Ingong Usa ka Kagiw, Nakaplagan Ko ang Matuod nga Hustisya

TUNGOD kay tugnaw pa man ug may niyebe sa yuta, gisul-ob ko ang bagang dyaket. Unya akong giinom ang sinagol sa tanang makahilo nga akong nakit-an sa akong aparador, lakip ang pluwidong panghinlo (carbon tetrachloride). Mipadulong ako sa Charles River sa Cambridge, Massachusetts, kay nagdahom nga didto ako mamatay. Imbes sa kamatayon, ang naagoman ko lang sa pagkanawad-ag paglaom mao ang lima ka adlaw sa intensive care unit sa usa ka ospital. Unsay mitukmod kanako nianang grabeng lakang? Mobalik ta sa akong kagikan.

Ako natawo sa Jaffa, Palestina, niadtong 1932, nga usa ka Gregong Palestino. Gimatuto ako sa relihiyong Gregong Ortodokso, nga nagpasabot sa senemanang mga pag-adto sa simbahan ug sa mga pagpuasa kon gikinahanglan. Apan alang kanako kadto maoy way-pulos gibalikbalik nga mga tulomanon.

Ang akong mga ginikanan dato, sanglit ang among pamilya may dakong kompaniya nga nag-apod-apod sa pagkaon ug sa alkoholikong ilimnon. Sa diyes-anyos nga edad, ako gipadala sa Friends’ Boarding School sa relihiyong Quaker sa Ramallah ug dayon sa St. George’s Anglican School sa Jerusalem. Ang ulahing tunghaan dili ko mahikalimtan​—may mga estudyante nga kagikan ug Kristohanon, Arabo, ug Hudiyo nga nagkauban sa pagtungha nga malinawon. Gitudlo sa tunghaan ang pagpasig-uli, maayong pamatasan, ug pagkamatinahoron. Apan ang tunghaan ug ang katinuoran duha ka magkalain nga butang.

Sa bata pa ako, ang panagbangi sa mga sibilyan maoy kasagaran, kay kanunay nga mag-away ang mga Hudiyo, mga Arabo, ug mga Britaniko. Ingong batang lalaki, akong nasaksihan nga gipatay ang usa ka lalaki sa gawas sa among balay. Sa daghang beses hapit maigo ang akong mga ginikanan sa rapidong luthanganay. Dayon tungod sa Gubat sa Kalibotan II ang Haifa, nga hinungdanong dunggoanang siyudad maoy puntiriya sa pamomba sa Alemanya​—dugang kamatayon ug kagun-oban.

Sa nagsingabot ang kataposan sa paggahom sa Britanya ibabaw sa Palestina niadtong Mayo 1948, migrabe ang panagbangi sa mga sibilyan. Sa Hulyo 1946 ang King David Hotel, nga labing ilado sa Jerusalem, gibombahan. Ang nangamatay walay pili​—41 ka Arabo, 28 ka Britaniko, 17 ka Hudiyo, ug 5 pang uban. Ang among pamilya mihukom nga kalagiwan ang anarkiya. Sa usa ka gabii kami namalhin sa Cipro, diin si Mama may mga paryente. Gibiyaan ni Papa ang iyang negosyo ug iyang lainlaing propiedad.

Ang maong mga panghitabo maoy nag-umol sa akong mga tinamdan ingong batan-on. Sa 16-anyos nga edad, ako naikag sa politika ug nagbasa sa mantalaan kada adlaw aron makanunot sa balita sa mga panghitabo. Ang pangulo sa Ehipto, si Gamal Abdel Nasser, ang akong idolo. Siya nagpahuyang sa impluwensiya sa langyaw sa iyang nasod.

Niadtong 1950 ang among pamilya milalin sa Tinipong Bansa. Ang Koreanong Gubat nagpadayon niadto, ug gusto ko nga himoon ang akong bahin alang sa nasod nga nagluwas sa akong pamilya gikan sa malupigong kahimtang. Ako miboluntaryo sa Kuwerpo sa Kahanginan, diin miasenso ako sa ranggong staff sergeant. Hinuon, ako wala gayod makatunob sa Korea​—kutob lang sa base militar sa Omaha, Nebraska.

Usa ka Repormador sa Usa ka Tunghaang Teolohikanhon

Sa pagkagawas ko sa Kuwerpo sa Kahanginan, ako mitungha sa University of Texas ug unya sa Ohio University, diin nakab-ot ko ang silid sa ekonomika. Ako babaon kaayo mahitungod sa mga inhustisya sa Tungang Sidlakan ug gidapit gani nga mohatag ug pakigpulong bahin sa ulohan. Usa ka Episcopal nga propesor, si Dr. David Anderson, kinsa nakadungog sa akong pakigpulong, misugyot nga dawaton ko ang usa ka eskolarsip sa Episcopal Theological School sa Boston alang sa usa ka kursong postgraduate. Sanglit ako wala makauyon sa sistema sa sinuweldohang klero, ako wala magplano sa pagkahimong klerigo. Bisan pa niana, niadtong 1958, nadawat ako sa tunghaan.

Ang kurso sa tunghaan naglakip sa pagtrabaho sa mga ospital sa buang kauban sa mga tsaplin. Ang teoretikanhon ug akademik nga bahin sa tunghaan makaiikag kaayo, apan gusto kong makita ang dugang aksiyon ug hustisya sa kalibotan. Busa gitukod ko ang usa ka grupong pangreporma nga gitawag “Iyang Ngalan Gipaila Taliwala sa Tanang Nasod.” Gusto ko nga ang tunghaan mahimong hilig sa aksiyon. Gusto ko nga mosunod kang Jesus, dili ngadto sa librarya, kondili ngadto sa kalibotan.

Ugaling, sa wala madugay nasayran ko nga ang akong gisugyot nga mga reporma dili ipatuman. Sa ngadtongadto, giawhag ako sa paggawas sa tunghaan. Sa maomaong panahon ako nahigugma sa usa ka dalaga kinsa mao ang sangkoanan sa akong pagpangita sa babaye nga kauban niya ikapaambit ko ang akong ugma-damlag. Akong gibati nga angay kami sa usag usa. Unya nasayran ko nga wala diay siya mahigugma kanako. Ang kalit nga kakurat sa pagkasinalikway mabug-at kaayo. Kadto ang kataposang hinungdan nga mitultol sa akong pagsulay sa paghikog.

Usa ka Karera Ingong Magtutudlo

Human sa yugto sa pagpaayo sa panglawas, ako mitungha sa Columbia University sa New York aron mokuha sa silid nga master’s aron magtudlo sa geograpiya ug kasaysayan. Nianang tanang panahon, ako nagpangita gihapon sa gitawag kong nagalihok nga tinuod nga Kristiyanidad. Ang akong pagkamagtutudlo nagdala kanako ngadto sa South Glens Falls, New York. Didto nahitabo ang usa ka dakong kausaban sa akong kinabuhi. Nahimamat ko ang usa ka maestra nga ginganlang Georgia nga nahimong akong asawa ug kauban niadtong 1964.

Ako politikanhon kaayo gihapon ug namati sa mga pakigpulong ni Senador James Fulbright, kinsa nagpahayag kontra sa gubat sa Vietnam. Ako supak usab niadtong gubata. Ako nakurat pag-ayo sa pagkamatay ni Presidente John F. Kennedy sa Nobyembre 1963. Natandog pag-ayo ako nga mitambong ako sa serbisyo sa paglubong kaniya sa Washington.

Akong Pagpangita sa Kristiyanidad

Sa 1966 kami namalhin sa Long Island, New York, diin ako midawat sa katungdanan sa pagkamagtutudlo sa Northport High School. Ako nabalaka pag-ayo sa mga panghitabo sa kalibotan​—kadto ang panahon nga nagkapopular ang paggamit ug narkotiko, hippies, ug mga batan-ong debotado kono kang Jesu-Kristo. Miatender ako sa usa ka karismatik nga grupo ug nakakita nga sila usab wala makabaton sa mensahe sa tinuod nga Kristiyanidad, uban ang labawng pasiugda sa emosyon inay sa aksiyon. Sa laing higayon ako ganing nadungog ang usa ka Episcopal nga ministro nga mipaluyo sa gubat sa Vietnam. Ako naghunahuna nga ang pila ka ateyista mas maluluy-on pa kay sa mga tawong hinimba.

Ako nawad-an sa akong pagtuo sa Diyos apan dili sa politikanhong bili sa Wali sa Bukid ni Jesus. Alang kanako gibugto niya ang siklo sa dinumtanay pinaagi sa iyang pagtulon-an, ug akong nasabtan nga kana ang solusyon sa suliran sa Tungang Sidlakan. Gisulayan ko ang daghan kaayong relihiyon​—Katoliko, Salvation Army, Baptist, Pentekostal​—apan sa tanang panahon migawas uban sa haw-ang nga pagbati nga wala sila magsunod sa Kristiyanidad sa sayong mga Kristohanon. Dayon, sa 1974, nahibalag ko ang usa ka ahenteg yuta nga nagbag-o sa akong kinabuhi.

Frank Born ang iyang ngalan. May gikonsulta ako kaniya bahin sa usa ka yuta. Sa lakat sa estorya, gipagawas niya ang usa ka Bibliya. Dihadiha gisalikway ko kadto, nga miingon: “Dili ka makakitag tawo nga nagasunod sa mga prinsipyo niana.” Siya mitubag: “Kuyog nako, ug tan-awa sa imong kaugalingon sa Kingdom Hall sa mga Saksi ni Jehova.” Apan gusto kong matubag niya ang pila ka paninugdang pangutana sa dili pa ko moduaw sa iyang Kingdom Hall.

Numero uno: “Kamo ba adunay sinuweldohang klero?” Ang iyang tubag mao: “Wala. Ang tanan namong ansiano maoy boluntaryo nga nagsuportar sa ilang kaugalingon ug sa ilang mga pamilya pinaagi sa ilang sekular nga trabaho.” Ang sunod nakong pangutana mao: “Kamo ba nagtigom sa pribadong mga balay sama sa gibuhat sa unang mga Kristohanon aron sa pagtuon sa Bibliya?” Ang tubag mao: “Oo. Kami may senemanang tigom sa pribadong mga balay sa lainlaing mga bahin sa silinganan.” Ang ikatulo nakong pangutana morag katingad-anan kaayo alang kaniya. “Ang inyo bang simbahan nagpadalag ministro ngadto sa seremonyas sa inagurasyon sa presidente aron moampo alang sa presidente?” Si Frank mitubag: “Neyutral kami sa tanang kahikayan sa politika ug dili kami mag-apil-apil. Ang among pag-unong maoy ngadto sa Gingharian sa Diyos ingong bugtong solusyon sa mga suliran nga nagaapektar sa katawhan karong adlawa.”

Dili ako makatuo sa akong nadungog. Dili ako makahulat sa pagtan-aw kon asa magtigom ang maong mga Kristohanon. Unsay akong nakaplagan? Dili emosyonalismo kondili makataronganong pagduol sa Bibliya. Ang ilang mga tigom edukasyonal, nga magpatakos sa mga tawo sa pagsaysay ug pagpanalipod sa ilang Kristohanong pagtuo. Sila maoy usa ka grupong nagalihok, nga moadto sa katawhan aron pagpangita sa mga nangandoy sa matarong nga pagmando sa Diyos. Diha ang akong sulbad sa suliran sa Tungang Sidlakan​—katawhan sa tanang rasa, pinulongan, ug kultura nga nagkausa sa malinawong pagsimba sa Soberanong Ginoo sa uniberso, si Jehova nga Diyos. Ug kining tanan nahiuyon sa panig-ingnan ug pagtulon-an ni Kristo. Dinhi walay pagdinumtanay ug away. Kalinaw ug panaghiusa lamang.

Ako nahimong usa ka bawtismadong Saksi sa 1975, ug si Georgia misunod kanako sa maong lakang lima ka tuig sa ulahi. Kami adunay duha ka anak nga lalaki, si Robert ug John, kinsa aktibong nagamantala sa maayong balita sa Gingharian sa Diyos.

Nabag-ong mga Tinamdan

Latas sa katuigan ang akong mga tinamdan nahimong lumo. Kaniadto, ako usa ka mabingkilon nga radikal nga may diyutay kaayong simpatiya sa mga mithi sa uban. Sama sa milyonmilyon, ang akong panghunahuna gimaneobra sa bakak nga relihiyon ug sa politika. Karon akong naamgohan nga ang Diyos walay pinalabi ug ang mga tawong matinud-anon ug kasingkasing sa tanang rasa makaalagad kaniya sa kalinaw ug panaghiusa.

Taliwala sa mga Saksi ni Jehova, akong nakaplagan ang katawhan sa tanang mahunahunaang kagikan, katawhan nga kaniadto nagdumot sa uban. Karon, sama kanako, ilang naamgohan nga ang Diyos tinuod nga gugma, ug kana usa sa mga butang nga gianhi ni Jesus aron itudlo kanato. Matud niya: “Ako nagahatag kaninyo ug usa ka bag-ong sugo, nga kamo maghigugmaay sa usag usa; maingon nga ako nahigugma kaninyo, nga kamo usab maghigugmaay sa usag usa. Pinaagi niini ang tanan mahibalo nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo maghigugmaay sa usag usa.” (Juan 13:34, 35)​—Sumala sa giasoy ni Constantine Louisidis.

[Hulagway sa panid 13]

Diyes-anyos nga Constantine Louisidis nga nagtungha sa Friends’ Boys School

[Hulagway sa panid 14]

Ako nakurat pag-ayo sa pagkamatay ni Presidente John F. Kennedy