Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Akong Mapauswag ang Akong mga Batasan sa Pagtuon?

“UNSA ka daghang patun-an sa balay ang inyong mabatonan,” misukna ang usa ka magsusulat sa Pagmata! sa usa ka pundok sa mga batan-ong nag-eskuyla. Ang ilang tubag dihadiha ug halos hingpit nagkadungan: “DAGHAN KAAYO!” Mimulo ang usa ka batang babaye, “Tapos mogugol kamig daghang oras sa eskuylahan, nganong dili nila kami hatagag pahulay sa pag-abot sa balay?”

Apan kon buot nimo ang maayong mga grado ug mga kahanas nga makaayo kanimo sa nahibilin nimong kinabuhi, kinahanglan ang panahon ug kabudlay sa imong bahin. ‘Kon unsay ipugas sa usa ka tawo kana ang iyang pagaanihon.’ (Galacia 6:7) Busa, sa unsang paagi ang panahon sa eskuylahan ug sa pagtuon magamit nga labing epektibo?

Sa Klasehanan

“Ako kanunayng nagdamgo nga nagmata,” matud ni Ronda. “Kana ang labing dako nakong suliran. Kana ang hinungdan akong nakuha ang mugbo kaayong mga grado. Ang akong hunahuna maglatagaw. Kanunay nga nagasalaag.” Ang kapakyasan nga manimati kaylap kaayo nga ang pipila ka tunghaan dunay mga klase alang sa pagpanimatig instruksiyon. Tingali ang gikinahanglan lamang, hinunoa, mao ang kusganong motibo ug kaandam nga maningkamot nga ekstra.

Nag-ingon ang awtor sa How to Study in High School: “Ang panahong gugolon sa klase maoy panahon sa pagkakat-on. Kon anaa ka sa klase, panimatig maayo sa mga katin-awan sa magtutudlo ug sa mga diskusyon ug sa ubang mga leksiyon.” Ingong batan-on, gipahimuslan ni Jesus ang kahigayonan sa pagkakat-on. Sa edad 12 iyang nakauban ang mga magtutudlo sa Bibliya. Siya ba nagdamgo nga nagmata? Wala, kay ang iyang mga ginikanan “nakakaplag kaniya sa templo, nga naglingkod sa taliwala sa mga magtutudlo ug nagpatalinghog kanila ug nagsukitsukit kanila.” (Lucas 2:41, 46) Nganong dili buhaton ang sama?

Kahimtang sa Palibot Samtang Magtuon Ka

Hinuon, ang paghimo sa mga gitudlo nga patun-an sa balay lisod alang sa daghang batan-on. Si Dr. William Glasser mipunting, hinuon, nga daghang estudyante “nagbaton sa dili maayong mga kahimtang sa balay nga niana sila magtuon.” Ang kadaghanan kanato nagkinahanglag malinawong dapit nga gigahin alang sa pagtuon. Kon ikaw may kauban sa kuwarto, o kon limitado ang lugar sa inyong balay, mag-ayom-ayom! Tingali ang kusina, o ang lawak-higdaan, sa lain, ikapahayag nga inyong lugar nga tunanan sulod sa usa ka oras o kapin pa matag gabii. O, ingong kataposang paagi, sulayi ang publikong librarya o ang balay sa usa ka higala.

Kon mahimo, gamita ang usa ka desk o lamesa nga dakog lugar nga kabuklaran sa imong trabaho. Ibutang sa duol ang mga suplay sama sa mga lapis ug papel aron dili kinahanglang motindog ka kanunay. Ang makapabaldang mga letrato, o mga sobiner sa ibabaw sa desk labing maayong kuhaon. Ug, ikasubong isulti, ang pagpaandar sa TV o sa radyo sa malangkobon magabuhat nga supak sa konsentrasyon. Mao usab ang mga tawag sa telepono o mga pagduaw. Sumala sa ginaingon sa awtor Eugene Schwartz, “Ang pagtuon maoy ugdang nga buhat—bug-os ugdang nga buhat.”

Paneguroa, usab, nga ikaw dunay igo dili-sulaw nga suga (labing menos 100 ka buhiyas). Ang maayong suga nagakunhod sa kalapoy sa pagtuon ug nagapanalipod usab sa inyong mga mata. Ug ayaw kalimot sa pagsusi sa bentilasyon ug temperatura sa kuwarto. Ang bugnawng kuwarto motagana sa mas makapalagsik nga palibot sa tun-anan inay sa igang nga kuwarto.

Unsa man kon ikaw maghunahuna, ‘Wala akoy gana nga magtuon’? Hinumdomi, ang pagtuon maoy ugdang nga buhat, ug ang kinabuhi talagsa rang motugot kanato sa kaluhoan sa pagpatuman sa atong mga gana. Ang imong mga ginikanan lagmit kinahanglang magbuhat sa ilang nagkalainlaing buluhaton nga anaa ug wala sa hustong gana. Busa ang patun-an sa balay mahimong isipong ehersisyo sa pagdisiplina-sa-kaugalingon, usa ka pagbansay alang sa kasinatian sa trabaho sa kaulahian. Sa sekular nga trabaho, kinahanglang mosugod ka sa trabaho sa samang panahon kada adlaw. Ug ang mga amo nagamahal sa mga trabahante nga kasaligang magtrabaho sa ilang kaugalingon. Busa magmaugdang sa imong tun-anan sa balay. Matud sa usa ka edukador: “Kon mahimo, ang pagtuon angay buhaton sa samang dapit ug sa samang panahon kada adlaw. Sa ingon, ang regular nga pagtuon mahimong batasan, ug . . . magkunhod sa imong pagkasupak sa pagtuon.”

Imong Naandan nga Pagtuon

Sa Filipos 3:16 gidasig ni Pablo ang mga Kristohanon nga “magpadayon sa paglakaw nga mahusay niining naandang paagi.” Si Pablo naghisgot sa dalan sa Kristohanong pagkinabuhi. Bisan pa niana, ang naandang paagi, o sumbanan sa pagbuhat sa mga butang, makatabang sa ubang mga bahin sa kinabuhi usab—sama sa dihang ikaw magatuon. Sulayi ang pag-organisar kon unsay imong pagatun-an. Likayi ang pagtuon sa kaamgid nga mga ulohan (sama sa duha ka nagkalaing pinulongan) nga magsunod. Planoha ang kadiyut nga mga pahulay tali sa mga ulohan, ilabina kon ang imong tun-anan daghan kaayo.

Kon ang imong asaynment naglangkit sa daghang pagbasa, mahimong sulayan nimo ang mosunod nga paagi. Nahauna, SURBIHA ang imong materyal. Lantawa makadiyut ang giasayn nga materyal, nga lantawon ang mga ubos-ulohan, mga tsart, ug uban pa, aron mabatonan ang katibuk-ang hunahuna niana. Sunod, himoa ang MGA PANGUTANA nga gipasukad sa mga ulohan sa kapitulo o mga topikong tudling-pulong sa sinugdanan sa mga parapo. (Kini magahupot sa imong hunahuna nga nasentro diha sa imong gibasa.) Karon PAGBASA, nga pangitaon ang mga tubag sa maong mga pangutana. Inigkahuman nimo sa matag parapo o seksiyon, IPAHAYAG, o isulti sa imong kaugalingon nga sinag-ulo, kon unsay imong nabasa, nga dili molantaw sa libro. Ug inigkatapos nimo sa enterong asaynment, SUBLIA pinaagi sa pagbasag daklit sa mga ulohan ug pagsulay sa imong memorya kada seksiyon. Giangkon sa pipila nga kining metodoha nakatabang sa mga estudyante sa paghawid abot sa 80 porsiento sa ilang nabasa!

Ang paghunahuna sa kon unsay imong gibasa motabang kanimo sa paghawid niana. Usa ka edukador miingon: “Hinungdanon nga ipaamgo sa estudyante nga ang usa ka kamatuoran wala mag-inusara kondili kanunayng maylabot sa ubang impormasyon.” Busa, sulayi ang paglangkit sa imong gitun-an ngadto sa imo nang nahibaloan ug imong nasinatian. Niining paagiha, ang mga kamatuoran mosugod sa pagkahimong bililhon alang kanimo; ang imong kahibalo mouswag ngadto sa pagsabot. Ug sumala sa gisulti ni Solomon, “Sa usang may salabotan ang kahibalo maoy sayon nga butang.”—Proverbio 14:6.

‘May Pasulit Bahin Niini Sunod Semana’

Dili kinahanglang kining mga pulonga makapabalaka kanimo nga walay hinungdan. Ang imong regular naandang pagtuon magabutang kanimong abanteg milyamilya sa estudyante nga nagapaningkamot sa pagkapulaspulas sa pagtuon sa kataposang gutlo. Bisan pa niana, dunay pila ka puntong ibutang sa hunahuna.

Una sa tanan, sulayi pagsusi gikan sa inyong magtutudlo unsa unya kanang matanga sa pasulit. Kana ba pasulit nga essay? Daghag kapilian? Unya, sa mga adlaw o mga semana una pa sa pasulit, pamatig maayo sa mga ilhanan bahin sa kon unsay motungha sa pasulit. (“Kining sunod nga punto hinungdanon kaayo” o, “Paneguro sa paghinumdom niana” maoy tipikal nga mga ilhanan, nag-ingon ang Senior Scholastic nga magasin.) Unya makasugod ka (mga adlaw nga abante, kon mahimo) sa pagsubli sa imong mga nota, mga tun-anang libro ug mga giasayn nga tun-anan sa balay.

Karon, ang patun-an sa balay maoy personal kaayong butang, ug walay kapuslanan, bisan panglimbong, ang paghangyo sa usa ka higala nga buhaton kana alang kanimo. Bisan pa niana, usa sa imong mga ginikanan malagmit malipay sa pagbansay kanimo pinaagi sa mga pangutana o pagpamati kanimo samtang imong ipahayag ang gihisgotan sa klasehanan. “Pinaagi sa puthaw, ang puthaw mahait. Sa ingon ang usa ka tawo magapahait sa nawong sa lain,” si Solomon nagpahinumdom kanato.—Proverbio 27:17.

Sa gabii una sa pasulit, relaks ug sulayi nga matulog nga maayo. “Kinsa ba kaninyo ang makadugang sa usa ka kubiko sa iyang kinabuhi pinaagi sa pagkabalaka?” matud ni Jesus. (Mateo 6:27) Makaiikag, ang mga pagtuon nagapaila nga usa sa labing dagkong mga hinungdan sa kabalaka sa pasulit mao ang kapakyasan sa pag-andam nga abante. Buntoga kanang maong kabalaka pinaagi sa pag-ugmad sa maayong mga batasan sa pagtuon!

Buhata ang Imong Labing Maarangan!

Usa ka batang babaye miingon, “Bation ko ang dakong kapildihan dihang ako dili makapasar sa pasulit . . . Bisan pag ako nagtuon pag-ayo, bation ko gihapong gipakyas ko ang akong kaugalingon.” Apan walay katarongan nga mobatig kapildihan kon tinuod nga imong gihimo ang imong labing maarangan. Ug kon ang imong paningkamot sa pagtuon misangpot sa imong pagkakab-ot sa praktikal nga kahibalo sa ulohan—bisan pag ang imong mga grado sa pasulit mopatimawng wala mobanaag niana—ang imong paghago wala mausik.

Ang mga grado yanong usa ka paagi sa pagsukod sa akademikong pag-uswag. Kana dili mao ang kataposang hukom sa imong bili ingong usa ka tawo. Bisan pa niana, pahimusli ang panahong ikaw anaa sa eskuylahan ug makakat-on sa labing daghan kutob sa imong mahimo. Kasagaran ang maong paningkamot ibanaag diha sa mga grado nga mohimo kanimo—ug sa imong mga ginikanan—nga malipayon.

[Mga Letrato sa panid 15]

Ang kahimtang sa palibot dihang magtuon ka kadaghanan dakog epekto sa imong pagkakat-on ug sa imong mga grado

[Letrato sa panid 16]

Ang maayong mga batasan sa pagtuon motugot nga imong atubangon ang mga pasulit nga may labawng pagsalig