Unsang Kalingawan ang Imong Pilion?

ANG pagbaton ug balanseng panglantaw sa kalingawan maoy usa ka butang. Ang pagpakitang balanse sa atong pagpili ug kalingawan maoy laing butang. Sayon lang ang pagbutang sa kalingawan diha sa iyang haom nga dapit, apan kadaghanan niana maoy walay hinungdan ug sa yano usik ug panahon. Sa gihapon, kita sa adlaw-adlaw mohimog desisyon​—ug sila dili kanunay sayon.

Ingon sa atong nakita, gipalisod sa industriya sa kalingawan ang paghimog desisyon. Adunay daghang makalibog nga kapilian, apan sulod sa kaliboan ka tuig, ang Bibliya naghatag sa matinud-anog-kasingkasing nga mga tawo sa giya nga ilang gikinahanglan. Ang modernong teknolohiya wala makapakaraan sa mga prinsipyo sa Bibliya; sa kasukwahi, sila labing mapuslanon ug gikinahanglan niining masamok nga mga panahon kay masukad kaniadto. Busa atong tan-awon kon sa unsang paagi atong mapadapat ang maong mga prinsipyo kon bahin sa duha ka peligrosong mga dapit sa kalingawan​—ang iyang kaundan ug ang panahon nga iyang hutdon.

Unsay mga Giya sa Bibliya?

Usa ka batan-on naghunos sa iyang kinabuhi, ug nadiskobrehan nga siya nalangkit pag-ayo sa heavy-metal rock nga musika nga nagdasig sa paghikog. Usa ka 14-anyos nga dalagita nagpuspos sa iyang inahan sa kamatayon, ug siya usab morag nagamhan sa heavy-metal. Usa ka 15-anyos nga lalaki mipatay sa usa ka babaye, ug ang iyang manlalaban nangatarongan nga siya naimpluwensiyahan sa slasher-type panghadlok nga mga pelikula. Usa ka sine nagpasundayag sa kapintasan sa mga gang, ug adunay mga away sa mga gang didto mismo sa mga sinehan ug sa mga nanaglukat ug tiket.

Tin-aw, ang kaundan sa kalingawan nga atong ginapili may epekto kanato. Ang pila ka mga eksperto basin moingon bahin sa mga hitabo sa itaas ingong tagsaon lamang nga mga hitabo. Hinuon, ang mga prinsipyo sa Bibliya may direktang kalabotan sa suliran. Pananglitan, tagda kining tulokibon nga mga pulong: “Siya nga nagalakaw uban sa mga tawong maalamon mahimong maalamon, apan siya nga nagapakig-uban sa mga buang magaantos tungod niana.” (Proverbio 13:20) Dili ba ang pila ka kalingawan tumbas gayod niana​—paglakat, o pakig-uban, sa mga tawo nga buang, o walay pagpabili sa moral? Sa susama, ang 1 Corinto 15:33 mabasa: “Ayaw na kamo pagpahisalaag. Ang daotang pakighugoyhugoy makadaot sa maayong pamatasan.” Walay lubog nga mga termino dinhi, walay mga eksperto nga magkalahig mga panglantaw nga kusganong nakiglantugi labot sa mga estadistika sa usag usa. Kana usa ka yanong balaod sa tawhanong kinaiya. Kon kita sa regular makighugoyhugoy niadtong may ubos nga moral, ang atong kaugalingong mga batasan maapektohan.

Ang maong mga prinsipyo parehong makatabang kon bahin sa pag-idolo sa mga hawod sa mga isport, pelikula, TV, ug musika. Bisan tuod ang iladong mga artista sa subsob naghimaya sa kapintasan o imoralidad, pareho diha sa ilang mga pasundayag ug diha sa ilang personal nga mga kinabuhi, ang ilang mga dumadayeg​—ilabina ang mga batan-on​—sa gihapon morag nagsimba kanila. Ang mantalaang The European ning bag-o pa nag-ingon: “Ang mga sosyologo nagpunting nga diha sa nagkasekular nga sosyedad ang mga pop star lagmit nagadula sa papel nga kanhi gidula sa relihiyon diha sa kinabuhi sa daghang mga batan-on.” Apan matikdi kon unsay giingon sa Salmo 146:3: “Ayaw pag-ibutang ang inyong pagsalig sa mga prinsipe, ni sa mga anak nga lalaki sa tawo, nga kaniya walay panabang.” Ug ang Proverbio 3:31 nag-ingon: “Ayaw kasinahi ang tawo nga malupigon, ug ayaw pagpilia ang iyang mga dalan.”

Usa pa ka yawing prinsipyo: Sa dihang mohimog desisyon, ang mga Kristohanon kinahanglang motimbangtimbang sa epekto dili lamang diha sa ilang kaugalingon apan usab sa uban diha sa Kristohanong kongregasyon, lakip na niadtong may sensitibong konsensiya. (1 Corinto 10:23-33) Sa positibong bahin, ang mga prinsipyo sa Bibliya nagatabang usab kanato sa paghimog mga sukdanan alang sa kalingawan nga malagmit pagapilion nato nga walay kapeligrohan. Mitambag si apostol Pablo: “Sa kataposan, mga igsoon, bisan unsang butang tinuod, bisan unsang butang dungganon, bisan unsang butang matarong, bisan unsang butang ulay, bisan unsang butang hiligugmaon, bisan unsang butang maayong pamation, kon aduna may kahalangdon ug kon aduna may pagkadalaygon, palandonga ninyo kining mga butanga.”​—Filipos 4:8.

Kining mga prinsipyoha nakagiya sa katawhan sa Diyos sulod sa mga siglo. Ang mga Kristohanon sa karaang Roma wala manginahanglan ug tataw nga balaod nga mosulti kanila nga ang mga sabong sa mga tawo, uban sa tanan nilang pagpamatay ug kapintas, dili hustong kalingawan. Sa yano ilang gipadapat ang maong mga prinsipyo sama sa itaas ug sa ingon nagpanalipod sa ilang kaugalingon, ilang mga pamilya, ug ilang mga kongregasyon.

Kon Unsaon sa Pagpili

Ang tinuod nga mga Kristohanon naghimo sa susama karong adlawa. Sa dihang mopili ug kalingawan, susihon usa nila ang iyang moral nga kaundan. Sa unsang paagi? Aw, una pa palita ang usa ka rekord, pananglitan, ilang tan-awon ang hapin. Sa unsang paagi gianunsiyo ang musika? Kana ba nagaduso sa ubos nga mga pagpabili? Pagdumot? Pag-alsa? Kasuko? Sekso ug pangdani? Usahay ang mga pamulong mabatonan aron susihon. Sa susama, ang mga hapin sa libro sa subsob may sumaryo sa kaundan, ug usahay ang mga komentaryo mabatonan. Sa mga pelikula usab sagad may komentaryo diha sa lokal nga mga mantalaan ug mga magasin-pabalita. Ang pila ka nasod naghimog sistema sa paggrado sa pelikula nga mahimong makatabang sa paghatag ug giya. Dayag, kon ang nagkadaot nga kalibotan karong adlawa makakaplag sa usa ka kalingawan nga mapasundayagon kaayo sa sekso, imoral, o pintas, lisod handurawon nga ang usa ka Kristohanon mopaubos sa iyang mga sukdanan ug magmaandam sa pagdawat niana nganha sa iyang hunahuna ug kasingkasing.

Sa laing bahin, ang maalamong Hari nga si Solomon kas-a nagpasidaan: “Dili ka magpalabi pagpakamatarong; ni magpalabi ikaw sa pagpakamanggialamon: ngano man nga laglagon mo ang imong kaugalingon?” (Ecclesiastes 7:16) Ang pagmatarong-sa-kaugalingon maoy usa ka lit-ag nga sayon kaayong mahulogan kon bahin sa kalingawan. Mahimong mobati kitang kusganon mahitungod sa usa ka pagpili nga atong nahimo, nga natimbangtimbang ang mga prinsipyo sa Bibliya sa kamaampingon ug kamainampoon. Bisan pa, basin atong makaplagan nga ang uban nga nagkinabuhi sa samang mga prinsipyo nagdesisyon ug lahi. Ayaw tugoti kana nga mokawat sa imong kalipay. Ang kada usa kanato kinahanglang manubag alang sa iyang kaugalingong mga pagpili.​—Galacia 6:4.

Unsa ka Daghan ang Sobra?

Ang moralidad sa kalibotan wala gayod maproporsiyon kon bahin sa pagpasulabi nga iyang gihatag sa libreng panahon. Pananglitan, usa ka bag-o pang editoryal diha sa basahon sa patigayon nga Parks & Recreation nagtawag sa lulinghayaw ug “ang kahulogan sa pagkinabuhi.” Sa susama, ang The New York Times Magazine ning ulahi naghisgot bahin sa Sabado sa gabii, usa ka popular nga panahon alang sa lulinghayaw: “Kon imo silang sumadahon, daghan ang mga adlaw nga may trabaho sa atong kinabuhi kay sa mga Sabado sa gabii, apan ang Sabado sa gabii maoy mas makahuloganon.” Ang pila ka mga sosyologo nangatarongan pa gani nga sa mas dato nga mga nasod, ang sosyedad sa pagkakaron gipahiluna sa libreng-panahon, uban sa relihiyon mismo ingong dugang lamang kalihokan sa libreng-panahon.

Ang mga Kristohanon wala matingala niining hiwi nga mga pagpasulabi. Ang Bibliya sa dugay nang panahon nagtagna nga niining malisod nga “kataposang mga adlaw,” ang mga tawo “magmahigugmaon sa ilang kaugalingon, . . . mahigugmaon sa kalingawan inay sa Diyos.” (2 Timoteo 3:1-4) Apan ang mga prinsipyo sa Bibliya naggiya kanato sa pag-una sa hustong mga butang. Ingon sa gisulti ni Jesus, “kinahanglang imong higugmaon si Jehova nga imong Diyos sa imong tibuok kasingkasing ug sa imong tibuok kalag ug sa imong tibuok salabotan ug sa imong tibuok kusog.” (Marcos 12:30) Busa, alang sa katawhan sa Diyos, ang ilang gugma alang kaniya maoy panguna sa ilang kinabuhi. Halayo gikan sa paghiklin sa ilang Kristohanong ministeryo alang sa kalihokan sa libreng-panahon, kana maoy ilang pinakauna. Ngani ang ilang sekular nga trabaho nagsuportar lamang nianang hinungdanong karera.​—Mateo 6:33.

Busa kon bahin sa kalingawan, ang usa ka Kristohanon kinahanglang moihap sa bili, motino kon unsa ka daghang panahon ang iyang hutdon kon itandi sa gidaghanon sa panahon nga takos niana. (Lucas 14:28) Kon ang pag-agpas sa usa ka kalingawan magkahulogan sa pagbiya sa importanteng mga butang, sama sa personal o sa pamilyang pagtuon sa Bibliya, panahon kauban sa isigkamagtutuo, ang Kristohanong ministeryo, o hinungdanong obligasyon sa pamilya, nan kana dili takos nga imong gugolon.

Unsay Ipadayag sa Imong mga Gipili Bahin Kanimo

Ang gidugayon sa panahon nga atong gugolon sa kalingawan mopadayag gayod mahitungod sa atong mga ginauna, maingon usab nga ang kaundan sa kalingawan nga atong gipili mopadayag sa atong moralidad ug ang kaugdang sa atong dedikasyon. Ang atong mga ginapili motug-an sa mga tawo sa katilingban kon unsang matang sa mga tawo kita, unsang moralidad ang atong gipaluyohan. Ang atong mga ginapili motug-an sa atong mga higala, atong pamilya, ug atong kongregasyon kon kaha kita balanse o dili, mauyonon o salingkapaw, matarong o nagpakamatarong-sa-kaugalingon.

Pasagdi nga ang imong mga desisyon magarepresentar kanimo ug sa imong pamilya, sanglit ikaw nagbarog atubangan sa Maglalalang, nga nagasusi sa mga kasingkasing ug motibo natong tanan. Ang Hebreohanon 4:13 nagaingon: “Ug sa panan-aw sa Diyos walay binuhat nga natago, hinunoa ang tanang butang binuksan ug dayag sa mga mata niya kang kinsa magahatag ra unya kitag husay.” Ang Diyos lamang ang makakita sa tubag sa pangutana nga nagpahipi sa kinauyokan niining ulohana: Magiyahan ba gayod kita sa iyang mga prinsipyo diha sa tanang bahin sa kinabuhi?

[Hulagway sa panid 8]

Ang kalingawan nga imong gipili daghag ikapadayag mahitungod kanimo ug sa imong pamilya

[Hulagway sa panid 9]

Mainampingon ka ba mahitungod sa imong ginatan-aw, ginapaminawan, ug ginabasa?