Hain Kining Kasugirang Vinland?
Sinulat sa koresponsal sa Pagmata! sa Canada
ANG yuta gipanuboan lag iya ug mga trigo, nga may punog-salmon nga mga kasapaan, ihalas nga “mga berry (mga cranberry) nga himoonog bino,” ug walay-yelong mga tingtugnaw. Sumala sa mga sukdanan sa milenyong miagi, kini maoy usa ka paraiso. Ang asoy bahin sa 36 ka maisog nga mga lalaki nga mipanaw didto nahimong basehanan sa ika-20ng-siglong pagpangita sa lokasyon sa dapit nga tingali unang higayong nakataak ang mga Uropanhon sa Amerika del Norte.
Sa mga 990 ug 1000 K.P., ang Viking nga si Leif Eriksson ug ang iyang mga kauban nagsugod sa ilang 2,000-kilometros nga panaw sa pagpanuhid. Milawig paamihanan duol sa kasadpang baybay sa Greenland ug unya miliko sa kasadpan, si Eriksson nakadangat sa duha ka isla, nga iyang ginganlag Helluland ug Markland. Karon kini nailhan ingong Baffin Island ug Labrador. Ang ikatulong pagdunggo sa grupo nahimong misteryo—hain ang kasugirang Vinland?
Sa 1959, ang mga arkeologong si Helge Ingstad ug ang iyang asawa, si Anne Stine Ingstad, nagsugod sa pagpangita. Ang ilang nabatonan lamang nga impormasyon maoy gikan sa daang mga rekord sa mga Norseman, nga gitawag ug mga sugilanong Icelandiko, nga sagol tinuod ug tinumotumo. Ang mga panaw sa magtiayon nagdala kanila sa libolibong kilometros diha sa tubig, mamala, ug sa kahanginan, sa tibuok dapit duol sa sidlakang baybay sa Amerika del Norte. Sa kataposan sila nabaslan sa dihang sulagma nilang nakit-an ang gamayng komunidad sa L’Anse aux Meadows, sa amihanang peninsula sa islang Newfoundland. Didto gidala sila sa usa ka lokal nga molupyo, si George Decker, ngadto usa ka lugar nga mopatim-aw nga gubang mga balay nga natabonag mga tanomtanom.
Ang pito ka tuig nga pagpangalot sa arkeolohiya daw naglig-on sa kasaysayan sa lugar ug nakadani sa pagtagad sa kalibotan. Labawng hinungdanon, ang mga Ingstad nakakalot ug walo ka gikatayag-sagbot nga mga tinukod ug usa ka bronseng alpiler nga ialpiler sa besti. Kining tanan adunay timailhan nga naggikan sa Viking. Ang usa sa labing dakong mga kaplag mao ang gamayng hurno nga gigamit sa pagtunawg puthaw. Ang nahibiling lawoglawog sa tinunawng puthaw gipetsahan sa panahong narekord ang mga sugilanon sa pag-abot ni Eriksson sa Kasadpang Hemisperyo. Ang ebidensiya, nga nabatonan sa kataposan, daw nagpamatuod sa presensiya sa Viking diha sa Amerika del Norte.
Ang dapit nga atong nailhan karon ingong L’Anse aux Meadows dili gayod motakdo sa kahubitan sa kasugiran sa Vinland. Lagmit nga dili gayod namo matudlo ang eksaktong lugar nianang yutaa nga may katinoan. Apan, mopatim-aw nga samtang ang mga Viking tingali dili mao ang unang nakataak sa Amerika del Norte, ang ilang pag-abot maoy duolan sa 500 ka tuig nga una pa kang Columbus.
Karon ikaw makaduaw sa lugar ug makatan-aw sa mga paagi sa mga Viking. Ang gitukod-pag-usab nga mga balay nga gama sa sagbot ug ang hulad sa barko nga gigamit ni Eriksson sa paglawig sa iyang bayanihong panaw makita. Ang mga tiggiya nga nagsul-ob ug besti sa maong panahon makahatag ug kaikag nga modala kanimog balik sa libolibong katuigan ug makatabang kanimo sa paghanduraw sa imong kaugalingon nga nagkinabuhi sa Viking nga kinabuhi.
[Mapa sa panid 12]
(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)
GREENLAND
BAFFIN ISLAND
LABRADOR
NEWFOUNDLAND
L’ANSE AUX MEADOWS
[Hulagway sa panid 12]
Ang “Snorri,” usa ka 54-piye nga hulad sa Viking nga barko sa negosyo nga nailhang “knarr”
[Credit Line]
Nordfoto/Carl D. Walsh
[Hulagway sa panid 12, 13]
Gitukod-pag-usab nga mga balayng gama sa sagbot diha sa L’Anse aux Meadows
[Credit Line]
L’Anse aux Meadows National Historic Site/UNESCO World Heritage Site
[Hulagway sa panid 13]
Leif Eriksson