Usa kun Daghang Asawa—Hinungdanon Ba?

Sinulat sa koresponsal sa “Pagmata!” sa Nigeria

ANG kombensiyon sa Ibadan, Nigeria natapos na, ug ang masadyaon​—bisag gikapoy​—nga mga kombensiyonista namauli na. Apan, usa ka lalaki nga ginganlag Johnson nagpabilin sa kawayang tigomanan uban sa iyang tulo ka asawa ug pulo ka anak. Gihimo niya ang kahikayan sa pagtapos sa iyang kaminyoong daghag asawa.

Ang nabatian ni Johnson ug sa uban pa niadtong kombensiyona sa mga Saksi ni Jehova nakatandog pag-ayo kanila nga sila natukmod sa pagpadaplin sa karaang kinaiyahan sa Aprikanhong kinabuhi: ang poligamiya o daghang asawa. Apan unsay ilang nabatian? Ang desisyon ba nila sa paghimog kausaban gipasukad lang sa praktikal nga mga hinungdan? O nakombinsir sila nga daotan ang poligamiya?

Poligamiya Batok Monogamiya

Ang pila ka sinserong tawo mokuwestiyon sa aksiyon ni Johnson, sa walay duhaduha tungod sa kamatuorang ang poligamiya nagalungtad diha sa daghang kultura sulod ug gawas sa Aprika. Daghan ang mangatarongang kini may praktikal nga mga bentaha. Pananglitan, diin supak sa balaod ang poligamiya, ang pagpanapaw maoy kasagaran. Busa, ang katawhan, sa pagkamatuod, mokuhag daghang kapikas​—pinaagi sa mga palakaw sa diborsiyo ug pagminyo pag-usab. Apan, ang daghag-asawang mga kaminyoon giingong maghanaw sa patuyang gawas-sa-kaminyoong mga relasyon. Giangkon pa sa pipila nga ang poligamiya maoy panalipod batok sa pagpamuta ug sakit venereal.

Bisan pa niana, ang pangunang mga hinungdan nga nagapadayon ang poligamiya maoy sosyal, dili moral. Ang panimalay nga daghag asawa uban ang daghang anak mohatag sa lalaki ug sosyal nga dungog ug kasegurohan. Ang iyang mga anak babaye sa kadugayan makasapig dakong bili sa pangasaw-onon o bugay. Sa kabalangayan, ang kabataan ug mga asawa nagatrabaho sa uma, nga mopadako sa bahandi sa pamilya. Sa ingon ang Aprikanong mga lalaki pit-oson sa pagbatog daghang asawa. Pananglitan, usa ka Aprikanong ginganlag Moses miingon: “Ako mihukom sa pagpangasawa sa akong unang asawa, apan sa pagkakita nga siya nanganak alang kanako ug usa ra ka anak babaye, mipugos ang akong amahan nga ako magbatog ikaduhang asawa, nga miingon, ‘Naunsa ba nga usa ra ang imong anak? Usa pa ka babaye!’”

Bisan pa nianang morag makapadaning mga pangatarongan, ang poligamiya, hinunoa, dunay seryosong kinaiyanhong mga suliran. Ang pagbatog daghang asawa dili mopugong sa mahiligon-sa-imoral nga mga lalaki sa pagbatog gawas-sa-kaminyoong mga relasyon. Ni ang mga babaye sa tanang panahon malipay sa ideya nga ipaambit ang usa ka bana; ang pipila miliso sa pagpamuta. Busa, ang daghag-asawang kaminyoon sa kadaghanan dili panalipod batok sa sakit venereal.

Ug may ubang kakulian. Nahinumdom si Moses: “Ang akong amahan limag asawa ug may dakong suliran kay ang mga babaye kanunayng nag-away ug nagsulay sa pagdaotay sa usag usa.” Kini ang hinungdang sa sinugdan buot ni Moses ang usa ra ka asawa. Bahin ni Johnson, kinsa gihisgotan sa sinugdan, ang iyang anak si Rufus dugang miingon: “May mga panag-away taliwala sa mga asawa sa akong amahan mahitungod sa pagluto ug sa ubang buluhaton. Sila nag-away usab mahitungod sa pagdisiplina sa mga bata. Unya anaa pa ang pangabugho. Dili nila buot ipakig-ambit ang ilang bana. Kadto mihimo sa kinabuhi nga miserable alang kanamong tanan.”

Busa, ang panagsandurot wala diha sa daghag-asawang mga pamilya. Giisip sa lalaki nga siya usa ka agalon alang sa pamilya, inay usa ka bana ug amahan. Ang pagbansay ug pagdisiplina sa daghan niyang anak, kasagarang itugyan nganha sa mga asawa nga may nagkasumpakiayng mga paagi ug mga sumbanan. Ang kabataan motubo diha sa luag, libog institusyonal nga kahikayan inay sa kainit ug panagsandurot.

Labi Pang Bililhong Butang Tagdon

Daghan ang mangatarongan nga ang Diyos nagauyon nianang kahikayana, sanglit gitugot niya ang poligamiya taliwala sa karaang mga Israelinhon. Matuod, ginapakita sa Bibliya nga ang pipila ka inilang alagad sa Diyos nagbatog daghang asawa. Apan, ang poligamiya wala magsugod taliwala sa katawhan sa Diyos. Hinumdoming iyang gilalang ang usa ra ka asawa alang sa unang lalaki, si Adan, “ingon nga kapikas niya.” (Genesis 2:​18-24) Diha na lang nga mitungha sa talan-awon ang mapintas nga Lamech nga kita makabasa bahin sa poligamiya. Siya nagbaton ug duha ka asawa. Apan ang tinong paghisgot niini nagapailang kadto talagsaon sa tawhanong katilingban bisan niadtong panahona.​—Genesis 4:​19-24.

Sa kaulahian, ang mga lalaki sama kang Noe, iyang tulo ka anak lalaki ug si Lot tagsa rag asawa. Apan, komosta si Abraham? Hangtod nga siya labing menos 85 anyos, si Abraham may seksuwal nga relasyon uban lamang sa iyang asawa si Sara. Apan tungod kay napakyas siya sa pagpanganak, midangop si Sara sa karaang batasan ug misugyot sa kapuli nga kahikayan. Ang iyang sulugoong babaye si Agar ang manganak alang kaniya. (Genesis 16:​1-11) Apan, walay ilhanan nga si Abraham may dugang relasyon kang Agar tapos siya makabaton sa iyang anak nga si Ismael. Sa pagkamatuod, nagpadayon si Jehova sa paghisgot kang Sara sa linain ingon nga “asawa” ni Abraham, apan mahitungod kang Agar, ingon nga iyang “ulipong babaye.” Dugang pa, sa kaulahian gipapahawa ni Abraham si Agar gikan sa iyang panimalay.​—Genesis 17:​19; 21:​8-16.

Hinuon, ang poligamiya usa na ka bahin sa tribonhong mga katilingban. Busa, sa dihang sa kaulahian ang Kasugoang gihatag kang Moises naghisgot sa poligamiya, kadto wala magpailailag butang bag-o. Ang Kasugoan yanong nagpaigoigo sa naglungtad-nang institusyon ug nagpugong sa pag-abusar niadto. Kadto gihimo pinaagi sa mga lagda ug mga restriksiyon, nga lagmit wala magdasig sa daghag-asawang mga kaminyoon. (Exodo 21:​9-11; Deuteronomio 21:​15-17; 1 Samuel 21:​3-5; 2 Samuel 11:​11) Busa, ang kinabag-an sa mga Israelinhon dili daghag asawa. Ang poligamiya gibatasan lamang sa mga dato ug sa nagmandong matang. Bisan pa niana, si Jehova nagpasidaan nga ang hari “dili angay magpadaghan sa iyang mga asawa alang sa iyang kaugalingon, aron ang iyang kasingkasing dili mapahilayo.” (Deuteronomio 17:​17) Ug si Jehova naghisgot kanunay sa sulundang mga kaminyoon sa mga terminong usa rag asawa.​—Salmo 128:​3; Proverbio 5:​18; 31:​10-31.

Dili, si Jehova dili mao ang nagpasugod sa poligamiya. Ang iyang pag-uyon niadto sama ra sa iyang pag-uyon sa diborsiyo nga gibatasan usab sa iyang katawhan.​—Malakias 2:​14-16.

Poligamiya ug Kristiyanidad

Matud ni Jesus: “Si Moises, tungod sa pagkagahi sa inyong kasingkasing, mitugot nga kamo mobulag sa inyong mga asawa, apan kana dili mao ang kahimtang sa sinugdan.” (Mateo 19:8) Kana ikaingon usab sa poligamiya. Kana dili mao “ang kahimtang sa sinugdan.” “Wala ba kamo makabasa nga siya nga naglalang kanila sukad sa sinugdan nagbuhat kanila nga lalaki ug babaye ug miingon, ‘Tungod niini ang usa ka lalaki mobiya sa iyang amahan ug iyang inahan ug moipon sa iyang asawa, ug ang duha mahimong usa ka unod’? Mao nga sila dili na duha, kondili usa ka unod. Busa, ang gihiusa sa Diyos ayaw pag-ipabulag sa tawo.”​—Mateo 19:​4-6.

Sa ingon gipamatud-an ni Jesus ang orihinal nga sumbanan sa kaminyoon. (Mateo 19:​3-8) Ang Bibliya dugang nagapakita nga ang usa ka magtatan-aw sa Kristohanong kongregasyon kinahanglan, kon minyo, maoy “bana sa usa ka asawa.” Sa susama, ang “balong babaye” angay usab “asawa sa usa ka bana.” Kini maoy dugang ebidensiya nga ang monogamiya maoy sukdanan alang sa tanang Kristohanon. Ang mga magtatan-aw, ingon nga “panig-ingnan sa panon,” dili makapangangkong ang ilang katungdanan sa pagkamagtatan-aw naghatag kanilag katungod sa sukdanan sa kaminyoon nga lahi sa iya sa uban sa kongregasyon. (1 Timoteo 3:​2; 5:​9; 1 Pedro 5:3) Busa ang mga kapilian sa mga Kristohanon sa tin-aw maoy tagsaanon o monogamiya. Ang bisan hain niana hingpit dalawaton sa Diyos. (1 Corinto 7:​8, 9) Ang poligamiya, hinuon, maoy imposible.

Kining balaang sukdanan nagahatag ug dignidad sa mga lalaki ug mga babaye. Ang minyong mga babaye dili sobrang mabalaka nga ang ilang mga bana magbatog ikaduhang mga asawa. Ni ang tagsaanong Kristohanong babaye magpalandong nga mahimong ikaduhang asawa sa usa ka lalaki​—bisan pag adunay diyutay lamang ulitawo sa ilang dapit. Siya magpaabot hangtod siya “makabaton sa iyang kaugalingong bana.” (1 Corinto 7:2) Oo, ang mga kapikas sa kaminyoon tinuod nga iyaha sa usag usa. Sila makataganang hiusa sa maayo ug timbang pamilyahanong kinabuhi alang sa ilang mga anak.​—1 Pedro 3:​7; Efeso 5:​21-31; 6:​1-4.

Ang Kristohanong Sukdanan

Kining pasukaranang mga kamatuoran ang nagdasig kang Johnson, niadto pang 1947, sa paghimog dagkong kausaban sa iyang kinabuhi. Ang iyang anak, si Rufus nahinumdom: “Gipapauli sa akong amahan ang duha niya ka asawa ngadto sa ilang mga ginikanan. Iyang gitagan-an sila sa ilang pangabuhian apan wala mohatag dalan nga siya makaipon na usab kanila. Buot niyang tumanon ang mga kinahanglanon sa Diyos.”

Dili sayon kang Johnson ang pagbiya sa iyang daghag-asawang kinabuhi. Ang pagbuhat niadto naglangkit sa seryosong moral, emosyonal, ug kultural nga mga kausaban. Labaw pa ang nalangkit kay sa pagpili tali sa duha ka sosyal nga sistema. Kadto maoy pagsugot sa Diyos ug pagkahimong libre sa pag-alagad kaniya. Busa bisan tuod ang pagkadaghag asawa ni Johnson tingali mihatag kaniya ug sa iyang mga asawa sa materyal nga mga bentaha, ang pagpabilin niana nagpugong kanilang tanan sa pagbaton sa pag-uyon sa Diyos.

Daghan ang misunod sa maisogong dalan ni Johnson. Pananglitan, si Théodore miingon: “Ako nagtambong na sa mga tigom sa mga Saksi ni Jehova ug buot mabawtismohan. Apan ako walog asawa. Unsaon nako pagpapahawa sa pito kanila? Ako nagkinabuhi na nianang kahimtanga sa lima ka tuig, nga miampo kang Jehova sa pagtabang kanakong makagawas. Mipadayon ako sa pagtuon sa Bibliya ug pagpakig-uban sa mga Saksi ni Jehova. Inanay ang akong miuswag nga kahibalo sa Pulong sa Diyos ug akong tinguha sa pagpahimuot kaniya naglig-on kanako sa paghimo sa hustong desisyon. Akong gipatin-aw ngadto sa akong mga asawa nga ang Bibliya nagaingon nga ang akong unang asawa mao ang ‘asawa sa akong pagkabatan-on’ ug ako angay magpabiling naminyo kaniya lamang. (Malakias 2:​14-16) Unya akong gipapahawa ang pito ka batan-ong asawa gikan sa akong panimalay ug mitaganag separadong puy-anan alang kanila ug sa ilang 12 ka anak. Busa akong gipahiuyon ang akong kinabuhi sa Kristohanong mga sukdanan ug natuman ang akong tinguha sa pag-alagad kang Jehova. Ang kanhi kong mga asawa, usab, sa maong panahon libre na sa pag-alagad kang Jehova sa dalawatong paagi, ug pagminyo pag-usab kon buot nila kana.”

Mga Sangpotanan Bisan pa sa Pagsupak

Ang maong kausaban sa kadaghanan nagdalag kusog nga pagsupak gikan sa mga paryente ug mga silingan. Ang kasinatian ni Warigbani nagailustrar niini: “Ako ang ikaduha sa duha ka asawa sa akong bana ug may duha ka anak pinaagi kaniya. Sa nasayran ko nga ang unang asawa mao ang may katungod sa panan-aw sa Maglalalang, kining mga pangutana miatubang kanako: Angay bang biyaan ko ang akong bana? Kon ako siyang biyaan ug tugotan ako sa pagdala sa mga bata, unsaon ko pagbuhi kanila ug kanako? Ako bang piotan ang akong konsensiya ug hikawan ang akong kaugalingon niining dakong kalipay sa pagkakaplag sa matuod nga relihiyon? Abi ninyo, ako nagtuon sa Bibliya uban sa mga Saksi ni Jehova. Miampo ako kang Jehova alang sa panabang.

“Sa giingnan ko ang akong bana nga kinahanglang ako mobiya ug buot kong dad-on ang mga bata, nasuko siya pag-ayo ug dili buot mamati kanako. Sa kataposan ako gitugotan sa paglakaw uban sa mga bata, apan walay tabang nga salapi​—wala bisan plete.

“Sunod kinahanglang atubangon ko ang kasuko sa akong pamilya mismo. Miingon sila nga ako nabuang. Gitawag ako sa akong igsoong lalaki nga ‘mausikong anak babaye’ ug gikataw-an ako. Apan ako mipadayon sa pagsangyaw ngadto kanila ug, tapos sa pila ka panahon, ubay-ubay kanila misugod sa pagtuon sa Bibliya. Karon lima sa mga membro sa pamilya ang miduyog kanako sa pag-alagad kang Jehova. Matuod, kinahanglan ako mabuhi nga wala ang daghang butang nga sa nangagi akong gipahimuslan. Kinahanglang ako maghago sa pagbuhi sa akong kaugalingon ug sa akong duha ka anak. Apan ang kalipay sa pagkasayod sa kamatuoran ug pagsugot niana molabaw sa materyal nga mga butang. Ang bahandi dili ikatandi sa pagpahimuot kang Jehova.”

Si Moses susamang mihinapos: “Karon ako may kalipay tungod sa mahinlo, may-panaghiusang relasyon sa pamilya. Ang akong mga anak nagtubo nga nahimong matinumanong mga magsisimba ni Jehova. Kini nakapalipay ug dako kanako.”

Sa pagpalandong sa unsang paagi ang lihok ni Johnson nakahatag ug mga kaayohan, ang iyang anak si Rufus miingon: “Wala nay mga away sa balay, ug ang akong amahan nakahatag kanamog suod nga pagdumala ug pagbansay nga nahiuyon sa mga pagtulon-an sa Bibliya. Siya nahimong payunir [bug-os-panahong magwawali] sa dakong bahin sa 20 anyos, ug nagpabiling matinumanon kang Jehova hangtod sa iyang kamatayon duha ka tuig nga miagi.”

Buot ba nimong makatuon ug dugang pa mahitungod sa mga sukdanan sa Diyos? Ginadapit ka namo sa paghangyo sa mga Saksi ni Jehova sa pagtuon sa Bibliya uban kanimo. Sila mahimuot sa pagsulti kanimo mahitungod sa umaabot nga paraisong yuta diin ang mga sukdanan sa Diyos ang molungtad!​—Isaias 11:9.

[Blurb sa panid 10]

Sa poligamiya ang usa ka babaye kinahanglang magpaambit sa iyang kapikas sa kaminyoon sa uban

[Letrato sa panid 11]

Sa monogamiya ang mga kapikas sa kaminyoon tinuod iyaha sa usag usa ug sila sa kahiusa makataganag maayong pamilyahanong kinabuhi alang sa ilang mga anak