana ni kuabana ni vamwani a si va nga ti naso.—Tit. 3:14.

16. Hi nga li kombisisa kutxani lirando ka vanathu va va lavako txivhuno? (Wona ni mfota.)

¹⁶ Hi gonda txani: Lirando la hi kuzeta kuseketela vanathu ngako va txi lava txivhuno. Konkunyana vanathu vo tala va khukhile ka matiko awe ngu mhaka ya tiyimbi ni tiphango ta mtumbuluko. Mwanathu wa txisikati wa Ucrânia awu ti nga lava e khukha eya ka ditiko dimwani ngu mhaka ya yimbi a wombile tiya: “Jehovha a hi vhuni ni ku hi kongomisa ngu kuthumisa vanathu. Vona va hi vhuni ni ku hi amukela akhe Ucrânia, Hungria ni hawa Alemanha.” Athu hi thumisana ni Jehovha ngako hi txi ziva kuamukelana ni kukhatalela silaveko sa vanathu.—Mav. 19:17; 2 Vak. 1:3, 4.

17. Ngu kutxani i di ta lisima ku konku hi kombisa lirando ni kuziva kuamukelana?

¹⁷ Ngu ditshuri, txivhuno txi hi txi ningelako ka vanathu txi na ta laveka ngutu ka mbimo yi yi tako. (Hab. 3:16-18) Jehovha o hi gondisa kukombisa lirando ka vanathu ni kuziva kuamukelana. Tifanelo tiya ti na ta laveka ngutu ka xanisa ya hombe.

NGU TIHI TI TI NO HUMELELA KA MBIMO YI YI TAKO

18. Hi nga ma etetelisa kutxani Makristu ya ma nga pfhuka Jerusalema?

¹⁸ Matimu ma kombisa ti to Makristu ya ma nga tutumela mimangoni ma hulukile mbimo yi Jerusalema a nga loviswa. Ti lavile ve leka didhoropa, kambe Jehovha kha va leka. Hi nga txi etetelisa kutxani txikombiso txawe? Athu kha hi tizivi totshe ti ti no maheka ka mbimo yi yi tako. Kambe Jesu a hi txharihisile ti to hi zumba hi di emisete kuengisa. (Luka 12:40) Hi nga tshumela hi alakanyisisa ngu ti Paulo a nga bhalela Vahebheru. Sialakanyiso soneso nza lisima ngutu ni kwathu nyamsi. Hahanze keto, hi nga themba txithembiso txa Jehovha txa ti to kha na mbi thuka e hi leka. (Vaheb. 13:5, 6) Hi txi pimisa ngu toneto, hi lava kusimama hi lavetela didhoropa di di no zumba ngu ha ku si gumiko i ku Mfumo wa Txizimu, se hi na amukela makatekwa o tala.—Mat. 25:34.