Pagpangabit—Nganong Dili?

“IKAW lamang ug ikaw lamang gayod.” Kining mga pulonga sa usa ka bantog nga kanta nagapahayag pag-ayo sa pagbating nabatonan sa kadaghanang lalaki ug babaye alang sa tawong ilang minyoan. Apan hangtod kanus-a molungtad ang maong pag-unong?

Ang pagpangabit nahimong kasagaran kaayo sa modernong katilingban nga ang dili pagbatog kabit giisip nga halos dili normal. Anaa kadtong mokonsentir sa maong pagluib, modepensa niana, ug mosugyot pa niana. Ang pipila moangkong kana makatabang sa mas maayong kaminyoon. Sumala sa gisulat sa sikologong si Tony Lake ug magsusulat si Ann Hills diha sa ilang librong Affairs: The Anatomy of Extra-Marital Relationships: “Walay duhaduha nga ang kinabuhi sa daghang minyong lalaki ug babaye gipatugob ug gihimong mas makahuloganon tungod sa sekretong mga relasyon sa sekso.”

Ang popular nga mga magasin sa kababayen-an nangutanang prangka: “Ang pagpangabit mopreserbar ba sa imong kaminyoon?” Sa pagtubag, kadaghanan ipangatarongan nga ang pagpangabit mohimo kanimong labaw pang mopabili sa imong kapikas sa kaminyoon, o mohulip sa mga kahuyangan diha sa imong seksuwal nga kinabuhi. Kini mohimo nimong labi pang eksperyensiado, labi pang makaarang sa pagsagubang sa imong kapikas ug imong mga anak, ug busa mas malipayon, maoy giingon sa pipila. Ang impresyon gihatag nga kon ikaw dili mangabit, may nakulang kanimo. Apan mao ba?

Mas Maayo ba ang Kaminyoon Pinaagi sa Pagpangabit?

Ang pagpabantog ba sa pagpangabit may kalabotan sa nagdaghang diborsiyo sa atong panahon? Sa Sweden halos tulo sa matag lima ka kaminyoon mosangpot sa diborsiyo. Ug ang mga numero alang sa ubang nasod dili iwit.—Tan-awa ang nagaubang kahon, “Mga Estadistika sa Kaminyoon ug Diborsiyo Alang sa 1983.”

Sa unsang gidak-on ang panapaw mao ang hinungdan sa maong mga diborsiyo? Sa pagkomento bahin sa mga gidaghanon alang sa United Kingdom, si Lake ug Hills miingon: “Kapin sa katunga sa mga lalaking diborsiyado nga wala pay kuwarenta anyos nagsitar sa panapaw ingong hinungdan sa mga petisyong gipayl sa mga korte. Makataronganon ang pagtuo nga ang panapaw nahitabo sa daghan pa sa maong mga kaminyoon, ug kana wala isitar ingong pangunang hinungdan sa petisyon. Sa samang panahon, katingalahan gayod kon ang pagpangabit kada tuig dili labi pang daghan kay sa mga diborsiyo.”

Ang usa ka bag-ong surbi sa Tsina, nga gihimo sa Shanghai Academy of Social Science, nakakaplag nga ang pagluib maoy usa ka dakong hinungdan sa diborsiyo nianang nasora. Ang diborsiyo ingong resulta sa pagluib “mitulo ka pilo sa miaging duha ka tuig,” matud sa Shanghai nga report.

Sa walay duhaduha, ang pagpangabit maoy usa sa dagkong mga hinungdan sa nagun-ob nga mga kaminyoon. Busa, ang pagpangabit ikasugyot ba ingong sulbad sa usa ka huyang nga kaminyoon? Ang usa ka droga nga mopatay sa 30 ngadto 40 porsiento o labaw pang tiggamit niini ikasugyot bang medisina? Dili gayod!

Ang uban mangatarongan nga labing maayong itago ang pagpangabit gikan sa kapikas sa kaminyoon. Apan sa unsang paagi? Mipatin-aw si Lake ug Hills: “Ang mga pagpangabit kasagarang libotan sa balayan sa mga bakak ug sa panglimbong. Kon sekreto o dili ang pangabit ug kon natapos o nagapadayon pa, ang mga bakak kasagarang gilaraw sa ‘pagsalipod’ sa kaminyoon, o sa pagpanalipod sa pila ka bahin sa relasyon sa magtiayon. Daghan sa maong kabakakan maoy mga katunga-kamatuoran, tungod kay ang tibuok kamatuoran masakit kaayong atubangon, o basin makapausab kaayo sa relasyon tali sa bana ug asawa.”

Inigminyo sa usa ka lalaki ug usa ka babaye, sila komitido sa usag usa. Ang pagbugto sa maong pagkakomitido maoy paglimbong, pagluib. Ang mga bakak, panglimbong, ug mga katungang-kamatuoran nakapatungha ba sukad ug kalipay sa usa ka kaminyoon? Busa sa dili pa maghunahuna nga mangabit sa sekreto, maayong mangutana ka sa imong kaugalingon: Ang tanang nalangkit mahimo bang mas malipayon? Unsa man ang mga pagbati sa pagkasad-an ug ang kanunayng kahadlok nga sa kadugayan madiskobrehan?

Ang uban mangatarongan pang ang pangunang katuyoan sa kaminyoon mao ang pagpatunghag mga anak sa kalibotan, ug ang bili sa pag-unong ngadto sa kapikas mahanaw inigkadagko na sa mga bata ug mobiya sa balay. Sila nag-ingong mahimong may pagkapukaw pag-usab sa sekso. Busa unsay daotan sa pagpangabit sa maong panahon?

Ang “Pagkapukaw Pag-usab” sa Sekso

Adunay mga sikologo ug mga magtatambag sa pamilya nga nagasugyot nga ang edarang mga tawo magbaton ug kabit sa pagpukaw pag-usab sa nahikatulog nga mga katakos. Miangkon si Lake ug Hills: “Ang pagpangabit sa maong ang-ang makahatag ug dugang kalig-on sa lig-on nang kaminyoon, nga mopaarang sa usa ka kapikas sa pagbati nga siya buhi sa bag-ong mga paagi nga labing menos dili makadaot sa kapikas.”

Sa pagkamatuod, ang pagpangabit tingali mopalihok sa gana sa sekso sa usa ka tawo o motagbaw sa iyang hakog nga kagustohan sa makadiyut. “Morag kana nindot nga ideya, ang pagbatog hinigugma,” mao ang pagpahayag niana sa usa ka edarang babaye. Apan sa unsang bili?

Tagda kon unsay nahitabo sa usa ka edarang lalaki tapos siya nangabit sa iyang sekretarya, kinsa 18 anyos ang kamanghod niya. Ang iyang kaminyoon sa 30 anyos nabugto, siya misugod sa pag-inom ug hinobra, ug sa kataposan siya gipuwera sa iyang trabaho. Siya nagmahay: “Kadto ako lamang gibuhat tungod kay ako magarbohon kaayo sa akong kaugalingon. Hunahunaa ra nga ako, sa akong edad, nakadanig matahom nga dalaga. Sa akong hunahuna kining panginahanglan sa pagpagarbo, sa pagpamatuod kon unsa nimo ka ambongan, mao ang hinungdan sa kadaghanan sa kahungog nga hunahunaon sa mga lalaki dihang sila makahigayon. Kini makapasubo, tungod kay ang maong garbo nahasandig sa mini nga patukoranan.”

“Mini nga patukoranan” gayod! Ang Bibliya dugay na kanhi mipahayag niini: “Ang garbo magauna sa pagkapukan, ug ang mapahitasong espiritu sa pagkapandol.”—Proverbio 16:18.

Ang Sekso ba Labing Bililhon?

Ang uban mangitag sekso gawas sa kaminyoon tungod kay sila nagahunahuna nga kulangan sila niana sa kaminyoon. Lagmit sila nagahunahuna nga ang kalipay sa kinabuhi nagaagad sa aktibo kaayong pakigsekso. Alang kanila ang naandang tibuok-kinabuhing relasyon uban sa usa ka kapikas maoy hupas na. Sumala sa giingon ni Rita Liljeström, usa ka luyoluyong propesor sa sosyolohiya sa Sweden: “Sa Sweden adunay daghang pagluib. Ang pag-unong sa kaminyoon ginabiaybiay. ‘Buot namong magmoderno.’”

Makaiikag, ang Bibliya daghag ikasulti bahin sa ulohan sa sekso, nga nagapahayag ug timbang nga hunahuna bahin niana. Pananglitan, tagda ang gisulat sa makinaadmanong Haring Solomon:

“Inom ug tubig gikan sa imong kaugalingong atabay, ug sa mga tubod gikan sa taliwala sa imong kaugalingong atabay. Patibulaagon ba nimo ang imong mga tubod sa gawas, ang imong mga sapa sa tubig sa mga hawan mismo? Himoa nga kana imo lamang, ug dili alang sa mga dumuloong uban kanimo. Panalangini ang imong tuboran sa tubig, ug pagkalipay sa asawa sa imong pagkabatan-on, usa ka maanindot nga lagsaw ug matahom nga gasela. Tugoti nga ang iyang mga dughan magatagbaw kanimo sa tanang panahon. Uban sa iyang gugma ikaw unta may dakong kalipay sa kanunay. Busa nganong ikaw, anak ko, magkalipay man uban sa usa ka babayeng langyaw o magahalog sa dughan sa usa ka babayeng langyaw?”—Proverbio 5:15-20.

Busa ang Bibliya wala magpakamenos sa “dakong kalipay” ug katagbawang igahatag sa relasyon sa sekso ngadto sa usa ka lalaki ug usa ka babaye. Apan matikding kini angay sa sulod sa kaminyoon, ‘uban sa kapikas sa pagkabatan-on.’

Hinuon, ang tinguha sa sekso magkalain tingali tali sa bana ug sa asawa. Sama sa daghan pang ubang natad sa kinabuhi, kinahanglan ang pagpahiuyon ug kaandam makig-ambit alang sa malipayong relasyon. Mao man usab sa relasyon sa sekso. Kinahanglanon ang komunikasyon. Ang matag usa kinahanglang mahibalo sa mga katakos ug mga tinguha sa lain. Si apostol Pablo misugyot: “Ipahatag sa bana ang nahiangay ngadto sa iyang asawa; apan ipahatag usab sa asawa ang susama ngadto sa iyang bana.” Ug sa pagbuhat niana, maayong ilang sundon kining maylabot nga prinsipyo: “Pasagding ang matag usa magpadayon sa pagpangita, dili sa iyang kaugalingong kaayohan, kondili sa iya sa laing tawo.”—1 Corinto 7:3; 10:24.

Bisan pag ang sekso may dapit sa kaminyoon, kana wala magpasabot nga kini labing bililhon o dili pugngan ang gana sa sekso. Sa pag-ilustrar: Ang alkohol, kon kasarangan, makahimo “sa kasingkasing sa himalatyong tawo nga malipayon,” matud sa Bibliya. (Salmo 104:15) Apan kana wala gayod magpasabot nga atong pagaugmaron ang hinobrang pangandoy sa alkohol o dili kinahanglang kita magpugong kon kanus-a, kon hain, ug sa unsang paagi kita moinom niana.—Proverbio 20:1; 23:29-35.

Ang Dili-Mahakogong Lagda

Dili, ang sekso dili mao lamang o ang labing maayong pasikaranan alang sa malipayong kaminyoon. Ang matang sa gugma nga mao ang pasikaranan sa malungtarong katagbawan maoy kombinasyon sa panaghigala, kalumo, pagkamahunahunaon, pagkamasinabtanon, pag-unong, responsabilidad. Kana mao ang matuod nga gugma sa kaminyoon. Kini mao ang magapabilin, maoy motabang sa mga kapikas sa kaminyoon sa pag-antos, dihang moabot ang mga pagsulay, dihang mobabag sa relasyon sa sekso ang lawasnon o mental nga sakit, o dihang papason sa pagkatigulang ang kusog ug kaanyag.

Sa kataposang analisis, ang labing maayong tambag mao ang makita diha sa Basahon sa mga Basahon, ang Bibliya, sa dihang kini nagaingon: “Magmaunongon ngadto sa imong kaugalingong asawa ug kaniya lamang ihatag ang imong gugma.” (Proverbio 5:15, Today‘s English Version) Ang Kristohanong apostol si Pablo midugang: “Pasagding ang kaminyoon mahimong madungganon taliwala sa tanan, ug ang higdaanan sa kaminyoon dili mahugawan.” (Hebreohanon 13:4) Nahiuyon niana, gipahinumdoman ni Jesu-Kristo ang pila ka nangutana sa iyang adlaw: “Wala ba ninyo hibasahi nga ang naglalang kanila sa sinugdan nagbuhat kanila nga lalaki ug babaye ug miingon, ‘Tungod niini ang lalaki mobiya sa iyang amahan ug sa iyang inahan ug mounong sa iyang asawa, ug ang duha mahimong usa ka unod’?”—Mateo 19:4, 5; Genesis 2:24.

Ang lig-ong kaminyoon nga gipasukad sa dili-mahakogong gugma ug sa pagkamaunongon, inubanan sa dili-mabugtong gugma sa Diyos ug sa iyang Pulong, mao ang pasikaranan sa malungtarong kalipay—alang sa mga kapikas, sa ilang mga anak, ug sa tanang uban nga nalangkit.

[Blurb sa panid 8]

Ang pagpangabit kasagaran kaayo sa modernong katilingban nga ang dili pagbatog kabit giisip nga halos dili normal

[Kahon sa panid 10]

Mga Estadistika sa Kaminyoon ug Diborsiyo Alang sa 1983:

Kaminyoon Diborsiyo Ratio

T.B.A.: 2,444,000 1,179,000 Duolag 1 sa 2

U.S.S.R.: 2,834,000 946,000 1 sa 3

Australia: 113,905 41,412a Kapin ug 1 sa 3

Cuba: 76,365 29,249 Duolag 2 sa 5

Netherlands: 78,415 32,596 Duolag 2 sa 5

United Kingdom: 387,000 145,802b Duolag 2 sa 5

Hungary: 75,978 29,000 Duolag 2 sa 5

Denmark: 27,096 14,763 Kapin ug 1 sa 2

Sweden: 36,210 20,618 Halos 3 sa 5

Kining mga numeroha gibase sa Demographic Yearbook 1983. Ang mga numero alang sa Sweden ug Denmark kinuha gikan sa Yearbook of Nordic Statistics 1984.

[Mga talababa]

[Letrato sa panid 9]

Kinahanglan ang maayong komunikasyon ug kaandam mopahiuyon alang sa malipayong relasyon tali sa bana ug asawa