Ang Pagyukbo ba Sama sa Pagsimba?

ANG pagyukbo maoy buhat sa pagduko, pagluhod, paghapa sa lawas, o paghimog laing ubang lihok isip pagpasakop; o yanong pagpakitag pagtahod. Kini hustong pagkahubad sa Hebreohanong hish·ta·chawahʹ ug sa Gregong pro·sky·neʹo sa daghang kaso.

Ang hish·ta·chawahʹ, sa panguna, nagpasabot sa “pagduko.” (Genesis 18:2) Kini nga pagduko tingali mahimong himoon ingong buhat sa pagtahod o pagpasidungog sa laing tawo, sama sa usa ka hari (1 Samuel 24:8; 2 Samuel 24:20; Salmo 45:11), sa hataas nga saserdote (1 Samuel 2:36), sa manalagna (2 Hari 2:15), o sa ubang tawo nga may awtoridad (Genesis 37:9, 10; 42:6; Ruth 2:8-10), sa usa ka edarang paryente (Genesis 33:1-6; 48:11, 12; Exodo 18:7; 1 Hari 2:19), o bisan sa mga estranghero ingong ekspresyon sa matinahorong pagtamod.​—Genesis 19:1, 2.

Gikan sa mga pananglitan sa itaas tin-aw nga kining Hebreohanong pulong mismo wala magkinahanglan nga adunay usa ka relihiyosong diwa o nagpasabot ug pagsimba. Bisan pa, sa daghang kaso kini gamiton maylabot sa pagsimba, kaha sa matuod nga Diyos (Exodo 24:1; Salmo 95:6; Isaias 27:13; 66:23) o sa bakak nga mga diyos. (Deuteronomio 4:19; 8:19; 11:16) Ang mga tawo tingali moduko sa pag-ampo sa Diyos (Exodo 34:8; Job 1:20, 21) ug sagad mohapa sa dihang makadawat ug pipila ka pagpadayag gikan sa Diyos o usa ka pagpakita o ebidensiya sa iyang pag-uyon, busa nagpakita sa ilang pagpasalamat, pagtahod, ug mapainubsanong pagpasakop sa iyang kabubut-on.​—Genesis 24:23-26, 50-52; Exodo 4:31; 12:27, 28; 2 Cronicas 7:3; 20:14-19; itandi ang 1 Corinto 14:25; Pinadayag 19:1-4.

Ang pagduko ngadto sa mga tawo ingong buhat sa pagtahod gitugotan, apan ang pagduko kang bisan kinsa gawas kang Jehova isip usa ka diyos gidili sa Diyos. (Exodo 23:24; 34:14) Sa susama, ang masimbahong pagduko sa relihiyosong mga imahen o sa bisan unsang linalang nga butang gihukman gayod. (Exodo 20:4, 5; Levitico 26:1; Deuteronomio 4:15-19; Isaias 2:8, 9, 20, 21) Busa, sa Hebreohanong Kasulatan, sa dihang mihapa ang pipila ka alagad ni Jehova atubangan sa mga manulonda, gibuhat lamang nila kadto sa pagpakita nga giila nila nga sila maoy mga hawas sa Diyos, dili sa pagyukbo kanila isip mga bathala.​—Josue 5:13-15; Genesis 18:1-3.

Pagyukbo sa Kristohanong Gregong Kasulatan

Ang Gregong pro·sky·neʹo halos katumbas sa Hebreohanong hish·ta·chawahʹ sa pagpasabot sa diwa sa pagyukbo ngadto sa mga linalang ug sa pagsimba sa Diyos o sa usa ka bathala. Ang paagi sa pagpadayag sa pagyukbo tingali dili kaayo prominente sa pro·sky·neʹo kay sa hish·ta·chawahʹ, diin ang Hebreohanong pulong tataw nga nagpasabot sa ideya sa paghapa o pagduko. Ang mga eskolar nagkuha sa Gregong pulong gikan sa berbong ky·neʹo, “halok.” Ang gamit sa pulong diha sa Kristohanong Gregong Kasulatan (nga sama usab sa Gregong Septuagint nga hubad sa Hebreohanong Kasulatan) nagpakita nga ang mga tawo kansang mga buhat gipadapat ang pulong mihapa sa ilang kaugalingon o miduko.​—Mateo 2:11; 18:26; 28:9.

Bahin sa Hebreohanong pulong, ang konteksto angayng tagdon sa pagtino kon ang pro·sky·neʹo nagpunting lamang sa pagyukbo agig lalom nga pagtahod o sa pagyukbo agig relihiyosong pagsimba. Kon ang paghisgot maoy direkta sa Diyos (Juan 4:20-24; 1 Corinto 14:25; Pinadayag 4:10) o sa bakak nga mga diyos ug sa ilang mga idolo (Buhat 7:43; Pinadayag 9:20), dayag nga ang pagyukbo labaw pa nianang dinawat o naandang ihatag sa mga tawo ug naglangkit sa bahin sa pagsimba. Busa, usab, kon wala hisgoti ang pagayukboan, pagasabton kini nga gitumong sa Diyos. (Juan 12:20; Buhat 8:27; 24:11; Hebreohanon 11:21; Pinadayag 11:1) Sa laing bahin, ang buhat niadtong anaa “sa mga sinagoga ni Satanas” kinsa “paanhaon ug payukboon” atubangan sa mga tiil sa mga Kristohanon dayag nga dili pagsimba.​—Pinadayag 3:9.

Ang pagyukbo sa tawhanong hari makita sa ilustrasyon ni Jesus sa Mateo 18:26. Tataw nga kining matanga sa pagyukbo ang gihatag sa mga astrologo sa batang si Jesus, nga “gipakatawong hari sa mga Hudiyo,” nga nangangkong interesado si Herodes sa pagyukbo, ug mayubitong miyukbo ang mga sundalo kang Jesus sa wala pa siya ilansang. Tin-aw nga wala nila lantawa si Jesus ingong Diyos o usa ka bathala. (Mateo 2:2, 8; Marcos 15:19) Samtang ang ubang maghuhubad nagagamit sa pulong “pagsimba” sa daghang kaso diin ang pro·sky·neʹo nagbatbat sa mga buhat sa mga tawo diha kang Jesus, wala kanunay paluyohi sa ebidensiya kini nga hubad. Hinunoa, ang mga sirkumstansiya nga nagpukaw sa pagyukbo halos katumbas niadtong pagyukbo sa mas unang mga manalagna ug mga hari. (Itandi ang Mateo 8:2; 9:18; 15:25; 20:20 sa 1 Samuel 25:23, 24; 2 Samuel 14:4-7; 1 Hari 1:16; 2 Hari 4:36, 37.) Ang gipadayag mismo niadtong nalangkit sagad nagbutyag nga, samtang tin-aw nilang giila si Jesus ingong hawas sa Diyos, sila miyukbo kaniya, dili ingong Diyos o bathala, kondili ingong “Anak sa Diyos,” ang gitagnang “Anak sa tawo,” ang Mesiyas nga may diyosnong awtoridad. Sa daghang okasyon ang ilang pagyukbo nagpadayag ug pasalamat sa kapadayagan sa Diyos o ebidensiya sa pag-uyon sama nianang gipadayag sa una pang mga panahon.​—Mateo 14:32, 33; 28:5-10, 16-18; Lucas 24:50-52; Juan 9:35, 38.

Samtang ang unang mga manalagna ug usab ang mga manulonda midawat sa pagyukbo, gipahunong ni Pedro si Cornelio sa pagbuhat niana diha kaniya, ug ang manulonda o mga manulonda sa panan-awon ni Juan nagsanta kang Juan sa duha ka higayon sa pagbuhat niana, nga naghisgot sa iyang kaugalingon ingong “kaubang ulipon” ug nagtapos uban sa tambag nga “simbaha ang Diyos [toi The·oiʹ pro·skyʹne·son].” (Buhat 10:25, 26; Pinadayag 19:10; 22:8, 9) Dayag nga ang pag-abot ni Kristo nagdalag bag-ong mga relasyon nga nakaapektar sa mga sukdanan sa paggawi ngadto sa uban sa mga alagad sa Diyos. Iyang gitudloan ang iyang mga tinun-an nga “usa ang inyong magtutudlo, samtang tanan kamo mga igsoon . . . usa ang inyong Pangulo, ang Kristo” (Mateo 23:8-12), kay diha kaniya ang matagnaong mga landong ug mga tipo nakakaplag sa ilang katumanan, bisan ang manulonda nag-ingon kang Juan nga “ang pagpanaksi bahin kang Jesus maoy nagapalihok sa pagpropesiya.” (Pinadayag 19:10) Si Jesus mao ang Ginoo ni David, ang mas dako kang Solomon, ang manalagna nga mas dako kang Moises. (Lucas 20:41-43; Mateo 12:42; Buhat 3:19-24) Ang pagyukbo nga gihatag niadtong mga tawhana naglarawan nianang angay kang Kristo. Busa si Pedro hustong midumili nga yukboan siya ni Cornelio.

Pagyukbo sa Nahimayang si Jesu-Kristo

Sa laing bahin, si Kristo Jesus gituboy sa iyang Amahan sa posisyon nga ikaduha lamang sa Diyos, aron nga “sa ngalan ni Jesus mangapiko ang tanang tuhod nilang anaa sa langit ug nilang anaa sa yuta ug nilang anaa ilalom sa yuta, ug ang tanang dila magaila sa dayag nga si Jesu-Kristo maoy Ginoo alang sa kahimayaan sa Diyos nga Amahan.” (Filipos 2:9-11; itandi ang Daniel 7:13, 14, 27.) Gipakita usab sa Hebreohanon 1:6 nga bisan ang mga manulonda miyukbo sa nabanhawng Jesu-Kristo. Daghang hubad niini nga teksto dinhi naghubad sa pro·sky·neʹo ingong “pagsimba,” samtang ang uban naghubad niini pinaagi sa mga ekspresyong “pagduko atubangan” (AT; Yg) ug ‘paghatag pasidungog’ (NE). Bisag unsa pa nga pulong sa Ingles ang gamiton, ang orihinal nga Grego nagpabiling mao ra gihapon ug ang pagsabot kon unsa ang gihatag sa mga manulonda ngadto kang Kristo kinahanglang mahiuyon sa nahibilin sa Kasulatan. Si Jesus mismo prangkang miingon kang Satanas nga “si Jehova nga imong Diyos ang imong pagasimbahon [matang sa pro·sky·neʹo], ug kaniya lamang ikaw magahatag ug sagradong pag-alagad.” (Mateo 4:8-10; Lucas 4:7, 8) Sa susama, ang [mga] manulonda nagsugo kang Juan sa “pagsimba sa Diyos” (Pinadayag 19:10; 22:9), ug kining sugoa miabot human sa pagkabanhaw ug pagkayab ni Jesus, nga nagpakitang ang mga butang wala mausab niining bahina. Tinuod, ang Salmo 97, nga dayag gikutlo sa apostol diha sa Hebreohanon 1:6, nagpunting kang Jehova nga Diyos nga maoy ‘pagadukoan,’ ug kining tekstoha gipadapat gihapon kang Kristo Jesus. (Salmo 97:1, 7) Apan, ang apostol sa miagi nagpakita nga ang nabanhawng Kristo mao “ang banaag sa himaya [sa Diyos] ug ang tukma nga representasyon sa iya mismong pagkamao.” (Hebreohanon 1:1-3) Busa, kon unsay atong nasabtan ingong “pagsimba” nga dayag gitumong sa mga manulonda ngadto sa Anak, sa pagkatinuod kini gitumong pinaagi kaniya ngadto kang Jehova nga Diyos, ang Soberanong Magmamando, “ang Usa nga naghimo sa langit ug sa yuta ug dagat ug mga tuboran sa mga tubig.” (Pinadayag 14:7; 4:10, 11; 7:11, 12; 11:16, 17; itandi ang 1 Cronicas 29:20; Pinadayag 5:13, 14; 21:22.) Sa laing bahin, ang mga hubad nga “pagduko atubangan” ug ‘paghatag pasidungog’ (imbes “pagsimba”) nahiuyon gayod sa orihinal nga pinulongan, kon sa Hebreohanong pulong sa Salmo 97:7 o sa Gregong pulong sa Hebreohanon 1:6, kay ang maong mga hubad nagpasabot sa pangunang diwa sa hish·ta·chawahʹ ug pro·sky·neʹo.