Mga Batan-on Nangutana . . .

Sa Unsang Paagi Magkasinabtanay ang Hinablos ug ang Amaama o Inaina?

Sa gihangyo ang 16-anyos nga si Lynch sa tunghaan sa pagsulat bahin sa ulohang “Tawong Akong Gidayeg,” siya misugod: “Gidayeg ko ang iyang mga panghunahuna ug iyang pagtratar sa akong inahan. Siya tinuod kong gihigugma.” Kini iyang gisulat bahin sa iyang amaama. Tungod sa mga handurawan sa ‘kasugiran sa daotang inaina’ diha sa mga hunahuna sa daghan, ang gipili ni Lynch tingali mopatim-awng katingad-an. Sanglit ang mga estadistika nagapamatuod sa pagkadili-lig-on sa daghang pamilyang may hinablos, sa unsang paagi imong makab-ot ang maong panagsuod?

KASAGARAN, dangtag katuigan nga makaangay ang mga sakop sa pamilya sa usag usa. Apan sa usa ka pamilyang may hinablos ang tanan kalit magkatingob. Ug kon ang imong amaama o inaina hindikan kaayo ug ikaw dili kaayo manumbaling, tinong may pipila ka dipagsinabtanay. Bisan tuod ang kadaghanang suliran mahusay sa nahaigong panahon, ang pipila lisod kaayo.

“Iya akong sugoon sa pagpagawas sa basura!” mitutol ang 11-anyos nga Lynch ngadto sa iyang inahan. “Bisan tuod moangay ako sa akong amaama, dili ako makasabot nga sultihan niya ako kon unsay akong buhaton,” misugid si Lynch, karon 20 anyos na. “Ako naghunahunang ang ako lang inahan ang makahimo niana. Ang ideyang siya ang magtul-id kanako mipatim-awng katingad-anan kaayo. Oo, ang pagdisiplina usa sa labing talandogong mga isyu sa pamilyang may hinablos.

Ang pagkadili makaarang sa pagkomunikar sa mga pagbati maoy laing seryosong suliran nga pagahusayon. Ang pagpadayag sa sulod sa imong kasingkasing ngadto sa usa ka estranghero dili sayon. Usahay tingali dili pa nimo hisabtan ang imong kaugalingong mga emosyon. Ug tungod sa nag-unang mga ideya o yanong pagkadili-sinati, tingali dili makasabot kanimo ang imong amaama o inaina.

Apan kining mga babaga mabuntog. Sa unsang paagi?

“Magmahamtong sa Imong Panghunahuna”

“Mga kauban kong Kristohanon, ayaw kamo pagbinata sa inyong salabotan. Sa kadaotan mahimong mga bata, apan magmahamtong sa inyong panghunahuna.” (1 Corinto 14:​20, Becka) Kining tambaga gihatag sa pagbulig sa pagtul-id sa kagubot ug kalibog nga milungtad sa Kristohanong kongregasyon sa karaang Corinto. Kini mobulig usab sa pagmugnag mainit, mahapsayng pamilyang may hinablos. Apan sa unsang paagi imong ikapadapat kini?

Ang pagdawat sa awtoridad sa imong amaama o inaina sa pagdisiplina kanimo maoy usa ka paagi sa pagpakitang ikaw ‘mihamtong na sa imong panghunahuna.’ Siya nagatuman sa katungdanan sa usa ka tinuod nga ginikanan ug busa takos sa imong pagtahod ug pagkamasinugtanon. (Proverbio 1:​8; Efeso 6:​1-4) Sa mga panahon sa Bibliya si Ester gimatuto sa usa ka amaama, o “tig-atiman,” sa namatay ang iyang mga ginikanan. Bisan tuod siya dili mao ang iyang tinuod nga amahan, si Mardokeo ‘mihatag ug mga sugo kaniya,’ nga iyang gisugot bisan sa iyang pagkahamtong. Siya nahimong labing maayong babaye, sa pagkamatuod usa ka rayna!​—Ester 2:​7, 15, 17, 20.

“Ingong batan-on ako nahibulong kon kaha ako makalingkawas sa daghan kaayong butang nga dili silotan sa akong amaama kay siya walay pagtagad kanako,” nahinumdom si Elizabeth. Apan sa dihang sa kataposan iya akong gidisiplina, siya miangkon: “Ako nasuko ug buot kong molayas, apan may nakapahunong kanako. Bisan pa sa kasuko ug kaulawan, gibati ko nga gihigugma ug gitagad.” Oo, ang disiplina nagapadayag nga ikaw gihigugma!​—Proverbio 13:24.

Ang usa ka tawong hamtong nasayod usab kon unsaon pagkomunikar sa iyang mga pagbati sa paagi nga dili mosilaob sa binata nga pagkasuko. Sa diha nga ikaw ‘maayohon’ ug ‘matam-is sa imong mga ngabil’ kana modugang sa “pagkamadanihon” sa imong igasulti, kay dili ka dihadiha ayran sa uban.​—Colosas 4:​6; Proverbio 16:21.

Bisan pa niana, lagmit mahitabo ang dipagsinabtanay. Sa dihang magapuyo ka ipon sa uban lagmit ikaw may pila ka angay nga mga reklamo​—apan mao man usab ang imong amaama o inaina. Paningkamoti ang pagbuhat sumala sa ginaawhag sa Colosas 3:​13: “Magpadayon kamo sa pag-antosay sa usag usa ug sa pagpasaylo sa usag usa nga madagayaon kon si bisan kinsa may hinungdan sa pagmulo batok sa lain. Maingon nga si Jehova nagapasaylo kaninyo sa madagayaon, magmapasayloon usab kamo.”

Ang tambag sa ibabaw sa Bibliya tinuod moobra, apan kinahanglan ang kooperasyon sa tanang sakop sa pamilya. Basin bation nimong bisan pa sa pagpadapat niining mga sugyota, dili ka gihapon makasabot sa imong amaama o inaina. Ayaw pagsurender! Ang imong paningkamot basin makatipig sa usa ka sukod sa kalinaw sa panimalay. Nga makaiikag, ang Pagmata! miinterbiyo sa pila ka Kristohanong batan-on si kinsa, bisag dili kadto sayon, nahimong suod sa ilang amaama o inaina.

Kon Giunsa Paghimo Kana sa Pipila

Pagmata!: Giunsa nimo paglikay nga mayugot sa disiplina sa imong amaama?

Lynch: Ang akong inahan ug amaama kanunayng nagkahiusa sa disiplina. Kon may mahitabo silang duruha ang naghukom sa pagdisiplina, busa kon ako mabunalan ako nasayod nga kadto gikan kanilang duha.

Linda: Sa sinugdan kadto lisod kaayo kay ako moingon, “Unsay imong katungod sa pagsulti kanako niini?” Apan unya ako naghunahuna nga ang Bibliya nagaingong ‘Tahora ang imong inahan ug amahan.’ Bisan pag siya dili akong tinuod nga amahan, sa panan-aw sa Diyos siya sa gihapon akong amahan. Ako misulay sa paghunahuna sa mga butang gikan sa panghunahuna sa Diyos. Ang isyu milabaw pa kay sa pamilya; nalangkit niadto ang pagpahimuot kang Jehova.

Robin: Ako nasayod nga dulot masakit ang akong inahan kon kayugtan ko ang lalaking iyang gihigugma. Wala ako molayas tungod sa mao mismong hinungdan​—bisan tuod buot kong molayas. Apan sa ulahi sa naamgohan ko ang pila ka sulirang gikan niana ako iyang gipanalipdan, nasabtan ko nga siya husto.

Pagmata!: Unsay nakapauswag sa maayong komunikasyon?

Lynch: Kinahanglang maikag ka sa ginabuhat sa imong amaama o inaina. Ako mitabang kaniya sa iyang sekular nga trabaho. Ug samtang kami nagtrabaho kami mag-estorya ug mag-estorya. Kadto nakabulig kanako sa pagsabot kon unsay iyang panghunahuna. Usahay ako molingkod lamang tapad kaniya ug kami mag-estorya sa ‘walay kapuslanang butang.’ Tingali kadto daw pag-usik ug panahon, apan kon labing menos mosulti ka makapunit ka sa wala-ipahayag nga mga mensahe nga mobulig kanimo sa pag-ila nianang tawhana. Imo usab hisayran kon unsay makapasakit kaniya ug kana mougmad sa empatiya.

Valerie: Kon ang mga tawo dili moangay sa usa ka tawo, lagmit sila dili mogugol ug panahon kauban nianang tawhana. Apan kinahanglang himoon nimo ang kaatbang gayod. Ang akong inaina ug ako migugol ug daghang panahong nagkauban ug ako siyang nasabtan. Kami nahimong suod kaayong managhigala.

Robin: Ang akong amahan namatay sa usa lamang ka tuig una sa pagminyo pag-usab ni Mama. Ako wala makigsuod sa akong amaama kay dili ko buot pulihan niya ang akong amahan. Nasabtan sa akong amaama nga akong gimahal kaayo ang akong amahan. Tungod niadto labi pang sayon nga makigsulti kaniya ug magpadayag sa akong mga gibati. Apan ang kinadak-ang tabang mao nga miampo ako nga tabangan ako sa Diyos sa paghikalimot sa pagkamatay sa akong amahan ug masuod sa akong amaama. Ako miampo ug miampo ug miampo. Gitubag gayod ni Jehova ang maong mga pag-ampo.

Pagmata!: Unsay imong gibuhat aron magkasuod kamo?

Valerie: Usahay akong hangyoon ang akong inaina nga molantaw sa usa ka salida uban kanako​—nga kami rang duha. O kon ako tua sa gawas palitan ko siyag mga bulak o plorera, butang magpakita kaniyang ako naghunahuna kaniya. Siya nakaangay gayod niini.

Eric: Kinahanglang mangita kag butang inyong gikalipayang duha. Ang bugtong butang nga akong gikahiusahan sa akong amaama mao nga siya naminyo sa akong inahan ug kami nagpuyo sa samang balay. Ang pagbaton kog trabaho sa iyang gitrabahoan mihatag gayod kanamo, sa unang panahon, sa butang kaestoryahan. Bisag nakatabang kadtog diyutay, ang kinadak-ang tabang miabot sa dihang ako naikag sa Bibliya sama kaniya. Samtang nasuod ako kang Jehova nga Diyos ako labi pang nasuod sa akong amaama. Karon kami may gikahiusahan na gayod!

Pagmata!: Sa unsang paagi nabatonan nimo ang kaayohan?

Robin: Sa nagpuyo ako ipon sa akong inahan, ako rebelyoso ug pinatumanan. Buot kong buhaton sa kanunay ang akong gusto. Karon ako nakatuon na sa paghunahuna sa uban ug nahimong labi pang dili hakogan. Sa siyete pa ako ako naghunahunang dili gayod ako makaangay sa akong amaama. Apan kon hatagan nimog higayon ang imong amaama o inaina, imong makita nga siya mahimong mahigugma kanimo sama sa ilang kaugalingong anak. Karon tapos sa 11 anyos siya sama rag akong tinuod nga amahan.

Lynch: Gibuligan ako sa akong amaama sa paghunahuna samag usa ka lalaki. Gitabangan niya ako sa pagbaton sa mga kahanas ug abilidad sa paggamit sa akong mga kamot. Kon lisod ang panahon ug akong kinahanglan ang laing tawo, siya anaa. Sa naminyo pag-usab ang akong inahan ako nasugamak sa daghang suliran sa tunghaan, nga nakig-away kada adlaw. Dili makadisiplina kanako ang akong inahan. Apan ang ekstrang impluwensiya sa akong amaama mitabang sa pagtul-id kanako. Oo, siya ang kinamaayohang amahan nga mabatonan ni bisan kinsa.

[Mga footnote]

[Letrato sa panid 21]

Ang pagdisiplina maoy usa sa labing talandogong mga suliran sa pamilyang may hinablos